Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

ARTÍCULO NEMA NATALIKGALHTAWAKGA 33

Kastalaniw xliʼakxilhtit Daniel

Kastalaniw xliʼakxilhtit Daniel

«Wix lanka xtapalh litaxtuya» (DAN. 9:23).

TAKILHTLIN 73 Kakinkamaxki militliwakga

TUKU NATALICHUWINAN a

1. Maski Daniel kgawasaku xwanit, ¿tuku xlakata babilonios lu kaks lilakawankgolh akxni akxilhkgolh?

 AKXNI Daniel kgawasaku xwanit, babilonios chilinkgolh chu lu lakgamakgat niku linkgolh. Pero maski Daniel lu kgawasaku xwanit, babilonios “lu kaks lilakawankgolh” akxni akxilhkgolh. Daniel chatum kgawasa tiku “nitu xtsankgani xmakni chu lu stlan xtasiya”, chu xminacha kʼakgtum familia nema lu xlakaskinka xwanit (1 Sam. 16:7). Wa xlakata babilonios lakkaxwilikgolh lhuwa tuku namasiyanikgo xlakata lu xlakaskinka chixku xlitaxtulh kBabilonia (Dan. 1:3, 4, 6).

2. ¿La xʼakxilha Jehová Daniel? (Ezequiel 14:14).

2 Jehová ni xpaxki Daniel kaj xlakata la xtasiya o xlakata kʼakgtum xlakaskinka familia xminacha, wata xpaxki xlakata tuku xlaksaknit natlawa. Liwana katsiyaw uma xlakata akxni Daniel xkgalhi 20 kata o max tlakg aktsujku xwanit, Jehová na lichuwinalh akxni xkalichuwinama Noé chu Job, lakchixkuwin tiku makgasa kskujnanikgonit (Gén. 5:32; 6:9, 10; Job 42:16, 17; kalikgalhtawakga Ezequiel 14:14). Chu Jehová ankgalhin paxkilh Daniel (Dan. 10:11, 19).

3. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

3 Kʼuma artículo nalichuwinanaw akgtiy tayat nema xkgalhi Daniel nema makgtayalh xlakata lu lanka xtapalh xlitaxtulh kxlakatin Jehová. Pulana nalichuwinanaw tuku kilhchanima umakgolh tayat chu tuku titaxtulh Daniel niku talakaskilh nalimasiya umakgolh tayat. Alistalh, nalichuwinanaw tuku tlawalh Daniel xlakata xkgalhilh umakgolh tayat, chu tuku tlan natlawayaw akinin xlakata nastalaniyaw xliʼakxilhtit. Maski uma artículo tsokgwilika xlakata nakamakgtaya lakgkgawasan chu laktsuman, kimputumkan lhuwa tuku tlan nakatsiniyaw xlakata xliʼakxilhtit Daniel.

CHUNA LA DANIEL, NI KAPEKUANTI

4. ¿Tuku titaxtulh Daniel niku limasiyalh pi ni xpekuan?

4 Chatum lataman tiku ni pekuan kilhchanima tiku ni masta talakaskin pi tapekua namakgatlaja chu nialh namaxki talakaskin natlawa tuku tlan. Daniel chatum kgawasa tiku ni xpekuan. Kaʼakxilhwi pulaktiy tuku titaxtulh niku limasiyalh uma tayat. Tuku pulana tuwa titaxtulh wa tuku lalh akgtiy kata alistalh akxni babilonios xmalakgsputukgonita Jerusalén. Mapakgsina Nabucodonosor manixnalh chu akxilhli akgtum lanka imagen. Alistalh, kalimapakgsilh putum lakgskgalalan lakchixkuwin xalak Babilonia chu Daniel pi xwanikgolh tuku xlimanixnanit chu tuku xkilhchanima. Komo nichuna xtlawakgolh putum xʼamaka kamakgnikan (Dan. 2:3-5). Lhuwa tiku xʼamaka kamakgnikan chu wa xlakata Daniel ni xkgalhi lhuwa kilhtamaku. Wa xlakata «skinilh mapakgsina pi xmaxkilh kilhtamaku xlakata tlan xwanilh tuku xkilhchanima tamanixnat» (Dan. 2:16). Xtalakaskin pi ni xpekualh chu xkgalhilh tliwakga takanajla xlakata tlan xtlawalh uma. ¿Tuku xlakata? Xlakata nikxni xlichuwinanit tuku xkilhchanima akgtum tamanixnat. Daniel katachuwinalh kgalhtutu xʼamigos, Sadrac, Mesac chu Abednego, b chu «kawanilh pi xtasaskinikgolh Dios xalak akgapun pi xkalakgalhamalh chu xkamakatsinilh uma tuku niti xkatsi» (Dan. 2:18). Jehová kakgalhtilh xʼoracioneskan, chu makgtayalh Daniel xlakata tlan xwa tuku xkilhchanima xtamanixnat mapakgsina. ¡Chuna lakgtaxtukgolh Daniel chu xʼamigos!

