1. ¿Tuku xlama akxni Jesús tlawalh xapulana xmilagro?

 KALILAKPUWAW tuku lalh akxni ksputmaja kata 29. Jesús aku matsukinit xtaskujut. Xla, xtse chu amakgapitsi xtamakgalhtawakgen ankgo makgwayankgo kʼakgtum tamakgaxtokgat nema tlawakan kCaná, akgtum aktsu kachikin nema wi kxnorte Nazaret, anta niku Jesús stakli. María, tse Jesús, lu tlan katalalin xfamiliajkan tiku tamakgaxtokgmakgo chu makgtayanama xlakata nakamakgamakglhtinan tiku kawanikanit pi naʼankgo makgwayankgo. Pero wi tuku la nema max lu nakamamaxani tiku aku tamakgaxtokgmakgo chu xfamiliajkan: sputa vino. b Max tlakg lhuwa ankgo nixawa tiku xkawanikanit pi naʼankgo makgwayankgo. María lakapala lakgan xkgawasa chu wani: «Nialh kgalhikgo vino» (Juan 2:1-3). ¿Tuku tlawa Jesús? Tlawa tuku kaks malakawaninan: chuchut lu «xatlan vino» tlawa (Juan 2:9, 10).

2, 3. 1) ¿La limaklakaskilh Jesús xlitliwakga? 2) ¿Tuku xlakata lu tlan pi nalilakpuwanaw milagros nema tlawalh Jesús?

² Jesús tlawalh lhuwa milagros akxni xlichuwinama Dios kKatiyatni. c Maklakaskilh xlitliwakga xlakata nakamakgtaya lhuwa latamanin. Akgtum liʼakxilhtit, makgtum, kamawilh 5,000 lakchixkuwin, chu atanu kilhtamaku kamawilh 4,000.  Komo nakataputlekgeyaw lakpuskatin chu kamanan tiku anta xwilakgo akxni tlawalh umakgolh akgtiy milagros, max kamawilh 27,000 latamanin (Mat. 14:15-21; 15:32-38). Pero uma kilhtamaku Jesús ni kajwatiya kamawilh, wata na kamapaksalh tiku xtatatlakgo (Mat. 14:14; 15:30, 31). Latamanin tiku anta xwilakgo, max lu kaks lilakawankgolh akxni akxilhkgolh pi Jesús xkamawima chu xkamapaksama.

³ Kʼuma artículo nalichuwinanaw tuku kinkamasiyaniyan xmilagros Jesús nema namatliwakglha kintakanajlakan. Chu na nalichuwinanaw la tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús xlakata la limasiyalh tataktujut chu talakgalhaman akxni tlawalh umakgolh milagros.

4. ¿Tuku nakatsiniyaw komo nalilakpuwanaw milagros nema tlawalh Jesús?

⁴ Milagros nema tlawalh Jesús ni kajwatiya kinkamasiyaniyan la xla likatsi, wata na kinkamasiyaniyan la likatsi xTlat. Katsiyaw pi wa Jehová tiku maxkilh litliwakga xlakata natlawa milagros. Hechos 10:38 wan xlakata Jesús: «Dios lilaksakli xʼespíritu santo chu maxkilh litliwakga, chu niku xʼan xtlawatilha tuku tlan chu xkamapaksa tiku xkamakgapatinama Akgskgawini; xlakata Dios xmakgtayama». Nachuna, liwana katsiyaw pi Jesús limasiyalh tuku xmakgkatsi chu tuku xlakpuwan xTlat akxni wi tuku xtlawa o wi tuku xwan, chu chuna limasiyalh akxni tlawalh milagros (Juan 14:9). Kalichuwinaw pulaktutu tuku kinkamasiyaniyan xmilagros Jesús nema namatliwakglha kintakanajlakan.

5. ¿Tuku makgpuwantinilh Jesús natlawa milagros? (Mateo 20:30-34).

⁵ Pulana, Jesús chu xTlat lu kinkapaxkikgoyan. Akxni Jesús xlama kKatiyatni, limasiyalh la xlilhuwa xkapaxki latamanin. Tlawalh milagros xlakata nakamapanuni tuku xlipatinamakgo. Makgtum, kakuchilh chatiy tiku nila xʼakxilhkgo nema kskinimakgo tamakgtay (kalikgalhtawakga Mateo 20:30-34). Biblia lichuwinan pi Jesús lu «kalakgalhamalh» chu alistalh kamalakawanilh. Tachuwin xagriego nema matitaxtikan «kalakgalhamalh» kilhchanima tuku makgkatsiyaw kkinakujkan chu asta tlawa pi nakinkakatsaniyan tuku titaxtuma achatum. Xtalakgalhaman Jesús limasiyalh la xlilhuwa xkapaxki latamanin, chu uma talakgalhaman wa tuku makgpuwantinilh nakamawi tiku xtsinksmakgo chu namapaksa tiku xkgalhi lepra (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Wa xlakata liwana katsiyaw pi Jehová, “xalakgalhamana” Dios, chu xKgawasa lu kinkapaxkikgoyan, chu lu nitlan limakgkatsikgo akxni akxilhkgo pi patinamaw (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). Xlakan lu masputuputunkgo taʼakglhuwit nema kgalhiyaw.

