1. ¿La limasiyalh chatum samaritano pi xpaxtikatsini Jesús xlakata mapaksalh?

UMAKGOLH kgalhkaw lakchixkuwin tiku xkgalhikgo lepra lu xlilakgaputsamakgolh. Xkgaxmatkgonit pi Jesús xaLanka Makgalhtawakgena, tlan xmapaksa tipalhuwa tajatat wa xlakata na xkatsikgo pi na xʼamaka kamapaksakan. Wa xlakata akxni lakgamakgat akxilhkgolh, pixlanka xakgatlikgolh: «¡Jesús, makgalhtawakgana, kakinkakgalhini ntalakgalhaman!». Jesús kgaxmatli la tasaskinika chu kamapaksalh kgalhkaw tiku xkgalhikgo lepra. Xlikana pi max lu xpaxtikatsininankgo * xlakata tuku xtlawanit xpalakatakan. Pero kajwatiya chatum tiku wanilh pi lu xpaxtikatsini. Ama chixku, tiku samaritano xwanit, lakpuwa pi namalanki Jehová (Luc. 17:12-19).

2, 3. 1) ¿Tuku natlawa pi ni nalimasiyayaw tapaxtikatsinit? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

² Chuna la ama chixku, xlikana kapaxtikatsiniputunaw tiku tlawakgo tuku tlan kimpalakatakan. Pero max lhuwa tuku liskujaw chu ni kgalhiyaw kilhtamaku xlakata nawanaw chu nalimasiyayaw pi paxtikatsininanaw.

³ Kʼuma artículo, naʼakxilhaw tuku xlakata lu xlakaskinka napaxtikatsininanaw. Nachuna nalichuwinanaw makgapitsi liʼakxilhtit xalak Biblia tiku mastakgolh tapaxtikatsinit chu tiku ni. Alistalh, nalichuwinanaw la nalimasiyayaw tapaxtikatsinit.

4, 5. ¿Tuku xlakata nalimasiyayaw pi paxtikatsininanaw?

⁴ Jehová kinkawiliniyan liʼakxilhtit xlakata nalimasiyayaw tapaxtikatsinit. Chuna tlawa akxni kasikulunatlawa tiku makgapaxuwakgo (2 Sam. 22:21; Sal. 13:6; Mat. 10:40, 41). Chu Biblia kinkawaniyan: «Wa nkalhkgamatit Dios xtachuna mpi lu[...] xatalakpaxkin xlakgskgatan wixin» (Efes. 5:1). Pulaktum tuku xlakata lu xlakaskinka nalimasiyayaw tapaxtikatsinit wa pi litaxtuputunaw la Jehová.

⁵ Uma liʼakxilhtit nakinkamakgtayayan nakatsiyaw xlipulaktiy tuku xlakata lu xlakaskinka nalimasiyayaw tapaxtikatsinit. Tapaxtikatsinit xtachuna la akgtum xakgama liwat, nema xatapaxuwan wakan akxni wi tiku natawaya. Makgkatsikan xtapaxtikatsinit amakgapitsin lu kinkamakgapaxuwayan. Pero akxni wanaw pi paxtikatsininanaw kamakgapaxuwa amakgapitsin. ¿Tuku xlakata? Xlakata akxilhkgo pi litliwakga nema tlawakgo xlakata nakinkamakgtayakgoyan o xlakata kinkamaxkikgon tuku xmaklakaskinaw. Chu tlan kitaxtu xlakata chuntiya tatliwakglha la katalalinaw.

6. ¿La tatalakxtumi akgtum manzana nema litatlawanit oro chu akxni mastakan tapaxtikatsinit?

⁶ Tachuwin nema maklakaskinaw akxni paxtikatsininanaw lu lanka xtapalh. Biblia wan: «Xtachuna la manzanas nema litatlawanit oro chu kawilikanit niku litatlawanit plata chuna litaxtu tachuwin nema wanaw akxni xlilat» (Prov. 25:11). ¿Nixlikana pi akgtum manzana nema litatlawanit oro chu likaxtlawakanit plata lu stlan tasiya? Chu lu lhuwa xtapalh litaxtu. ¿La namakgkatsiyaw komo xkinkamaskiwikan uma? Xtachuna akxni wi tiku paxtikatsiniyaw lanka xtapalh litaxtu. Chuna la akinin, max lhuwa kilhtamaku xmakiw akgtum manzana nema litatlawanit oro, nachuna tiku namaxkiyaw tapaxtikatsinit namaki kintachuwinkan xliputum xlatamat.

7. 1) Chuna la wan Salmo 27:4, ¿la limasiyalh David pi xpaxtikatsininan? 2) ¿Chu la tlawakgolh xfamilia Asaf?

