Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

«Nalaʼakxilhaw kParaíso»

«Nalaʼakxilhaw kParaíso»

«Nakintatawilayapi kParaíso» (LUC. 23:43).

TAKILHTLIN: sjj 145, sjj 139

1, 2. ¿Tuku lakpuwankgo latamanin akxni kgaxmatkgo tachuwin paraíso?

AKU ksputnit lanka tamakxtumit kSeúl (Corea) chu lhuwa natalan xalak uma kachikin lakgtalakatsuwikgolh natalan tiku xʼankgonit xalak alakatanu kachikinin, akgtum kilhtamaku niku tawi lhuwa tapaxuwan. Akxni xʼamakgolha xlawanikgo: «Nalaʼakxilhaw kParaíso». ¿Tuku xwamputunkgo?

2 La uku, tachuwin paraíso tanu tanu tuku malakpuwaninan akxni kgaxmatkan uma tachuwin. Makgapitsi wankgo pi kaj tamanixnat. Amakgapitsi lakpuwankgo pi anta niku kaj kalilakgatit, stlan tasiya chu niku tlan tamakgkatsi, chu niku anan lhuwa xanat. Asta tiku lu tsinksma max nawan pi anta wi kparaíso akxni natsuku wayan. Chu xpalakatakan xaxlikana kstalaninanin Cristo, ¿tuku Paraíso? ¿Wa tuku kgalhkgalhimaw pi namin kkilhtamaku nema aku mima?

3. ¿Niku xapulana litachuwinan Paraíso anta kBiblia?

3 Biblia lichuwinan akgtum Paraíso nema titaxtunit chu akgtum Paraíso nema aku namin. Tuku xapulana lichuwinan xtachuwin Dios wa akgtum Paraíso. Biblia xalak Iglesia católica Scío de San Miguel, nema xa latín xtsokgkanit, Génesis 2:8 matitaxtikan: «Xchanit kimpuchinakan Dios akgtum lu xalilakgatit paraíso kxapulana kilhtamaku: niku wililh chixku nema xtlawanit» (cursivas nuestras). Ktachuwin xahebreo, uma versículo kilhchanima «jardín xaʼEdén». Tachuwin Edén kilhchanima «tlan tamakgkatsi» o «lipaxuwakan», uma tukuwani lu minini xlakata chuna xwanit. Xʼanan lhuwa liwat, lu stlan xtasiya chu latamanin xtakgalhikgo takaksni animales (Gén. 1:29-31).

4. ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi jardín xa’Edén akgtum paraíso xwanit?

4 Akxni tachuwin xahebreo matitaxtika kgriego tachuwin jardín maklakaskinka tachuwin xagriego parádeisos. Maktum enciclopedia wan pi, akxni chatum griego xkgaxmata uma tachuwin, xlilakpuwan niku lu kalilakgatit anta niku ni xʼanan tuku nixatlan, xʼanan laklanka kiwi nema xmastakgo xtawakat, chu xʼanan kgalhtuchokgo niku xwi xastalanka chuchut chu xkilhtun xyakgo laktsu tuwan niku xpuchwayankgo antílopes chu borregos (Cyclopaedia, de MʼClintock y Strong; katamalakxtupi Génesis 2:15, 16). Uma kinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku xlakata tlan nalimapakuwiyaw paraíso ama jardín xaʼEdén.

5, 6. 1) ¿Tuku xlakata lakgsputli Paraíso? 2) ¿Tukuya takgalhskinin tlan nakinkatlawanikanan?

5 Dios kawililh Adán chu Eva kʼuma jardín pero alistalh katamakxtulh xlakata ni kgalhakgaxmatkgolh. Wa xlakata, xlakan chu xkamanan makgatsankgakgolh uma Paraíso (Gén. 3:23, 24). Kʼuma lu xastlan katiyatni nialhti latamalh asta akxni lakgsputli, max akxni milh Munkaklat.

6 Max wi tiku nakgalhskinkan komo namin kilhtamaku akxni natawilapara uma Paraíso anta kKatiyatni. ¿Tuku kinkamasiyaninitan tuku lanit? ¿Tuku kinkamakanajliyan pi tlan nakgalhkgalhiyaw Paraíso niku nakatalatamayaw tiku lu kapaxkiyaw? ¿Tlan nalichuwinanaw tuku xlakata liwana katsiyaw pi natawila Paraíso?

