1, 2. ¿Tuku xlakata kuenta kilitlawatkan la uku akinin xlakskujnin Dios? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

LHUWA makuchinanin kakuentajtlawakgo latamanin tiku kgalhikgo tajatat nema lakapala pasanan. Pero chuna tlawakgo xlakata kamakgtayaputunkgo. Pero komo ni nakapasa tajatat, talakaskin nakakuentajtlawakan. Xtachuna la uma, lhuwa xlakskujnin Jehová katalamaw chu kataskujaw latamanin tiku tanu tayat kgalhikgo, nema ni tatalakxtumi tayat nema kgalhi Dios. Komo ni lakaskinaw nakinkapasayan uma nixatlan tayat, talakaskin kuenta natlawayaw.

² Uma kxa’awatiya kilhtamaku, latamanin ni kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin Dios xlakata tuku tlan chu tuku nitlan. Anta kxlipulaktiy xcarta nema Pablo malakgachanilh Timoteo lichuwinalh la x’amakgo likatsikgo latamanin tiku tamakgatlinikgonit Dios. Tlakg nitlan x’amakgolh likatsikgo chuna la xtalakatsuwitilhalh xlisputni uma kakilhtamaku (kalikgalhtawakga 2 Timoteo 3:1-5, 13). Chu maski uma nitlan akxilhaw, max natsukuyaw lakpuwanaw, nachuwinanaw chu nalikatsiyaw chuna la umakgolh latamanin (Prov. 13:20). Wa xlakata k’uma artículo na’akxilhaw tuku litalakgpali xtayatkan latamanin chu xtayatkan xlakskujnin Dios la uku kxa’awatiya kilhtamaku. Nachuna na’akxilhaw tuku tlan natlawayaw xlakata  ni nakinkapasayan nixatlan tayat chu nachuna la nakamakgtayayaw amakgapitsin nalakgapaskgo Dios.

3. ¿Tiku xʼamakgolh limasiyakgo tayat nema lichuwinan 2 Timoteo 3:2-5?

³ Chuna la akxilhwi, apóstol Pablo lichuwinalh pi kxa’awatiya kilhtamaku «lu tuwa nawan». Chu alistalh, lichuwinalh pulakkunajtasa nixatlan tayat nema lu x’ama tasiya k’uma xa’awatiya kilhtamaku. Anta kRomanos 1:29-31 wi akgtum lista nema xtachuna tuku lichuwinan carta nema malakgachanika Timoteo, limin makgapitsi tachuwin nema nialh limin ktatsokgni xaGriego. Kʼuma xaʼawatiya lista, Pablo lichuwinan «xlakata lakchixkuwin». Uma tachuwin kakilhchanima lakchixkuwin chu lakpuskatin, xlakata min kilhtamaku putum limasiyakgo nixatlan tayat. Pero ni putum latamanin chuna xlikatsikgolh. Kstalaninanin Cristo lu tanu la xlikatsikgolh (kalikgalhtawakga Malaquías 3:18).

4. ¿La xkalichuwinanti latamanin tiku tlanka nakamakgkatsikan?

⁴ Akxni xlichuwinanita pi lakchixkuwin xakstu xkapaxkika chu xpaxkikgolh tumin, Pablo na lichuwinalh pi lhuwa nachixkuwitnankgo chu tlanka nakamakgkatsikan. Umakgolh latamanin lanka kamakgkatsikan xlakata tuku tlan tlawakgo, la tasiyakgo, xlakata kgalhikgo tumin o tukuya taskujut kgalhikgo chu lakaskinkgo pi amakgapitsi xlakaskinka kakaʼakxilhkgolh chu kakamaxkikgolh kakni. Chatum tiku lakputsanan xlakata Biblia lichuwinalh xlakata tatlankit: «Anta kxnakujkan wi akgtum altar niku xakstukan kalakgtatsokgostakan». Wi tiku wankgo pi tatlankit lu nitlan chu asta latamanin tiku kgalhikgo uma tayat lisitsikgo akxni akxilhkgo tiku nachuna likatsikgo.

5. ¿Tuku kaʼakgspulanit makgapitsi xlakskujnin Dios tiku ni xmakgxtakgkgo?

