Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 12

Mastalh talakaskin pi Dios xmatliwakglhli

Mastalh talakaskin pi Dios xmatliwakglhli

1, 2. ¿Tuku lu xlakaskinka lalh kxlatamat Elías?

ELÍAS, palha kgosnama kkasen chu akgapun tlakg kapukswa tawilama. Lhuwaku tsankga xlakata nachan Jezreel. Maski kgolotsina, nipara tsinu jaxa, xlakata tawi «xmakan Jehová». Litliwakga nema tlawama pi chuna nakgosnan, ni amakgtum chuna xmakgkatsinit. ¡Asta kaʼakgapulanit kawayu nema lhtanktimakgolh xputlaw mapakgsina Acab! (Kalikgalhtawakga 1 Reyes 18:46.)

2 La uku palakachuwina xakstu ama chu lu makgat xliʼanat. Akxni kgosnan lakatawakatilha sen. Xlikana, lhuwa tuku xlilakapastakat xlakata aku lanit tuku nila tamakanajla. Akxilhli pi tlajanalh xaxlikana takaknin chu xaxlikana Dios. Ksipi Carmelo niku lhuwa unan, la uku makgat wi, nialh tasiya xlakata mima sen, anta Jehová tlawalh pi takaknin nema xmaxkikan Baal xlitasiyalh pi ni xaxlikana. Lhuwa ciento sacerdotes kamakgnika xlakata takatsilh pi kaj xʼakgskgawinamakgo. Alistalh Elías tasaskinilh Dios pi xmakamilh sen xlakata akgtutu kata a itat nitu xmima chu alistalh tsukulh senan (1 Rey. 18:18-45).

3, 4. 1) ¿Tuku xlakata max Elías lakpuwan pi tlakg tlan xʼama tawila kachikin? 2) ¿Tukuya takgalhskinin nakgalhtinanaw?

3 Chuna la kgosnantilhama kkasen, 30 kilómetros xlilakgamat asta kJezreel, max lakpuwantilha pi tlakg tlan natawila kachikin. ¡Acab xlilakgpalit xlatamat! Xlakata putum tuku lalh ksipi Carmelo nialh xlikakninanit Baal, xlimakaksat xpuskat, Jezabel, chu nialh xmastalh talakaskin nakaputsastalanikan xlakskujnin Jehová.

Elías «kgosnalh asta akgapulalh Acab putum tiji asta kJezreel»

4 Xlikana pi akxni wi tuku tlan kitaxtuma lakpuwanaw pi max tlakg tlan nawan. Max nalakpuwanaw pi tlakg tlan natawilayaw, o asta nalakpuwanaw pi nasputa laklanka kintaʼakglhuwitkan. Wa xlakata max Elías chuna makgkatsilh, xlakata «xtachuna xwanit nchatum nchixku, wa lantla nkin nkintayatkan» (Sant. 5:17). Pero, xtapatin nina xʼama sputa. Atsinu kilhtamaku xtsankga, Elías lu xʼama pekuan chu xtaxlajwanilh asta xniputulh. ¿Tuku lalh? ¿Chu tuku tlawalh Jehová xlakata xmatliwakglhnilh xtakanajla chu ni xpekualh?

Kaj xalan wi tuku lalh

5. ¿Tuku limasiya pi mapakgsina Acab chuntiya ni xmaxki kakni Jehová maski akxilhli tuku lalh ksipi Carmelo?

5 Akxni Acab chalh kxpumapakgsin kJezreel, ¿limasiyalh pi xtalakgpalinit? Biblia wan: «Acab wanilh Jezabel putum tuku xtlawanit Elías chu xlakata la xkalimakgninit espada putum palakachuwinanin» (1 Rey. 19:1). Kaʼakxilhwi pi mapakgsina nipara tsinu lichuwinan Jehová akxni lichuwinalh tuku xlanit. Chu ni xʼakxilha pi wa Jehová tiku xtlawanit tuku nila tamakanajla xlakata wa pi tuku lalh wa «tuku xtlawanit Elías». Liwana tasiya pi chuntiya ni maxki kakni Jehová. ¿Chu tuku tlawalh xpuskat?