⁷ David kskujni Dios xala makgasa tiku na limasiyalh tapaxtikatsinit (kalikgalhtawakga Salmo 27:4). Limasiyalh tuku tlawalh pi lanka xtapalh xliʼakxilha naskujnani Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, lhuwa tumin limakgtayanalh xlakata natlawakan templo. Atanu liʼakxilhtit wa xfamilia Asaf. Limasiyakgolh pi xpaxtikatsininankgo akxni lakkaxwilikgolh salmos o takilhtlin nema xlimalankikan Dios. Kʼakgtum takilhtlin maxkikgolh tapaxtikatsinit Jehová chu wankgolh pi kaks xlilakawankgo xtamalakatsukin (Sal. 75:1). Liwana tasiya pi David chu xfamilia Asaf xlimasiyaniputunkgo pi lhuwa xtapalh xʼakxilhkgo putum tasikulunalin nema xkamaxkinit. Chu akinin, ¿la tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtitkan?

8, 9. 1) ¿La limasiyalh apóstol Pablo pi lanka xtapalh xkaʼakxilha xnatalan? 2) ¿Chu tuku kitaxtulh xlakata chuna tlawalh?

⁸ Apóstol Pablo lanka xtapalh xkaʼakxilha xnatalan chu xlimasiya xlakata tuku xwan xpalakatakan. Akgtum liʼakxilhtit, akxni xtlawa xʼoración ankgalhin xpaxtikatsini Dios xpalakatakan. Chu cartas nema kamalakgachanilh tsokgwililh pi lu xkapaxki. Kaʼakxilhwi pulaktum. Anta kRomanos 16:1-15, lichuwinalh xtukuwanikan 27 tiku kstalaninanin Cristo xwankgonit. Kalakapastakli Prisca chu Áquila «tiku [atsinu] limakgatsankgakgolh xlatamatkan» xpalakata chu wa pi Febe «lhuwa xla nti xmakgtayanit» asta Pablo xmakgtayakanit. Wa xlakata, kamalakgachanilh lakwan tachuwin umakgolh natalan.

⁹ Xla xkatsi pi xnatalan makglakgalhinanin xwankgonit. Maski chuna, akxni makgasputulh carta nema kamalakgachanilh kstalaninanin Cristo xalak Roma akxilhli xalakwan tayat nema xkgalhikgo. Wa xlakata akxni likgalhtawakgaka uma carta kcongregación, amakgolh natalan max lu lipaxuwakgolh akxni kgaxmatkgolh tuku xwanit Pablo xpalakatakan. Chu max tatliwakglhli la xtalalinkgo. ¿Nachuna likatsiyaw la Pablo chu ankgalhin kamaxkiyaw tapaxtikatsinit natalan xalak congregación xlakata tuku tlawakgo chu tuku wankgo?

10. ¿Tuku tlan nakatsiniyaw xlakata Jesús xwan tuku xmakgkatsi xpalakata kstalaninanin?

¹⁰ Tamakatsinin nema Jesús kamalakgachanilh makgapitsi congregaciones xla Asia Menor, xla lichuwinalh xtaskujutkan tiku kstalanimakgolh. Akgtum liʼakxilhtit, kamalakgachanilh tamakatsinin congregación xla Tiatira chu kawanilh: «Klakgapasa mintatlaw, chu mintapaxkit, chu mintaskujut, chu mintakanajla, chu mintapaxuwanaliyan, chu mintatlaw ntu awatiya tlawanita mpi tlakg kgalhiy xkakni, ni xawa ntu mpulana tlawanita» (Rev. 2:19). Ni kajwatiya kawanilh pi xmaliwakakgonit xtaskujutkan, wata kawanilh lakwan tachuwin xlakata xtayatkan nema xkamatlawi lakwan taskujut. Xlikana pi kastakyawalh makgapitsi kstalaninanin Cristo xala ama congregación, pero maski chuna limatsukilh chu limakgasputulh lakwan tachuwin akxni kastakyawalh (Rev. 2:25-28). Jesús wa xʼakgxakga congregaciones, wa xlakata kgalhi lhuwa limapakgsin chu tlan nakamapakgsi. Wa xlakata, ni xlilat nakinkapaxtikatsiniyan tuku tlawayaw xpalakata. Maski chuna, kinkalimasiyaniyan pi kinkapaxtikatsiniyan. Lu tlan liʼakxilhtit kawilinilh lakgkgolotsin.

