1, 2. 1) ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Gedeón chu akgtutu ciento ksoldados? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo). 2) Chuna la wan Lucas 21:19, ¿tuku xlakata lu xlakaskinka tayanikan?

JUEZ Gedeón chu ksoldados xtlawamakgolh akgtum guerra nema lu tuwa xkakitaxtunima chu lu xkamakgatlakgwama. Tantaskaka xkaputsastalanimakgolh xtalamakgasitsinkan max 32 kilómetros xlimakgat. ¿Tuku lalh alistalh? Biblia wan: «Gedeón chalh kJordán chu patakutli. Xla chu akgtutu ciento lakchixkuwin tiku xtaʼankgo xtlakgwankgonit». Pero nina xtlajanankgonit guerra, xlakata nina xkamakgnikgo 15,000 xtalamakgasitsinkan. Umakgolh lhuwa kata nitlan xkalikatsinikgonit israelitas. Wa xlakata Gedeón chu ksoldados ni xlitaxlajwanitkan xwanit. Wa xlakata chuntiya kaputsastalanikgolh xtalamakgasitsinkan asta katlajakgolh (Juec. 7:22; 8:4, 10, 28).

² Akinin na tlawamaw akgtum talachipat nema lu tuwa chu lu makgatlakgwanan. Kintalamakgasitsinkan wa Satanás chu xkakilhtamaku chu xlakata akinin makglakgalhinanin. Makgapitsi akinin makgasata tlawamaw uma talachipat. Xlakata  kinkamakgtayanitan Jehová, tlajananitaw makgapitsi talachipat. Pero nina tlajananitaw kʼguerra. Max namin kilhtamaku natlakgwanaw xlakata talachipat o xlakata kgalhkgalhimaw xlisputni uma kakilhtamaku. Jesús lichuwinalh pi kxaʼawatiya kakilhtamaku xʼamaw patiyaw lhuwa taʼakglhuwit chu taputsastalanit. Pero na lichuwinalh pi komo natayaniyaw, natlajananaw kʼguerra (kalikgalhtawakga Lucas 21:19). ¿Tuku wamputun tayanikan? ¿Tuku kinkamakgtayayan natayaniyaw? ¿Tuku kinkamasiyanikgoyan tiku tayanikgonit? Chu ¿la tlan namastayaw talakaskin pi akxni natayaniyaw uma namakgatsi xtaskujut?

3. ¿Tuku wamputun tayanikan?

³ Anta kBiblia, tayanikan ni kaj watiya kilhchanima namastayaw talakaskin wi tuku nakinkaʼakgspulayan chu nitu natlawayaw. Wamputun la akxilhkan akgtum taʼakglhuwit. Tayanikan wamputun ni pekuankan, kgalhikan takanajla chu kgalhkgalhinankan. Maktum libro wan pi tayanikan wamputun kgalhikan tliwakga takanajla chu ni taxlajwanikan akxni titaxtukan tuku tuwa. Wamputun tliwekglh tawilakan akxni titaxtukan tuwa taʼakglhuwit. Akxni tayaniyaw, kintaʼakglhuwitkan litaxtu la tuku litlajananaw. Ni kajwatiya lilakpuwanaw kintakatsanajwatkan, wata lilakpuwanaw tuku akxilhlakachanitaw.

4. ¿Tuku xlakata wanaw pi tapaxkit kinkamatliwakglhan natayaniyaw?

⁴ Tapaxkit kinkamakgtayayan (kalikgalhtawakga 1 Corintios 13:4, 7). ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Akgtum liʼakxilhtit, tapaxkit nema kgalhiniyaw Jehová kinkamakgtayayan natayaniyaw tuku tuwa titaxtuyaw (Luc. 22:41, 42). Tapaxkit nema kakgalhiniyaw kinatalankan kinkamakgtayayan nakatapatiyaw (1 Ped. 4:8). Chu tapaxkit nema kgalhiniyaw tiku tatamakgaxtokgnitaw kinkamakgtayayan natayaniyaw laktuwa taʼakglhuwit. Asta tamakgaxtokgat nema lu paxuwakgo kgalhikgo laktuwa taʼakglhuwit. Chu ama tapaxkit tlakg matliwakglha kintamakgaxtokgatkan (1 Cor. 7:28).