6. ¿Tukuya tamakatsin malakgachanilh Jezabel Elías chu tuku wamputun?

6 Mapakgsina Jezabel lu sitsilh. Xlakata lu sitsinit, makatsinilh Elías pi xʼama makgni chu wanilh: «¡Chuna katlawakgolh dioses, chu chuna kakiʼakgspulalh, komo ni naktlawa pi chali uma hora chuna naʼakgspulayan la kaʼakgspulalh!» (1 Rey. 19:2). Jezabel liwana lakpuwanit namakgni Elías xlakata kamakgnilh xpalakachuwinanin Baal. Asta wa pi komo ni namakgni akxni natakgatsi akgtum kilhtamaku, wata wa xlinit. Kaj kalakpuwanti la makgkatsilh Elías akxni chuna wanika. Klhtatama kʼaktsu chiki anta kJezreel, niku lhuwa senama chu kaj xalan mastakwanikan: wa xmakatsinina mapakgsina wani tuku lu nitlan naʼakgspula. ¿Tuku makgkatsilh akxni kgaxmatli tuku wanika?

Pekualh chu taxlajwanilh

7. ¿La makgkatsilh Elías akxni Jezabel wanilh pi namakgni chu tuku tlawalh?

7 Komo Elías xlakpuwama pi xʼamaka masputukan nixaxlikana takanajla nema xmaxkikan Baal, akxilhli pi ni xlikana. Jezabel ni kaj chuna tamakgxtakga. Kamakgninit lhuwa palakachuwinanin tiku ni makgxtakgkgo Jehová chu la uku wa Elías tiku makgniputunkan. ¿La makgkatsilh akxni wanilh Jezabel pi namakgni? Biblia wan pi «pekualh». Max lilakapastakli tuku xʼama akgspula asta max lakpuwa la xʼama makgni Jezabel. Komo chuna tlawalh, max wa xlakata lu lipekualh. Maski ni katsiyaw tuku lalh, «tsukulh tsala xpalakata xlatamat», ¡tsalalh xlakata ni namakgnikan! (1 Rey. 18:4; 19:3.)

Xlakata ni napekuanaw, talakaskin ni lu nalilakpuwanaw tuku max nakinkaʼakgspulayan

8. 1) ¿Tuku na xtachuna makgkatsilh Pedro chuna la Elías? 2) ¿Tuku kinkamasiyanikgoyan tuku titaxtukgolh Elías chu Pedro?

8 Ni kaj palakachuwina Elías tiku chuna pekualh. Alistalh, apóstol Pedro nachuna akgspulalh akxni xtitaxtunita akglhuwa siglos. Akgtum kilhtamaku, akxni Jesús tlawalh pi xtatlawalh xʼakgspun chuchut, apóstol tsukulh akxilha «un, luwa tliwakga xmima», makgapekualh chu tsukulh tsankga (kalikgalhtawakga Mateo 14:30). Xliʼakxilhtit Elías chu Pedro wi tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan: xlakata ni napekuanaw, talakaskin ni lu nalilakpuwanaw tuku max nitlan nakinkaʼakgspulayan. Talakaskin nalilakapastakaw Jehová, tiku kinkamaxkiyan takgalhkgalhin chu litliwakga.

«¡Tlantiya!»

9. Kalichuwinanti la xwanit tiji akxni tsalalh Elías chu la xmakgkatsi.

9 Xlakata lu xpekuanit, Elías tlawan 150 kilómetros chu an ksuroeste, chu chan kBeer-seba, kachikin nema wi ksur niku tapakgta Judá. Anta makgxtakga kskujni chu xakstu an kdesierto. Biblia lichuwinan pi «tantaku tlawalh». Tlan nalakpuwana pi tsisa taxtulh, chu nipara lilh tuku naliwayan chu tuku nalikgotnan. Lu xlipuwan, pekuanit chu lu klhkaknan, kgoxa la xlakata natlawan kʼuma tiyat niku kaskakni chu nitu anan. Chuna la Chichini tsankgatilha, kaspinini tsuku tasiya kʼakgapun, chu Elías tlakg xlajwanan. Xlakata lu tlakgwanit tawila kxtampin aktsu kiwi niku tlan naliskgakgnan kʼuma desierto (1 Rey. 19:4).