⁵ Xlikana pi Jehová ni akxilhputun tatlankit. Chuna la wan Biblia, xla ni akxilhputun «lakgastapu nema tlankajwanan» (Prov. 6:16, 17). Tatlankit tlawa pi natamakgatliniyaw Dios (Sal. 10:4). Chu uma xtayat Satanás (1 Tim. 3:6). Lu nitlan pero makgapitsi kskujnin Dios tiku ni xmakgxtakgkgo kapasanit uma nixatlan tayat. Chatum tiku chuna akgspulalh wa Uzías. Uma mapakgsina xalak Judá akglhuwa kata ni makgxtakgli Jehová, pero Biblia wan pi «akxni tatliwakglhli, xnaku lanka makgkatsika asta lu nitlan kitaxtunilh, wa xlakata makgatsankgananilh xDios Jehová chu tanulh ktemplo xlakata klhkuyulh incienso niku xmakamastakan incienso». Titaxtulh makgapitsi kata mapakgsina Ezequías na kgalhilh uma tayat, pero kaj ni makgas kilhtamaku (2 Crón. 26:16; 32:25, 26).

6. 1) ¿Tuku xtlawalh pi David max xtlankajwanalh? 2) ¿Tuku makgtayalh xlakata chuntiya nataktuju?

⁶ Makgapitsi tlanka kamakgkatsikan xlakata stlan tasiyakgo, lu kalakgapaskan, xlakata lu katsinikgo maklakaskinkgo tuku litlakgnankan, lu lakgtliwakga o xlakata lu kamatlankikgo amakgapitsin. David putum xkgalhi uma, pero xla taktujulh. Akgtum liʼakxilhtit, akxni makgnilh Goliat, mapakgsina Saúl wanilh pi tlan xtatamakgaxtokgli xtsumat. Pero David kgalhtinalh: «¿Tiku akit chu tiku kimparientes, xfamilia kintlat anta k’Israel, xlakata akit xpuwiti naklitaxtu mapakgsina?» (1 Sam. 18:18). ¿Tuku makgtayalh David xlakata chuntiya nataktuju? Xkatsi pi tuku xkatsiniy xtlaway, xtayat, chu talakgalhaman nema xkgalhi, xmakglhtinanit xlakata Dios xlimasiyaninit tataktujut chu talakgalhaman (Sal. 113:5-8). Xla xkatsi pi putum tuku tlan xkgalhi wa xmaxkinit Jehová (katamalakxtupi 1 Corintios 4:7).

7. ¿Tuku nakinkamakgtayayan nataktujuyaw?

⁷ La uku, xlakskujnin Jehová lu liskujaw xlakata nataktujuyaw chuna la David. Kaks likawanaw akxni katsiyaw pi Jehová taktuju maski xla Mapakgsina xlikalanka Katiyatni (Sal. 18:35). Kgalhakgaxmataw uma xtastakyaw Dios:  «Nkalikgalhitit wa ntu nkgayaj nalikatsanatit, lu[...] xalakgalhamananin, lu[...] tsatata mintalakapastaknakan nakgalhiyatit, chu xasmalhwan nawanatit, chu nakgalhiyatit ntapaxuwanaliyan» (Col. 3:12). Nachuna, katsiyaw pi tiku limasiya tapaxkit «ni tlankajwa» (1 Cor. 13:4). Chu kalakapastakwi uma tastakyaw nema kamaxkikan lakpuskatin xlakata xchixkukan tiku ni kanajlakgo, «nalitlajakgoyatit nakanajlakgoy ni wa xpalakata mintachuwinkan, wampi xpalakata ntu ntlan milatamatkan wixin xlakchajankan» (1 Ped. 3:1).

8. 1) ¿La akxilhkgo la uku latamanin xlakata ni kakgalhakgaxmatkan natlatni? 2) ¿Tuku tastakyaw kamaxkikan kamanan anta kBiblia?

