1. ¿La limaxtuniyaw kilhtamaku Jehová?

 KIMPUTUMKAN lipaxuwayaw akxni makxtum katatawilayaw tiku kapaxkiyaw. Akgtum liʼakxilhtit, tiku makgaxtokgkgo lakgatikgo akxtum tawilakgo. Lakgkgawasan chu laktsuman lakgatikgo akxtum katatawilakgo xʼamigoskan. Chu kimpalakatakan lakgatiyaw akxtum katatawilayaw kinatalankan. Pero, tuku max tlakg lakgatiyaw wa nalimaxtuniyaw kilhtamaku kiDioskan. ¿La natlawayaw? Natlawayaw oración, nalikgalhtawakgayaw xTachuwin, nalilakpuwanaw tuku lakapastaknit natlawa chu xalaktlan xtayat. ¡Lu xtapalh liʼakxilhaw akxni limaxtuniyaw kilhtamaku Jehová! (Sal. 139:17).

2. ¿Tuku xlakata tuwa namakgkatsiyaw nalimaxtuniyaw kilhtamaku Jehová?

² Maski lakgatiyaw limaxtuniyaw kilhtamaku Jehová, lakgachunin makgkatsiyaw pi uma lu tuwa. Lhuwa taskujut kgalhiyaw chu uma tlawa pi ni nalimaxtuyaw kilhtamaku tuku xla kintakanajlakan. Taskujut, familia chu atanu talakgatay nema kgalhiyaw max natlawa pi ni katikgalhiw kilhtamaku xlakata natlawayaw oración, nakgalhtawakgayaw o nalilakpuwanaw.

3. ¿Tuku atanu kuenta kilitlawatkan?

³ Wi atanu tuku kuenta kilitlawatkan. Max tlawamaw tuku ni tasiya pi ni tlan, pero max ni kinkamaxkiyan talakaskin nalimaxtuniyaw kilhtamaku Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, kimputumkan  lakgatiyaw jaxaw, pero komo ni kuenta natlawayaw uma natlawa pi nialh katikgalhiw kilhtamaku xlakata kintakanajlakan. Kililakapastakatkan pi jaxkan ni wa tuku tlakg xlakaskinka (Prov. 25:27; 1 Tim. 4:8).

4. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

⁴ Kʼuma artículo, naʼakxilhaw tuku xlakata kilikatsitkan tuku tlakg xlakaskinka akxilhaw kkilatamatkan. Na naʼakxilhaw la tlan nalimaxtuniyaw kilhtamaku Jehová chu tuku tlan nakitaxtu komo chuna natlawayaw.

5. ¿La tlan nakamakgtaya lakgkgawasan chu laktsuman Efesios 5:15-17 xlakata tlan tuku nalaksakkgo kxlatamatkan?

⁵ Kalaksakwi tuku tlakg tlan kkilatamatkan. Wa uma tuku lilakgaputsakgo lakgkgawasan chu laktsuman. Max xmakgalhtawakgenakan chu xtalilakgapasnikan tiku ni xtatayananin Jehová kawanikgo pi kakgalhtawakgakgolh chu tlakg xlakaskinka kalitaxtukgolh kkakilhtamaku. Komo chuna natlawakgo, uma max nalimaxtunikgo lhuwa kilhtamaku. Pero xnatlatnikan chu xnatalankan xalak congregación max kamakgpuwantinikgo xlakata naskujnanikgo Jehová. ¿Tuku nakamakgtaya lakgkgawasan chu laktsuman tiku paxkikgo Jehová tlan tuku nalaksakkgo? Tlan nalikgalhtawakgaya Efesios 5:15-17 chu nalilakpuwana tuku wan (kalikgalhtawakga). Alistalh kalakpuwanti: «¿Tuku lakaskin Jehová kimpalakata? ¿Tuku tlakg namakgapaxuwa? ¿Tuku nakimakgtaya tlakg tlan nakmaklakaskin kinkilhtamaku?». Kalakapastakwi pi «lamaw kxakatuwa kakilhtamaku» nema akgchipanit Satanás chu nialh makgas nalakgsputa. Tlakg tlan nawan komo kkilatamatkan natlawayaw tuku namakgapaxuwa Jehová.