10, 11. 1) ¿Tuku wanilh Elías akxni tlawanilh oración Jehová? 2) Kalimaklakaskinti textos xalak Biblia xlakata nawana la xmakgkatsikgo makgapitsi xlakskujnin Dios.

10 Xlakata ni katsi tuku natlawa, Elías skini Jehová pi kamakgnilh. Wan: «Akit ni tlakg tlan nixawa kinatlatni tiku nikgonita». Katsi pi xlakan kaj lukut chu pokgxni nema wilakgolh kputaknun, chu nila kamakgtayakgo amakgapitsin (Ecl. 9:10). Elías nachuna makgkatsi pi nitu litaxtu, wa xlakata lakpuwan pi nitu litaxtu nalatama. Xlakata nialh kgalhi litliwakga wani Jehová: «¡Tlantiya!».

11 ¿Kaks nalilakawanaw xlakata chatum xlakskujni Dios lu lipuwa? Ni. Anta kBiblia talichuwinan lhuwa lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku lu lipuwankgolh chu asta xniputunkgo, makgapitsi wa Rebeca, Jacob, Moisés chu Job (Gén. 25:22; 37:35; Núm. 11:13-15; Job 14:13).

12. ¿La tlan nachuna natlawayaw la Elías akxni lu nitlan makgkatsiyaw?

12 La uku lamaw “niku lu katuwa”, chu wa xlakata lhuwa latamanin lipuwankgo, chu asta xlakskujnin Dios tiku ni makgxtakgkgo nachuna makgkatsikgo (2 Tim. 3:1). Komo namin kilhtamaku chuna namakgkatsiya: kawani Jehová putum tuku makgkatsiya chuna la Elías. Kalakapastakti pi xla «xmastana xlipaks ntakgtsiyajni» (kalikgalhtawakga 2 Corintios 1:3, 4). Kaʼakxilhwi la Jehová tlan mamakgkatsinilh Elías.

Jehová kuentajtlawa xpalakachuwina

13, 14. 1) ¿La limaklakaskilh Jehová chatum ángel xlakata nalimatliwakglha xpalakachuwina tiku lu xlipuwan? 2) ¿Tuku xlakata tlan limakgkatsiyaw akxni katsiyaw pi Jehová liwana kinkalakgapasan chu katsi tuku nila tlawayaw?

13 ¿La lakpuwana pi makgkatsilh Jehová akxni akxilhli xpalakachuwina tiku lu xpaxki kskinima kamakgnilh akxni xwi kxtampin aktsu kiwi? Katsiyaw tuku makgkatsilh. Akxni Elías lhtata, Jehová malakgacha chatum ángel tiku matsuwilh xlakata namalakastakwani chu wani: «Kataki, kawayanti». Chu chuna tlawa Elías, ángel xatapaxuwan maxki liwat: kaxtalanchu nema aku tlawakanit chu chuchut. Biblia wan pi palakachuwina wayan chu kgotnan chu lhtatapara. Ni tawan pi paxtikatsinilh ángel. ¿Pi kawa lu lipuwan chu wa xlakata nila chuwinan? Maski ni katsiyaw tuku lalh, ángel amakgtum mastakwanipara, max akxni kxkgakgamaja, chu wanilh: «Kataki, kawayanti». Chu na wani uma lu tlan tachuwin: «Xlakata lu makgat niku napina» (1 Rey. 19:5-7).

14 Xlakata Dios lhuwa maxkinit liskgalala, ángel katsi niku ama palakachuwina. Na katsi pi Elías nila katichalh komo niti namakgtaya. ¿Ni xlikana pi tlan limakgkatsiyaw xlakata skujniyaw chatum Dios tiku katsi tuku lakaskinaw chu tuku nila tlawayaw nixawa akinin? (Kalikgalhtawakga Salmo 103:13, 14.) Pero ¿la xlilhuwa matliwakglhli Elías liwat nema maxkilh ángel?

