1, 2. 1) ¿Tuku limapakgsin makglhtinankgolh kgalhtutu xʼapóstoles Jesús, chu xlakan tuku tlawakgolh? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

AKXNI xtitaxtunita Pascua xla kata 32, apóstol Pedro, Santiago chu Juan akxilhkgolh tuku lu kaks malakawaninan. Kʼakgtum lanka sipi, max lakatsu ksipi Hermón, Jesús talakgpalilh la xtasiya kxlakatin umakgolh apóstoles. Biblia wan: «Xlakan xmalakgachixinan chuna la chichini chu klhakgat lu snapapa tasiyalh chuna la xkgakganat» (Mat. 17:1-4). Alistalh, apóstoles kgaxmatkgolh la Dios chuwinalh chu wa: «Wa uma kinKgawasa, tiku lu kpaxki, chu lu tlan kimamakgkatsini. Kakgaxpatnitit» (Mat. 17:5). Xlakata chuna la linkgolh xlatamatkan, xkgalhtutukan limasiyakgolh pi kgaxmatnikgolh Jesús, chu akinin stalaniputunaw xliʼakxilhtitkan.

² Kʼartículo nema titaxtulh, katsiw pi kgaxmatnikan Jesús wamputun wi tuku nialh kilitlawatkan. Kʼuma artículo naʼakxilhaw pulaktiy tuku Jesús wa pi kilitlawatkan.

3. Chuna la wan Mateo 7:13, 14, ¿tuku kilitlawatkan?

³ (Kalikgalhtawakga Mateo 7:13, 14). Akxilhaw pi Jesús wa pi anan akgtiy malakcha chu pi akgatunu ktanu tanu tiji linan, pulaktum «xatilanka» chu atanu «xatitsu». Kajwatiya akgtiy tiji anan. Chatunu akinin kililaksakatkan niku tiji naʼanaw. Uma tuku nalaksakaw lu xlakaskinka xlakata kaj akgtum tiji linan klatamat nema ni kgalhi xlisputni.

4. ¿La xwanti pi tasiya «xatilanka» tiji?

 ⁴ Liwana kilikatsitkan tuku litalakgpalikgo umakgolh akgtiy tiji. «Xatilanka» tiji lhuwa tiku laksakkgo xlakata ni tuwa ankan anta. Lu nitlan, pero lhuwa tiku laksakkgo naʼankgo kʼuma tiji xlakata kastalanikgo amakgapitsin. Ni akxilhkgo pi Satanás, Akgskgawini, wa tiku lakaskin pi kaʼankgolh kʼuma tiji nema linan kkalinin (1 Cor. 6:9, 10; 1 Juan 5:19).

5. ¿Tuku tlawakgonit makgapitsin xlakata tlan natekgskgo xatitsu tiji chu anta naʼankgo?

⁵ «Xatilanka» tiji ni xtachuna «xatitsu» tiji, chu Jesús wa pi uma tiji ni lhuwa tiku tekgskgo. ¿Tuku xlakata? Lu kaks malakawaninan pi kversículo nema stala, Jesús kinkawanin pi kuenta katlawaw xlakata ni nakinkaʼakgskgawikgoyan ni xaxlikana palakachuwinanin (Mat. 7:15). Makgapitsi latamanin wankgo pi anan lhuwa takanajla, chu xputumkan wankgo pi masiyakgo tuku xaxlikana. Xlakata anankgo lhuwa takanajla, lhuwa latamanin nialh katsikgo tuku nalaksakkgo, chu taxlajwanikgo, chu nialh liskujkgo naputsakgo tiji nema linan klatamat. Pero tlan natekgskgo, Jesús wa: «Komo kgalhakgaxpatatit kintachuwin, xlikana kistalaninanin litaxtuyatit, chu nalakgapasatit xaxlikana, chu xaxlikana nakalakgmaxtuyan» (Juan 8:31, 32). Lu tlan pi wix ni kastalani amakgapitsin, wata putsa xaxlikana. Limatsuki akxni tsuku lakputsananiya xTachuwin Dios xlakata nakatsiya tuku xlimapakgsin chu kgaxpatni xtamasiy Jesús. Akgtum liʼakxilhtit, katsini pi Jehová kgalhkgalhi nalakgmakganaw tuku masiyakgo ni xaxlikana takanajla chu pi nialh xmakgtlawaw talismanin nema ni kBiblia takilhtikgonit. Na katsi pi min kilhtamaku tuwa tamakgkatsi tlawakan tuku Jehová kinkawaniyan chu nalakgmakganaw tuku xla ni lakgati (Mat. 10:34-36). Max wix tuwa makgkatsi natlawaya umakgolh talakgpalit, pero xlakata xpaxkiya minTlat xalak akgapun chu xlakaskina pi xmakgamakglhtinan ni taxlajwani. Xlakata chuna tlawa, lu makgapaxuwanita Jehová (Prov. 27:11).