TUKU KINKAMAKANAJLIYAN PI NATAWILA AKGTUM PARAÍSO

7, 8. 1) ¿Tuku malaknunilh Jehová Abrahán? 2) ¿Tuku max lakpuwa Abrahán akxni Dios tlawanilh uma tamalaknun?

7 Niku tlan natekgsaw xatakgalhtin kintakgalhskininkan wa kBiblia, libro nema kinkamaxkin xMalakatsukina Paraíso. Akgtum liʼakxilhtit, anta lichuwinan pi Jehová wanilh Abrahán pi xʼama malhuwi xkamanan «xtachuna la kuku o muntsaya nema wi kxkilhtun pupunu». Nachuna wi tuku lu xlakaskinka malaknunilh: «Xpalakata minkamanan natalisikulunatlawa putum kachikinin xalak kkatiyatni xlakata kgalhakgaxpatnita kintachuwin» (Gén. 22:17, 18). Titaxtulh kilhtamaku, Dios nachuna kawanilh umakgolh tachuwin xkgawasa Abrahán chu xtanat (kalikgalhtawakga Génesis 26:4; 28:14).

8 Anta kBiblia ni anan tuku masiya pi Abrahán xkanajlalh pi latamanin naʼankgo latamakgo kʼakgapun. Wa xlakata, akxni Dios wanilh pi «putum kachikinin xalak kkatiyatni» nakasikulunatlawakan, max lakpuwa pi anta kKatiyatni. ¿Tuku atanu masiya Biblia nema tlan nalikanajlayaw pi natawila akgtum Paraíso unu kkatiyatni?

9, 10. ¿Tuku atanu tamalaknun kinkamakanajliyan pi natawila akgtum paraíso kilhtamaku nema aku namin?

9 David tiku na xalak xfamilia Abrahán xwanit, lichuwinalh kilhtamaku nema aku namin, anta niku nialh katiʼanalh latamanin tiku nitlan likatsikgo (Sal. 37:1, 2, 10). Lichuwinalh pi «tiku tlan likatsikgo wa nakamaxkikan katiyatni, chu xlikana lu napaxuwakgo xlakata naʼanan lhuwa takaksni». Nachuna lichuwinalh: «Tiku xa’akgstitum xlakan nawan katiyatni, chu putum kilhtamaku nalatamakgo anta» (Sal. 37:11, 29SXP; 2 Sam. 23:2). ¿Tuku kamatlawilh uma tamalaknun putum tiku xtlawaputunkgo xtalakaskin Dios? Tlawalh pi liwana nakanajlakgo pi xʼama min kilhtamaku akxni xtawilalh akgtum paraíso xtachuna la jardín xaʼEdén, xlakata kajwatiya tiku tlan likatsikgo nalatamakgo kKatiyatni.

10 Titaxtulh kilhtamaku, lhuwa israelitas tiku xwankgo pi xkakninanikgo Dios makgxtakgkgolh. Wa xlakata, Jehová mastalh talakaskin pi babilonios xkaʼakgchipakgolh, xlinkgolh tuku xwilakgo kkachikin chu makgapitsi kachilinkgoka (2 Crón. 36:15-21; Jer. 4:22-27). Pero xpalakachuwinanin Dios lichuwinankgolh pi 70 kata alistalh israelitas xʼamakgo taspitparakgo kxkachikinkan. Umakgolh tuku xlichuwinankanit kgantaxtulh, pero nachuna wi tuku kinkamasiyaniyan. Kalichuwinaw makgapitsin chu kaʼakxilhwi la tatalakxtumi Paraíso nema aku mima.

11. 1) ¿La kgantaxtulh Isaías 11:6-9? 2) ¿Tukuya takgalhskinin talakaskin nakgalhtiyaw?