⁸ Pablo na lichuwinalh la xʼama lalikatsini latamanin kxaʼawatiya kilhtamaku. Akgtum liʼakxilhtit, kamanan ni nakgalhakgaxmatkgo xnatlatnikan. Kkinkilhtamakujkan, anan libros, películas chu tuku taxtukgo ktelevisión niku masiyakan pi kgalhikan uma tayat nitu wamputun. Pero uma nixlikana, xlakata akxni ni kgalhakgaxmatnankan tlawa pi nitlan natawila familia, pulaktum tuku xlakaskinka xlakata tlan nalatalalinkgo latamanin. Uma xlikana chu makgasata takatsi pi ni kgalhakgaxmatnankan nitlan kitaxtu. Kaks lilakawanaw pi anta kGrecia, komo chatum chixku xkawilini xnatlatni xmakgapatinankan chu mapakgsinanin nialh xmaxkikgo tamakgtay. Nachuna limapakgsin xalak Roma xwan pi komo wi tiku xwilinilh xtlat lu nitlan xwanit xtachuna la makgninana xʼakxilhkan. Tatsokgni xaHebreo chu Tatsokgni xaGriego kamaxki tastakyaw kamanan pi kamaxkikgolh kakni xnatlatni (Éx. 20:12; Efes. 6:1-3).

9. ¿Tuku nakamakgtaya kamanan xlakata nakgalhakgaxmatkgo xnatlatnikan?

⁹ ¿Tuku natlawakgo kamanan xlakata ni nakapasa nixatlan tayat nema anan la uku? Nalakapastakkgo tuku tlawakgonit xnatlatnikan xpalakatakan. Nachuna, komo naʼakgatekgskgo pi Dios, tiku kinTlatikan lakaskin pi nakgalhakgaxmatnanaw, kamanan napaxtikatsininankgo. Akxni kamanan tlan lichuwinankgo xnatlatnikan, kamakgtayakgo amakgapitsi kamanan pi xlakan na nakgalhakgaxmatkgo xnatlatnikan. Xlikana komo natlatni ni nakalimasiyanikgo tapaxkit xkamanankan, kamanan max tuwa namakgkatsikgo nakgalhakgaxmatnankgo. Pero komo kamanan makgkatsikgo pi xnatlatni xlikana kapaxkikgo, xlakan nakgalhakgaxmatnankgo asta maski akxni tuwa namakgkatsikgo. Chatum kgawasa wanikan Austin wan: «Xlikana pi xmin kilhtamaku akxni xaktlawaputun tuku nitlan, pero kinatlatni xkiwanikgo tuku tlan xaktlawalh chu tuku xlakata chuna xlitlawakgo, nachuna ankgalhin xkintachuwinankgo. Uma kimakgtayalh xlakata nakkgalhakgaxmatnan. Ankgalhin kakxilhli pi xkililakgaputsakgo chu uma tlawalh pi xakkamakgapaxuwaputulh».

10, 11. 1) ¿Tuku nixatlan tayat kgalhikgo latamanin nema limasiya pi ni kapaxkikgo amakgapitsin? 2) ¿La xʼamakgolh kapaxkikgo latamanin kstalaninanin Cristo?

¹⁰ Pablo lichuwinalh atanu tayat nema nixatlan chu uma limasiya pi ni kapaxkikgo amakgapitsin. Akxni lichuwinalh pi «ni nakgalhakgaxmatkgo xnatlatnikan» na lichuwinalh pi ni napaxtikatsininankgo, chu chuna likatsikgo tiku ni paxtikatsininankgo akxni amakgapitsin tlawakgo tuku tlan xpalakatakan. Lhuwa tiku na namakgxtakgnankgo chu nila wi tuku nakatalakkaxlakan, uma kilhchanima pi ni xkatalakkaxlakgolh amakgapitsin. Nachuna nitlan nalichuwinankgo Dios chu naʼakgskgawinankgo xlakata nitlan tuku xwankgolh chu tuku kalaktlawa amakgapitsin. Nachuna nalimawakanankgo tuku nitlan xlakata xwankgolh tuku nixaxlikana xlakata nitlan nakalichuwinankan amakgapitsin. *

¹¹ Tiku kakninanikgo Jehová kalimasiyanikgo xaxlikana tapaxkit amakgapitsin, nixawa  la likatsikgo latamanin xlakan ni limasiyakgo tapaxkit. Chu uma ankgalhin chuna limasiyakgonit. Jesús wa pi limapakgsin nema tlakg xlakaskinka kxlimapakgsin Moisés wa pulana napaxkiya Dios chu xlipulaktiy nakapaxkiya latamanin (Mat. 22:38, 39). Nachuna lichuwinalh pi tuku xʼamaka kalilakgapaskan xaxlikana kstalaninanin wa tapaxkit nema xlalimasiyanilh (kalikgalhtawakga Juan 13:34, 35). Asta na xkapaxkikgolh xtalamakgasitsinkan (Mat. 5:43, 44).