6. Chuna la wan Salmo 119:9, 10, 45, 133, ¿tuku nakinkamakgtayayan chuntiya natamakgxtakgaw kxatsitsu tiji?

⁶ Komo tekgsnitawa xatitsu tiji, ¿tuku nakinkamakgtayayan chuntiya anta naʼanaw? Kawiliw akgtum liʼakxilhtit. Kmakgapitsi países, kkalakgtitsu carreteras nema titaxtukgo kkasipijni kawilinikanit kxpaxtunin tuku namakgtayanan ni natamakgwasa putlaw chu nitu naʼakgspula tiku matlawanima. Uma tuku wilikanit makgtayanan xlakata ni lu natalakatsuwikgo kxkilhpan tiji chu ni napataxtukgo. ¿Ni xlikana pi chatum tiku matlawani putlaw ni katiwa pi nitlan xlakata wilikanit uma? Wa xlakata, xlimapakgsin Jehová nema katekgsaw kBiblia xtachuna la uma litamakgtay: kinkamakgtayayan xlakata chuntiya natamakgxtakgaw kxatitsu tiji (kalikgalhtawakga Salmo 119:9, 10, 45, 133).

7. ¿La xliʼakxilhatkan kamanan xatitsu tiji?

⁷ Kgawasa, ¿min kilhtamaku lakpuwana pi Jehová malakatsali xlimapakgsin? Wa uma tuku Satanás lakaskin pi kalakpuwanti, lakaskin wa kaʼakxilhti tuku tlawakgo tiku amakgo kxatilanka tiji tiku tasiyakgo pi lu paxuwakgo. Lakaskin kalakpuwanti pi nitu paxuwapat chuna la mincompañeros xalak escuela chu latamanin tiku kaʼakxilha kʼinternet, chu pi xlimapakgsin Jehová ni maxkiyan talakaskin nalipaxuwaya tuku tlan. * Pero kalakapastakti pi Satanás ni lakaskin pi tiku amakgo kxtiji naʼakxilhkgo tuku nakaʼakgspula  alistalh. Jehová nichuna tlawa, xla lakaskin kakatsi tuku namakgamakglhtinankgo tiku natamakgxtakgkgo ktiji nema linan klatamat (Sal. 37:29; Is. 35:5, 6; 65:21-23).

8. ¿Tuku tlan nakatsinikgo lakkamanan tuku titaxtulh Olaf?

⁸ Kalilakpuwanti tuku tlan nakatsiniya xlakata tuku titaxtulh chatum tala kgawasa tiku wanikan Olaf. * Xcompañeros xalak escuela xwanikgo pi xlilh akgtum xalimaxana latamat. Akxni xla kawanilh pi xtatayananin Jehová lilatamakgo tuku Biblia wan xlakata talakgxtumit, makgapitsi xcompañeras lu liskujkgolh xlakata nawanikgo pi xkatatalakgxtumikgolh. Pero xla ni tlawalh tuku xwanimakgo, chu ni kajwatiya uma tuku titaxtulh. Wan: «Kimakgalhtawakgenanin makglhuwa kiwanikgolh pi xakkgalhtawakgalh kʼuniversidad, xlakata uma tlawa pi tlakg xlakaskinka nalitaxtuya. Kiwanikgolh pi komo nichuna xaktlawalh, nitu xakama litaxtu kkilatamat». ¿Tuku makgtayalh natayani? Xla wan: «Kputsalh laktlan amigos kcongregación. Litaxtukgolh  chuna la kifamilia. Na lu xlakaskinka kliʼakxilhli naklikgalhtawakga Biblia. Akxni tlakg xaklikgalhtawakga, tlakg liwana xakkatsi pi uma xaxlikana, chu tlakg xakskujnaniputun Jehová».

9. ¿Tuku kilitlawatkan komo ni taxtutayaputunaw kxatitsu tiji?

⁹ Satanás lakaskin pi kataxtutayaw ktiji nema linan klatamat chu pi akxtum kakatalaw lhuwa latamanin tiku amakgo kxatilanka tiji nema linan klakgsputni (Mat. 7:13). Pero, komo chuntiya nakgaxmatniyaw Jesús chu naʼakxilhaw xatitsu tiji chuna la akgtum putatsekgni, ni katitaxtutayaw. La uku kaʼakxilhwi atanu tuku Jesús wa pi kilitlawatkan.