6. ¿Tuku maxkinit Dios xKgawasa?

⁶ Xlipulaktiy, Dios maxkinit litliwakga Jesús xlakata namasputu putum tuku nitlan anan kkakilhtamaku. Lhuwa tuku anan nema akinin nikxnila xmapanuw. Pero akxni Jesús tlawalh milagros, limasiyalh pi xla tlan chuna natlawa. Akgtum liʼakxilhtit, kgalhi litliwakga xlakata makgtuminika namasputu tuku kalimininit lhuwa tapatin latamanin: talakgalhin nema kamatitaxtinikanit chu tuku nitlan kitaxtu xpalakata uma talakgalhin, chuna la tajatat chu linin (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19). Milagros nema tlawalh Jesús, limasiya pi xla tlan namapanu «putum tajatat» chu asta tlan nakamalakastakwani tiku nikgonita (Mat. 4:23; Juan 11:43, 44). Na limasiyalh pi tlan kamalakgachokgo lakgtliwakga un chu asta tlan kamakgatlaja nixatlan  espíritus (Mar. 4:37-39; Luc. 8:2). ¡Lu tlan limakgkatsiyaw akxni lilakpuwanaw pi Jehová maxkinit xKgawasa lhuwa litliwakga!

7, 8. 1) ¿Tuku limasiya milagros nema tlawalh Jesús? 2) ¿Tuku tamalaknun lu kgalhkgalhipat pi kakgantaxtulh?

⁷ Xlipulaktutu, tlan nalipawanaw pi tuku Dios malaknunit nakgantaxtu. Milagros nema tlawalh Jesús, kaj tsinu limasiya tuku natlawa akxni namapakgsinan unu kKatiyatni. Kalilakpuwanti la nawan latamat nialh makgas kilhtamaku. Xlakata Jesús namasputu putuminika tajatat, xatapaxuwan nalatamayaw (Is. 33:24; 35:5, 6; Apoc. 21:3, 4). Nialh kintikatsankganin tuku nawayaw chu nialh katipatinaw xpalakata tuku masputunan (Is. 25:6; Mar. 4:41). Na xatapaxuwan nakamakgamakglhtinanaw kintalikgapasnikan tiku nikgonita nema lu xkapaxkiyaw (Juan 5:28, 29). Akxni lilakpuwana xasasti kakilhtamaku, ¿tuku tamalaknun lu kgalhkgalhipat pi kakgantaxtulh?

⁸ Akxni Jesús tlawalh milagros, limasiyalh pulaktiy tayat nema kimputumkan kilikgalhitkan: tataktujut chu talakgalhaman. Kalichuwinaw pulaktiy milagros nema tlawalh Jesús. Pulana kalichuwinaw tuku tlawalh ktamakgaxtokgat nema tlawaka kCaná.

9. ¿Tuku xlakata Jesús tlawalh akgtum milagro kʼakgtum tamakgaxtokgat kCaná? (Juan 2:6-10).

⁹ (Kalikgalhtawakga Juan 2:6-10). Akxni sputli vino ktaway nema xtlawamaka xlakata  tamakgaxtokgka, Jesús ni xlakgchan pi wi tuku xtlawalh. Tatsokgni ni xlichuwinanit pi Mesías xʼama tlawa akgtum milagro xlakata xtlawalh vino. Pero kalilakpuwanti komo wix chuna xtiʼakgspulan akxni tamakgaxtokgti. Jesús max lilakpuwa pi lu xtamaxanikgolh uma familia, liwaka tiku aku xtamakgaxtokgmakgo. Wa xlakata kalakgalhamalh chu kamakgtayaputulh, chu tlawalh milagro nema lichuwinaw kxapulana párrafo. Tlawalh pi 390 litros chuchut tlakg xatlan vino xlitaxtulh. ¿Chu tuku xlakata lu lhuwa vino tlawalh? Max xlakata tuku xkaʼakgataxtunilh tlan xmaklakaskinkgolh atanu kilhtamaku o asta tlan kstakgolh tiku xtamakgaxtokgmakgo. Xlikana pi max lu paxtikatsinikgolh Jesús xlakata tuku tlawalh xpalakatakan.

