1. ¿Tuku lu tuwa xtitaxtuma David?

 DAVID xtsalapula xlakata ni namakgnikan. Saúl, tliwakga mapakgsina xalak Israel, xlakkaxwilinit namakgni. Xlakata ni xkgalhi tuku nawa, tachokgolh kkachikin nema xwanikan Nob, chu anta skilh pi kajwatiya xmaxkika makkitsis kaxtalanchu (1 Sam. 21:1, 3). Alistalh, xla chu ksoldados tatsekgkgolh k’akgtum lhuku (1 Sam. 22:1). ¿Tuku xlakata chuna xtitaxtuma David?

2. ¿La kalipekua wililh Saúl xlatamat? (1 Samuel 23:16, 17).

² Akxni akxilhli pi David lu xlakgapaskan chu xtlajanit lhuwa guerras, Saúl lu lakgsitsilh. Nachuna xkatsi pi xlakata ni xkgalhakgaxmatnit Jehová xla xlakgmakganit mapakgsina nalitaxtu chu xlaksaknit David xlakata mapakgsina nalitaxtu k’Israel (kalikgalhtawakga 1 Samuel 23:16, 17). Pero xlakata chuntiya mapakgsina xalak kʼIsrael xlitaxtu, Saúl xkgalhi lhuwa soldados chu lhuwa tiku xmakgtayakgo, wa xlakata David tsalataxtulh xlakata ni xmakgnika. ¿Xlikana xlakpuwan Saúl pi tlan xlakataki tuku Jehová xwanit xpalakata David? (Is. 55:11). Biblia ni wan, pero wi tuku liwana katsiyaw: pi kalipekua xwilima xlatamat. Tiku talalakatawakakgo Dios ankgalhin nitlan kakitaxtuni.

3. ¿La xmakgkatsi David maski lu tuwa tuku xtitaxtuma?

³ David xataktujun chixku xwanit. Xla ni laksakli mapakgsina xalak Israel nawan; wa Jehová laksakli (1 Sam. 16:1, 12, 13).  Wa xlakata, Saúl lu xsitsini chu xmakgniputun David. Pero David ni wa limawakalh Jehová xlakata tuku tuwa xtitaxtuma. Na ni sitsilh xlakata ni lhuwa liwat xkgalhi chu xlakata xlitatsekgat xwanit kʼakgtum lhuku. Wata max akxni xtatsekgnit kʼuma lhuku, tsokgwililh lu xastlan takilhtlin nema limalankilh Jehová nema limin texto niku takilhtinit uma artículo: «Tiku putsakgo Jehová ni katikatsankganilh tuku tlan» (Sal. 34:10).

4. ¿Tuku takgalhskinin nakgalhtinanaw, chu tuku xlakata lu xlakaskinka?

⁴ Lhuwa xlakskujni Jehová xala uku ni kaʼakchani tuku nawakgo chu atanu tuku maklakaskinkgo. * Tlakg liwaka chuna lanit, kʼuma pandemia. Chu uma tlakg nataliwakatilha chuna la natalakatsuwitilha «lhuwa tapatin» (Mat. 24:21). Xlakata putum uma, kaʼakxilhwi xtakgalhtin akgtati takgalhskinin: ¿tuku xlakata tlan nawanaw pi David ni tsankganilh «tuku tlan»?, ¿tuku xlakata talakaskin nakatsiniyaw nalipaxuwayaw tuku kgalhiyaw?, ¿tuku xlakata liwana katsiyaw pi Jehová nakinkakuentajtlawayan? chu ¿tuku tlan natlawayaw la uku xlakata tlan nakinkakitaxtuniyan kkilhtamaku nema aku mima?

5, 6. ¿La kinkamakgtayayan Salmo 23:1-6 naʼakgatekgsaw tuku xwamputun David, akxni wa pi tiku skujnanikgo Dios ni katikatsankganilh «tuku tlan»?

⁵ ¿Tuku xwamputun David akxni wa pi tiku skujnanikgo Jehová ni xʼama katsankgani «tuku tlan»? Tachuwin nema tatekgsa kSalmo 23 nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw uma (kalikgalhtawakga Salmo 23:1-6). David chuna wa akxni matsukilh uma salmo: «Jehová wa kimapuchwayanina. Nitu kintitsankganilh». Kputum salmo, David lichuwinan tuku xlikana tlakg xlakaskinka: lhuwa tasikulunalin xla xtakanajla nema lipaxuwa xlakata Jehová wa xmapuchwayanina. Jehová pulalin «ktiji niku xaʼakgstitum» chu ni makgxtakga akxni titaxtu tuku tlan chu tuku nitlan. David katsi pi maski lama niku  wi «xaxtakni sakgat» xla Jehová, na nakgalhi taʼakglhuwit. Max min kilhtamaku taxlajwani xtachuna la “lama niku kxakapukswa” chu wan pi nakgalhi xtalamakgasitsin. Pero xlakata Jehová wa xMapuchwayanina, David wan: «Ni ktipekuanilh tuku nixatlan».

