Ankan kxpulakni

Xkimakgchakgxni xtalhakgankan chu la xtakaxtayakgo amakgapitsin

Xkimakgchakgxni xtalhakgankan chu la xtakaxtayakgo amakgapitsin

Xkimakgchakgxni xtalhakgankan chu la xtakaxtayakgo amakgapitsin

KINKAWANIYAN EILEEN BRUMBAUGH

KSTAKLI k’akgtum takanajla nema xtatalakxtumi amish chu menonitas: la Antigua Orden de Hermanos Bautistas Alemanes [tiku na xkawanikan dunkers]. Uma takanajla lakatsukulh kata 1708 kachikinin germanas, uma takanajla lakatsukulh avivamiento espiritual nema xwanikan pietismo, nema xlilakgapaskan chuna la wan The Encyclopedia of Religion xlakata «xlakpuwankgo pi latamanin xmaklakaskinkgo x’evangelio Cristo». Wa uma tapuwan nema tlawalh pi uma takanajla xmalakatsukilh lhuwa campañas klakalhuwa kachikinin.

Wa xlakata, kkata 1719 chilh kkachikin estadounidense xla Pensilvania akgtum grupo, tiku xpulalima Alexander Mack, chu lata uma kilhtamaku tsukukgolh tapapitsikgo klakalhuwa iglesias, nema tanu tanu la x’akgatekgskgo xtamasiy Mack. Akit xaktapakgsi niku kaj tipuxamakaw xaktamakxtumiyaw, lu xlakaskinka xakkakxilhaw naklikgalhtawakgayaw Biblia chu kuenta xaktlawayaw tuku xla kintakanajlakan.

Kifamilia ni xmakgxtakga uma takanajla max lata akxni xlamakgo kintata chu kintlat, ni lakgpalikgolh xtakanajlakan chu xlinkgo xlatamatkan chuna la xkatsinikgonit. Akit ktamunulh akxni xakkgalhi 13 kata. Kkatsilh pi nitlan xlimaklakaskinkan putlaw, tractores, teléfonos, radios chu atanu. Lakpuskatin xalak kachikin xaklhakgayaw lhakgat nema ni tapalaxla, ni xakchukuyaw kinchixitkan chu putum kilhtamaku xakta’akgtlapayaw chu lakchixkuwin ni xtakgalhsitkgo. Xaklakpuwanaw pi komo ni xaktapakgsiyaw uma kakilhtamaku xtalakaskin ni xaklhakganaw la amakgapitsin chu ni xaktalakamaniyaw o xaktalakgatsokgaw chu ni para xakmaklakaskinaw joyas xlakata xakkaxilhaw la tatlankit.

Na xkinkamasiyanikanan nakmaxkiyaw kakni Biblia, xakli’akxilhaw la taway xa’espiritual. Tsisa akxni nina xakwayanaw, makxtum xaktawilayaw chu xakkgaxmataw akxni kintlat xlikgalhtawakga Biblia. Chu xaktatsokgostayaw akxni xtlawa oración. Chu alistalh kintse xtlawa oración xla padrenuestro. Akit lu xakkgalhkgalhi uma kilhtamaku xlakata makxtum xaktawilayaw chu xlikgalhchuwinanaw tuku xalak Biblia.

Xakwilaw kfinca klakatsu Delphi (Indiana), niku xakmakgalananaw chu alistalh xakkanaw stayaw kʼakgtum carreta nema xlin tantum kawayu tuku xakmakgalayaw anta klanka kachikin, kkatijinin chu akgatunu chiki. Xaklakpuwanaw pi palha taskujut xmakgtanuma la xkakninanikan Dios, wa xlakata lu xakskujaw, pero domingo, «nila xakskujaw». Lakgachunin nila xakmakgantaxtiyaw uma xlakata kgranja xakkgalhiyaw lhuwa taskujut.

Ktamakgaxtokga chu kkgalhi kamanan

Kata 1963, akxni xakkgalhi 17 kata, ktatamakgaxtokgli James, tiku nawatiya takanajla xkgalhi, xfamilia na anta xtapakgsi makgasata. Kinchatiykan lu xaklakgatiyaw uma takanajla chu xaklakpuwanaw pi wa xaxlikana.

Kata 1975 xakkgalhiyaw kgalhchaxan kamanan, chu kata 1983 kkgalhilh xa’awatiya. Kaj chatum tsumat kkgalhilh, Rebecca, tiku xlichatiy. Ni lhuwa tuku xakmaklakaskinaw maski lhuwa xakskujaw chu ni lhuwa xaklaktlawayaw tumin. Xakkamasiyaniyaw kinkamanankan la xkinkamasiyanikgonitan kinatlatnikan chu tuku xkinkamasiyanikgonitan amakgapitsin xla uma takanajla.

