1, 2. 1) ¿Tuku lichuwinan Biblia xlakata Moisés chu tuku xla tlawalh? 2) ¿Tuku xlakata talakaskin naliskujaw xlakata tlan nalikatsiyaw?

BIBLIA wan pi Moisés «wa tlakg ni tlankajwa xwanit xliputum lakchixkuwin tiku xlamakgolh kkatiyatni» (Núm. 12:3). ¿Kilhchanima pi ni tliwakga xwanit, ni xkatsi tuku natlawa chu xpekuan? Chuna wankgo makgapitsi latamanin akxni lichuwinankgo tiku tlan likatsi. Pero Moisés chatum kskujni Dios tiku ni xpekuan, ankgalhin xkatsi tuku xtlawa chu asta talalakatawakalh mapakgsina xalak Egipto. Pulalilh akgtutu millones latamanin kxakaskakni tiyat chu kamakgtayalh kachikin Israel nakatlajakgo xtalamakgasitsinkan.

² Akinin ni kgalhiyaw taʼakglhuwit nema Moisés xkgalhi, pero chali chali katatalakastukaw latamanin o taʼakglhuwit nema tlawa pi tuwa tlan nalikatsiyaw. La uku xlakaskinka naliskujaw nakgalhiyaw uma tayat. Jehová wan pi «tiku tlan likatsikgo wa nakamaxkikan katiyatni» (Sal. 37:11, SXP). Kakinkakgalhskinkan: «¿Tlan nakwan pi akit tlan klikatsi? ¿Amakgapitsi nachuna nawankgo pi tlan klikatsi?». Xlakata tlan nakgalhtinanaw talakaskin nakatsiyaw tuku kilhchanima tlan nalikatsiyaw.

3, 4. 1) ¿Tuku xlakata wanaw pi tlan likatsikan xtachuna tsapakan maktum blusa o camisa? 2) ¿Tuku pulaktati tayat lakaskinaw xlakata tlan nalikatsiyaw chu tuku xlakata?

³ Tlan nalikatsiya * kilhchanima la komo tlawakan maktum blusa o camisa. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Xlakata akxni tsapakan  maktum blusa o camisa maklakaskinkan lhuwa hilos nema stlan tasiyakgo. Nachuna, xlakata tlan nalikatsiyaw, talakaskin nakgalhiyaw lhuwa tayat nema xalakwan. Makgapitsi wa tataktujut, kgalhakgaxmatnankan, ni lakapala sitsikan chu ni pekuankan. Komo makgapaxuwaputunaw Jehová maklakaskinaw uma tayat. Kaʼakxilhwi tuku xlakata.

⁴ Kaj xman wa latamanin tiku taktujukgo kgalhakgaxmatkgo Dios chu tlawakgo xtalakaskin. Chu tuku xtalakaskin wa pi ni lakapala nasitsiyaw (Mat. 5:5; Gál. 5:23). Pero Satanás lu sitsi akxni tlawayaw tuku Jehová lakaskin. Wa xlakata maski taktujuyaw chu ni lakapala sitsiyaw, lhuwa latamanin tiku tapakgsinikgo uma xkakilhtamaku Satanás ni kinkaʼakxilhputunkgoyan (Juan 15:18, 19). Wa xlakata talakaskin ni napekuanaw.

5, 6. 1) ¿Tuku xlakata Satanás ni kaʼakxilhputun latamanin tiku tlan likatsikgo? 2) ¿Tuku takgalhskinin nakgalhtiyaw?

⁵ Tiku nitlan likatsi wa tiku lanka makgkatsikan, xasitsin chu ni kgalhakgaxmata Jehová. Chuna likatsi Satanás. Wa xlakata xla kasitsini latamanin tiku tlan likatsikgo, xlakata anta kxtayatkan limasiyakgo pi xla nitlan likatsi. Chu tuku tlakg nitlan kxpalakata, wa pi litasiya pi kaj xaʼakgsanina, xlakata maski tuku nawan o tuku natlawa nila katimalakgachokgolh tiku tlan likatsikgo naskujnanikgo Jehová (Job 2:3-5).