⁶ Wa xlakata, ¿tuku wamputun pi David ni tsankganilh «tuku tlan»? Pi putum xkgalhi tuku xmaklakaskin kxtakanajla. Tuku lhuwa xtapalh ni wa xlimini tapaxuwan. Tlan xlimakgkatsi tuku Jehová xmaxki. Xpalakata David, tuku tlakg xlakaskinka xwanit wa namakglhtinan xtasikulunalin chu xtamakgtay Dios.

7. Chuna la wan Lucas 21:20-24, ¿tuku lu tuwa titaxtukgolh kstalaninanin Cristo xalak Judea tiku xlamakgolh kxapulana siglo?

⁷ Tuku wa David kinkamasiyaniyan pi lu xlakaskinka naʼakxilhaw chuna la xlilat tuku lhuwa xtapalh. Xlikana pi tlan nalipaxuwayaw tuku kgalhiyaw, pero ni kilimastatkan talakaskin pi wa uma tuku pulana nawiliyaw kkilatamatkan. Wa uma tuku akgatekgskgolh kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo tiku xlamakgolh kJudea (kalikgalhtawakga Lucas 21:20-24). Jesús xkawaninit pi xʼama min kilhtamaku akxni lhuwa soldados xʼamakgo stiliwilikgo Jerusalén. Akxni chuna xlalh, xliʼanatkan xwanit kkasipijni. Komo chuna xtlawakgolh, xlakgtaxtukgolh, pero xlimakgxtakgatkan xwanit tuku xkgalhikgo. Titaxtunita kata, revista La Atalaya wa: «Akgxtakgwilikgolh xchikkan chu xpukuxtukan, chu nipara linkgolh tuku xmaklakaskinkgo kxchikkan. Xlakata lipawankgolh pi Jehová xʼama kakuentajtlawa chu xʼama kamakgtaya wa pulana wilikgolh chuna la xkakninanikgo Jehová chu ni wa tuku xkgalhikgo».

8. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku titaxtukgolh kstalaninanin Cristo xalak Judea?

⁸ ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku titaxtukgolh kstalaninanin Cristo xalak Judea? Revista La Atalaya nema lichuwinaw kpárrafo 7, wa: «Tuku natitaxtuyaw kkilhtamaku nema aku mima, nalimasiya tuku lakpuwanaw xlakata tuku kgalhiyaw. ¿Tlakg xlakaskinka naliʼakxilhaw uma o tlakg xlakaskinka naliʼakxilhaw pi nalakgtaxtuyaw xlakata ni makgxtakgaw Dios? Chuna, akxni namin lisputni max tuwa tuku natitaxtuyaw chu wi tuku nalimakgxtakgaw. Kilikatsitkan tuku natlawayaw akxni nachin uma kilhtamaku chuna la tlawakgolh kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo tiku tsalataxtukgolh kJudea». *

9. ¿La makgpuwantiniyan tastakyaw nema kamaxkilh hebreos apóstol Pablo?

⁹ ¿Lilakpuwanaw tuku lu tuwa titaxtukgolh umakgolh kstalaninanin Cristo xlakata makgxtakgkgolh tuku xkgalhikgo chu matsukikgolh xlatamatkan kʼatanu kachikin? Xmaklakaskinkgo takanajla xlakata tlan xlipawankgolh pi Jehová xʼama kamakgtaya xlakata xkgalhikgolh tuku xmaklakaskinkgolh. Pero akxni xtsankga akgkitsis kata xlakata romanos kstiliwilikgolh Jerusalén, apóstol Pablo kamaxkilh hebreos tastakyaw nema xʼama kamakgtaya. Kawanilh: «Ni lu kakgalhiputuntit tumin kmilatamatkan, chu kalipaxuwatit tuku kgalhiyatit. Xlakata Dios wanit: “Nikxni ktimakgxtakgni chu ankgalhin nakmakgtayayan”. Wa xlakata ni kapekuaw, wata tlan nawanaw: “Jehová kimakgtayana. Ni ktipekualh. ¿Tuku tlan nakintlawani lataman?”» (Heb. 13:5, 6). ¿La kakitaxtunilh kstalaninanin Cristo tiku stalanikgolh xtastakyaw Pablo akxni romanos nina kstiliwilikgo Jerusalén? Xlikana pi ni lu tuwa kakitaxtunilh nasmanikgo kxasasti xpulatamankan. Tlan xlipawankgo pi Jehová xʼama kamaxki tuku xmaklakaskinkgolh. Tuku lichuwinalh Pablo  kinkamasiyaniyan pi akinin na tlan nalipawanaw Jehová.