12. ¿La limasiyalh Jesús pi xkapaxki latamanin?

¹² Jesús lu kalimasiyanilh tapaxkit latamanin. Alh akgatunu kachikinin chu xlichuwinantilha xalakwan xalaksasti tamakatsinin xla xTamapakgsin Dios. Kamapaksalh lakgaxokgo, tiku nila xtlawankgo, tiku xkgalhikgo lepra chu akgatapanin, asta kamalakastakwanilh tiku xnikgonita (Luc. 7:22). Chu asta mastalh xlatamat xpalakata latamanin, maski ni xʼakxilhputunkgo. Liwana limasiyalh xtapaxkit xTlat. La uku, xtatayananin Jehová xlikalanka katiyatni nachuna kalimasiyanikgo tapaxkit latamanin chuna la Jesús.

13. ¿Tuku nakitaxtu komo nalimasiyayaw tapaxkit?

¹³ Tapaxkit nema limasiyayaw tlan natlawa pi latamanin nalakgapasputunkgo kinTlatkan xalak kʼakgapun. Akgtum liʼakxilhtit, chatum chixku kilalh kʼakgtum lanka tamakxtumit kTailandia chu kaks lilakawa akxni akxilhli tapaxkit nema xlalimasiyani natalan. Akxni taspitli kxchik, skilh pi xlimakgalhtawakgeka Biblia makgtiy akgatunu semana. Chu kalitachuwinalh xparientes tuku xla Dios, chu kajku akgchaxan papaʼ xtitaxtunit lata kilalh klanka tamakxtumit mastalh xapulana xtakgalhtawakga xalak Biblia kPukgalhtawakga xla xtatayananin Jehová. Komo katsiputunaw pi kalimasiyanimaw tapaxkit amakgapitsin, kakinkakgalhskinkan: «¿Kliskuja xlakata nakkamakgtaya tiku xalak kifamilia, kcongregación chu akxni klichuwinan Dios? ¿Nachuna kkaʼakxilha amakgapitsin chuna la kaʼakxilha Jehová?».

14, 15. 1) ¿Tuku tayat chuna la xla animales limasiyakgo lhuwa latamanin? 2) ¿Tuku talakgpalit tlawakgonit lhuwa latamanin?

¹⁴ Kʼuma xaʼawatiya kilhtamaku, latamanin xlimasiyakgolh atanu nixatlan tayat wa xlakata xtalakaskilh pi xkatamakgatliniw. Akgtum liʼakxilhtit,  lhuwa tiku ni lakgapaskgo Dios ni paxkikgo tuku tlan. O chuna la wankgo amakgapitsi biblias pi «kxkajnikgolh tuku tlan» o xlitaxtukgolh «xtalamakgasitsinkan tuku xatlan». Nachuna latamanin ni namachokgokgo tuku nitlan tlawaputunkgo chu xalak luku. Chu makgapitsi xalaktsakat xwankgolh, uma tachuwin kxagriego kilhchanima tiku ni machokgokgo tuku tlawaputunkgo chu ni lilakpuwankgo tuku nitlan nakitaxtu xlakata tuku tlawakgo.

¹⁵ La uku kgantaxtuma tuku lu stlan xlichuwinankanit, pi lhuwa latamanin tiku xkgalhikgo tayat chuna la animales, xʼamakgolh talakgpalikgo (kalikgalhtawakga Isaías 11:6, 7). Kʼuma texto wan pi animales nema lu xalak luku chuna la lobo chu león akxtum nakatalatamakgo animales la borrego chu aktsu toro. Chuna la akxilhaw pi uma takaksni naʼanan kxlikalanka katiyatni, «xlakata katiyatni nalitatsama xtamasiy Jehová» (Is. 11:9). Animales nila katsikgo tuku xla Jehová, wa xlakata uma tuku xlichuwinankanit kilhchanima talakgpalit nema tlawakgo latamanin.