⁶ Pero akinin, ¿niku max tuwa namakgkatsiyaw tlan nalikatsiyaw? Chu ¿tuku xlakata chuntiya talakaskin naliskujaw xlakata nakgalhiyaw uma tayat? Xlakata nakgalhtiyaw uma takgalhskinin, kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit Moisés, kgalhtutu hebreos chu Jesús.

7, 8. ¿Tuku tlawalh Moisés akxni nitlan likatsinika?

⁷ Akxni kgalhiyaw limapakgsin. Akxni chuna tatakgsaw max tuwa namakgkatsiyaw tlan nalikatsiyaw, liwaka akxni tiku mapakgsiyaw ni kinkamaxkiyan kakni o lakataki tuku laksaknitaw natlawayaw. ¿Chuna titaxtunitaw? ¿Tuku xtlawaw komo chatum xalak kifamiliajkan chuna xtlawalh? Kaʼakxilhwi tuku tlawalh Moisés.

⁸ Jehová wanilh pi napulalin kachikin Israel chu maxkilh talakaskin pi natsokgwili limapakgsin nema kamaxkilh ama kachikin. Wa xlakata liwana katsiyaw pi Moisés xkgalhi xtamakgtay Dios. Maski chuna, xnatalan, Míriam  chu Aarón nitlan lichuwinankgolh xpalakata chu nachuna xpalakata puskat tiku xtatamakgaxtokgnit. Max tiku atanu chuna xwanika max xlisitsilh chu xmakgaxokgonalh. Pero Moisés ni lakapala sitsilh wata tasaskinilh Jehová pi nitu xtlawanilh Míriam (Núm. 12:1-13). ¿Tuku xlakata chuna tlawalh?

9, 10. 1) ¿Tuku makgatekgsnilh Jehová Moisés? 2) ¿Tuku tlan nakatsinikgo tiku pulalinkgo familia chu lakgkgolotsin xlakata xliʼakxilhtit Moisés?

⁹ Moisés ni makgaxokgonalh xlakata lhuwata tuku xkatsininit xlakata Jehová. Tipuxam kata nema xtitaxtunit, akxni xmakgtapakgsi kfamilia xla Egipto, xaluku xwanit. Lu nitlan xlikatsi asta makgnilh chatum chixku xlakata xla akxilhli pi nitlan tuku xtlawama. Ni lakpuwa pi Dios nitlan xʼakxilha tuku xtlawama. Jehová makgtayalh tipuxam kata xlakata naʼakgatekgsa pi xlakata napulalin Israel ni kajwatiya xtalakaskin ni napekuan nachuna xtalakaskin tlan nalikatsi. Chu xlakata nakgalhi uma tayat xtalakaskin xtaktujulh, xkgalhakgaxmatnalh chu ni lakapala ksitsilh. Liwana katsilh uma chu lu tlan pulalina litaxtulh (Éx. 2:11, 12; Hech. 7:21-30, 36).

¹⁰ La uku kilhtamaku, tiku pulalinkgo familia chu lakgkgolotsin tlan komo nastalanikgo xliʼakxilhtit Moisés. Komo wix kgalhiya uma talakgatay, ni lakapala kasitsi akxni ni namaxkikana kakni. Kataktuju chu kaʼakxilhti tuku max nitlan tlawa (Ecl. 7:9, 20). Kalimasiya pi kgalhakgaxmatnana chu liwana kalakkaxtlawa taʼakglhuwit chuna la Jehová lakaskin, chu ni lakapala kasitsi (Prov. 15:1). Tiku pulalinkgo familia chu lakgkgolotsin tiku chuna tlawakgo makgapaxuwakgo Jehová, anan takaksni chu wilikgo tlan liʼakxilhtit xlakata tuku kilhchanima tlan likatsikan.