5. ¿Tuku atanu titaxtulh Daniel niku limasiyalh pi ni xpekuan?

5 Akxni Daniel xwanita tuku xkilhchanima imagen nema xʼakxilhnit mapakgsina Nabucodonosor, titaxtupa tuku tuwa niku talakaskilh xlimasiyalh pi ni xpekuan. Nabucodonosor wi tuku limanixnampa nema lu makgapekualh; akxilhli akgtum lanka kiwi. Daniel ni pekualh chu wanilh Nabucodonosor tuku xkilhchanima xtamanixnat. Pulaktum tuku wanilh wa pi xʼama min kilhtamaku xʼama akgwiti chu nialh mapakgsina xʼama litaxtu asta akxni xtakgatsilh kilhtamaku nema xlaklhkawilikanit (Dan. 4:25). Nabucodonosor tlan xtilakpuwa pi Daniel xlakatakima chu xlimapakgsinalh pi xmakgnika. Pero Daniel ni pekualh chu wanilh putum tuku xkilhchanima xtamanixnat.

6. ¿Tuku max makgtayalh Daniel ni napekuan?

6 ¿Tuku max makgtayalh Daniel ni napekuan? Akxni kgawasaku xwanit lhuwa tuku katsinilh xlakata xliʼakxilhtitkan xnatlatni. Xtlat chu xtse kgalhakgaxmatkgolh limapakgsin nema Jehová xkamaxkinit natlatni chu masiyanikgolh xLimapakgsin Dios (Deut. 6:6-9). Daniel ni kajwatiya xlakgapasa Akgkaw Limapakgsin, wata na liwana xkatsi tuku liwat tlan xwakgo israelitas chu tuku ni xliwatkan xwanit (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13). c Nachuna, liwana xkatsi tuku xtitaxtukgonit xkachikin Dios chu xkatsi pi akxni ni xkgalhakgaxmatkgo xLimapakgsin Jehová nitlan xkakitaxtuni (Dan. 9:10, 11). Putum tuku titaxtulh kxlatamat limasiyanilh pi Jehová chu xʼángeles xʼamakgo makgtayakgo putum kilhtamaku (Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19).

Xlakata Daniel xlikgalhtawakga Tatsokgni, xtlawa oración chu xlipawan Jehová, makgtayalh ni napekuan (Kaʼakxilhti párrafo 7).

7. ¿Tuku atanu makgtayalh Daniel xlakata ni napekuan? (Na kaʼakxilhti dibujo).

7 Daniel xlismaninit xlikgalhtawakga tuku xtsokgwilikgonit xpalakachuwinanin Dios xalamakgasa, chuna la Jeremías. Xlakata uma, akgatekgsli pi judíos tiku xkachilinkanit kBabilonia xʼamakgo taspitkgo (Dan. 9:2). Akxni xʼakxilha pi tuku xlichuwinankgonit palakachuwinanin xkgantaxtuma, tlakg xlipawan Jehová. Chu akxni chatum lataman lu lipawan Jehová nipara tsinu pekuan (katamalakxtupi uma tuku wan Romanos 8:31, 32, 37-39). Tuku tlakg xmakgtaya Daniel ni napekuan wa pi lu xtlawani oración xTlat xalak akgapun (Dan. 6:10). Xwani putum xtalakgalhin, tuku xmakgkatsi chu kskini tamakgtay (Dan. 9:4, 5, 19). Pero chuna la amakgapitsin latamanin, Daniel ni xtalakachinit uma tayat. Liskujli xlakata nakgalhi, chu tuku makgtayalh wa pi xlikgalhtawakga xTachuwin Jehová, xtlawani oración chu lu xlipawan.

8. ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni napekuanaw?

8 Maski kinatlatnikan ni pekuankgo chu kinkamakgpuwantiniyan na ni napekuanaw, uma tayat nila kinkamatitaxtinikgoyan. Talakaskin lu naliskujaw xlakata nakgalhiyaw uma tayat, xtachuna la akxni wi tuku katsiniyaw tlawayaw. Xlakata tlan natlawayaw, talakaskin kaks naʼakxilhaw la tlawa tiku kinkamasiyaniman chu natlawayaw chuna la xla. Xtachuna la uma, xlakata ni napekuanaw talakaskin naʼakxilhaw tuku tlawakgo tiku ni pekuankgo chu nachuna natlawayaw. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Daniel? Pi talakaskin nalikgalhtawakgayaw Biblia, xʼamigos Jehová nawanaw, natlawaniyaw oración xliputum kinakujkan chu nalipawanaw pi xla ankgalhin nakinkamakgtayayan. Komo chuna natlawayaw, na ni katipekuaw akxni natitaxtuyaw tuku tuwa.

9. ¿Tuku lu tlan kitaxtu akxni ni pekuanaw?

9 Lu tlan kitaxtu akxni ni pekuankan. Kalilakpuwaw xliʼakxilhtit Ben, d xalak Alemania. Anta kxʼescuela, putum xkanajlanikgo evolución chu xlakpuwankgo pi tuku wan Biblia xlakata tamalakatsukin kaj akgtum cuento. Akgtum kilhtamaku maxkika talakaskin pi xlichuwinalh kxlakatin putum xcompañeros tuku xlakata xla xkanajla pi Dios malakatsukilh latamat, chu ni pekualh akxni lichuwinalh tuku xkanajla. ¿La kitaxtulh? Xla kinkawaniyan: «Kimakgalhtawakgena liwana kinkgaxmatnilh chu kamaxkilh putum kincompañeros maktum copia xlakata tuku xaklichuwinama». ¿Tuku tlawakgolh xcompañeros Ben? Xla wan: «Lhuwa tiku kinkgaxmatnikgolh chu kiwanikgolh pi lu tlan tuku xaktlawanit». Uma liʼakxilhtit kinkamasiyaniyan pi lu tlan kitaxtu akxni ni pekuankan, xlakata uma tlawa pi amakgapitsin nakinkamaxkikgoyan kakni chu tlakg nakatsiputunkgo xlakata Jehová. Xlikana pi lu tlan kitaxtu komo ni napekuanaw.

CHUNA LA DANIEL, NI KAMAKGXTAKGNANTI

10. ¿Tuku kilhchanima ni makgxtakgnankan?

10 Anta kBiblia, tachuwin xaʼhebreo nema matitaxtikan «ni makgxtakgnankan» o «tapaxkit nema ni makgxtakgnan» kilhchanima pi wi tiku lu paxkikan. Uma tachuwin lu maklakaskinkan akxni lichuwinankan tapaxkit nema Dios kakgalhini kskujnin. Chu na maklakaskinkan akxni lichuwinankan tapaxkit nema lakgalhinikgo kskujnin Dios (2 Sam. 9:6, 7). Jehová lakaskin pi ni kamakgxtakgwi. Chu chuna la natitaxtu kilhtamaku, tlakg tlan natalalinaw Dios chu ni katimakgxtakgwi. Xliʼakxilhtit palakachuwina Daniel limasiya pi uma xlikana.

Jehová malakgacha xʼángel xlakata leones nitu natlawanikgo Daniel, chuna limasiyanilh Daniel pi xkuentajtlawa xlakata ni makgxtakgli (Kaʼakxilhti párrafo 11).