Kintakanajla lu kuenta xtlawa la xtasiya chatum lataman. Xaklakpuwanaw pi komo ni la xakakxilhaw tuku xwi kxnaku chatum lataman, la klhakganan xlitasiya la xlikatsi. Wa xlakata, akxni wi tiku lu xtakaxtaya o lhuwa tuku xmawakani klhakgat xlimasiya pi lu tlankajwa xwanit. Asta xakmalakatsaliyaw nixawa tuku xwan Biblia.

Tuku tuwa ktitaxtuw

Lakatsu kata 1970, kiyasta Jesse, tiku nawatiya takanajla xkgalhi, tamaknuka kpulachin xlakata ni Soldado litaxtuputulh. Anta kalakgapasli xtatayananin Jehová, tiku na ni x’ankgo guerra xlakata xkatsikgo pi ni wa tuku Biblia xmasiya (Isaías 2:4; Mateo 26:52). Makglhuwa katakgalhchuwinalh xlakata Biblia chu akxilhli pi xkgalhikgo xalakwan tayat. Xlakata lhuwa tuku katsinilh xalak Biblia, tamunulh la xtatayana Jehová chu uma ni klakgatiw.

Jesse litachuwinalh kinchixku tuku xkatsininit chu lakkaxwililh pi xmakglhtinalh revistas La Atalaya chu ¡Despertad! Uma tlawalh pi James lu xlakgatilh nalikgalhtawakga Biblia. Lu xlakgati putum tuku xtlawalh pi xtalakatsuwinilh Dios, maski xla lu kskujniputun xmakgkatsi pi makgat xwilanilh.

Tiku xpulalinkgo kintakanajlakan kinkawanikgon pi xaklikgalhtawakgaw makgapitsi likgalhtawakga xla Antigua Orden, xla amish o xla menonitas, maski uma xakkali’akxilhaw tuku xalak kakilhtamaku. Kintlat ni xka’akxilhputun xtatayananin Jehová chu xlakpuwan pi ni kilikgalhtawakgatkan xwanit revistas La Atalaya chu ¡Despertad! Wa xlakata akxni xakakxilha pi James xkalikgalhtawakga lu xaksitsini xlakata xaklakpuwan pi x’ama katsini tuku ni xaxlikana.

James makgasata xlilakpuwan pi makgapitsi tamasiy nema xkanajla ni xtakilhtiyakgonit kBiblia, liwaka akxni xwankan pi nila kskujkan domingo. Chuna la komo Antigua Orden xmasiya pi uma kilhtamaku tlan xmakgotnikan wakax, pero ni tlan xwanit napulhukan tuwan, pero tiku xpulalinkgo uma takanajla nila xmasiyakgo kBiblia pi chuna. Uma na tlawalh pi akit xaklakpuwa komo xaxlikana o ni uma tamasiy.

Xlakata akglhuwa kata xaklakpuwanaw pi xakkgalhiyaw xaxlikana takanajla chu xakkatsiyaw tuku x’ama kitaxtu komo xakmakgxtakgwi, lu tuwa kmakgkatsiw nakmakgxtakgaw. Maski chuna kintalakapastaknikan nialh xkinkamaxkiyan talakaskin naktapakgsiyaw kaʼakgtum takanajla nema ni xkilhtiya kBiblia tuku xmasiya, wa xlakata kata 1983 ktlawaw akgtum carta nema xwan tuku xlakata xakkamaw taxtuyaw chu kwaw pi xkalikgalhtawakganika amakgapitsin. Wa xlakata kinkatamakxtukan.

Kputsaw xaxlikana takanajla

Lata uma kilhtamaku ktsukuw kputsayaw xaxlikana takanajla. Xakputsamaw akgtum takanajla tiku xmakgtapakgsikgolh anta xlilatamakgolh tuku xlichuwinankgolh. Pulana, klakgmakgaw takanajla nema xmakgtanu k’guerra. Pero chuntiya xaktapakgsiputunaw ktakanajla niku xlimasiyalh «tataktujut» lhakgat chu xlimasiyakgolh pi ni xtapakgsikgo kkakilhtamaku. Wa xlakata, lata kata 1983 asta 1985 klakaxwiliw nakkalakputsananiyaw takanajla xla uma país, menonitas, cuáqueros chu amakgapitsi takanajla.