10. ¿Tuku xtlawa Pablo nema na nakinkamakgtayayan?

¹⁰ Pablo na maxkilh watiya tastakyaw Timoteo, chu na kinkalimakwaniyan akinin. Xla tsokgli: «Wa xlakata, komo kgalhiyaw liwat chu lhakgat, nalipaxuwayaw uma» (1 Tim. 6:8). ¿Kilhchanima uma pi nila nalipaxuwayaw akgtum kgama liwat, nila nakgalhiyaw akgtum chiki chu natamawayaw lhakgat akxni namaklakaskinaw? Pablo ni wa uma xkilhchanima. Tuku xwamputun wa pi nalipaxuwayaw tuku nakgalhiyaw (Filip. 4:12). Wa uma tuku xkatsininit xtlawa Pablo. Tuku tlakg xtapalh kgalhiyaw, wa la talalinaw Dios (Hab. 3:17, 18).

11. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku Moisés kawanilh israelitas?

¹¹ Max tuku akinin lakpuwanaw pi maklakaskinaw ni wa tuku lakpuwan Jehová. Kaʼakxilhwi tuku kawanilh Moisés israelitas akxni xtitaxtunita 40 kata lata xlamakgolh kdesierto: «Jehová miDios sikulunatlawanit mimakan. Xlikana lakgapasa la latapanitantit kʼuma desierto. Uma tipuxam kata Jehová miDios akxtum tatawilanitan. Nitu tsankganinitan» (Deut. 2:7). Umakgolh 40 kata, Jehová kamaxkilh maná xlakata naliwayankgo, chu klhakgatkan, nema tataxtukgocha anta kʼEgipto, nikxni taxtitli (Deut. 8:3, 4). Makgapitsi israelitas max xlakpuwankgo pi uma nitu xlitaxtu, pero Moisés kamalakapastakalh pi xkgalhikgo tuku xmaklakaskinkgo. Jehová lu napaxuwa komo nakatsiniyaw  lipaxuwayaw tuku kgalhiyaw, uma kilhchanima pi lu xtapalh naliʼakxilhaw maski tuku kaj aktsu kinkamaxkiyan, liʼakxilhaw la akgtum lanka tasikulunalin chu paxtikatsiniyaw xlakata uma.

12. ¿Tuku xlakata katsiyaw pi David xlipawan Jehová chu ni xʼakstu xlipawankan?

¹² David xkatsi pi Jehová ni makgxtakgnan chu pi lu kalilakgaputsa tiku paxkikgo. Maski xlatamat kalipekua xwi akxni tsokgwililh Salmo 34, xtakanajla lu tliwakga xwanit chu xmakgkatsi pi xʼángel Jehová xmakgtayama (Sal. 34:7). David tamalakxtumilh xʼángel Jehová chuna la chatum soldado tiku xkuentajtlawanama chu skgalalh xwi xlakata xʼakxilhli komo wi tiku xkatalatlawaputun. Maski David lu tliwakga soldado xwanit chu Jehová xmalaknuninit pi chatum mapakgsina xʼama litaxtu, ni wa lipawa pi lu xkatsini makgosu chiwix o pi tlan xmaklakaskin xʼespada xlakata nakamakgatlaja xtalamakgasitsin (1 Sam. 16:13; 24:12). Wata lipawa pi Dios chu xʼángel kalakgmaxtu tiku lipawankgo. Xlikana, akinin ni kgalhkgalhiyaw pi la uku Dios natlawa akgtum milagro xlakata ni nakinkaʼakgspulayan tuku nitlan. Pero tuku liwana katsiyaw wa pi xlakskujnin Dios ni putum kilhtamaku katipatikgolh tuku nitlan.

13. Akxni Gog xalak Magog nakinkaʼakgchipaputunkgoyan, ¿tuku xlakata nalakpuwankgo pi tlan nakinkamasputukgoyan, pero tuku xlakata akinin ni katipekuaw? (Kaʼakxilhti xmakni revista).

¹³ Nialh makgas nalitsakgsakan chuna la lipawanaw pi Jehová tlan nakinkakuentajtlawayan. Akxni Gog xalak Magog o lhuwa kachikin nakinkaʼakgchipaputunan, max nalakpuwanaw pi nakinkamasputukgoyan. Lu xlakaskinka liwana nakatsiyaw pi Jehová tlan nakinkalakgmaxtuyan chu pi chuna natlawa. Kxlakatin kachikinin akinin nalitaxtuyaw chuna la borregos tiku ni kgalhikgo tiku nakakuentajtlawa (Ezeq. 38:10-12). Nalakpuwankgo pi tlan nakinkaʼakgchipakgoyan xlakata akinin ni katikgalhiw tuku limakgninankan chu ni katsiyaw la talatlawanankan. Xlakan ni katiʼakxilhkgolh tuku akinin liʼakxilhaw kintakanajlakan: lhuwa ángeles tiku nakamakgtayakgo xkachikin Dios chu nakalakgmaxtukgo. Xlakan nila katiʼakxilhkgolh xlakata ni kanajlanikgo Jehová ¡Lu kaks nalilakawankgo akxni naʼakxilhkgo pi ángeles nakinkalakgmaxtukgoyan! (Apoc. 19:11, 14, 15).