11 (Kalikgalhtawakga Isaías 11:6-9). Dios maklakaskilh palakachuwina Isaías xlakata nalichuwinan pi na anan takaksni kkatiyatni niku israelitas xʼamakgolh tawilakgo chu nialhtu xkatlawanilh animales chu latamanin tiku nitlan likatsikgo. Lakkamanan chu tiku laklankata nitu xʼama kaʼakgspula. ¿Ni xlikana pi uma kinkamalakapastakayan la xwanit jardín xaʼEdén? (Is. 51:3). Uma tuku xlichuwinankanit kgantaxtulh ama kilhtamaku. Pero nachuna tuku xlichuwinankanit xwan pi putum katiyatni, ni kajwatiya kachikin Israel, xʼama «litatsama xtamasiy Jehová chuna la chuchut litsama pupunu». ¿Tukuya kilhtamaku xʼama kgantaxtu umakgolh tachuwin?

12. 1) ¿Tuku tasikulunalin makgamakglhtinankgolh tiku taspitparakgolh? 2) ¿Tuku masiya pi Isaías 35:5-10 aku nakgantaxtu kilhtamaku nema aku mima?

12 (Kalikgalhtawakga Isaías 35:5-10). Isaías lichuwinalh pi tiku xʼamakgolh taspitkgo nialh xkapekuanikgolh animales chu latamanin. Katiyatni xʼama makgala tuku wakan xlakata xʼama tawila lu xatlan chuchut, xtachuna la xwanit kjardín xaʼEdén (Gén. 2:10-14; Jer. 31:12). ¿Kajwatiya uma tuku xʼama kgantaxtu? Kaʼakxilhwi pi uma na lichuwinan pi tiku ni lakawanankgo, tiku nila tlawankgo chu tiku akgatapakgo xʼamaka kamapaksakan. Pero israelitas ni chuna titaxtukgolh. Uma masiya pi nakamapaksakan kilhtamaku nema aku mima.

13, 14. ¿La kgantaxtulh Isaías 65:21-23 kxpalakatakan israelitas tiku taspitkgolh, pero tuku nina a kgantaxtu? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

13 (Kalikgalhtawakga Isaías 65:21-23). Akxni judíos taspitkgolh, ni tekgskgolh xalaktlan chiki nipara pukuxtu nipara lhuwa tachanan. Pero uma xʼama talakgpali xlakata Dios xʼama kasikulunatlawa. Xlikana, xlakan lu lipaxuwakgolh akxni tlawakgolh xchikkan xlakata anta natawilakgo, chu akxni skujkgolh kxpukuxtukan chu wakgolh tuku makgalakgolh.

14 Akxilhaw pi uma tuku xlichuwinankanit, kilatamatkan nawan «chuna la xlimakgas latama kiwi». Makgapitsi kiwi latamakgo lhuwa milh kata. Xlakata lhuwa kilhtamaku xlatamaw xtalakaskilh ni xtatatlaw. Max kaj tamanixnat tasiya latamat tuku lichuwinalh palakachuwina Isaías. Pero ni chuna. Uma tuku lichuwinankanit nakgantaxtu.

¿La nakgantaxtu tamalaknun nema tlawalh Jesús xlakata Paraíso? (Kaʼakxilhti párrafos 15 chu 16).

15. ¿Tuku tamalaknun tekgsaw kxlibro Isaías?

15 Kalilakpuwaw la umakgolh tamalaknun masiya pi natawila akgtum paraíso kkilhtamaku nema aku mima. Dios nakasikulunatlawa putum latamanin xalak Katiyatni. Nialhti katikapekwanilh animales chu latamanin tiku nitlan likatsikgo. Tiku ni lakawanankgo, tiku akgatapakgo chu tiku nila tlawankgo nakamapaksakan. Latamanin natlawakgo xchikkan chu namakgalakgo xalakwan liwat. Latamanin tlakg lhuwa kata nalatamakgo nixawa laklanka kiwi. Chuna, kBiblia tekgsaw lhuwa tuku kinkamakanajliyan pi uma xlikana nakgantaxtu. Wa xlakata, ¿tuku xkgalhtinaw komo wi tiku xkinkawanin pi maliwakamaw tuku lichuwinan xtachuwin Dios? ¿Tuku xlakata tlan nalikanajlayaw pi natawila paraíso kKatiyatni? Chixku tiku tlakg xlakaskinka latamanit kkakilhtamaku kinkawaniyan tuku xlakata.

