Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

TUKU XALA MAKGASA

«¿Tukuya kilhtamaku nakgalhiparayaw atanu xalanka tamakxtumit?»

«¿Tukuya kilhtamaku nakgalhiparayaw atanu xalanka tamakxtumit?»

KSPUTMAJA papaʼ noviembre kata 1932 kkachikin México. Kajku akgtum semana kawilika semáforos kʼuma kachikin niku liwaka akgtum millón latamanin wilakgolh. Pero la uku tamakatsin xlakata semáforos nialh kaks malakawaninan. Tiku makatsininankgo kuenta tlawakgo tuku la akgatunu semana. Chipakgonit xcamarajkan, kgalhkgalimakgolh anta niku chinkgo tren xlakata nachin chatum chixku wanikan: Joseph F. Rutherford, tiku xpulalin Sociedad Watch Tower. Chu xtatayananin Jehová xalak México na’anta yakgolh xlakata namakgamakglhtinankgo tala Rutherford, tiku nachin xlakata na’an klanka tamakxtumit xa’akgtutu kilhtamaku.

Revista The Golden Age (xa’español ¡Despertad!) wa: «Xlikana, uma lanka tamakxtumit putum kilhtamaku natalakapastaka xlakata litaxtulh tuku tlakg xlakaskinka la staktilhama xkachikin Jehová kMéxico». Pero ¿tuku xlakata lu xlakaskinka litaxtulh uma lanka tamakxtumit niku kaj 150 latamanin kilakgolh?

Akxni nina tsuku lanka tamakxtumit, ni lhuwa tiku xkatsikgo xlakata xTamapakgsin Dios k’uma país. Maski kata 1919 xtlawakanit makgapitsi laklanka tamakxtumit, titaxtulh makgapitsi kata nialh lhuwa analh congregaciones. Kata 1929, tlawaka akgtum sucursal k’uma kachikin. Xtasiya pi uma x’ama makgtaya xtaskujutkan, pero tawi taʼakglhuwit. Akgtum li’akxilhtit, akxni makatsininanka pi ni natamalakxtumiyaw negocios chu la lichuwinanaw Dios, chatum colportor nitlan limakgkatsilh chu makgxtakgli xkachikin Jehová chu tanu wililh xgrupo tiku xkalitachuwinalh xalak Biblia. Nachuna, lakgpalika tiku xpulalima uma sucursal xlakata tlawalh tuku nitlan. Xtatayananin Jehová xalak México xlakaskinkgo tiku xkamakgpuwantinilh xlakata xtakanajlakan.

Tala Rutherford kalakgapaxialhnalh chu kamakgpuwantinilh natalan. Mastalh akgtiy taʼakgchuwin klanka tamakxtumit chu akgkitsis mastalh kradio. Xlipulanajku kradio xalak México xmatitaxtimaka tamakatsinin xla Tamapakgsin xlikalanka país. Akxni sputli lanka tamakxtumit xasasti tiku xpulalin sucursal lakkaxwililh la natatlawa taskujut. Ama kilhtamaku, natalan makgkatsikgolh pi Jehová xkasikulunatlawama chu chuntiya xatapaxuwan skujnikgolh.

Lanka tamakxtumit kata 1941 anta kMéxico

Akgtum kata alistalh, tawilalh akgtiy lanka tamakxtumit, akgtum kVeracruz chu atanu kMéxico. Chuna la natalan xlichuwinamakgolh Dios lu tlan xkitaxtuma. Kata 1931, xwi 82 tiku xlichuwinankgo Dios, pero akgkaw kata alistalh tlakg taliwakalh. Kata 1941, akgtum mil latamanin kilakgolh ktamakxtumit anta kMéxico.

«XLAPULAKGO KKATIJININ»

Kata 1943 xtatayananin Jehová taxtukgolh ktiji chu xlinkgo carteles xlakata namakatsininankgo pi x’ama tawila lanka tamakxtumit nema xwanikan «Nación Libre», nema x’ama tatlawa k’akgkutiy kachikinin. * Akgtiy carteles xlinkgo kxpakgxtunkan, maktum kxlakatin chu maktum kxchakgen. Xtatayananin Jehová xlimaklakaskinkgo uma lata kata 1936.