15, 16. 1) ¿La makgtayalh Elías liwat nema maxkilh Jehová? 2) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka naʼakxilhaw tuku Jehová kinkamaxkiyan la uku xlakata namatliwakglhaw kintakanajlakan?

15 Anta kBiblia wan: «Elías takilh, wayalh chu kgotnalh chu chuntiya xlitlawama tuku walh tipuxam kilhtamaku chu tipuxam katsisni asta chalh ksipi xla xaxlikana Dios, Horeb» (1 Rey. 19:8). Elías ni wayalh tipuxum kilhtamaku chu tipuxum katsisni, chuna la tlawalh Moisés tiku pulanaja xlatamanit akgchaxan ciento kata chu nachuna tlawalh Jesús tiku latamalh atsinu ni akgtum mil kata alistalh (Éx. 34:28; Luc. 4:1, 2). Uma tuku walh ni tlawalh pi nialh nalakapastaka putum xtalipuwan, pero makgtayalh xlakata ni naniy. Katlawa la akxilhpat chatum chixku tiku lina kata, takgalana tlawama kdesierto niku nitu anan, atsinu ni chan akgtum papaʼ aitat... chali chali chu akgatunu semana tlawama.

16 Jehová na kakuentajtlawa xlakskujnin la uku, pero ni kamaxki liwat xtachuna nema maxkilh Elías, wata kamaxki tuku tlakg xlakaskinka: liwat nema nalimatliwakglhkgo xtakanajlakan (Mat. 4:4). Akxni katsiniyaw xlakata Dios kxTachuwin chu likgalhtawakga nema takilhtinit kBiblia matliwakglha kintakanajlakan. Maski uma liwat ni katimasputulh putum kintaʼakglhuwitkan, nakinkamakgtayayan natayaniyaw, tuku kiʼakstukan nila xtayaniw. Na natlawa pi namakglhtinanaw latamat nema ni kgalhi xlisputni (Juan 17:3).

17. ¿Niku chan Elías, chu tuku xlakata lu xlakaskinka niku chalh?

17 Elías tlawalh 320 kilómetros, chu alistalh chan ksipi wanikan Horeb (o Sinaí). Lu xlakaskinka niku chalh. Akglhuwata kata xtitaxtunita, anta Jehová limaklakaskilh chatum ángel xlakata xtasiyanilh Moisés kʼakgtum aktsu kiwi nema xpasama chu na anta Jehová katatlawalh akgtum talakkaxlan akxni kamaxkilh Limapakgsin Israel. Chu na anta Elías tatsekga kʼakgtum lhuku o tampixtu.

Jehová makgtaya chu matliwakglha palakachuwina

18, 19. 1) ¿Tuku kgalhskilh ángel Elías chu la kgalhtinalh? 2) ¿Tuku pulaktutu tuku xlilipuwan Elías?

18 Ksipi wanikan Horeb, «tachuwin» nema Jehová wanilh palakachuwina chu takatsi pi limaklakaskin chatum ángel xlakata natlawani ni tuwa takgalhskinin. Katsiputun tuku tlawama Elías anta. Max ángel liwana kgalhskilh, xlakata palakachuwina wanilh putum tuku makgkatsi: «Lu klakgsitsinit Jehová Dios tiku kapulalin lhuwa soldados; xlakata xkamanan Israel makgxtakgkgonit mintalakkaxlan, niku maxkikana tamakamastan masputukgonit, chu limakgnikgonit espada minpalakachuwinanin, chu kaj kiʼakstu ktamakgxtakgli; chu na kimputsamakgo xlakata nakimakgnikgo» (1 Rey. 19:9, 10). Uma tuku wa limasiya pi pulaktutu tuku xlilipuwan.

