1-3. ¿Tuku kinkamakgatasayan lakgachunin?

 ¿MINIT kilhtamaku lu tasanita? Tasayaw akxni paxuwayaw; pero tuku tlakg kinkamakgatasayan wa talipuwan. Akgtum liʼakxilhtit, max tasayaw xlakata nilh tiku lu xpaxkiyaw. Chatum tala xalak Estados Unidos tiku wanikan Lorilei * wa: «Xmin kilhtamaku, lu xkinkatsani xlakata kintsumat nilh chu asta xakmakgkatsi pi ni xʼanan tuku tlan xkimamakgkatsini. Lu xkinkatsani kinaku chu xakmakgkatsi pi nialh xtayani».

² Max anan atanu tuku kinkamakgatasayan. Chatum precursora xalak Japón tiku wanikan Hiromi wa: «Min kilhtamaku, klilipuwan xlakata latamanin nitu katsiputunkgo xlakata Dios, chu asta ktasa akxni kskini Jehová pi kakimakgtayalh nakkatekgsa tiku katsiputunkgo tuku xaxlikana».

³ ¿Ni xlikana pi minit kilhtamaku makgkatsinitaw chuna la uma tala? (1 Ped. 5:9). Xatapaxuwan skujnaniputunaw Jehová, pero max tasayaw xlakata nilh tiku lu xpaxkiyaw, xlakata xlajwananaw o titaxtuyaw tuku tuwa niku talakaskin nalimasiyayaw pi ni makgxtakgaw Jehová (Sal. 6:6; 100:2). ¿Tuku tlan natlawayaw akxni chuna namakgkatsiyaw?

4. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

⁴ Xliʼakxilhtit Jesús tlan nakinkamakgtayayan. Milh kilhtamaku lu tuwa tuku xtitaxtuma chu asta «tsukulh lakgpixtaja» (Juan 11:35; Luc. 19:41; 22:44; Heb. 5:7). Kʼuma artículo, nalichuwinanaw uma tuku titaxtulh Jesús. Naʼakxilhaw tuku  kinkamasiyaniyan xpalakata Jesús akxni tasalh chu xpalakata Jehová, chu na naʼakxilhaw tuku tlan natlawayaw akxni titaxtuyaw tuku tuwa nema kinkamakgatasayan.

5. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xpalakata Jesús tuku lichuwinan Juan 11:32-36?

⁵ Akxni ksputmaja kata 32, chatum xʼamigo Jesús tiku xwanikan Lázaro, tatatlalh chu nilh (Juan 11:3, 14). Jesús lu xpaxki Lázaro chu chatiy xnatalan, María chu Marta. Xlakan lu xlakglipuwamakgo xtalakan xlakata nilh. Akxni Lázaro nilh, Jesús alh kBetania, niku xlamakgo María chu Marta. Akxni Marta katsilh pi Jesús xʼama kBetania, alh lakgapaxtokga. Kalilakpuwaw la xlilipuwama akxni wanilh Jesús: «Malana, komo unu xtitawila, kintala ni xtinilh» (Juan 11:21). Alistalh, akxni Jesús akxilhli pi María chu amakgapitsi latamanin xtasamakgolh, «tsukulh lakgpixtaja» (kalikgalhtawakga Juan 11:32-36).

6. ¿Tuku xlakata Jesús tasalh uma kilhtamaku?

⁶ ¿Tuku xlakata Jesús tasalh uma kilhtamaku? Libro Perspicacia para comprender las Escrituras wan: «Xlakata nilh xʼamigo, Lázaro, chu xtakatsanajwatkan xnatalan lakpuskatin, Jesús “jalhpanilh chu tsukulh lakgpixtaja”». * Max Jesús lilakpuwa tuku patilh Lázaro akxni xtatatlama chu tuku makgkatsilh akxni katsilh pi xʼama niy. Max na tasalh akxni akxilhli pi María chu Marta xlilipuwamakgo xlakata nilh xtalakan. Komo wix na makgatsankganita kkalinin chatum miʼamigo o tiku xalak mifamilia, max nachuna makgkatsinita. Kaʼakxilhwi pulaktutu tuku kinkamasiyaniyan uma tuku titaxtulh Jesús.

7. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xpalakata Jehová akxni Jesús lakgtasalh xʼamigo?