6. ¿Tuku laksakli María, chu tuku xlakata tlakg tlan xwanit?

⁶ Liwana kalakkaxwiliw tuku tlakg xlakaskinka. Xlakata liwana namaklakaskinaw kinkilhtamakujkan, lakgachunin kililaksakatkan tuku tlakg xlakaskinka. Wa uma tuku lalh akxni Jesús alh kalakgapaxialhnan María chu Marta. Xlakata Marta lu tlan xkamakgamakglhtinan amakgapitsin chu xpaxuwama akxni Jesús kalakgapaxialhnalh, tsukulh tlawani akgtum tlan liwat. Pero María, xtala Marta, liwana maklakaskilh xkilhtamaku, akxni paxtutawi Jesús chu kgaxmatli tuku xla xkamasiyaniputun. Nila wanaw pi Marta nitlan tuku tlawalh, pero Jesús wa pi «María laksakli tuku tlakg xatlan» (Luc. 10:38-42). Max María patsankgalh tuku walh amacha kilhtamaku, pero max nikxni patsankgalh tuku Jesús kamasiyanilh. Liwana tasiya pi María lu xtapalh xakxilha nalimaxtuni kilhtamaku Jesús, chu akinin na xtapalh liʼakxilhaw nalimaxtuniyaw kilhtamaku Jehová. ¿La tlan liwana namaklakaskinaw uma kilhtamaku?

7. ¿Tuku xlakata xlakaskinka natlawayaw oración, nakgalhtawakgayaw chu nalilakpuwanaw?

⁷ Kalakapastakwi pi tlawakan oración, kgalhtawakgakan chu lilakpuwankan makgtanuma kkintakakninkan. Akxni tlawayaw oración, tachuwinanaw kinTlatkan xalak akgapun, tiku lu kinkapaxkiyan (Sal. 5:7). Akxni likgalhtawakgayaw Biblia, makgamakglhtinanaw «xtakatsin Dios», tiku tlakg skgalala lama kkakilhtamaku (Prov. 2:1-5). Chu, akxni lilakpuwanaw, lilakpuwanaw xalaktlan xtayat Jehová, chuna la tuku lakapastaknit kimpalakatakan chu xpalakata putum latamanin. ¿Anan atanu la tlakg tlan namaklakaskinaw kinkilhtamakujkan? Xlikana pi ni kgalhiyaw  putum kilhtamaku. Wa xlakata, ¿tuku nakinkamakgtayayan liwana namaklakaskinaw?

8. ¿Tuku xatlan liʼakxilhtit kinkawilinin Jesús akxni alh kdesierto?

⁸ Komo matlaniyaw, kaputsaw niku kakakswa. Kalilakpuwaw la tlawalh Jesús. Akxni matsukilh xtaskujut kKatiyatni, 40 kilhtamaku tawilalh kdesierto (Luc. 4:1, 2). Anta tlawalh oración chu lilakpuwalh tuku xlakaskin xTlat pi xtlawalh. Uma makgtayalh xlakata xtayanilh tuku nialh makgas xʼama titaxtu. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit? Komo kifamiliajkan lu lanka, max namin kilhtamaku tuwa namakgkatsiyaw kakakswa natawilayaw kchiki. Komo chuna, ¿tlan xlitsakgsaw xlakata xtaxtuw? Wa uma tuku tlawa Julie akxni tlawaniputun oración Jehová. Xla chu xchixku lamakgo kFrancia, chu wilakgo kʼakgtum aktsu chiki, wa xlakata tuwa makgkatsi xʼakstu natawila chu nitu naʼakgaxkuli. Xla wan: «Chali chali kkan kparque. Anta tlan kiʼakstu ktawila, xatapaxuwan ktachuwinan Jehová chu nitu kiʼakgaxkuli».

