Tuku xwankanit pi nala nema kgantaxtunit
Lichuwinanitawa pi oráculo xalak Delfos akgskgawilh Creso, nema tlawalh pi xtalachipalh mapakgsina xalak Persia chu xtlajaka. Pero Biblia wan tuku kaks malakawaninan nema xwankanit pi nala xlakata mapakgsina xalak Persia chu liwana kgantaxtulh.
Max akgtiy ciento kata alisokg, akxni nina xlakachin uma mapakgsina, palakachuwina Isaías wa tuku x’amaka wanikan, Ciro, chu lichuwinalh la x’ama akgchipa Babilonia.
Isaías 44:24, 27, 28. «Wa uma tuku wanit Jehová, [...] Wa tiku wani pupunu: “Kaxunkti; chu nakmaskaka putum minkgalhtuchokgo”; Wa tiku wan xpalakata Ciro: “Wa kimapuchwayanina, chu putum tuku kimakgapaxuwa xla putuminika natlawa”, asta tuku kwanit xlakata Jerusalén: “Nakaxtlawaparakan”, chu xlakata templo: “Nawilikan niku natatijuya”».
Chuna la wan historiador griego Heródoto, xsoldados Ciro lakatanu malakgachakgolh kgalhtuchokgo Éufrates, nema xtitaxtu kBabilonia. Xlakata chuna tlawakgolh, xsoldados Ciro tlan titaxtukgolh kkgalhtuchokgo chu tanukgolh kkachikin. Akxni xʼakgchipanita kachikin, Ciro kalakgmaxtulh judíos nema tachin xwilakgo kBabilonia, kamaxkilh talakaskin nataspitkgo kJerusalén chu nalakkaxtlawakgo, nema tutupuxamakaw kata lata xmasputukanita.
Isaías 45:1. «Wa uma tuku waninit Jehová tiku laksaknit, Ciro, nema kchipanit xpakgastakat, xlakata tlan nakaʼakgchipa kachikinin, xlakata akit tlan nakkamakglhti xlitatampulakgchin mapakgsinanin; xlakata tlan nakmalakki kxlakatin maktiy malakcha, chu malakcha ni katitalakchuwakgolh».
Persas laktanukgolh kxmalakcha kachikin, xlakata ni xmalakchuwakanit. Komo Babilonios xkatsikgolh tuku Ciro xlakkaxtlawama, xmalakgchuwakgolh putum malakcha nema xlakaʼayakgo kkgalhtuchokgo. Komo ni chuna tlawakgolh, kachikin nitu litamakgtayalh.
Uma tuku xwankanit pi nala kaj pulaktum nema tekgsaw kBiblia chu putum tuku xwankanit kgantaxtulh. a Ni xtachuna tuku wankgo latamanin pi nala, nema limalankikgo nixaxlikana dioses. Tuku lichuwinan Biblia nema aku nala wa matsokgninalh xaxlikana Dios, tiku xʼakstu limapakuwikan “Tiku xapulana lichuwinan la wi tuku nakgalhsputa, chu makgasata lichuwinanit tuku nina tatlawa” (Isaías 46:10).
Jehová xaxlikana Dios, tlan lichuwinan uma. Chuna la takatsi, xtukuwani wamputun «Xla Tlawa pi chuna Kakitaxtulh», uma wamputun pi tlan nawan tuku aku nala chu tlan tlawa pi kakgantaxtulh tuku lakapastaknit. Uma kinkamasiyaniyan pi Dios tlan namakgantaxti putum tuku malaknu.
KajwatiyaTUKU XWANKANIT NEMA KGANTAXTUMA LA UKU
¿Katsiputuna tuku Biblia wan pi nala kkinkilhtamakujkan? Max titaxtunita akgtiy mil kata, Biblia wa pi «xa’awatiya kilhtamaku» lu tuwa x’ama wan. ¿Tuku wamputun xa’awatiya kilhtamaku? Ni wa kakilhchanima Katiyatni o latamanin, wata kilhchanima tatalachipat, tapatin nema lhuwa kata kamakgapatinanit latamanin. Kaʼakxilhwi makgapitsi tuku xwankanit pi xʼama la kxaʼawatiya kilhtamaku.