⁷ Jehová akgatekgsa tuku makgkatsiya. Jesús «litasiya xlilanka Dios» (Heb. 1:3). Akxni tasalh limasiyalh tuku makgkatsi xTlat (Juan 14:9). Komo wix patipat xlakata nilh chatum tiku lu xpaxkiya, tlan liwana nakatsiya pi Jehová ni kajwatiya katsi tuku patipat, wata  na makgkatsi mintakatsanajwat. Chu maskayajputun minaku (Sal. 34:18; 147:3).

8. ¿Tuku xlakata tlan liwana nakatsiyaw pi Jesús nakamalakastakwani tiku xkapaxkiyaw?

⁸ Jesús kamalakastakwaniputun tiku lu xkapaxkiya. Akxni nina xtasa, Jesús liwana wanilh Marta: «Mintala nalakastakwanampara». Chu Marta kanajlanilh (Juan 11:23-27). Xlakata xla xkakninani Jehová, xkatsi pi palakachuwina Elías chu Eliseo xkamalakastakwanikgonit makgapitsi latamanin (1 Rey. 17:17-24; 2 Rey. 4:32-37). Chu max na xkgaxmatnit pi Jesús wi tiku xkamalakastakwaninit (Luc. 7:11-15; 8:41, 42, 49-56). Wix na tlan liwana nakatsiya pi tiku xkapaxkiya nalakastakwanankgo. Akxni Jesús xkamakgoxamixima xʼamigos chu tasalh, kinkamasiyaniyan pi xlikana kamalakastakwaniputun tiku xkapaxkiya chu nikgonita.

9. Chuna la Jesús, ¿la tlan nakamakgtayaya tiku lipuwamakgo? Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit.

⁹ Wix tlan nakamakgtayaya tiku lipuwamakgo. Jesús ni kajwatiya akxtum katatasalh Marta chu María, wata na kakgaxmatnilh chu kawanilh laktlan tachuwin nema tlan xkamamakgkatsinilh. Akinin na tlan chuna natlawayaw xpalakata tiku makgatsankgalh kkalinin tiku xpaxki. Dan, chatum kgolotsin tiku lama kʼAustralia, wan: «Akxni nilh kimpuskat xakmaklakaskin tamakgtay. Makgapitsi tamakgaxtokgat xatapaxuwan kinkgaxmatnikgolh akxni xakmaklakaskin. Xmastakgo talakaskin xakkalitachuwinalh tuku xakmakgkatsi chu ni xlakpuwankgo pi nitlan komo xaktasalh. Chu akxni ni xakkgalhi litliwakga, xatapaxuwan kimakgtayakgolh, kxakakgo kimputlaw, xʼankgo tamawakgo tuku xakmaklakaskin chu xtlawakgo liwat. Chu ankgalhin akxtum xkintatlawakgo oración. Limasiyakgolh pi xlikana amigos chu natalan litaxtukgo akxni “anan talakgaputsit”» (Prov. 17:17).

10. ¿Tuku lichuwinan Lucas 19:36-40?

¹⁰ Kkata 33, 9 xla nisán, Jesús alh kJerusalén. Akxni xtalakatsuwima kkachikin, lhuwa latamanin tamakxtumikgolh, chu likatlapakgolh lhakgat xlakata chuna xlimasiyamakgo pi xmakgamakglhtinamakgo chuna la xMapakgsinakan. Uma kilhtamaku xʼanan tapaxuwan (kalikgalhtawakga Lucas 19:36-40). Max wa xlakata kstalaninanin kaks lilakawankgolh tuku Jesús tlawalh alistalh: «Akxni xtalakatsuwimaja, akxilhli kachikin chu lakgtasalh». Jesús tasalh akxni wa tuku xʼama kaʼakgspula tiku xlamakgo kJerusalén (Luc. 19:41-44).

11. ¿Tuku xlakata Jesús kalakgtasalh tiku xlamakgo kJerusalén?

¹¹ Jesús lu xlilipuwama xlakata xkatsi pi maski lu xatapaxuwan makgamakglhtinanka, lhuwa judíos ni xʼamakgo makgamakglhtinankgo tamakatsin xla Tamapakgsin. Wa xlakata, Jerusalén xʼamaka malakgsputukan chu judíos tiku xʼamakgo lakgtaxtukgo xʼamaka kachilinkan (Luc. 21:20-24). Lu nitlan, pero chuna la Jesús lichuwinalh, lhuwa latamanin lakgmakgankgolh. ¿La makgamakglhtinankgo lhuwa latamanin tamakatsinin xla Tamapakgsin niku wix lapat? Maski liskuja xlakata namasiyaya xaxlikana chu ni lhuwa tiku makgamakglhtinankgo, ¿tuku tlan nakatsiniya xlakata akxni Jesús tasalh? Kaʼakxilhwi pulaktutu.

12. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xpalakata Jehová akxni Jesús kalakgtasalh latamanin?

¹² Jehová kapaxki latamanin. Akxni Jesús tasalh, kinkamasiyaniyan la kalilakgaputsa Jehová latamanin. Xla «ni lakaskin pi wi tiku namalakgsputukan, wata lakaskin pi putum latamanin kamakgxtakgkgolh tuku nitlan tlawamakgolh» (2 Ped. 3:9). Akinin limasiyayaw pi kapaxkiyaw kintalatamankan akxni chuntiya  liskujaw xlakata xalaktlan tamakatsinin nakalakgchan kxnakujkan (Mat. 22:39). *

13, 14. 1) ¿La limasiyalh Jesús pi xkalakgalhaman latamanin? 2) ¿La tlan na nalimasiyayaw pi kalakgalhamanaw latamanin?

¹³ Jesús lu liskujli nalichuwinan Dios. Xlakata xkapaxki latamanin, limaklakaskilh putum kilhtamaku xlakata nakamasiyani (Luc. 19:47, 48). Kamakgtayalh xlakata lu xkalakgalhaman. Lakgachunin lhuwa latamanin xkgaxmatputunkgo xtamasiy chu wa xlakata Jesús chu xtamakgalhtawakgen «ni xkgalhikgo kilhtamaku xlakata nawayankgo» (Mar. 3:20). Chu, akxni chatum chixku alh akxilha Jesús katsisni, xla kgaxmatnilh (Juan 3:1, 2). Xlikana pi lhuwa latamanin tiku kgaxmatnikgolh Jesús ni xtamakgalhtawakgen litaxtukgolh, pero Jesús putum latamanin kalitachuwinalh. La uku, akinin na kamakgtayaputunkgoyaw latamanin xlakata nakgaxmatkgo xalaktlan tamakatsinin (Hech. 10:42). Xlakata tlan chuna natlawayaw, max natalakaskin wi tuku nalakgpaliyaw chuna la lichuwinanaw Dios.

¹⁴ Kalakkaxwili minkilhtamaku xlakata la nalichuwinana Dios. Komo ankgalhin watiya hora lichuwinanaw Dios, max ni katikatekgswi latamanin tiku nakgaxmatputunkgo xalaktlan tamakatsinin. Chatum precursora tiku wanikan Matilda, lichuwinan: «Kinchixku chu akit tanu tanu hora klichuwinanaw Dios. Tsisa, kanaw lichuwinanaw Dios niku stanamakgoka. Tastunut, akxni latamanin tlawamakgolh ktiji, kmaklakaskinaw carritos. Chu kxakakgotanun tlakg kkatekgsaw latamanin kxchikkan». Ni kajwatiya kalichuwinaw Dios akxni kinkalimakgwaniyan, wata kalakkaxwiliw kinkilhtamakujkan xlakata naʼanaw kalakgapaxialhnanaw latamanin akxni tatekgskgo kxchikkan. Komo chuna natlawayaw, liwana kakatsiw pi Jehová lu napaxuwa.

15. ¿Tuku tlawalh Jesús katsisni akxni nina xmakgnikan, chuna la lichuwinan Lucas 22:39-44?

¹⁵ Katsisni 14 xla nisán kkata 33, Jesús alh niku xwanikan Getsemaní chu anta wanilh  Jehová putum tuku xmakgkatsi (kalikgalhtawakga Lucas 22:39-44). Uma kilhtamaku akxni xtitaxtuma tuku lu tuwa, «xliputum xnaku skinilh» tamakgtay Jehová, «tasalh chu pixlanka takgaxmatli» (Heb. 5:7). ¿Tuku skilh Jesús uma kilhtamaku? Skinilh Jehová pi xmaxkilh litliwakga xlakata ni xmakgxtakgli chu xtlawalh xtalakaskin. Jehová kgaxmatli xʼoración xKgawasa chu malakgachalh chatum ángel xlakata xmatliwakglhli.

16. ¿Tuku xlakata Jesús lu xlakgaputsama akxni xtlawanima oración Jehová kʼGetsemaní?