11. Akxni Daniel xkgalhi liwaka 90 kata, ¿tuku lu tuwa titaxtulh niku talakaskilh nalimasiya pi ni xmakgxtakga Dios? (Kaʼakxilhti xmakni revista).

11 Xliputum xlatamat Daniel, makglhuwa limasiyanilh Jehová pi ni xmakgxtakga. Pero akxni xkgalhi liwaka 90 kata, titaxtulh tuku lu tuwa. Ama kilhtamaku medos chu persas xʼakgchipakgonit Babilonia chu Dario wa mapakgsina xlitaxtu. Makgapitsi kskujnin mapakgsina ni xʼakxilhputunkgo Daniel chu ni xmaxkikgo kakni Jehová. Wa xlakata lakkaxwilikgolh la namakgnikgo Daniel. Tlawakgolh pi Dario xfirmarlilh akgtum limapakgsin nema kalipekua xwili xlatamat Daniel. Xtalakaskin pi Daniel xlimasiyalh komo ni xmakgxtakga Dios o komo ni xmakgxtakga mapakgsina. Xlakata xlimasiyalh pi ni xmakgxtakga mapakgsina chu nachuna xwanit la amakgapitsin, kajwatiya xtalakaskin pi Daniel nialh xtlawanilh oración Jehová puxamakaw kilhtamaku. Pero Daniel ni makgxtakgli Jehová, chu wa xlakata mujuka niku xtajumakgo leones. Jehová lakgmaxtulh chu chuna limasiyalh pi xtapalh xliʼakxilha pi Daniel ni xmakgxtakga (Dan. 6:12-15, 20-22). ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni namakgxtakgaw Jehová chuna la tlawalh Daniel?

12. ¿Tuku tlawalh Daniel xlakata nikxni xmakgxtakgli Jehová?

12 Xlakata ni namakgxtakgaw Jehová talakaskin lu napaxkiyaw. Daniel ni makgxtakgli xTlat xalak akgapun xlakata lu xpaxki. Max xlakata namatliwakglha uma tapaxkit xlilakpuwan xtayat Jehová chu la xlimasiyanit umakgolh tayat (Dan. 9:4). Nachuna, Daniel xlilakpuwan chu lu xpaxtikatsini putum tuku Jehová xtlawanit xpalakata xla chu xpalakata xkachikin (Dan. 2:20-23; 9:15, 16).

Chuna la Daniel, nikxni katimakgxtakgti Jehová komo paxkiya xliputum minaku (Kaʼakxilhti párrafo 13).

13. 1) ¿Tuku tuwa titaxtukgo lakgkgawasan chu laktsuman tiku skujnimakgo Jehová? Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit. (Na kaʼakxilhti dibujo). 2) ¿Tuku tlan xwaniw tiku nakinkakgalhskinan komo xtatayananin Jehová katatayayaw tiku lakgatikgo xtachixkukan o xtapuskatkan? (Kaʼakxilhti kjw.org video «Tuku nakitaxtu akxni natlawakan tuku xaʼakgstitum wa taksaksni»).

13 Xtachuna la Daniel, lakgkgawasan chu laktsuman xala uku wilakgo kxlakgstipankan latamanin tiku ni maxkikgo kakni Jehová chu ni kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin. Max umakgolh latamanin kalakgmakgankgo tiku paxkikgo Dios chu max asta kawanikgo umakgolh kamanan pi kamakgxtakgkgolh Jehová. Wa uma tuku akgspulalh Gabriel, tiku lama kʼAustralia. Akxni aku kstakma titaxtulh tuku lu tuwa kxʼescuela. Xmakgalhtawakgena kakgalhskilh tuku xtlawakgolh komo chatum xʼamigojkan xkawanilh pi lakgati xtachixku. Kawanilh pi paxtutu xtayakgolh tiku xtatayakgo tuku xtlawama xʼamigojkan, chu apaxtutu tiku ni xtatayakgo. Gabriel wan: «Putum kincompañeros wankgolh pi xʼamakgo tatayakgo uma amigo, kajwatiya akit chu atanu kincompañero tiku na xtatayana Jehová ni ktatayaw». Tuku lalh alistalh limasiyalh pi Gabriel ni xmakgxtakga Jehová. Xla lakapastaka: «Lhuwaku kilhtamaku xtsankga xlakata ksputli kinclasejkan, chu kincompañeroskan chu asta kimakgalhtawakgenakan putum uma kilhtamaku kinkalikgalhkgamanankgon. Ktlawalh putum tuku kmatlanilh xlakata ni xaksitsilh chu tlan xakkalitachuwinalh tuku kkanajla, pero ni kinkgaxmatniputunkgolh». ¿La makgkatsilh Gabriel? Xla wan: «Xlikana pi nitlan klimakgkatsilh pi kilikgalhkgamanankgolh, pero lu klipaxuwalh xlakata ni kmakgxtakgli Jehová chu kkgalhmakgtayalh kintakanajla».

14. ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata nikxni namakgxtakgaw Jehová?

14 Chuna la Daniel, nikxni katimakgxtakgwi Jehová komo liskujaw napaxkiyaw xliputum kinakujkan. Xlakata uma tapaxkit chuntiya nastaka talakaskin liwana nalakgapasaw, chu tlan nalakgapasaw akxni nalilakpuwanaw xtamalakatsukin (Rom. 1:20). Kgawasa o tsumat, ¿tuku tamakgtay kgalhiya xlakata tlakg nastaka tapaxkit nema kgalhiniya Jehová? Anta ksección «¿Malakatsukikanit?» min videos chu artículos nema tlan naʼakxilha. Na tlan nalikgalhtawakgaya folletos ¿Es la vida obra de un Creador? chu El origen de la vida. Kaʼakxilhti tuku wa Esther, chatum tsumat xalak Dinamarca, xpalakata umakgolh likgalhtawakga: «Klakgati tuku lichuwinan umakgolh likgalhtawakga. Ni wan tuku milikanajlat, wata lichuwinan tuku limasiya pi anan chatum Malakatsukina chu wix lakgchanan nalaksaka tuku nakanajlaya». Ben, tiku lichuwinaw kpárrafo 9, wan: «Umakgolh artículos chu folletos matliwakglhli kintakanajla. Kimasiyanilh pi Dios wa malakatsukilh latamat». Akxni likgalhtawakganitata nawan umakgolh likgalhtawakga, max nachuna nalakpuwana tuku wan Apocalipsis 4:11: «KiDioskan Jehová, lakgchanan namakglhtinana kakni, namalankikana chu namakglhtinana litliwakga, xlakata wix putum malakatsuki». e

15. ¿Tuku atanu tlan natlawayaw xlakata tlakg natalalinaw Jehová?

15 Atanu tuku na nakinkamakgtayayan tlakg napaxkiyaw Jehová wa pi nalikgalhtawakgayaw xlakata xlatamat xKgawasa, Jesús. Wa uma tuku tlawalh chatum tala tsumat xalak Alemania, tiku wanikan Samira. Xla wan: «Xlatamat Jesús kimakgtayalh tlakg naklakgapasa Jehová». Akxni aktsujku xwanit, Samira lu tuwa xmakgkatsi naʼakgatekgsa pi Jehová na paxuwa chu lipuwan, pero nichuna xlakpuwan xlakata Jesús. Xla kinkawaniyan: «Xaklakgati la xlikatsi Jesús xlakata lu xkapaxki laktsu kamanan chu ni tuwa tlan xtalalinkan». Chuna la tlakg tsukulh lakgapasa Jesús, tlakg tsukulh talalin Jehová. ¿Tuku xlakata? Samira wan: «Tsinu tsinu kʼakgatekgsli pi Jesús likatsi chuna la xTlat, liwana limasiya tayat nema kgalhi Jehová. Chu kʼakgatekgsli pi pulaktum tuku xlakata Jehová malakgachalh xKgawasa kKatiyatni, wa pi tlakg nalakgapasaw Jehová» (Juan 14:9). Kgawasa o tsumat, komo tlakg talalipimputuna Jehová, ¿tlan xliskujti xlakata tlakg liwana xlakgapasti Jesús? Komo chuna natlawaya, tapaxkit nema kgalhiniya Jehová tlakg nastaka chu nikxni katimakgxtakgti.