11. Chuna la wan Hebreos 12:16, ¿tuku tayat limasiyalh Esaú xlakata tuku xasanto?

¹¹ Lu nitlan pero makgapitsi latamanin tiku kalichuwinan Biblia ni limasiyakgolh tapaxtikatsinit.  Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit Esaú. Maski xnatlatni xpaxkikgo chu xmaxkikgo kakni Jehová, xla ni lanka xtapalh akxilhli tuku xasanto (kalikgalhtawakga Hebreos 12:16). ¿La limasiyalh uma tayat? Akxni lakapala lilakgpalilh liwat, tuku xlakgchan (Gén. 25:30-34). Alistalh, nitlan limakgkatsilh tuku xtlawanit chu lisitsilh xlakata ni makglhtinalh tasikulunalin nema xlakgchan xlakata xapuxku xwanit. Pero nichuna xlilat xwanit xlakata xlimasiyanit pi ni lanka xtapalh xʼakxilha tuku xkgalhi.

12, 13. ¿La limasiyakgolh israelitas pi ni xpaxtikatsininankgo chu tuku kitaxtulh?

¹² Israelitas lhuwa tuku xkgalhikgo xlakata xlimasiyakgolh tapaxtikatsinit. Jehová kamalakgachanilh Egipto pulakkaw tuku nitlan xlakata nakalakgmaxtu. Ni makgas kilhtamaku titaxtulh, lakgmaxtulh xlatamatkan akxni kamalakgsputulh soldados egipcios kxaspinini Pupunu. Wa xlakata paxtikatsinikgolh asta kilhtlinikgolh Dios akgtum takilhtlin. Pero, ¿la xlilhuwa makgapalalh uma?

¹³ Akxni kgalhikgolh atanu taʼakglhuwit, nialh lakapastakkgolh tuku xtlawanit Jehová xpalakatakan chu ni limasiyakgolh tapaxtikatsinit (Sal. 106:7). Biblia wan pi «putum xkamanan Israel tsukukgolh katataʼakglhuwikgo Moisés chu Aarón» uma xkilhchanima pi wa Jehová tiku xlichuwinamakgolh (Éx. 16:2, 8). Xla lu nitlan limakgkatsilh wa xlakata wa pi putum xʼamakgolh nikgo kxakaskakni tiyat, kajwatiya xʼama lakgtaxtu Josué chu Caleb (Núm. 14:22-24; 26:65). ¿Tuku natlawayaw xlakata ni chuna natlawayaw chu nastalaniyaw xatlan liʼakxilhtit? Kaʼakxilhwi.

14, 15. 1) ¿La tlan nalalimasiyanikgo tapaxtikatsinit tiku tamakgaxtokgkgonit? 2) ¿La tlan nakamasiyanikgo xanatlatni xkamanan pi xlakaskinka napaxtikatsininankgo?

¹⁴ Kfamilia. Putum familia lu tlan kitaxtuni akxni chatunu chatunu paxtikatsininankgo. Akxni ankgalhin la limasiyani tapaxtikatsinit akgtum tamakgaxtokgat, tlakg akxtum tawilakgo chu tlakg ni tuwa nalatapati tuku nitlan latlawani. Chixku tiku lanka xtapalh liʼakxilha xpuskat ni kajwatiya akxilha tuku wan chu tuku tlan tlawa wata «taya chu wani lakswan tachuwin» (Prov. 31:10, 28). Chu puskat tiku skgalala wani xchixku pi lanka xtapalh liʼakxilha.

¹⁵ Natlatni, ¿la tlan nakamasiyaniyatit minkamanankan pi napaxtikatsininankgo? Kalakapastaktit, nastalanikgo miliʼakxilhtitkan xlakata tuku nawanatit chu tuku natlawayatit. Wa xlakata kakawilinitit xatlan liʼakxilhtit  kapaxtikatsinitit akxni wi tuku natlawakgo mimpalakatakan. Nachuna kakamasiyanitit napaxtikatsininankgo akxni wi tuku natlawakan xpalakatakan. Kakamakgtayakgotit naʼakgatekgskgo pi akxni paxtikatsininankan taxtuyacha kinakujkan chu xtachuwinkan tlan nakamakgtaya amakgapitsin. Akgtum liʼakxilhtit chatum tala wanikan Clary wan: «Akxni kintse xkgalhi 32 kata kaj xalan xʼakstu tamakgxtakgli chu tsukulh kamakgastaka kgalhatutu xkaman. Akxni kmakgatsilh uma kata ktsukulh lilakpuwan pi lu tuwa xmakgkatsi. Wa xlakata kwanilh pi lu lanka xtapalh kakxilha tuku tlawalh xlakata nakinkamakgastakan. Nina makgas kiwanilh pi tuku xakwaninit xtamakgxtakgnit kxnaku chu ankgalhin lilakapastaka chu makgapaxuwa».