5. ¿Tuku xlakata wa Jehová tiku tlakg tlan nakinkamakgtayayan natayaniyaw?

⁵ Kaskiniw Jehová kakinkamakgtayan. Biblia wan pi Jehová kinkamaxkiyan «ntapaxuwanaliyan, chu ntakgpuwantin» (Rom. 15:5). Xla lu kinkamakgtayaputunan xlakata natayaniyaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata kaj xakstu tiku tlan kinkaʼakgatekgsniyan tuku titaxtuyaw, tuku makgkatsiyaw chu tuku titaxtunitaw. Wa xlakata liwana katsi tuku maklakaskinaw xlakata natayaniyaw. Biblia wan pi Dios nakamaxki «tuku lakaskinkgo tiku pekuanikgo, [na]kgaxmata akxni [na]tasaskinikgo tamakgtay, chu [na]kalakgmaxtu» (Sal. 145:19). ¿Pero la kinkakgalhtiyan Dios akxni skiniyaw kakinkamaxkin litliwakga?

6. Akxni titaxtuyaw tuku tuwa, ¿la tlawa Jehová pi nalakgtaxtuyaw?

⁶ Komo naskiniyaw Jehová kakinkamakgtayan natayaniyaw, xla wan pi nakinkamakgtayayan nalakgtaxtuyaw (kalikgalhtawakga 1 Corintios 10:13). ¿La makgantaxti uma? Min kilhtamaku mapanu taʼakglhuwit. Pero makglhuwa tlawa nalakgtaxtuyaw akxni kinkamaxkiyan litliwakga xlakata nakgalhkgalhinanaw chu napaxuwayaw akxni natayaniyaw (Col. 1:11). Nachuna, Jehová katsi tuku tlan tayaniyaw kkimaknikan, kkintalakapastaknikan  chu kkintapuwankan. Nikxni katimastalh talakaskin pi lu tuwa natitaxtuyaw chu uma natlawa pi namakgxtakgaw.

7. Kalichuwinanti tuku xlakata xlakaskinka liwana nawayanaw xlakata natayaniyaw, kawili akgtum liʼakxilhtit.

⁷ Kalimatliwakglhwi kintakanajlakan taway xaʼespiritual. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka namatliwakglhaw kintakanajlakan? Kawiliw akgtum liʼakxilhtit. Xlakata chatum lataman natayani natawaka ksipi Everest, lakaskin nawayan liwaka makgtutu akgtum kilhtamaku chuna la lismaninit. Komo tayaniputun nachan asta kxakgspun talakaskin lhuwa nawayan. Nachuna, komo tayaniputunaw asta xaʼawatiya kilhtamaku talakaskin liwana namatliwakglhaw kintakanajlakan. Nalimaxtuyaw kilhtamaku nakgalhtawakgayaw kiakstukan chu putum kilhtamaku naʼanaw ktamakxtumit. Chuna tliwakga takanajla nakgalhiyaw (Juan 6:27).

8, 9. 1) Chuna la wan Job 2:4, 5, ¿tuku taliʼakxilha akxni titaxtuyaw taʼakglhuwit? 2) ¿Tuku kililakpuwanatkan akxni chuna titaxtuyaw?

⁸ Kalakapastakwi ni namakgxtakgaw Dios. Akxni titaxtuyaw taʼakglhuwit, wi atanu tuku litsakgsakan. Kalakapastakwi pi liʼakxilhkan komo xlikana kanajlaniyaw Dios. Satanás ni lakaskin pi wa Jehová namapakgsinan xlitilanka kakilhtamaku. Lixkajni wanilh Jehová akxni wa pi latamanin skujnaniyaw Dios xlakata kinkamaxkiyan tuku tlan. Akxni xlama Job, Satanás wa: Putum tuku kgalhi chatum chixku namasta xlakata nalilakgmaxtu xlatamat. Chu alistalh wa pi komo xtlawanilh tuku nitlan Job, xla nialh xkakninanilh Dios (Job 2:4, 5). Akxni Lhuwa kata xtitaxtunita, Satanás tamakaktakancha kʼakgapun, chuntiya nitlan xkalichuwinama kskujnin Dios tiku ni makgxtakgkgo (Apocalipsis [Revelación] 12:10). La uku chuntiya wan pi akinin skujnaniyaw Dios xlakata kinkamaxkiyan tuku tlan. Lakaskima pi nialh natatayayaw xlimapakgsin Dios chu nialh naskujnaniyaw. Wa xlakata akxni nakgalhiyaw taʼakglhuwit, kalakapastakwi pi tuku natlawayaw nalimasiyayaw komo tatayayaw Jehová la xaxlikana mapakgsina xlitilanka kakilhtamaku.