14. ¿Tuku kilitlawatkan la uku xlakata nakatsiyaw tuku natlawayaw kkilhtamaku nema mima?

¹⁴ ¿Tuku tlan natlawayaw la uku xlakata nakatsiyaw tuku natlawayaw kkilhtamaku nema aku mima? Pulana, talakaskin naʼakxilhaw tuku kgalhiyaw chuna la xlilat chu nalakapastakaw pi namin kilhtamaku nialhtu katilitaxtukgolh. Nachuna, talakaskin nalipaxuwayaw tuku kgalhiyaw chu pi xʼamigos Jehová litaxtuyaw. Akxni tlakg nalakgapasaw kiDioskan, tlakg liwana nakatsiyaw pi xla nakinkakuentajtlawayan akxni Gog xalak Magog nakinkaʼakgchipaputunkgoyan.

15. ¿Tuku titaxtulh David nema makgtayalh nalipawan pi Jehová nikxni xʼama makgxtakga?

¹⁵ Kaʼakxilhwi tuku atanu makgtayalh David xlakata natayani tuku tuwa titaxtulh. Xla wa: «Kaliʼakxilhtit xlakata nakatsiyatit pi Jehová tlan likatsi; paxuwa chixku tiku wa litatsekga» (Sal. 34:8). Umakgolh tachuwin kinkamasiyaniyan tuku xlakata David xlipawan pi Jehová xʼama makgtaya. Xla ankgalhin wa xlitatsekga Dios chu xla nikxni makgxtakgli. Akxni tlakg kgawasaku xwanit, David talatlawalh chatum lanka chixku tiku xwanikan Goliat chu  wanilh: «Jehová namakamastayan kkimakan» (1 Sam. 17:46). Alistalh, akxni kskujnanima mapakgsina Saúl, xla makglhuwa makgniputulh, pero Jehová «xtawi David» (1 Sam. 18:12). Xlakata David xʼakxilhnit la xmakgtayanit Jehová makgasa, liwana xkatsi pi chuntiya xʼama makgtaya. Wa uma tuku na akinin nakinkamakgtayayan xlakata tlan nakatsiyaw tuku natlawayaw akxni natitaxtuyaw tuku tuwa.

16. ¿La tlan naʼakxilhaw pi Jehová tlan likatsi?

¹⁶ Komo tlakg naliskujaw naputsayaw xtapulalit Jehová tlakg liwana nakanajlayaw pi xla nakinkamakgtayayan kkilhtamaku nema aku mima. Akgtum liʼakxilhtit, talakaskin nakgalhiyaw takanajla chu nalipawanaw Jehová akxni naskiniyaw kimalanakan pi kakinkamaxkin permiso xlakata naʼanaw kʼakgtum lanka tamakxtumit, o xlakata nawaniyaw pi ni lhuwa kilhtamaku katiskujwi xlakata tlan naʼanaw kkintamakxtumitkan chu tlakg nalichuwinanaw Dios. Kalilakpuwaw pi ni kinkamaxkiyan permiso chu makgatsankgayaw kintaskujutkan. ¿Lipawanaw pi Jehová nikxni kintikamakgxtakgni chu nakinkamaxkiyan tuku namaklakaskinaw? (Heb. 13:5). Lhuwa natalan tiku skujnimakgo Jehová putum kilhtamaku tlan nawankgo la kamakgtayanit Jehová akxni tlakg xmaklakaskinkgo. Jehová nikxni makgxtakgnan.

17. ¿Tuku texto xla kata 2022, chu tuku xlakata uma texto lu kinkamakgtayayan la uku?

¹⁷ Xlakata Jehová kinkatawilan, ni kilipekuanitkan tuku nala kkilhtamaku nema aku mima. Komo wa pulana nawiliyaw kkilatamatkan, xla nikxni kintikamakgxtakgni. Xlakata nakinkamalakapastakakgoyan pi lu xlakaskinka la uku wi tuku natlawayaw nema nakinkamakgtayayan kkilhtamaku nema aku mima chu nalipawanaw pi Jehová nikxni kintikamakgxtakgni, Lakgkgolotsin tiku Pulalinankgo laksakkgolh Salmo 34:10 wa texto nawan xla kata 2022: «Tiku putsakgo Jehová ni katikatsankganilh tuku tlan».