16. Kawili akgtum liʼakxilhtit xlakata la kamakgpuwantini kinatalankan akxni mastayaw tapaxtikatsinit.

¹⁶ Natalan xalak congregación. Kamakgpuwantiniyaw kinatalankan akxni kapaxtikatsiniyaw. Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit chatum kgolotsin tiku kgalhi 28 kata wanikan Jorge. Xlakata lu tatatlalh, liwaka akgtum papaʼ ni alh ktamakxtumit. Chu akxni tsukupa an, nina xmasta xtaʼakgchuwin. Xla wan: «Xakmakgkatsi pi nitu xaklitaxtu xlakata nila xakmakgantaxti tuku xaklakgaya anta kcongregación. Pero akgtum kilhtamaku chatum tala kiwanilh akxni sputli tamakxtumit: “Kpaxtikatsiniputunan xlakata lu tlan liʼakxilhtit maxkinita kifamilia. Nipara tsinu lilakpuwana la kinkamakgtayanitan mintaʼakgchuwin putum uma kilhtamaku. Kilamakgtayanitaw nastaka kintakanajlakan”. Akxni chuna kiwanilh nila kchuwinalh chu ktsukulh tasa. Wa uma tuku xakkgaxmatputun».

17. ¿La nalimasiyaniyaw tapaxtikatsinit Jehová xlakata tuku kinkamaxkiyan, chuna la wan Colosenses 3:15?

¹⁷ Xalakgalhamana kiDioskan. Jehová kinkamaxkiyan lhuwa taway xaʼespiritual. Akgtum liʼakxilhtit, makglhtinanaw xatlan tastakyaw ktamakxtumit, krevistas chu kpágina xla Internet. ¿Ni xlikana pi lu lipaxuwanitaw akgtum taʼakgchuwin, akgtum artículo o programa xla JW Broadcasting chu lilakpuwanitaw pi wa uma tuku xmaklakaskimaw? Wa xlakata, ¿la nalimasiyaniyaw Jehová pi paxtikatsiniyaw uma tamaskiwin? (kalikgalhtawakga Colosenses 3:15). Pulaktum la natlawayaw wa pi ankgalhin namaxkiyaw tapaxtikatsinit akxni tlawayaw oración (Sant. 1:17).

18. ¿La limasiyayaw pi lanka xtapalh akxilhaw kimPukgalhtawakgakan?

¹⁸ Atanu la napaxtikatsiniyaw Jehová wa akxni xaskulunku wiliyaw niku tamakxtumiyaw.  Wa xlakata, ankgalhin makgtayananaw akxni kaxakakan xlakata skulunku natawila kimPukgalhtawakgakan. Nachuna, tiku maklakaskinkgo tuku xla audio chu video xalak congregación kuentajtlawakgo. Akxni kuentajtlawayaw kimPukgalhtawakgakan tlakg makgapala chu ni ankgalhin katikaxtlawaka. Chuna, tlakg kgalhiyaw tumin xlakata natlawakan o nakaxtlawakan atanu pukgalhtawakga xlikalanka katiyatni.

19. ¿Tuku katsiniyaw xlakata tuku kaʼakgspulalh chatum superintendente xla circuito chu xpuskat?

¹⁹ Tiku palha skujmakgolh kimpalakatakan. Akxni kapaxtikatsiniyaw amakgapitsin max ni lu katililakgaputsakgolh akxni natitaxtukgo taʼakglhuwit. Kaʼakxilhwi tuku titaxtukgolh chatum superintendente xla circuito chu xpuskat. Akxni masputukgolh la kilichuwinankgolh Dios taspitkgolh xchikkan chu lu xtlakgwankgonit. Lu xlonkgnama chu asta xpuskat ni tamakgxtulh ksueter akxni alh lhtata. Lichali wanilh xchixku pi nialhla xmakgantaxti uma taskujut xla circuito. Watiya uma tsisa, sucursal makaminilh maktum carta. Carta xwan pi lu tlan taskujut tuku xtlawama chu xlakata xtayanima, chu xʼakgatakgsnikan pi tuwa xwanit lakatum lakatum niku natawila akgatunu semana. Xchixku wan: «Ama tachuwin nema wanika lakgchalh xnaku chu nikxni wampa pi namakgxtakga uma taskujut. Chu akit akxni klakpuwa pi nakmakgxtakga uma taskujut xla kimakgpuwantinilh pi nichuna xaktlawalh». Uma tamakgaxtokgat liwaka tipuxam kata liskujkgolh la superintendente xla circuito.

20. ¿Tuku kilitlawatkan chali chali chu tuku xlakata?

²⁰ Chali chali kaliskujwi xlakata nalimasiyayaw tapaxtikatsinit. Kintachuwinkan chu tuku tlawayaw max wa tuku maklakaskima chatum tala xlakata natayani kʼuma xalixkajni kakilhtamaku. Nachuna, akxni nalimasiyayaw tapaxtikatsinit, namatliwakglha kintapaxkitkan xlakata tiku katalalinaw. Chu tuku tlakg xlakaskinka wa pi nastalaniyaw xliʼakxilhtit xalakgalhamana chu xapaxtikatsinina kinTlatkan Jehová.