Lata uma kilhtamaku, xtatayananin Jehová makglhuwa kinkalakgapaxialhnankgon anta kgranja, klakatsu Camden (Indiana). Maski xakkakgaxmatniyaw, xakkaskiniyaw pi xlimaklakaskinkgolh Biblia King James Version (Versión del Rey Jacobo). Akit xakkamaxki kakni xlakata ni xmakgtanukgo k’guerra, pero xlakan ni xlakaskinka xʼakxilhkgo nalhakgakgo lhakgat nema ni tapalaxla xlakata xtasiyakgolh pi ni xmakgtanukgo kkakilhtamaku, wa xlakata tuwa xakmakgkatsi nakkakgaxmatni. Akit xaklakpuwan pi tatlankit xtlawa pi latamanin ni xlhakganankgolh la akit chu pi tuku xkgalhikgo xtlawa pi xtalankikgolh.

Lu ksitsilh akxni James tsukulh an ktamakxtumit xla xtatayananin Jehová chu na kalilh kinkamanankan. Xla xkiwani pi xakta’alh, pero akit ni xaklakaskin. Akgtum kilhtamaku kiwanilh: «Maski ni kanajlaya tuku masiyakgo, ka’akxilhti la likatsikgo», wa uma tuku kaks xmalakawani.

Alistalh kkalh chu lu kuenta ktlawalh tuku xʼamaka tlawakan anta. Xaklin kilhakgat nema ni xatapalaxla chu akgtum gorro, makgapitsi kinkamanan ni xlinkgo xtatunukan chu klhakgatkan ni xatapalaxla xwanit. Maski chuna, xtatayananin Jehová kinkamakatiyakgon chu kinkalimasiyanikgon tapaxkit. «Klakpuwa, akinin tanu, pero xlakan kinkamakgamakglhtinankgoyan».

Maski kaks kimalakawanilh la xlikatsikgo, kaj xakakxilha, chu ni xaktaya akxni xtayakgo chu xkilhtlikgo. Akxni xlakgo tamakxtumit, xakkatlawani lhuwa takgalhskinin xlakata tuku xaklakpuwan pi ni chuna xtlawamakgolh o tuku xkilhchanima makgapitsi textos nema xlikgalhtawakgakgonit. Maski ni chuna xlilat la kkatachuwinalh, tiku kkatlawanilh takgalhskinin xlikana kililakgaputsakgolh. Nachuna kaks xaklilakawan pi komo watiya takgalhskinin xakkatlawani tanu tanu tiku xtamakxtumikgo watiya takgalhtin xkimaxkikgo. Xmin kilhtamaku xkintsokgwilinikgo xatakgalhtin akgtum takgalhskinin, uma lu xkimakgtaya, xlakata alistalh tlan xaklikgalhtawakgapara.

Kata 1985 kkilaw k’asamblea xla xtatayananin Jehová nema tatlawalh Memphis (Tennessee). James chuntiya kgalhchixiwa xwanit, chu xaklinaw kilhakgatkan nema tanu xtasiya la xlakan klhakganankgonit. Akxni kwayaw lhuwa tiku kinkalakgminkgon chu kinkatachuwinankgon. Lu klakgatiw la kinkalilakgaputsakgon chu kinkalimasiyanikgon talakgalhaman. Nachuna lu kaks klilakawaw la makxtum xwilakgo, chu tuku xmasiyakgo ni xtalakgpali maski alakatanu kkachikin niku xtlawakgo xtamakxtumitkan.

Xlakata la kinkalikatsinikgon xtatayananin Jehová, James tsukulh makgamakglhtinan takgalhtawakga xalak Biblia, pero liwana xlakputsanani tuku xkatsinima (Hechos 17:11; 1 Tesalonicenses 5:21). Kkatsilh pi xaktekgsnit xaxlikana. Pero akit ni liwana xakkatsi tuku kilitlawat xwanit xlakata xaktlawaputun tuku xa’akgstitum pero ni «xaktasiyaputun la xalak kakilhtamaku». Alistalh naktsukulh katatawila akxni xmakgalhtawakgekan James, pero xaklimaklakaskin Biblia King James Version chu Traducción del Nuevo Mundo (nema tlakg xasasti xkgalhikan), xlakata xaktamalakxtumilh putum versículos chu xakkatsilh pi ni xki’akgskgawimakgo.