2 Timoteo 3:1-5, Traducción del Nuevo Mundo. «Xaʼawatiya kilhtamaku [...] lakchixkuwin xʼakstukan nakapaxkikan, napaxkikgo tumin, nachixkuwitnankgo, tlanka nakamakgkatsikan, nitlan nalichuwinankgo Dios, ni nakgalhakgaxmatkgo xnatlatnikan, ni napaxtikatsininankgo, namakgxtakgnankgo, ni napaxkinankgo, nila wi tuku nakatalakkaxlakan, nalimawakanankgo tuku nitlan, ni namachokgokgo tuku nitlan tlawaputunkgo, xalak luku, ni napaxkikgo tuku tlan, naʼakgskgawinankgo, xalaktsakat, lu lanka nakamakgkatsikan, tlakg napaxkikgo wa tuku nalipaxuwakgo nixawa Dios, nalimasiyakgo pi paxkikgo Dios pero ni xlikana».
¿Akxilhnita pi tlakg lhuwa tiku chuna likatsikgo? ¿Ni xlikana pi kinkalistiliyan tiku laktlankajwa chu tiku kaj xʼakstukan kalakapastakkan chu kaj tumin lakgatikgo? ¿Ni xlikana pi latamanin tlakg lhuwa tuku skinkgo chu nitu mastaputunkgo? Max na akxilhnita pi lhuwa kamanan ni kgalhakgaxmatkgo xnatlatnikan chu latamanin tlakg paxkikgo tuku nalipaxuwakgo nixawa Dios. Chu uma tlakg taliwakama.
Mateo 24:6, 7. «Na nakgaxpatatit lama latalatlaw, [...] nalalakatakikgoy akgatunu tiyat, chu laktIanka napuxkun».
Chuna la putsanankanit, la xlilhuwa tiku nikgonit xlakata ananit guerras chu latalachipat lata kkata 1914 asta la uku liwaka 100 millón, uma tlakg lhuwa nixawa la xlilhuwa lamaka kmakgapitsi países. Kalilakpuwanti tatasa, takatsanajwat chu tapatin nema liminit uma. ¿Makgtayananit uma xlakata kachikinin namasputukgo guerra?
Mateo 24:7. «Naʼanan [...] ntatsinkstat».
Programa Mundial de Alimentos wa: «Kkatiyatni anan lhuwa taway xlakata nakaʼakchani putum latamanin, pero 815 millón latamanin, chatum xlikgalhanajatsa, ni kgalhikgo tuku nawakgo. Chu liwaka chatum xlikgalhatutu kgalhikgo tajatat xlakata ni liwana wayankgo». Lakpuwankan pi akgatunu kata nikgo akgtutu millón laktsu kamanan xlakata tatsinkstat.
Lucas 21:11. «Lipekua natachikiy nkatuxawat».
Akgatunu kata, 50,000 xlimakglit lu tliwakga tachiki tiyat chu latamanin makgkatsikgo chu 100 lata tachiki tiyat kamalakgsputu edificios. Nachuna, max akgatunu kata lu tliwakga tachiki tiyat. Chuna la putsanankanit, lata kkata 1975 chu kkata 2000, la tachiki tiyat kamakgninit 471,000 latamanin.
Mateo 24:14. «Na xapulh taliakgchuwinanit nawan xlikatlanka nkatuxawat yuma xatlan tamakatsinin xla tapakgsin; lakimpi paks nakgaxmatkgoy yuma ntalulokgtat xlipaks akgmakgat chixkuwin; akxniku nchu nachin xlikgatsputni nkatuxawat».
Xtatayananin Jehová, la uku liwaka ocho millón, lichuwinankgonit xalakwan tamakatsin xla xTamapakgsin Dios kliwaka 240 países, uma wamputun pi asta kxtankgenu katiyatni. Xtamakatsininkan takgaxmata klaklanka kachikin chu asta kxaʼawatiya laktsu kachikin, kselvas chu kkasipijni. Tuku lichuwinankanit pi nala, na wan pi akxni Dios nawan pi tlantiya la talichuwinanit, namin lisputni. ¿Tuku wamputun uma? Uma wamputun xlisputni mapakgsinanin xalak katiyatni chu xkilhtsukut xasasti xTamapakgsin Dios. ¿Tuku namakgantaxti uma Tamapakgsin? Chuntiya kalikgalhtawakga xlakata nakatsiya xtakgalhtin.
a Kaʼakxilhti artículo nema wanikan «Makatsininan tuku xwankanit maski ni chuwinan».