NATAWILAYACHAW KPARAÍSO

16, 17. ¿Niku akxni lichuwinalh Paraíso Jesús?

16 Jesús makgnika chu mawakaka kkiwi maski nitu xtlawanit. Xpaxtunin xwakakgolh chixkuwin tiku nitlan tuku xtlawakgonit. Chatum tiku xkatsi pi Jesús chatum mapakgsina xwanit, wanilh umakgolh tachuwin akxni nina xniy: «Kakilakapastakti akxni natanuya kminTamapakgsin» (Luc. 23:39-42). Takgalhtin nema mastalh Jesús, tuku lichuwinan Lucas 23:43, wi tuku kinkamasiyaniyan xlakata kilhtamaku nema aku mima. Tanu tanu la akgatekgskan uma versículo. Makgapitsi tiku tsokgwilikgonit Biblia, pulana wilikgo akgtum coma o akgtiy puntos chu alistalh wilikgo tachuwin «uku», wa xlakata uma texto wan: «Xlikana kwaniyan: uku nakintatawilayapi kparaíso». Pero, ¿wa uma tuku xwamputun Jesús?

17 Kmakgapitsi tachuwin, maklakaskinkan signos de puntuación xlakata liwana nataʼakgatekgsa tuku kilhchanima akgtum tachuwin. Pero kxamakgan tatsokgni griego, ni xmaklakaskinkan uma. Wa xlakata, nila liwana katsikan tuku xwamputun Jesús: ¿xlikana kwaniyan: uku nakintatawilayapi kparaíso? o ¿xlikana kwaniyan uku: nakintatawilayapi kparaíso? Tiku matitaxtikgo likgalhtawakga k’atanu tachuwin tsokgwilikgo tuku lakpuwankgo pi xwamputun Jesús. Chu chuna tekgsaw kmakgapitsi Biblia.

18, 19. ¿Tuku kinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku xwamputun Jesús?

18 Kalakapastakwi tuku pulaktiy xkalitachuwinanit Jesús kstalaninanin: «Natamakgaxtakga xKam nchixku kxtampin katiyatna akgtutu kilhtamaku, chu akgtutu tsisni» chu «Wa xKam nchixku, namakamastakan kxmakankan nchixkuwin. Na namakgnikan; wampi akxni xliakgtutu kilhtamaku, nalakastakwanan» (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mar. 10:34). Apóstol Pedro lichuwinalh pi chuna kgantaxtulh (Hech. 10:39, 40). Wa xlakata, Jesús ni alh kʼakgtum paraíso akxni xla chu chixku tiku xpaxtuwaka nikgolh. Asta Biblia masiya pi akglhuwa kilhtamaku tawilalh «kHades», asta akxni Jehová malakastakwanilh (Hech. 2:31, 32). *

19 Chuna la akxilhaw, akxni Jesús malaknunilh chixku tiku xpaxtuwaka pi natatawila kparaíso limatsukilh umakgolh tachuwin: «xlikana kwaniyan uku» uma tachuwin akgtum talismanin xwanit kxkilhtamaku Moisés. Akgtum liʼakxilhtit, akgtum kilhtamaku xla wa: «Umakgolh tachuwin nema klimapakgsiman la uku xlitamakgaxtakgat kminaku» (Deut. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15).

20. ¿Tuku lichuwinanka nema kinkamakgtayayan liwana nakatsiyaw tuku xwamputun Jesús?

20 Chatum tiku matitaxti Biblia kʼatanu tachuwin xalak Oriente Medio lichuwinalh tuku xwamputun Jesús: «Kʼuma texto tachuwin “uku” wa tuku tlakg xlakaskinka chu xliwanat “xlikana kwaniyan uku: nakintatawilayapi kparaíso”. Uma kilhtamaku Jesús tlawalh tamalaknun chu nakgantaxtu kkilhtamaku nema aku namin. Akxni xlimaklakaskinkan uma tachuwin kaj akgtum talismanin xwanit xlakata chuna xchuwinankan, nema wamputun pi wi tuku malaknuka chu xlikana nakgantaxtu». Xlakata uma tuku lichuwinanka, maktum Biblia siríaca xalak siglo akgkitsis chuna matitaxti uma versículo: «Xlikana kwaniyan la uku pi wix nakintatawilayapi anta kjardín xaʼEdén». Xlikana, uma tamalaknun lu kinkamakgpuwantiniyan.