10. Chuna la wan Mateo 5:23, 24, ¿tuku wa Jesús pi kilitlawatkan?

¹⁰ (Kalikgalhtawakga Mateo 5:23, 24). Unu Jesús lichuwinalh pulaktum tuku lu xlakaskinka xliʼakxilhkgo judíos tiku xkgaxmatnimakgo. Kalilakpuwaw pi wi tiku anit ktemplo chu makamaxkima sacerdote tantum animal xlakata namakamastakan. Komo uma kilhtamaku xlakakapastaka pi chatum xtala xtlawaninit tuku nitlan, xlimakgxtakgat xwanit xtamakamastan anta. ¿Tuku xlakata? Xlakata xʼanan pulaktum tuku tlakg xlakaskinka xwanit nixawa natlawani tamakamastan Jehová. Jesús liwana wa: «Pulana katalakkaxla mintala».

11. ¿Tuku tlawalh Jacob akxni talakkaxtlawalh taʼakglhuwit xtala?

¹¹ Tlan lhuwa tuku nakatsiniyaw xlakata la wi tiku natalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit komo nalikgalhtawakgayaw tuku titaxtulh Jacob. Akxni xtitaxtunita 20 kata la Jacob xlama anta niku ni xlakachinit, Dios maklakaskilh chatum ángel xlakata nawani pi xtaspitli kxkachikin (Gén. 31:11, 13, 38). Pero xʼanan akgtum taʼakglhuwit: xapuxku xtala, Esaú, xmakgniputun (Gén. 27:41). Jacob «lu xpekuan chu lu xlilakgaputsa» akxni xlilakpuwan komo xtala chuntiya ksitsini (Gén. 32:7). ¿Tuku tlawalh Jacob xlakata natalakkaxla xtala? Pulana, tlawanilh oración Jehová xliputum xnaku. Xlipulaktiy, malakgachanilh Esaú lhuwa tamaskiwin (Gén. 32:9-15). Chu, xlipulaktutu, akxni latatanokglhkgolh, Jacob maxkilh kakni Esaú. Lakgtakilhputalh, ni kaj makgtum o makgtiy, wata makgtujun chuna tlawalh. Jacob limasiyalh kakni chu tataktujut akxni talakkaxtlawalh taʼakglhuwit xtala (Gén. 33:3, 4).

12. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku titaxtulh Jacob?

¹² Tlan wi tuku nakatsiniyaw xlakata la Jacob lakkaxwililh tuku xʼama tlawa akxni xʼama tatanokglha xtala chu tuku xʼama wani. Pulana, xataktujun skinilh Jehová pi xmakgtayalh. Alistalh, tlawalh chuna la skilh kʼoración, liskujli xlakata akxni xtatanokglhli Esaú tlan xmakgamakglhtinalh. Chu, akxni tachuwinalh, ni lichuwinalh xlakata tiku xlin kuenta. Tuku xlakaskin wa natalakkaxtlawa taʼakglhuwit xtala. ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit?

13, 14. ¿Tuku kilitlawatkan komo nitlan mamakgkatsininitaw chatum tala?

¹³ Tiku amaw ktiji nema linan klatamat matliwakglhputunaw takaksni nema katakgalhiyaw kinatalankan (Rom. 12:18). Wa xlakata, ¿tuku kilitlawatkan komo nakatsiyaw pi nitlan mamakgkatsininitaw chatum tala? Chuna la tlawalh Jacob, natlawaniyaw Jehová oración xliputum kinakujkan chu naskiniyaw pi kakinkamakgtayan xlakata tlan nalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit nema takgalhiyaw chatum tala.

¹⁴ Nachuna, kilimaxtutkan kilhtamaku xlakata akstu nakinkalakputsananikanan. Akgtum liʼakxilhtit, tlan nalilakpuwanaw uma:  «¿Tlan naklakgmakgan tatlankit, chu xataktujun nakskin pi kakintapatika xlakata ni naʼanan taʼakglhuwit? ¿La namakgkatsi Jehová chu Jesús komo akit pulana nakputsa xlakata naktalakkaxtlawa taʼakglhuwit chatum tala?». Takgalhtin nema namastayaw tlan natlawa pi nakgaxmatniputunaw Jesús chu xataktujun natalakatsuwiniyaw chatum tala xlakata natalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit. Xliʼakxilhtit Jacob tlan nakinkamakgtayayan namakgantaxtiyaw uma.