9. Maski Jesús lhuwa taskujut xkgalhi, ¿la limasiyalh pi xlakaskinka xakxilha la xtalalin Jehová?

⁹ Jesús lu lhuwa taskujut xkgalhi. Kaxanikawa niku xʼan, latamanin kskinikgo pi xkalimaxtunikgolh kilhtamaku chu pi xkatakgalhchuwinalh. Biblia wan pi akgtum kilhtamaku, «putum latamanin xalak kachikin xtamakxtumikgonit anta kxmalakcha chiki» xlakata naʼakxilhkgo Jesús. Maski chuna, limaxtulh kilhtamaku xlakata nakuenta tlawa la xtalalin Jehová. Akxni nina kxkgakga, alh niku kakakswa xwanit xlakata tlan xtachuwinalh xTlat (Mar. 1:32-35).

10, 11. Chuna la wan Mateo 26:40, 41, ¿tuku tastakyaw kamaxkilh Jesús kstalaninanin kjardín xla Getsemaní, pero tuku lalh?

¹⁰ Xaʼawatiya katsisni akxni latamalh kKatiyatni, akxni xʼamaja masputu xtaskujut, amakgtum Jesús putsapa niku kakakswa xlakata natlawa oración chu nalilakpuwan: kjardín xla Getsemaní (Mat. 26:36). Anta kamaxki kstalaninanin akgtum xlakaskinka tastakyaw xpalakata oración.

¹¹ Kaʼakxilhwi tuku lalh. Akxni chankgolh kjardín xla Getsemaní, max itat tsisni xwanit. Jesús kawanilh xʼapóstoles pi ni klhtatakgolh chu xtlawakgolh oración (Mat. 26:37-39). Akxni kitaspitli, kaʼakxilhli pi klhtatamakgo. Wa xlakata kawanipa: «Chuntiya skgalalh katawilatit chu katlawatit mioracionkan» (kalikgalhtawakga Mateo 26:40, 41). Xla xkatsi pi lu xlakgaputsamakgolh chu lu xtlakgwankgonit. Wa xlakata kalimasiyanilh talakgalhaman chu kawanilh pi «makni taxlajwani». Maski chuna, amakgtiy ampa tlawa oración chu, akxni taspitli, akxilhli pi klhtatakgonit chu ni xtlawamakgo oración (Mat. 26:42-45).

12. Akxni nila tlawayaw oración xlakata tlakgwanitaw chu lakgaputsamaw, ¿tuku tlan natlawayaw?

 ¹² Kalaksakwi tlan kilhtamaku. Max min kilhtamaku nila tlawayaw oración xlakata makgkatsiyaw pi tlakgwanitaw, chu ni kajwatiya akinin chuna makgkatsiyaw. ¿Tuku tlan natlawayaw? Makgapitsi natalan tiku xlismanikgo xtlawakgo xʼoracionkan kxlisputni kilhtamaku, akxilhkgonit pi tlakg tlan kitaxtu tlawakgo xʼoracionkan akxni nina tlakgwankgonit. Amakgapitsin akxilhkgonit pi tlakg tlan tlawakgo xʼoracionkan akxni tawilakgo o tatsokgostakgo. ¿Chu tuku natlawayaw komo nila tlawayaw oración xlakata lu lakgaputsamaw chu taxlajwaninitaw? Kawaniw Jehová chu kalakapastakwi pi xla xalakgalhamanina chu kinkaʼakgatekgsniyan (Sal. 139:4).

13. ¿Tuku natlawa pi nialh kuenta natlawayaw akxni limaxtunimaw kilhtamaku Jehová?