21. ¿Tuku ni lilaksakka chixku tiku xpaxtuwaka Jesús chu tuku xlakata likatsiyaw?

21 Uma chixku tiku xtlawanit tuku nitlan ni xatalaksakni xwanit xlakata na an kʼakgapun. Xla ni xkatsi pi Jesús xkatatlawanit akgtum talakkaxlan xʼapóstoles xlakata natamapakgsinankgo kʼakgapun (Luc. 22:29). Nachuna, uma chixku nina xtamunu (Juan 3:3-6, 12). Wa xlakata, akgatekgsaw pi Jesús xlitachuwinama akgtum paraíso nema natawila unu kKatiyatni. Nachuna, makgapitsi kata alistalh apóstol Pablo lichuwinalh tuku maʼakxilhnika chatum chixku tiku «xwilacha kparaíso» (2 Cor. 12:1-4). Pablo chu amakgapitsi kstalaninanin Cristo kalaksakka xlakata na naʼankgo kʼakgapun chu natamapakgsinankgo Jesús. Wa xlakata, Pablo xlichuwinama tuku aku xʼama min: akgtum «paraíso». * ¿Xtatalakxtumi Katiyatni? ¿Tlan anta nalatamayaw akinin?

TUKU TLAN NAKGALHKGALHIYAW

22, 23. ¿Tuku tlan nakgalhkgalhiyaw?

22 Kalakapastakwi pi David lichuwinalh pi xʼama chin kilhtamaku akxni «tiku xa’akgstitum xlakan nawan katiyatni» (Sal. 37:29SXP; 2 Ped. 3:13). Xkilhchanima akxni latamanin xalak Katiyatni nakgalhakgaxmatkgo xaʼakgstitum xlimapakgsin Dios. Isaías 65:22 wan: «Xlakata chuna la xlimakgas latama kiwi nachuna nawan kinkachikin». Uma wamputun pi latamanin akglhuwa kata nalatamakgo unu kKatiyatni. ¿Tlan nakgalhkgalhiyaw pi chuna nakgantaxtu? Chuna, xlakata Revelación 21:1-4 lichuwinan pi linin nialh katiʼanalh kxasasti katiyatni, niku Dios nakasikulunatlawa xlakskujnin tiku ni makgxtakgkgo.

23 Chuna la akxilhaw. Xapulana Paraíso lakgsputli, pero ni xliputum kilhtamaku. Dios kamalaknunilh latamanin xalak Katiyatni pi xʼama kasikulunatlawa. Chu David lichuwinalh pi tiku tlan likatsikgo chu tiku xaʼakgstitum namakglhtinankgo Katiyatni chu putum kilhtamaku anta nalatamakgo. Nachuna, tuku lichuwinalh Isaías tlawa pi xatapaxuwan nakgalhkgalhiyaw akxni nakgantaxtu tamalaknun nema tlawanilh Jesús chixku tiku xpaxtuwaka. Wix na tlan nalatapaya kParaíso. Akxni nachin uma kilhtamaku, nakinkaʼakgspulayan tuku wankgolh natalan xalak Corea: «Nalaʼakxilhaw kParaíso».

^ párr. 18 Makgalhtawakgena Marvin Pate lichuwinalh: «Katsikan pi tachuwin “uku” xlimaklakaskinkan makgasata xlakata akgtum talismanin xwanit chu tlan xwankan lata tuku hora xwanit. Tawila taʼakglhuwit xlakata makgapitsi textos xalak Biblia lichuwinan pi akxni Jesús nilh alh khades chu alistalh alh kʼakgapun» (Mat. 12:40; Hech. 2:31; Rom. 10:7).

^ párr. 21 Kaʼakxilhti sección «Tuku katsiputunkgo tiku likgalhtawakgakgo» xla uma revista.