11-13. ¿Tuku liʼakxilhtit kinkawilinikgon kgalhtutu kamanan hebreos?

¹¹ Akxni kinkaputsastalanikanan. Chuna la titaxtunit kilhtamaku, lhuwa mapakgsinanin kaputsastalanikgonit xkachikin Jehová. ¿Tuku xlakata? Max wankgo pi tlawanitaw tuku nitlan, pero tuku xlakata xlikana kinkaputsastalanikgoyan wa pi akinin laksaknitaw nakgalhakgaxmataw «Dios la kimapakgsinakan nixawa lakchixkuwin» (Hech. 5:29). Max nakinkalikgalhkgamanankanan, nakinkatamaknukanan kpulachin o asta nakinkawilinikanan. Pero xlakata xtamakgtay Jehová ni makgaxokgonanaw, wata kaks tawilayaw akxni kinkaputsastalanikanan.

¹² Kalilakpuwaw liʼakxilhtit nema kinkawilinikgon kgalhtutu kamanan hebreos tiku kachilinka kBabilonia: Hananías, Misael chu Azarías. * Mapakgsina xalak Babilonia kalimapakgsilh pi xlakgtakilhputakgolh akgtum lanka imagen xla oro. Uma kamanan liwana wanikgolh  pi ni xkakninanikgolh uma imagen chu tuku xlakata ni xkakninanikgolh. Kgalhakgaxmatkgolh Dios maski mapakgsina kawanilh pi xʼamaka katamaknukan khorno nema xkgalhi lhuwa lhkuyat. Xlakan xlakpuwankgo pi Dios xʼama kalakgmaxtu pero ni xkatsikgo pi chuna xʼama la. Wata maxkikgolh talakaskin pi Jehová xlaksakli tuku natlawa (Dan. 3:1, 8-28). Chuna limasiyakgolh pi tiku tlan likatsikgo ni pekuankgo chu ni anan mapakgsina tiku nakinkamakgapekuankgoyan xlakata nialh nakakninaniyaw Jehová (Éx. 20:4, 5).

¹³ ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtitkan kgalhtutu hebreos akxni kinkaliputsananikanan pi ni makgxtakgaw Jehová? Talakaskin nataktujuyaw chu nalipawanaw pi Jehová nakinkamakgtayayan (Sal. 118:6, 7). Chu akxni wi tiku kinkalimawakayan tuku nitlan, liwana kgalhtiyaw chu maxkiyaw kakni (1 Ped. 3:15). Nachuna, ni tlawayaw tuku nalaktlawa la talalinaw xapaxkina kinTlatkan xalak akgapun.

14, 15. 1) ¿Tuku nakinkaʼakgspulayan akxni wi tuku lilakgaputsamaw? 2) Chuna la wan Isaías 53:7, 10, ¿tuku xlakata wa Jesús tiku tlakg tlan liʼakxilhtit kgalhiyaw xlakata tlan nalikatsiyaw maski lhuwa tuku lilakgaputsamaw?

¹⁴ Akxni wi tuku lilakgaputsayaw. Kimputumkan wi tuku lilakgaputsayaw. Akgtum liʼakxilhtit, max chuna makgkatsiyaw akxni natlawaya akgtum examen kʼescuela o namatsukiyaw akgtum xasasti taskujut niku skujaw. O max lu nalilakgaputsayaw akxni makuchina nakinkawaniyan pi nakinkachukukanan. Tuwa tamakgkatsi tlan nalikatsiyaw akxni wi tuku lilakgaputsayaw. Max natsukuyaw lisitsiyaw tuku ni xlisitsiyaw. Chu max nitlan tuku nakawaniyaw amakgapitsin o nitlan nakalikatsiniyaw. Komo minit kilhtamaku akxni lilakgaputsanitaw, kalilakpuwaw xpalakata Jesús.

