Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Xkatsiyata?

¿Xkatsiyata?

Kilhtamaku nema lichuwinan Biblia, ¿la xtlawakan rollos chu la xmaklakaskinkan?

Copias xla libro xla Ester tsokgwilikanit kxuwa chu vitela (siglo akgkutsayan)

Evangelio xla Lucas lichuwinan akxni Jesús malakgakilh rollo xla Isaías, likgalhtawakgalh chu smilipa. Atanu, akxni kgalhsputli xʼEvangelio, Juan lichuwinan pi nila putum tsokgwilikgolh laklanka limasit nema tlawalh Jesús (Lucas 4:16-20; Juan 20:30; 21:25).

¿La xkatlawakan rollos? Xkaslamawakakan laktsu xuwa, pergamino o papiro asta lata lhaman xwa. Alistalh smiliwakakan kʼaktsu kiwi, tuku xtatsokgnit xpulakni xʼan. Tatsokgni xkawilikan pulakatunu lata talhman asta tutsu xliputum rollo. Komo pergamino lu lhman xwanit xkawilinikan kgankgatu kgankgatu aktsu kiwi, chu tiku xlikgalhtawakgama xlixkuttilha akgtum xmakan chu xaʼakgtum xmakan xlismilitilha asta akxni xtekgsa texto nema xputsama.

Chuna la wan maktum libro The Anchor Bible Dictionary, «akgtum rollo tlan xlhman tlawakan [max 10 metros] xlakata tlan xtsokgwilika maktuminika libro chu ni lhuwa xʼakgchipalh akxni ksmilika». Akgtum liʼakxilhtit, wankan pi kʼEvangelio xla Lucas tamaklakaskilh akgtum rollo max 9,5 metros xlilhman. Makgapitsi, xkilhpachukukan talhman chu tutsu, chu xlimaslutunkikan chiwix pómez chu xmanikan.

¿Tiku xlitaxtukgo «xanapuxkun» sacerdotes nema lichuwinan Tatsokgni xaGriego?

Lata lakatsukulh sacerdote xalak Israel, xwankanit pi uma kaj chatum sacerdote xwa chu xtawilalh asta akxni xnilh (Números 35:​25). Aarón litaxtulh xapulana tlakg xapuxku sacerdote, alistalh xnatlatni xmatitaxtinikgo xanapuxkun lakgkgawasan (Éxodo 29:9). Lhuwa lakgkgawasan xalak xfamilia Aarón sacerdotes litaxtukgolh, pero kaj makgapitsi tiku tlakg xapuxku sacerdotes litaxtukgolh.

Akxni Israel atanu kachikin xkamapakgsi, mapakgsinanin tiku ni judíos xwilikgo chu xlakgpalikgo tlakg xapuxku sacerdote akxni xlakaskinkgo. Pero, uma xlimasiya pi umakgolh tlakg xapuxku sacerdotes nema kawilikan xlaksakkan kfamilia nema xlakaskinka xlitaxtukgo, wantiku xminkgoyacha xfamilia Aarón. Uma tachuwin «xanapuxkun» sacerdotes kilhchanima sacerdote nema tlakg xlakaskinka xlitaxtukgo. Max tiku xtapakgsikgo umakgolh 24 pulalinanin chuna la xtapitsikgonit sacerdotes, tiku xmakgtapakgsikgo uma lu xlakaskinka familia xla sacerdotes chu tlakg xanapuxkun sacerdotes nema xkamapanukanit, la Anás (1 Crónicas 24:1-19; Mateo 2:4; Marcos 8:31; Hechos 4:6).