Chukuxtukanit k’akgtum revista xla kata 1944 niku masiya makgapitsi natalan akxni xlilapulakgo carteles kMéxico.

Revista xalak México La Nación lichuwinalh pi lu tlan kitaxtulh tuku tlawakgolh xtatayananin Jehová xlakata carteles. Lichuwinalh: «Xapulana kilhtamaku kawanika pi lhuwa latamanin xkalinkgolh. Chu lichali nialh xlitanukgokan niku xtlawamaka lanka tamakxtumit». Tiku xalak Sikulan lu sitsikgolh pi tlan kakitaxtunilh xlakata uma carteles chu xlakan nitlan tsukukgolh kalichuwinankgo xtatayananin Jehová. Maski chuna natalan ni pekuankgolh chu chuntiya taxtukgolh kkatijinin. Revista na lichuwinalh pi ama kachikin ka’akxilhli pi «lakchixkuwin chu lakpuskatin xlitaxtukgo la “sandwichs”». Ama artículo xlimin foto niku tasiyakgo natalan anta kkatijinin kMéxico. Anta kxpakgalhu foto xwan: «Xlapulakgo kkatijinin».

«TLAKG TLAN NIKU LHTATAKGOLH NIXAWA LA PISO XLA CEMENTO»

Ama kilhtamaku, lhuwa xtatayananin Jehová xtalakaskin naliskujkgo xlakata tlan na’ankgo klaklanka tamakxtumit nema xtatlawa kMéxico. Lhuwa makgat niku xwilakgolh, anta niku ni x’anan trenes nipara carreteras. Natalan xala akgtum congregación tsokgnankgolh: «Kaj watiya niku tlakg lakatsu xtitaxtu tren wa línea del telégrafo». Xtatayananin Jehová anta x’ankgo kmula o kaj xtlawankgo xlakata nachankgo niku xtitaxtu tren xlakata tlan na’ankgo niku xtatlawama lanka tamakxtumit.

Lhuwa natalan ni xkgalhikgo tumin xlakata naxokgokgo tuku na li’ankgo. Lhuwa natalan xtamakgxtakgkgo kxchikkan tiku xala anta xwankgonit. Makgapitsi anta klhtatakgo kPukgalhtawakga. Akgtum kilhtamaku, liwaka 90 natalan tamakgxtakgkgolh ksucursal chu lhtatakgolh «kcolchón nema xlitatlawanit akgpuxam caja xla cartón». Chuna la wan Anuario, lu xpaxtikatsinikgo chu wankgolh pi «tlakg tlan niku lhtatakgolh nixawa la piso xla cemento».

Natalan lu xpaxtikatsinikgo, chu liwana xlakpuwankgo ni nakimakgatsankgakgo uma tamakxtumit. Uma tayat chuntiyaku kgalhikgo xtatayananin Jehová xalak México, tiku liwakaya akgtum millón lata talhuwikgolh. * Kata 1949, akgtum tamakatsinin xalak sucursal xla México lichuwinalh: «Uma natalan ni makgatsankgakgonit xatlan xtayatkan maski lu katuwa xtatakgskgo. Akxni sputa akgatunu laklanka tamakxtumit ankgalhin lichuwinankgo chu kakgalhskinkan: “¿Tukuya kilhtamaku nakgalhiparayaw atanu xalanka tamakxtumit?”». La uku tuku makatsininanka chuntiyaku chuna lama. (Tuku xala makgasa anta ksucursal xla Centroamérica).

^ párr. 9 Chuna la wan Anuario 1944, uma lanka tamakxtumit «kawililh xtatayananin Jehová xalak México anta kmapa».

^ párr. 14 Anta kMéxico, 2,262,646 latamanin kilakgolh akxni lakapastakka akxni tinilh Cristo kata 2016.