16. ¿Tuku tlan kitaxtu komo ni namakgxtakgnanaw? (Salmo 18:25; Miqueas 6:8).

16 Komo akinin ni namakgxtakgnanaw, nakinkamakgtayayan nakgalhiyaw xatlan amigos (Rut 1:14-17). Nachuna, komo ni namakgxtakgaw Jehová, nakgalhiyaw takaksni. ¿Tuku xlakata? Xlakata tlan limakgkatsiyaw akxni katsiyaw pi Jehová malaknu pi ni katikamakgxtakgli tiku ni makgxtakgkgo (kalikgalhtawakga Salmo 18:25; Miqueas 6:8). Malakatsukina tiku kgalhi putum litliwakga kiʼamigojkan wamputun maski akinin ni xlakaskinka litaxtuyaw. ¿Ni xlikana pi uma lu tlan kinkamamakgkatsiniyan? Ni anan tuku katilaktlawalh chuna la talalinaw Jehová, nipara linin (Dan. 12:13; Luc. 20:37, 38; Rom. 8:38, 39). Xlikana pi lu tlan kitaxtu nastalaniyaw xliʼakxilhtit Daniel chu ni namakgxtakgaw Jehová.

CHUNTIYA KASTALANI XLIʼAKXILHTIT DANIEL

17, 18. ¿Tuku atanu kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Daniel?

17 Kʼuma artículo lichuwinanitaw pulaktiy tayat nema limasiyalh Daniel. Pero tlan tlakg lhuwa tuku nakatsiniyaw xlakata xlatamat. Akgtum liʼakxilhtit, Jehová tlawalh pi Daniel xmanixnalh chu wi tuku maʼakxilhnilh, chu makgtayalh xlakata xwa tuku xkilhchanima tuku xmakatsininit. Makgapitsi umakgolh tamakatsinin kgantaxtunita, chu amakgapitsi kinkawaniyan tuku nala kkilhtamaku nema aku mima chu tuku nakakitaxtuni putum latamanin.

18 Kʼatanu artículo naʼakxilhaw pulaktiy tuku xlichuwinanit xlibro Daniel pi xʼama la. Komo liwana naʼakgatekgsaw, nakinkamakgtayayan xlakata tlan tuku nalaksakaw. Na nakinkamakgtayayan ni napekuanaw chu ni namakgxtakgaw Dios, chu chuna nakatsiyaw tuku natlawayaw akxni natitaxtuyaw tuku tuwa.

TAKILHTLIN 119 Talakaskin lu nakanajlayaw

a Kamanan tiku skujnanikgo Jehová titaxtukgo tuku tuwa niku talakaskin ni napekuankgo chu ni namakgxtakgkgo Dios. Max makgapitsi xcompañeroskan xalak escuela kalikgalhkgamanankgo chu kawanikgo pi kajwatiya tiku xatontos kanajlanikgo chatum Malakatsukina, kakninanikgo Dios chu stalanikgo xlimapakgsin. Pero chuna la nakatsiniyaw kʼuma artículo, tiku stalanikgo xliʼakxilhtit palakachuwina Daniel chu skujnanikgo Jehová limasiyakgo pi xalakgskgalalan.

b Umakgolh tukuwani wa babilonios xkawilinikgonit.

c Max pulaktutu tuku xlakata Daniel ni makgamakglhtinalh liwat nema babilonios xmaxkimakgo. Pulana, max liway nema xmaxkimaka xliway animales nema Limapakgsin xwan pi ni xliwatkan xwanit (Deut. 14:7, 8). Xlipulaktiy, max liway ni liwana xmakganikanit xkgalhni (Lev. 17:10-12). Chu xlipulaktutu, komo xwalh uma liwat max xlimasiyalh pi xkakakninanima ni xaxlikana dioses (katamalakxtupi uma tuku wan Levítico 7:15 chu 1 Corintios 10:18, 21, 22).

d Makgapitsi tukuwani kalakgpalikanit

e Na tlan nalikgalhtawakgaya libro Acerquémonos a Jehová, nema tlakg lichuwinan la likatsi Jehová. Uma likgalhtawakga namakgtayayan tlakg napaxkiya.