⁹ Akxni chuna titaxtumaw tlan nalilakpuwanaw uma. Pulaktum wi Satanás chu xdemonios, kinkaʼakxilhmakgon chu wankgo pi nataxlajwaniyaw. Chu apulaktu wilakgolh Jehová, kimapakgsinakan Jesucristo, tiku xatalaksakni chu lhuwa ángeles. Xlakan na kinkaʼakxilhkgoyan, pero kinkawanikgoyan pi ni kataxlajwaniw. Lipaxuwakgo pi ni makgxtakgaw Jehová chu chuntiya tayaniyaw. Wa xlakata Jehová kinkawaniyan: «Xaskgalala kawanti, kinkgawasa, kamakgapaxuwa kinaku, xlakata nakkgalhti tiku lixkajni kiwanima» (Prov. 27:11).

10. ¿La nachuna tlawayaw la Jesús akxni tayaniyaw?

¹⁰ Kalilakpuwaw tuku tlan nakitaxtu. Kalilakpuwanti pi wi niku pimpat chu talakaskin natitaxtuya kʼakgtum túnel nema lu lhman. Lu kapukswa. Pero wix katsiya pi komo ni natachokgoya, nachipina niku kgalhsputa uma chu nataxtuyapi niku kaxkgakga. Uma tlan natamalakxtumiyaw latamat. Max namin kilhtamaku natitaxtuyaw tuku tuwa kkilatamatkan chu lu nalilakgaputsayaw o lu nalilipuwanaw. Max asta Jesús nachuna makgkatsilh. Akxni xtokgowakaka kkiwi, mamaxanika chu lu makgapatinanka. Max nikxni chuna xtitaxtunit kxlatamat. ¿Tuku makgtayalh natayani? Biblia wan pi wa «tapaxuwan nema xwi kxlakatin» (Heb. 12:2, 3). Uma wamputun pi Jesús lilakpuwa  tuku tlan xʼama kitaxtu komo xtayanilh, chu tuku tlakg xlakaskinka wa pi xʼama maskulunki xtukuwani Jehová chu xʼama tataya xlakata wa xmapakgsinalh. Xkatsi pi xtaʼakglhuwit xʼama sputa pero tamaskiwin nema xʼamaka maxkikan putum kilhtamaku xʼama makgapala kʼakgapun. Akxni natitaxtuyaw tuku tuwa, na tlan chuna natlawayaw la Jesús. ¿La natlawayaw? Kalilakpuwaw tuku tlan nakitaxtu komo natayaniyaw chu nalilakpuwanaw pi nasputa tapatin.

11. ¿Tuku xlakata lu tlan komo nakatsiyaw xlatamatkan tiku tayanikgonit?

¹¹ Lhuwa kskujnin Dios tayanikgonit la akinin. Kxkilhtamaku apóstol Pedro, lhuwa kstalaninanin Cristo tayanikgolh tuku Satanás katlawanilh. Wa xlakata, Pedro kawanilh: «Ntliwakglh kalilakgapaxtokgtit mintakanajlakan, xampi katsiyatit mpi watiya yuma ntapatin ntu mpatiyatit, na chuna kikgantaxtunimakgo xlipaks minatalankan nti wilakgo kxlikatlanka nkatuxawat» (1 Ped. 5:9). Wa xlakata lu tlan komo nalakgapasaw xlatamatkan tiku tayanikgonit. ¿Tuku xlakata? Xlakata nakinkamakgtayayan ni namakgxtakgaw Dios, nakinkamatliwakglhan xlakata natayaniyaw chu kinkamalakapastakayan pi Jehová nakinkasikulunatlawayan komo ni namakgxtakgaw (Sant. 5:11). Kaʼakxilhwi makgapitsi xliʼakxilhtitkan kskujnin Dios tiku tayanikgonit ^[1] (kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo).

12. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtitkan querubines tiku kayawaka kʼEdén?

¹² Querubines. Umakgolh lu xlakaskinka ángeles litaxtukgo. Akxni Adán chu Eva tlawakgolh talakgalhin, Jehová wi tuku kalakgayawalh makgapitsi querubines kKatiyatni nema ni xtatalakxtumi taskujut nema xlakgayakgolh kʼakgapun. Xliʼakxilhtitkan kinkamasiyaniyan natayaniyaw akxni kinkalakgayawakanan tuwa taskujut. Biblia wan pi «kʼeste xla jardín kayawalh querubines chu akgtum espada nema xkgalhi lhkuyat nema xtakgalhwitiwaka xlakata nila xtitaxtuka ktiji nema xʼan niku xya kiwi xla latamat» (Gén. 3:24) ^[2] (kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo). Biblia ni lichuwinan pi querubines ni xtlawaputunkgo uma taskujut o xwankgolh pi xlakan lu xlakaskinka xlitaxtukgo xlakata xtlawakgolh. Na ni wan pi lakgachanikgolh o makgxtakgkgolh xtaskujutkan. Wata tamakgxtakgkgolh asta kimakgalhsputukgolh xtaskujutkan. Max anta xyakgolh liwaka 1,600 kata, asta akxni chilh Munkaklat.

13. ¿Tuku makgtayalh Job xlakata putum natayani tapatin?

¹³ Tiku nikxni makgxtakgli Dios, Job. Max min kilhtamaku taxlajwaniyaw xlakata chatum amigo o xalak kifamiliajkan wi tuku  nitlan kinkawanin. O max xlakata lu tatatlayaw o xlakata nilh tiku lu paxkiyaw. Maski lhuwa tuku nalaniyaw, xliʼakxilhtit Job tlan nakinkamakgtayayan (Job 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3). Job ni xkatsi tuku xlakata kaj lakapala lhuwa tuku nitlan lanilh. Pero nikxni taxlajwanilh. ¿Tuku makgtayalh natayani? Pulana, xpaxki Jehová chu xmakgapaxuwaputun (Job 1:1). Xmakgapaxuwaputun Jehová akxni tlan xtawi chu akxni xkgalhilh taʼakglhuwit. Chu xlipulaktiy, Jehová litachuwinalh tuku xmalakatsukinit xlakata xlakapastakli pi lu tliwakga. Uma makanajlilh Job pi akxni xlilat xwanit Jehová xmakglhtilh xtapatin (Job 42:1, 2). Chu chuna lalh. Jehová makglhtilh xtapatin chu tlakg lhuwa tuku maxkilh nixawa la xapulana xkgalhi. Chu Job xatapaxuwan latamalh xliputum xlatamat (Job 42:10, 17).

14. Chuna la wan 2 Corintios 1:6, ¿la kamakgtayalh amakgapitsin xliʼakxilhtit Pablo?

¹⁴ Apóstol Pablo. Max makgapitsi nakinkatlawanikanan tuku nitlan o asta nakinkaputsastalanikanan xlakata skujnaniyaw Jehová. O komo lakgkgolotsin akinin o superintendentes viajantes, max lu tlakgwanitaw xlakata lhuwa taskujut kgalhiyaw. Komo chuna, xliʼakxilhtit Pablo nakinkamakgtayayan. Xla lu putsastalanika. Chu nachuna, lu xkalilakgaputsa natalan (2 Cor. 11:23-29). Pero nikxni taxlajwanilh, chu xlakata tlan liʼakxilhtit wililh lhuwa tiku na tayanikgolh (kalikgalhtawakga 2 Corintios 1:6). Komo akinin natayaniyaw, kiliʼakxilhtitkan nakamakgtaya natalan xlakata na natayanikgo.

15, 16. 1) ¿Tuku taskujut xlimakgatsit akxni tayanikan? 2) Kalichuwinanti la makgatsi «xtaskujut» akxni tayanikan.