¹⁶ Jesús tasalh akxni xwi kʼGetsemaní xlakata xlilakgaputsa pi latamanin xlakpuwankgolh pi xmaxkajwinit xtukuwani Jehová. Na liwana xkatsi talakgatay nema xkgalhi: namasantujli o namaskulunki xtukuwani xTlat. Komo wix titaxtupat tuku lu tuwa niku talakaskin nalimasiyaya pi ni makgxtakga Jehová, ¿tuku nakatsiniya xlakata akxni Jesús tasalh? Kaʼakxilhwi pulaktutu.

17. Xlakata Jehová kgalhtilh xʼoraciones Jesús, ¿tuku kinkamasiyaniyan xpalakata?

¹⁷ Jehová kgaxmata tuku wix skiniya. Jehová kgaxmatli tuku tasaskinilh xKgawasa. ¿Tuku xlakata? Xlakata tuku tlakg xlakaskinka xliʼakxilha Jesús wa ni namakgxtakga Jehová chu namasantujli xtukuwani. Komo tuku tlakg xlakaskinka liʼakxilhaw wa ni namakgxtakgaw Jehová chu namasantujliyaw xtukuwani, xla nakinkakgalhtiyan akxni naskiniyaw tamakgtay (Sal. 145:18, 19).

18. ¿Tuku xlakata wanaw pi Jesús chatum amigo tiku lu kinkaʼakgatekgsniyan?

¹⁸ Jesús akgatekgsa tuku makgkatsiya. Akxni lu lakgaputsamaw, lu tlan makgkatsiyaw akxni chatum kiʼamigokan kinkaʼakgatekgsniyan, liwaka komo xla na titaxtunit tuku titaxtumaw. Jesús wa uma lu xatlan amigo. Katsi la tamakgkatsi akxni xlajwanankan chu akxni maklakaskinkan tamakgtay. Na katsi la kinkatlawakanitan chu xla tlan natlawa pi nakgalhiyaw tamakgtay «kilhtamaku akxni xlilat» (Heb. 4:15, 16). Chuna la Jesús makgamakglhtinalh xtamakgtay chatum ángel anta kʼGetsemaní, akinin na talakaskin namakglhtinanaw tamakgtay nema kinkamaxkiyan Jehová, max nalimaklakaskin maktum likgalhtawakga, akgtum video, akgtum taʼakgchuwin, o max chatum  kgolotsin o chatum kiʼamigokan nakinkalakgapaxialhnanan.

19. ¿Tuku namakgtayayan komo titaxtupat tuku lu tuwa? Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit.

¹⁹ Jehová namaxkiyan xtakaksni. ¿La kinkamatliwakglhan Jehová? Akxni tlawaniyaw oración, kinkamaxkiyan «takaksni nema latamanin nila akgatekgskgo» (Filip. 4:6, 7). Takaksni nema kinkamaxkiyan Jehová makaksa kinakujkan chu kinkamakgtayayan liwana nalakapastaknanaw. Wa uma tuku makgkatsilh chatum tala tiku wanikan Luz. Xla wan: «Min kilhtamaku kmakgkatsi pi kiʼakstu kwi, chu uma tlawa naklakpuwan pi Jehová ni kimpaxki. Pero uma kilhtamaku tunkun kwani Jehová tuku kmakgkatsi. Oración kimakgtaya tlakg tlan nakmakgkatsi». Xliʼakxilhtit Luz kinkamasiyaniyan pi oración kinkamakgtayayan nakgalhiyaw takaksni.

20. ¿Tuku katsininitaw xlakata Jesús tasalh?

²⁰ Tuku katsininitaw xlakata akxni Jesús tasalh tlan kinkamamakgkatsiniyan chu lu kinkamakgtayayan. Akxni tasalh kinkamalakapastakayan pi xlakaskinka nakamakgtayayaw kiʼamigoskan tiku lilipuwamakgo chu nalipawanaw pi Jehová chu Jesús nakinkamakgtayakgoyan akxni naniy tiku lu paxkiyaw. Na kinkamakgpuwantiniyan nalimasiyayaw talakgalhaman akxni nalichuwinanaw Dios chu namasiyayaw, tayat nema Jehová chu Jesús ankgalhin limasiyakgo. Chu akxni tasalh tlan kinkamamakgkatsiniyan xlakata uma limasiya pi Jehová chu xKgawasa akgatekgskgo tuku makgkatsiyaw, akgatekgskgo pi min kilhtamaku xlajwananaw chu kinkamakgtayaputunkgoyan natayaniyaw. Chuntiya kalilatamaw putum tuku katsininitaw asta akxni Jehová namakgantaxti uma lu xastlan tamalaknun: «Nakaxakani putum xlakgpixtajatkan» (Apoc. 21:4).