10. Kawanti makgapitsi tuku lichuwinan Juan capítulo 2 (na kaʼakxilhti dibujo).

¹⁰ Kalichuwinaw makgapitsi tuku lalh nema talichuwinan kcapítulo 2 xla Juan. ¿Tiku matsamakgolh xalu niku xmujukan chuchut? Xlakata Jesús ni xlakaskin pi kaj wa kuenta xtlawanika, kawanilh skujnin pi wa xmatsamakgolh (versículos 6 chu 7). Chu alistalh, akxni xtlawanita milagro, ¿tiku alh makgalhwani vino tiku xpulalima lanka taway? Wa linikgolh skujnin chu ni wa Jesús (versículo 8). Xlikana pi Jesús ni litamakayawalh patum copa kxlakatin latamanin chu ni wa: «¡Kakgalhwanantit uma lu kgama vino nema aku ktlawalh!».

11. ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma xmilagro Jesús?

¹¹ ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma xmilagro Jesús? Kinkamasiyaniyan pi kilitaktujutkan. Jesús ni litlankajwanalh xlakata chuchut vino tlawalh. Nikxni xlitlankajwanan tuku xtlawa. Wata putum kilhtamaku xmalanki xTlat xlakata xtaktuju (Juan 5:19, 30; 8:28). Komo nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús, nataktujuyaw chu ni katilitlankajwanaw tuku tlawayaw. Kaxatukawa tuku natlawayaw xlakata la skujnaniyaw Jehová, ni kalitlankajwanaw, wata wa kamalankiw kiDioskan tiku skujnanimaw (Jer. 9:23, 24). Kamaxkiw tatlankit nema lakgchan. Xlakata katsiyaw pi komo ni wa Jehová xkinkamakgtayan, nila tuku xtlawaw (1 Cor. 1:26-31).

12. ¿Tuku atanu tlan natlawayaw xlakata nataktujuyaw chuna la Jesús? Kawili akgtum liʼakxilhtit.

¹² Kalilakpuwaw atanu la tlan nalimasiyayaw tataktujut chuna la Jesús. Kalilakpuwanti chatum kgolotsin tiku lhuwa kilhtamaku limaxtu xlakata namakgtaya chatum siervo ministerial tiku xlimakgtumku namasta xtaʼakgchuwin. Xlakata uma kgolotsin makgtaya nalakkaxwili xtaʼakgchuwin, uma kgawasa lu tlan taʼakgchuwin masta chu congregación lu lakgati. Akxni sputa tamakxtumit, chatum tala wani uma kgolotsin: «Lu tlan taʼakgchuwin mastalh uma kgawasa, ¿ni xlikana?». ¿Xlilat pi uma kgolotsin xwa: «Chuna, tlan taxtunicha xlakata akit kmakgtayalh»? ¿O tlakg tlan komo xtaktujulh chu xwa: «Chuna, lu tlan taskujut tlawalh»? Tiku taktuju ni litlankajwanan tuku tlan tlawa xpalakatakan amakgapitsin. Tuku tlakg xlakaskinka akxilha wa pi Jehová katsi chu xtapalh liʼakxilha tuku tlawama (katamalakxtupi Mateo 6:2-4; Heb. 13:16). Jehová lu paxuwa akxni akxilha pi akinin na taktujuputunaw chuna la Jesús (1 Ped. 5:6).

13. ¿Tuku akxilhli Jesús akxni xtalakatsuwima kNaín, chu tuku tlawalh? (Lucas 7:11-15).

¹³ (Kalikgalhtawakga Lucas 7:11-15). Akxni titaxtunita kilhtamaku lata Jesús lichuwinama Dios, an kNaín. Uma kachikin xalak Galilea lakatsu wi kSunem, niku liwakaya  900 kata Eliseo malakastakwanilh xkgawasa chatum puskat (2 Rey. 4:32-37). Akxni talakatsuwima kkachikin, Jesús katatanokglha makgapitsi latamanin tiku amakgo maknunankgo. Lu nitlan tasiya tuku lama. Chatum puskat tiku ninita xchixku nilh kaj xachastum xkgawasa. Pero xla ni xʼakstu ama; lhuwa latamanin xalak uma kachikin taʼamakgo. Jesús kamachokgo latamanin tiku limakgo nin chu wi tuku tlawa xlakata tlan namamakgkatsini uma puskat: malakastakwani xkgawasa. Evangelios lichuwinankgo pi Jesús kgalhtutu tiku kamalakastakwanilh chu uma kgawasa wa tiku xapulana malakastakwanilh.