¹⁵ Jehová tlawalh pi Santiago xtsokgli umakgolh tachuwin: «Akxni natayaniyatit kamakgatsilh xtaskujut, xlakata xatakgatsin  natawilayatit chu miliputuminikakan tlan natawilayatit, chu nitu nakatsankganiyan» (Sant. 1:4, TNM). Chuna la akxilhaw, Santiago wa pi akxni tayaniyaw tlawa akgtum taskujut. ¿Tuku uma taskujut? Akxni tayaniyaw kinkamakgtayayan tlakg «xatakgatsin» nawanaw, uma wamputun pi tlakg tlan kstalaninanin Cristo nalitaxtuyaw. Pero akxni tayaniyaw, ¿la tlawa xtaskujut? Akxni kgalhiyaw akgtum taʼakglhuwit, max naʼakxilhaw pi talakaskin tlakg nakgalhkgalhinanaw, tlakg napaxtikatsininanaw o tlakg napaxkinanaw. Akxni natayaniyaw, tlakg katsiniyaw nalimasiyayaw umakgolh tayat chu tlakg tlan kstalaninanin Cristo nawanaw. Chuna mastayaw talakaskin pi kamakgatsilh xtaskujut akxni tayaniyaw.

¹⁶ Xlakata akxni tayaniyaw kinkamakgtayayan tlakg tlan kstalaninanin Cristo nawanaw, ni kalakatsalaw xlimapakgsin Dios kaj xlakata lakapala nalakgtaxtuyaw ktaʼakglhuwit. Kawiliw akgtiy liʼakxilhtit. Kalakpuwaw pi talatlawamaw akgtum nitlan talakpuwan. Ni kakinkamakgatlajan, wata kaskiniw tamakgtay Jehová xlakata nakinkamakgtayayan nalakgmakganaw uma nitlan talakpuwan. O kalakpuwaw pi chatum xalak kifamiliajkan ni lakaskin xtatayananin Jehová nawanaw. Ni kataxlajwaniw, wata chuntiya kaskujniw Jehová. Uma nakinkamakgtayayan tlakg nalipawanaw. Putum kilhtamaku kalakapastakwi pi komo lakaskinaw pi Jehová kakinkasikulunatlawan, kilitayatnitkan (Rom. 5:3-5; Sant. 1:12).

17, 18. 1) Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit nema limasiya pi lu xlakaskinka natayanikan asta akxni namin lisputni. 2) Xlakata la uku nialh makgas wi lisputni, ¿tuku liwana katsiyaw?

¹⁷ Lu xlakaskinka pi natayaniyaw asta akxni namin lisputni, chu ni kajwatiya tsinu kilhtamaku. Kalilakpuwaw pi akgtum barco tsankgama kchuchut. Komo tiku wakakgo kbarco lakgtaxtuputunkgo, talakaskin napaxtawakatnankgo asta kxkilhtun pupunu chu nipara tsinu xlitaxlajwanitkan. Nachuna, komo latamaputunaw kParaíso, talakaskin natayaniyaw asta akxni namin lisputni chu nipara tsinu kilitaxlajwanitkan. Kililakapastakatkan la apóstol Pablo: «Ni kxlajwananaw» (2 Cor. 4:1, 16).

¹⁸ Chuna la Pablo, kanajlayaw pi Jehová nakinkamakgtayayan natayaniyaw asta akxni namin lisputni. Pablo tsokgli: «Wa xpalakata, lu[...] tlan klikatsi mpi asta ni mpala wa linin, chu na ni mpala wa nkakilhtamaku, ni mpala ángeles, chu na ni mpala wa nti malanankgoy, chu na ni mpala ti nkgalhikgoy litliwakga, chu na ni mpala wa ntu anan nchu, chu na ni mpala wa ntu namin nkilhtamaku, chu na ni mpala wa ntu xala katalhman, chu na ni mpala wa ntu xala katutsu, chu na ni mpala wa nkatuwaj tamalakatsukun, ntlan [«nakinkamamakgatliyan», TNM] kxtapaxkit Dios wa ntu nkgalhiyaw xpalakata Cristo Jesús nkimPuchinakan» (Rom. 8:37-39). Xlikana pi min kilhtamaku tlakgwanaw. Pero kilistalanitkan xliʼakxilhtit Gedeón chu ksoldados. Xlakan xtlakgwankgonit, pero ni taxlajwanikgolh (Juec. 8:4). ¿Na natlawayaw la tlawakgolh?