15. ¿La kinkamakgtayayan tastakyaw nema tekgsaw kʼEfesios 4:2, 3 xlakata nalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit nema takgalhiyaw chatum tala?

¹⁵ ¿Tuku xkitaxtulh komo Jacob tlankajwa xlikatsilh akxni tatanokglhli xtala? Lu nitlan xkitaxtulh. Xtachuna la uma, komo natachuwinanaw chatum tala xlakata natalakkaxtlawayaw akgtum taʼakglhuwit, kilimasiyatkan tataktujut (kalikgalhtawakga Efesios 4:2, 3). Proverbios 18:19 wan: «Chatum tala tiku makgkatsi pi tlawanikanit tuku nitlan tlakg tuwa lakgchankan nixawa akgtum kachikin nema litastilinit lanka patsaps, chu anan latalatlaw nema xtachuna akgtum tliwakga patsaps». Komo taktujuyaw chu skinaw pi kakinkatapatikan max wa tuku natlawa pi nakinkamakgamakglhtinankanan kʼakgtum «kachikin nema litastilinit lanka patsaps».

16. ¿Tuku kililakapastakatkan, chu tuku xlakata?

¹⁶ Na talakaskin liwana nalilakpuwanaw tuku nawaniyaw chu la nawaniyaw tala tiku makgkatsi pi tlawaninitaw tuku nitlan. Akxni nalilakpuwanaw pi tlantiya natachuwinanaw, tlan nalakganaw xlakata namakgtayayaw nialh nalakpuwan pi wi tuku nitlan tlawaninitaw chu chuntiya tlan natalalinaw. Max xapulana nakinkawaniyan tuku ni katilakgatiw. Pero kaliskujwi xlakata ni nasitsiyaw, xlakata tasitsi ni kintikamakgtayan nalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit. Kalakapastakwi pi natakgalhiyaw takaksni kintalakan wa tuku tlakg xlakaskinka chu ni wa naʼakxilhaw tiku tlawalh tuku tlan o tuku nitlan (1 Cor. 6:7).

17. ¿Tuku katsiniya wix xlakata tuku titaxtulh Gilbert?

¹⁷ Chatum tala tiku wanikan Gilbert lu liskujli xlakata naʼanan takaksni. Xla wan: «Lu xaktakgalhi taʼakglhuwit chatum kintalilakgapasni. Akgtiy kata kliskujli xlakata ni xaklimasiyalh tasitsi akxni xakchuwinalh chu tlan xaklatalalimparaw». ¿Tuku atanu tlawalh? «Akxni nina xaktachuwinan uma kintalilakgapasni, pulana xaktlawa oración chu xaklilakpuwan pi tlan ni xaksitsilh maski xkiwanilh  tuku nitlan xkimamakgkatsinilh. Kililakkaxwilit xwanit pi xakama tapati. Kkatsinilh pi ni xtalakaskin naklimasiya pi akit ni xaklin kuenta chu kʼakgatekgsli pi xkilakgchan nakmakgtayanan xlakata xʼanalh takaksni». ¿Tuku kitaxtulh? Gilbert wan: «La uku kkgalhi takaksni xlakata tlan kkatalalin putum tiku xalak kifamilia».

18, 19. Komo wi tiku tlawaninitaw tuku nitlan, ¿tuku kilitlawatkan, chu tuku xlakata?

¹⁸ Wa xlakata, ¿tuku kilitlawatkan komo nakatsiyaw pi tlawaninitaw tuku nitlan chatum tala? Nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin Jesús: natalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit uma tala. Kalitachuwinaw Jehová chu kaskiniw xʼespíritu xlakata nakinkamakgtayayan nalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit. Komo chuna natlawayaw, napaxuwayaw chu nalimasiyayaw pi kgaxmatnimaw Jesús (Mat. 5:9).

¹⁹ Lu paxtikatsiniyaw Jehová pi kinkapaxkiyan chu maklakaskima Jesucristo, «xʼakgxakga congregación», xlakata nakinkapulalinan (Efes. 5:23). Xtachuna la Pedro, Santiago chu Juan, kalaksakwi nakgaxmatniyaw (Mat. 17:5). Pulaktum la tlan chuna natlawayaw wa akxni natalakkaxtlawayaw taʼakglhuwit kaxatikawa tala tiku nitlan tuku tlawaninitaw. Chu komo chuntiya natamakgxtakgaw kxatitsu tiji nema linan klatamat, namakglhtinanaw lhuwa tasikulunalin la uku chu nakgalhiyaw tapaxuwan putum kilhtamaku.