¹³ Nitu katlawalh pi ni kuenta natlawayaw. Ni kajwatiya talakaskin natlawayaw oración, atanu tuku kilitlawatkan xlakata namatliwakglhaw la talalinaw Jehová wa nalikgalhtawakgayaw xTachuwin chu naʼanaw ktamakxtumit. ¿Anan tuku kilitlawatkan xlakata tlakg nalitamakgtayayaw akxni kgalhtawakgayaw chu anaw ktamakxtumit? Kalilakpuwaw umakgolh: «¿Tuku tlawa pi ni kuenta naktlawa?». ¿Akxni kilhtanikana kteléfono, correo electrónico, mensaje o atanu? Umakgolh dispositivos lu tamaklakaskin, chu la uku lhuwa latamanin maklakaskimakgo. Pero makgapitsi lakchixkuwin tiku lakputsanankgo wankgo pi, akxni chatum lataman, kgalhtawakgaputun chu lakatsu wi kcelular uma tlawa pi nialh liwana nakgalhtawakga. Chatum makgalhtawakgena xla Psicología wan: «Nialh kuenta katitlawa tuku tlawapat chu mintalakapastakni atanu niku natawila». Komo akxni nina tsuku akgtum asamblea kinkaskinikanan kawiliw kintelefonokan chuna la ni natakgaxmata chu ni nakaʼakgaxkuli amakgapitsin, ¿na tlan chuna xtlawaw akxni limaxtuniyaw kilhtamaku Jehová xlakata ni nakinkaʼakgaxkuliyan kintelefonokan?

14. Chuna la wan Filipenses 4:6, 7, ¿tuku natlawa Jehová xlakata nakinkamakgtayayan liwana nakgalhtawakgayaw?

¹⁴ Kaskiniw Jehová pi kakinkamakgtayan liwana nakgalhtawakgayaw. Komo kgalhtawakgamaw o wilaw kʼakgtum tamakxtumit chu  akxilhaw pi nialh kuenta tlawamaw, kaskiniw Jehová tamakgtay. Komo lu lakgaputsamaw, max tuwa namakgkatsiyaw nialh nalilakpuwanaw uma, chu ni nalilakpuwanaw tuku xla kintakanajlakan, pero lu xlakaskinka nalilakpuwanaw tuku xla kintakanajlakan. Katlawaniw oración Jehová xlakata nakinkamaxkiyan takaksni nema ni kajwatiya kinakujkan namakgtaya, nachuna kintalakapastaknikan (kalikgalhtawakga Filipenses 4:6, 7).

15. ¿Tuku tlan nakitaxtu komo nalimaxtuniyaw kilhtamaku Jehová?

¹⁵ Komo nalimaxtuniyaw kilhtamaku Jehová, nakgaxmatniyaw chu wa nalilakpuwanaw, lhuwa tuku tlan nakitaxtu. ¿Tuku? Pulana, tlan tuku nalaksakaw. Chuna la wan Biblia, «tiku katalalin xalakgskgalalan latamanin skgalala nawan» (Prov. 13:20). Wa xlakata, akxni tlakg lhuwa kilhtamaku nalimaxtuniyaw Jehová, tiku tlakg skgalala lama kkakilhtamaku, tlakg skgalala nawanaw. Tlakg liwana naʼakgatekgsaw la tlan namakgapaxuwayaw chu ni katilaksakwi tuku namakgalipuwan.

16. ¿Tuku xlakata akxni limaxtuniyaw kilhtamaku Jehová tlakg tlan makgalhtawakgenanin litaxtuyaw?

¹⁶ Xlipulaktiy, tlakg tlan makgalhtawakgenanin nawanaw. Akxni limakgalhtawakgenanaw Biblia, kamakgtayaputunaw kintamakgalhtawakgenkan xlakata natalakatsuwinikgo Jehová. Akxni tlakg natachuwinanaw kinTlatkan xalak akgapun, tlakg napaxkiyaw chu uma nakinkamakgtayayan xlakata nakamasiyaniyaw kintamakgalhtawakgenkan napaxkikgo Jehová. Wa uma tuku tlawalh Jesús. Akxni xtachuwinan xTlat, xtachuwin xlimasiya pi lu xpaxki, chu uma tlawalh pi kstalaninanin tiku ni xmakgxtakgkgo na xpaxkikgolh Jehová (Juan 17:25, 26).

17. ¿Tuku xlakata oración chu takgalhtawakga matliwakglha kintakanajlakan?