Tuku tlawalh pi xaktalakgpalilh

Akxni kkatakgalhtawakgaw xtatayananin Jehová, kkatsiniw pi kintlatkan xalak akgapun kaj chatum Dios, chu ni kgalhtutu latamanin nema chatum litaxtukgo, pi akinin ni kgalhiyaw akgtum listakna o espiritu, wata listakna litaxtuyaw (Génesis 2:7; Deuteronomio 6:4; Ezequiel 18:4; 1 Corintios 8:5, 6). Nachuna kkatsiniw pi kpupatin ni kilhchanima pi nakinkalimakgapatinankanan klhkuyat, wata kilhchanima niku kamaknukan latamanin akxni nikgo (Job 14:13; Salmo 16:10; Eclesiastés 9:5, 10; Hechos 2:31). Akxni kkatsiniw xaxlikana xlakata pupatin lu kaks klilakawaw, xlakata xapulana takanajla niku xaktapakgsiyaw ni akxtum xwankgo tuku xkilhchanima.

Pero chuntiya xaklakpuwan pi xtatayananin Jehová ni xaxlikana takanajla xlitaxtukgo, xlakata ni xlinkgo xlatamatkan chuna la akit xaklakpuwan pi xliwanat xwanit, xakakxilha la tiku makgtapakgsikgo kkakilhtamaku. Liwana xakkatsi pi xmakgantaxtimakgo xlimapakgsin Jesús, xlichuwinankgo xatlan tamakatsinin xla Tamapakgsin, wa xlakata ni liwana xakkatsi tuku kilitlawat xwanit (Mateo 24:14; 28:19, 20).

Uma kilhtamaku, xtapaxkit xtatayananin Jehová wa tuku kimakgtayalh chuntiya nakklakputsanani Biblia. Putum congregación makgtayalh kifamilia. Xlakata lhuwa natalan kinkalakgapaxialhnankgon, maski kaj xwankgo pi xmimakgo xlakata natamawakgo leche chu kgalhwat, kkatsiw pi tlan xlikatsikgo. Maski xkatsikgo pi xkinkamakgalhtawakgemakan, lhuwa natalan xtitaxtukgo chu xkinkatachuwinankgoyan. Lu xakmaklakaskinaw pi xkinkalakgapaxialhnankgon, chuna liwana kkalakgapaswi chu kkatsiw pi xkinkalilakgaputsakgoyan chu xkinkapaxkikgoyan.

Ni kajwatiya congregación niku xaktamakxtumiyaw tlan xkinkalikatsinikgoyan. Akxni ni liwana xakakgatekgsa la natakaxtayayaw, kilakgapaxialhnalh Kay Briggs, chatum xtatayanana Jehová xalak atanu congregación nema lakatsu xwi, tiku ni xlakgati talakgamanit o xtalakgatsokgkan chu kxlhakganan la akit xaklakgati. Tlan kimamakgkatsinilh chu tlawalh pi tlan xaktachuwinalh. Atanu kilhtamaku nakilakgapaxialhnalh tala Lewis Flora, tiku xmakgastakkanit chuna la akit. Akxni ki’akxilhi, katsilh pi wi tuku xaklilakgaputsama chu xlakata tlan xkimamakgkatsinilh kimalakgachanilh maktum carta nema xkgalhi akgkaw páginas. Kimakgatasalh akxni kakxilhli pi xkililakgaputsa. Makglhuwa klekgalhtawakganit xcarta.

Kskinilh tala O’Dell, tiku superintendete viajante xwanit, xkiwanilh tuku xkilhchanima Isaías 3:18-23 chu 1 Pedro 3:3, 4. Kgalhskilh: «¿Ni masiyakgo umakgolh versículos pi xlakata namakgapaxuwayaw Jehová talakaskin pi kilhakgatkan ni nakinkamalankiyan?». Pero xla kinkgalhskilh: «¿Talakgalhin nawiliya takgnu? ¿Talakgalhin nakgonkgxa minchixit?». Ktakanajla niku xaktapakgsinit xakkakgonkgxniyaw xchixitkan laktsuman chu lakpuskatin xakmaklakaskinaw takgnu, kkatsilh pi xakmalakatsalima tuku xaklakpuwan. Kaks klilakawa la Superintendete kimakgtayalh chu kilimasiyanilh talakgalhaman chu tapaxkit.

Tsinu tsinu kkakgatekgsli, pero chuntiya wi tuku xaklilakgaputsa: pi lakpuskatin xchukukgo xchixitkan. Lakgkgolotsin kimalakapastaknikgolh pi makgapitsi lakpuskatin lakapala kastakni xchixitkan. ¿Tlawa uma pi tlakg tlan nalitaxtukgo? Na kimakgtayakgolh nakʼakgatekgsa la kintalakapastaknikan kinkamakgtayayan chatunu chatunu nalaksakaw la natakaxtayayaw chu kimaxkikgolh likgalhtawakga nema tlan xaklikgalhtawakgalh kkinchik.