14. Kawanti tuku lichuwinan Lucas capítulo 7 (na kaʼakxilhti dibujo).

¹⁴ Kaʼakxilhwi makgapitsi tuku talichuwinan kLucas capítulo 7. Kaʼakxilhwi la latilhalh tuku talichuwinan. Pulana, Jesús «akxilhli puskat» chu alistalh «lakgalhamalh» (versículo 13). Max akxilhli la xtasama xtse kgawasa chu lu makgalipuwa. Jesús ni kajwatiya lilipuwa, wata limasiyalh pi chuna xmakgkatsi. Max lu akgpixtsu wanilh: «Nialh katasa». Pero ni kajwatiya tachuwinalh; malakastakwanilh xkgawasa chu «makamaxkilh» (versículos 14 chu 15).

15. ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma milagro nema tlawalh Jesús?

¹⁵ ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma milagro nema tlawalh Jesús? Masiya la nakalimasiyaniyaw talakgalhaman tiku lipuwamakgo. Xlikana pi akinin nila katikamalakastakwaniw tiku nikgonita chuna la Jesús malakastakwanilh xkgawasa puskat tiku xninita xchixku. Pero tlan nakalimasiyaniyaw talakgalhaman tiku lu lipuwamakgo xlakata nikgonita tiku lu xkapaxkikgo. Pulana naʼakxilhaw tuku titaxtumakgo, alistalh nalipulayaw xlakata wi tuku nawanaw chu wi tuku natlawayaw xlakata nakamakgtayayaw chu tlan nakamamakgkatsiniyaw (Prov. 17:17; 2 Cor. 1:3, 4; 1 Ped. 3:8). d Lu nakamakgtaya maski ni lhuwa tuku nakawaniyaw chu kaj tsinu tuku natlawayaw xpalakatakan.

16. ¿Tuku kinkamasiyaniyan liʼakxilhtit nema talichuwinan kpárrafo? (Kaʼakxilhti dibujo nema limasiya tuku lalh).

 ¹⁶ Kalilakpuwaw tuku lalh kʼakgtum tamakxtumit. Akxni xlikilhtlimaka akgtum takilhtlin nema lichuwinan talakastakwanat, chatum tala akxilhli achatum pi xtasama. Uma tala xtasama xlakata nina makgas xninit aktsu xtsumat. Xlakata tala xkatsi tuku xtitaxtuma, lakapala lakgalh, akgpixtiyalh chu akxtum takilhtlilh. Tala tiku xninit aktsu xtsumat lakapastaka pi uma tlawalh pi tlakg xkapaxkilh natalan. Lu paxuwalh xlakata kilalh ktamakxtumit. Xla wan: «Xakkatsi pi anta kPukgalhtawakga xʼamaka kimakgtayakan». Tlan nalipawanaw pi Jehová akxilha chu lu xtapalh liʼakxilha putum tuku tlawayaw xlakata nakalimasiyaniyaw talakgalhaman tiku lipuwamakgo chu «tiku makgkatsikgo pi katlajama xtaʼakglhuwitkan» (Sal. 34:18).

17. ¿Tuku katsininitaw kʼuma artículo?

¹⁷ Komo nalikgalhtawakgayaw tuku lichuwinankgo Evangelios xlakata xmilagros Jesús, lu namatliwakglha kintakanajlakan. Tuku talichuwinan anta kinkamasiyaniyan pi Jehová chu Jesús lu kinkapaxkikgoyan. Liwana katsiyaw pi Jesús kgalhi litliwakga xlakata namasputu putum tuku nitlan anan kkakilhtamaku chu pi tlan nalipawanaw pi nialh makgas xTamapakgsin Dios namakgantaxti putum tuku malaknunit. Nachuna, kinkamakgtayayan nalilakpuwanaw la tlan nalimasiyayaw xalaktlan xtayat Jesús. Kalakkaxwili nalikgalhtawakgaya xmilagros Jesús akxni kakninaniyatit Dios kfamilia o akxni miʼakstu kgalhtawakgaya. Kalilakpuwanti tuku masiyaniyan chu kakalitachuwinanti amakgapitsin. Komo chuna natlawaya, lhuwa tuku tlan nalichuwinanatit (Rom. 1:11, 12).

18. ¿Tuku nalichuwinanaw kʼatanu artículo?

¹⁸ Akxni xʼamaja masputu xtaskujut unu kKatiyatni, Jesús wi tiku malakastakwanipa chu uma wa xlikgalhtutu tiku malakastakwanilh. Pero uma talakastakwanat ni xtachuna xwanit la amakgapitsin: malakastakwanilh chatum xʼamigo tiku akgtatita kilhtamaku la xninit. ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma milagro? ¿Chu tuku tlan natlawayaw xlakata tlakg nakanajlayaw pi talakastakwanat xlikana nakgantaxtu? Nalichuwinanaw kʼatanu artículo.