19 Pulana, lakpuwan pi nitu litaxtulh tuku tlawalh. Maski lu «xlakgsitsinit» kxtaskujut Jehová akglhuwa kata chu xlakata tlawalh pi xasanto xtukuwani Dios chu xtakaknin tlakg xlakaskinka xʼakxilhka, akxilha pi tlakg nitlan la tawilama kachikin. Kachikin ni talakgpalinit, ni kgalhakgaxmatnankgo, ni kanajlakgo chu nixaxlikana takanajla talhuwima la akgtum lixkajni tajatat. Xlipulaktiy tuku lixlajwanan wa pi xmakgkatsi pi xakstu xwi. Xla wan «kaj kiʼakstu ktamakgxtakgli», lakpuwan pi xakstu kskujnima Jehová xlikalanka kachikin. Xlipulaktutu, pekuama. Lhuwa xpalakachuwinanin chuna la Elías kamakgnikanit, chu katsi pi nialh makgas na namakgnikan. Max ni lu xwamputun tuku xmakgkatsi, pero ni masta talakaskin pi xtamaxana o tlanka namakgkatsikan natlawa nialh nawan tuku makgkatsi. Xlakata wanilh Dios tuku lilipuwan, kinkawiliniyan akgtum lu tlan liʼakxilhtit (Sal. 62:8).

20, 21. 1) ¿Tuku lu nila tamakanajla akxilhli Elías akxni xwi kxkilhpan lhuku? 2) ¿Tuku katsinilh Elías akxni limasiyanika lhuwa litliwakga?

20 ¿Tuku tlawalh Jehová xlakata Elías nialh xpekualh chu nialh xlipuwa? Biblia wan pi ángel skini palakachuwina pi katalakatsuwilh xkilhpan lhuku. Xla kgalhakgaxmatnan maski ni katsi tuku nala. Kaj xalan tsukulh palha unan. Un max lu pixlanka makasanan, lu tliwakga asta tlawa natapanka sipi chu takgolokgolh laklanka chiwix. Chu anta wi Elías, tatsekgnima un, talakgatlapa chu chipanit xatsinka chu tulanka xlhakgat nema litatlawanit xchixit animal. Alistalh, fuerza tlawa xlakata ni nalakan, xlakata na tsuku tatsuwi tiyat. ¡Tachikilh tiyat anta niku xwi! Aku takaksma tuku lalh, milh lanka lhkuyat nema tlawa pi natanu klhuku xlakata ni klhkulh (1 Rey. 19:11, 12).

Jehová limaklakaskilh xlitliwakga xlakata namakgtaya chu namatliwakglha Elías

21 Biblia wan pi Jehová ni anta wi kʼun, chu nipara klhkuyat. Elías katsi pi Jehová ni chatum dios xla akgtum cuento chuna la Baal, tiku xkakninanikgo xlimapakuwikgo «tiku kgatawila puklhni», dios tiku limin sen, maski kaj xkaʼakgskgawikanit. Jehová wa tiku Malakatsuki putum litliwakga nema anan chu tlakg tliwakga nixawa putum tuku tlawanit. Asta nipara akgapun akchani (1 Rey. 8:27). Pero ¿la makgtaya palakachuwina uma tuku lalh? Kalakapastakwi pi lu xpekuanit. Chu xlakata la uku katsi pi tawi Dios tiku kgalhi xliputum litliwakga, ¡nialh talakaskin napekuani Acab chu Jezabel! (Kalikgalhtawakga Salmo 118:6.)

22. 1) ¿La limasiyanilh Elías pi lu xlakaskinka xʼakxilhkan «lu tlan tachuwin chu xapistsu»? 2) ¿Niku mincha «lu tlan tachuwin chu xapistsu» nema tachuwinalh Elías? (Kaʼakxilhti nota.)

22 Akxni xtitaxtunita lhkuyat, kakaks tawi. Alistalh Elías kgaxmata «lu tlan tachuwin chu xapistsu» tiku wani kawampa tuku makgkatsi, chu Elías wanipara xtalipuwan. * Maski max palakachuwina tlakg tlan makgkatsi, tuku wani «lu tlan tachuwin chu xapistsu» tlakg tlan limakgkatsi: Jehová wani pi lu xlakaskinka akxilha. ¿La tlawa? Wani tuku lakapastaknit nakatlawani tiku kakninanikgo Baal kʼIsrael. Chu xlakata nitu la nalakxtlawa tuku lakapastaknit natlawa, akxilhaw pi xtaskujut Elías ni kaj paxkat wa. Nachuna, Jehová chuntiyaku lipawan xlakata liyawa atanu taskujut chu liwana wani tuku natlawa xlakata tlan namakgantaxti (1 Rey. 19:12-17).