¹⁷ Xlipulaktutu, kintakanajlakan tlakg natatliwakglha. Kalilakpuwaw tuku kitaxtu akxni skiniyaw Dios pi kakinkapulalin, tlan kakinkamamakgkatsinin o kakinkamakgtayan. Akxni kgalhti kiʼoracionkan, kintakanajlakan tlakg tatliwakglha (1 Juan 5:15). Atanu tuku namatliwakglha kintakanajlakan wa akxni kiʼakstukan nakgalhtawakgayaw. Kalakapastakwi pi «chatum chixku kajwatiya kanajla akxni kgaxmatnita tachuwin» (Rom. 10:17). Pero ni kajwatiya talakaskin lhuwa tuku nakatsiniyaw komo matliwakglhputunaw kintakanajlakan. ¿Tuku atanu kilitlawatkan?

18. Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit tuku xlakata talakaskin nalilakpuwanaw.

¹⁸ Talakaskin nalilakpuwanaw tuku katsinimaw. Kalilakpuwaw tiku tsokgli Salmo 77. Lu xlakgaputsama xlakata xlakpuwan pi xla  chu amakgapitsi israelitas xmakgatsankgakgonit xlitlan Jehová. Lu xlakgaputsa pi asta nila klhtata katsisni (versículos 2-8). ¿Tuku tlawalh? Wanilh Jehová: «Naklilakpuwan putum tuku tlawanita chu naklilakpuwan tuku tlawaya» (versículo 12). Xlikana, xla xkatsi putum tuku xtlawanit Jehová makgasa xpalakata xkachikin. Pero maski chuna, xlilakpuwan: «¿Patsankganita Jehová xlakata nakinkamakgtayayan o xtasitsi natlawa pi nialh nakinkalakgalhamanan?» (versículo 9). Tiku tsokgli uma salmo lilakpuwa tuku xtlawanit Jehová chu xtalakgalhaman nema xlimasiyanit makgasa (versículo 11). Uma makgtayalh, chu liwana katsilh pi Jehová ni xʼama makgxtakga xkachikin (versículo 15). Xtachuna la uma, kintakanajlakan tlakg natatliwakglha komo nalilakpuwanaw tuku tlawanit Jehová xpalakata xkachikin chu kimpalakatakan.

19. ¿Tuku atanu tlan nakitaxtu komo nalimaxtuniyaw kilhtamaku Jehová?

¹⁹ Xlipulaktati, tlakg napaxkiyaw Jehová. Wa uma tuku tlakg tlan kitaxtu. ¿Tuku xlakata? Xlakata tapaxkit wa akgtum tayat nema tlakg nakinkamakgpuwantiniyan nakgalhakgaxmataw Jehová, wi tuku nalimakgxtakgaw xlakata namakgapaxuwayaw chu natayaniyaw kaxatukawa taputsan (Mat. 22:37-39; 1 Cor. 13:4, 7; 1 Juan 5:3). Xʼamigo Jehová litaxtukan wa tuku tlakg xlakaskinka (Sal. 63:1-8).

20. ¿Tuku lakpuwanita natlawaya xlakata tlakg nalimaxtuniya kilhtamaku Jehová?

²⁰ Kalakapastakwi pi tlawakan oración, kgalhtawakgakan chu lilakpuwankan makgtanuma kkintakakninkan. Katlawaw chuna la Jesús, kalimaxtuw kilhtamaku chu kaputsaw niku kakakswa xlakata natachuwinanaw Jehová. Ni kamaklakaskiw tuku nakinkaʼakgaxkuliyan. Chu akxni tlawamanaw akgtum taskujut xla kintakanajlakan, kaskiniw Jehová kakinkamakgtayan ni atanu tuku nalilakpuwanaw. Komo liwana nalimaklakaskinaw kinkilhtamakujkan, Jehová nakinkalisikulunatlawayan latamat nema ni kgalhi xlisputni kxasasti kakilhtamaku (Mar. 4:24).