16. ¿La kamakgtayanit Biblia latamanin xlakata natlawakgo talakgpalit kxtayatkan?

¹⁶ Wilakgolh lhuwa latamanin tiku pulana lu lakluku xwankgonit chuna la lobos, pero la uku tlan wilakgolh chu katakgalhikgo takaksni latamanin. Tlan nalikgalhtawakgayaw tuku titaxtukgonit ksección «Biblia kalakgpalinilh xlatamatkan», nema tatekgsa kjw.org. Tiku lakgapaskgonit Jehová chu skujnanimakgolh ni litaxtukgo chuna la tiku limasiyakgo pi paxkikgo Dios pero ni xlikana. Uma wankgo pi kakninanikgo Dios, pero xtayatkan nichuna limasiyakgo. Makgapitsi xlakskujnin Dios tiku lu lakluku xwankgonit la uku lilhakganankgonit «xasasti tayat nema tlawaka chuna la xtalakaskin Dios, kxaʼakgstitum chu ni makgxtakgnan» (Efes. 4:23, 24). Akxni katsitilhakgo tuku xla Dios, latamanin akgatekgskgo pi xlikgalhakgaxmatatkan xlimapakgsin Jehová. Uma kamakgtaya xlakata natlawakgo talakgpalit xlakata tuku kanajlakgo, la lakpuwankgo chu tuku tlawakgo. Min kilhtamaku tuwa tlawakan talakgpalit, pero tlan chuna tlawakan xlakata wa espíritu santo kamakgtaya tiku tlawaputunkgo xtalakaskin Jehová xliputum xnakujkan.

17. ¿La natlawayaw xlakata ni nakinkapasayan nixatlan xtayatkan latamanin?

¹⁷ Ankgalhin tasiya la litalakgpali xtayatkan tiku skujnikgo Jehová chu tiku ni. Tiku skujniyaw kuenta kilitlawatkan xlakata ni nakinkapasayan nixatlan tayat nema anan. Kgalhakgaxmatputunaw xtastakyaw Jehová xlakata natamakgatliniyaw latamanin tiku kalichuwinankan ktexto xla 2 Timoteo 3:2-5. Xlikana, nila xliputum katamakgtliniyaw, xlakata max kataskujaw, kataʼanaw kʼescuela, o akxtum katawilaw. Pero tuku tlan tamakgatliniyaw wa la lakpuwankgo chu la likatsikgo. ¿La natlawayaw? Talakaskin pi namatliwakglhaw la talalinaw Jehová akxni likgalhtawakgayaw Biblia chu akxni kalaksakaw amigoskan tiku xlikana skujnaniputunkgo.

18. ¿La nakamakgtayayaw kxtakanajlakan amakgapitsin chuna la chuwinanaw chu chuna la linaw kintayatkan?

¹⁸ Nachuna talakaskin naliskujaw xlakata nakamakgtayayaw latamanin xlakata xtakanajlakan. Kaputsaw la nakalitachuwinanaw Dios latamanin chu kaskiniw Jehová pi kakinkamakgtayan xlakata nawanaw tuku xaxlikana akxni chuna natalakaskin. Kakawaniw latamanin pi akinin xtatayananin Jehová. Chuna, xatlan kintayatkan namalanki Dios chu ni akinin. Katsininitaw «mpi [...] namakgaxtakgaw wa ntu ni maxkiy nkakni Dios, chu wa ntu xtatlawaputu ntu xala katuxawat, wa ntu ntlan talakapastakna nkalilatamaw yunu nkatuxawat» (Tito 2:11-14). Komo nachuna natlawayaw la Jehová chu nakgalhakgaxmataw, latamanin nakinkaʼakxilhkgoyan chu max nawankgo «nakkataʼanan, xlakata kkgaxmatnitaw pi Dios katalaman» (Zac. 8:23).