23. ¿Tuku pulaktiy tlawa Jehová xlakata namatliwakglha xpalakachuwina?

23 ¿Chu tuku tlawa Jehová xlakata Elías ni xakstu namakgkatsikan? Pulaktiy tuku tlawa. Pulana wani pi kalaksakli Eliseo xlakata palakachuwina nawan chu xlakgxokgo nawan. Uma chixku tiku tlakg kgawasaku wa xmakgtayana nawan makgapitsi kata. ¡Lu tlan nalimakgkatsi xlakata wi tiku namakgtaya! Xlipulaktiy, Jehová wani uma lu tlan tamakatsin: «Kmastalh talakaskin pi natamakgxtakgkgo akgtujun mil kʼIsrael, tiku ni tatsokgostanikgonit Baal chu putum kilhni nema nitu tsukma» (1 Rey. 19:18). ¡Elías ni xakstu wi! Max lu lipaxuwa akxni katsilh pi wilakgolh lhuwa miles israelitas tiku ni kakninanikgo Baal. Xlakan maklakaskinkgo pi chuntiyaku tlan naskujni Dios, kakamaxkilh akgtum lu tlan liʼakxilhtit xlakata ni makgxtakga Dios maski lu katuwa tuku lama. Tachuwin nema maxki xʼángel Jehová, «lu tlan tachuwin chu xapistsu», xlikana pi lu tlan mamakgkatsini, xlakata xtachuna la Dios tiku xtachuwinama.

Biblia xtachuna «lu tlan tachuwin chu xapistsu» komo kgaxmataw tuku kinkawaniyan

24, 25. 1) ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi la uku tlan nakgaxmataw «lu tlan tachuwin chu xapistsu» nema masta Jehová? 2) ¿La likatsiyaw pi Elías mastalh talakaskin pi Jehová xmatliwakglhli?

24 Chuna la Elías, min kilhtamaku kaks lilakawanaw akxni akxilhaw litliwakga nema kgalhikgo tuku tlawanit Jehová. Chuna, xlakata tuku anan limasiya la xlilhuwa litliwakga kgalhi Malakatsukina (Rom. 1:20). Jehová chuntiyaku limaklakaskima xlitliwakga xlakata nakamatliwakglha xlakskujnin tiku ni makgxtakgkgo (2 Crón. 16:9). La uku Jehová kinkatachuwinanan akxni likgalhtawakgayaw xTachuwin (kalikgalhtawakga Isaías 30:21). Tlan nawanaw pi Biblia xtachuna «lu tlan tachuwin chu xapistsu» komo kgaxmataw tuku kinkawaniyan. Jehová kinkalistakyawayan Biblia, kinkalimatliwakglhan chu kinkalimasiyaniyan pi kinkapaxkiyan.

25 ¿Mastalh talakaskin Elías namakgtaya Jehová akxni xwi kHoreb? Chuna. Uma palakachuwina tiku ni xpekuan chu ni xmakgxtakga Dios, tiku lhuwa xliskujnit xlakata namasputukan nixaxlikana takanajla, amakgtum tsukupa skuja. Komo xlikana makgamakglhtinanaw tachuwin nema Dios matsokgninanit uma wamputun «naliʼakgpuwantiyaw ntatsokgnun», tlan natlawayaw chuna la Elías (Rom. 15:4).

^ párr. 22 Max uma «lu tlan tachuwin chu xapistsu» watiya xtachuwin ángel nema lichuwinalh «xtachuwin Jehová» nema wi 1 Reyes 19:9. Versículo 15 xla uma capítulo lichuwinan pi wa «Jehová». Max uma kinkamalakapastakayan ángel nema Dios malakgachalh xlakata nakapulalin xkachikin Israel kdesierto tiku Dios chuna lichuwinalh: «Xlakata lin kintukuwani» (Éx. 23:21). Maski nila nawanaw pi chuna, katsiyaw pi akxni Jesús nina xmin kKatiyatni, xlitaxtu «Tachuwin», wa tiku tlakg xkamaxki tamakatsin xlakskujnin Jehová (Juan 1:1).