Lilatamayaw tuku katsiniyaw

Xakputsamaw laktlan tayat chu xaktekgsnitaw. Jesús wa: «Wa uma tuku nalitalakgapasatit pi wixin kintamakgalhtawakgen: komo lapaxkiyatit» (Juan 13:35). Liwana xakkatsinitaw pi xtatayananin Jehová limasiyakgo xaxlikana tapaxkit. Maski chuna, chatiy kinkamanan Nathan chu Rebecca, ni liwana xʼakgatekgskgo tuku xaktlawamaw xlakata kimputumkan xaktamununitaw ktakanajla nema xakmakgtapakgsiyaw. Pero alistalh lakgchalh xnakujkan tuku xaxlikana masiya Biblia chu tapaxkit nema masiyakgolh xtatayananin Jehová.

Akgtum liakxilhti, Rebecca putum kilhtamaku tlan xtalalimputun Dios. Ni tuwa makgkatsilh natlawani oración Dios akxni katsilh pi xla ni lakkaxwili tuku tayat nakgalhi chatum lataman o tuku na’akgspula. Chu na tlakg lakatsu tawilanilh Dios akxni katsilh pi ni kgalhtutu xlitakgatsi, pi kaj chatum xlitaxtu chu tlan kstalanilh xli’akxilhtit (Efesios 5:1). Chu lipaxuwalh akxni katsilh pi tlan xtachuwinalh Dios chuna la xla chuwinan chu ni xmaklakaskilh xalakgmakgan tachuwin nema xminkgo xBiblia. Akxni xla katsilh la xlitatlawat oración chu tuku lakpuwanit Dios xlakata latamanin tiku nalatamakgo putum kilhtamaku kparaíso unu kkatiyatni uma tlawalh pi tlakg lakatsu natawilani xmalakatsukina Jehová (Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4).

Tasikulunalin tuku klipaxuwayaw

James, akit chu kgalhkitsis kinkamanankan Nathan, Rebecca, George, Daniel chu John ktamunuw la xtatayananin Jehová kkata 1987. Harley tamunulh alistalh kata1989 chu Simon kata 1994. Putum kifamilia lu lipaxuwa lichuwinan Dios chuna la Cristo kinkalakgayawan.

Kgalhakitsis kinkamanan Nathan, George, Daniel, John, Harley, chu Rebecca, makgtayanankgonit kSucursal xla xtatayananin Jehová kEstados Unidos. George kgalhiya akgkutati kata la makgtayanama anta, chu Simon masputulh xʼescuela kkata 2001, nina makgas tsukunit makgtayanan anta. Kinkamanankan lakgkgolotsin chu siervos ministeriales litaxtukgo kcongregación xla xtatayananin Jehová. Kinchixku kgolotsin xla congregación xalak Thayer (Misuri), chu akit lu kliskuja naklichuwinan Dios.

Kgalhiyaw kgalhtutu natanatni Jessica, Latisha chu Caleb, lu klipaxuwayaw pi xnatlatnikan kamasiyanimakgolh napaxkikgo Jehová. Putum klipaxuwayaw pi Jehová tlawalh pi xaktalakatsuwiniw chu pi xaklakgapaswi xkachikin nema lin xtukuwani chu litalakgapasa xlakata lalimasiyanikgo tapaxkit.

Liwana kkatsiyaw pi anan tiku makgapaxuwaputunkgo Dios, pero tuwa makgkatsikgo nalakgapalikgo xtalakapastaknikan kaj xlakata tuku kamasiyanikanit nixawa tuku wan Biblia. Kgalhkgalhiyaw pi na namakgkatsikgo tapaxuwan nema akinin kmakgkatsiyaw akxni anaw akgatunu chiki, pero ni kaj xlakata na’anaw kstananaw, wata naklichuwinanaw xatlan tamakatsinin xla xTamapakgsin Dios chu tuku natlawa. Lu klipaxuwa akxni klakapastaka la kilimasiyanikgolh tapaxkit kachikin nema lin xtukuwani Jehová.

[Dibujo]

Akxni xakkgalhi akgtujun kata chu akxni xakstakgkgonita

[Dibujo]

James, George, Harley chu Simon xlhakganankgonit la xlakan xlakpuwankgo pi xlilat

[Dibujo]

Wilika xfotografia niku kstananama k’akgtum periódico

[Tiku tapakgsini]

Journal and Courier (Lafayette, Indiana)

[Dibujo]

Kifamiliajkan la uku