¹⁵ Akxni kaj nialh lhuwa papaʼ xtsankga namakgnikan, lhuwa tuku xlilakgaputsama. Xkatsi pi xʼamaka makgnikan chu xʼamaka makgapatinankan (Juan 3:14, 15; Gál. 3:13). Akxni nialh lhuwa papaʼ xtsankga namakgnikan, lichuwinalh pi lu xlakgaputsama (Luc. 12:50). Chu akxni nialh lhuwa kilhtamaku xtsankga namakgnikan, lichuwinalh: «Wa nchiyu, [lilakgaputsama] nkinaku». Tlan akxilhaw pi xtataktujut chu xkgalhakgaxmata Dios xlakata wanilh tuku xmakgkatsi: «[Tlati], kakimalakgtaxti yuma ktalakgaputsit. Wampi lu[...] watiya kliminit mpi nakpatiy. [Tlati], kaj kamatlanki mintukuwani» (Juan 12:27, 28). Akxni chilh ama kilhtamaku, ni pekualh chu mastalh talakaskin pi nachipakgo xtalamakgasitsin Dios, tiku mamaxanikgolh chu lu nitlan tuku tlawanikgolh akxni makgnikgolh. Maski lhuwa tuku xlilakgaputsama chu xpatinama, Jesús tlan likatsilh chu tlawalh xtalakaskin Dios. Xlikana, wa uma akgtum tlan liʼakxilhtit kinkawilinin xlakata tuku kilhchanima tlan nalikatsiya maski lhuwa tuku nalilakgaputsaya (kalikgalhtawakga Isaías 53:7, 10).

16, 17. 1) ¿Tuku tlawakgolh xʼapóstoles Jesús nema xlitasiyalh komo lakapala ksitsilh o ni? 2) ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús?

¹⁶ Xaʼawatiya katsisni akxni Jesús latamalh unu kKatiyatni, xʼamigos o xʼapóstoles, lhuwa tuku tlawakgolh xlakata xtasiyalh komo Jesús lakapala ksitsilh. Kalilakpuwaw la makgkatsilh ama tsisni. Xlakata lhuwa latamanin tlan xlatamakgolh putum kilhtamaku xtalakaskin pi ni xmakgxtakgli Dios maski xmakgnika. ¿Xmakgantaxtilh? (Rom. 5:18, 19). Chu tuku tlakg xlakaskinka, max nitlan xlichuwinanka xTlat (Job 2:4). Akxni xa’awatiya katawayalh xʼapóstoles, tuku xlichuwinamakgolh lu tuwa kitaxtulh xlakata «titsukukgolh laliʼakgslokgoy xati nchatum xlakan xapuxku nawan». Xla makglhuwata xkastakyawanit xlakata uma, ¡asta xkastakyawanita ama kakgotanun! Maski chuna, xtasiya pi Jesús ni kasitsinilh, tlan kalikatsinilh. Kalakgalhamalh pero lakatitum kastakyawalh,  chu kawanipa la nalikatsikgo. Alistalh, kawanilh lakwan tachuwin xlakata ni makgxtakgkgolh (Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15).

¹⁷ ¿Tuku xtlawaw komo chuna xtatekgswi? Tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús, ni lakapala nasitsiyaw maski wi tu lilakgaputsayaw. Xatapaxuwan kakgalhakgaxmatwi uma xlimapakgsin Jehová: «Kalapaxuwanalipinitit, chu na nalamatsankgananiyatit nchatunu amakgapitsin» (Col. 3:13). Tlakg ni tuwa chuna natlawayaw komo nalilakpuwanaw pi kimputumkan wi tuku wanaw chu tlawayaw nema nitlan kamamakgkatsini amakgapitsin (Prov. 12:18; Sant. 3:2, 5). Nachuna lu tlan nakitaxtu komo nakawaniyaw lakwan tachuwin tiku kgalhikgo lakwan tayat (Efes. 4:29).

18. 1) ¿La kamakgtaya Jehová akxni wi tuku laksakkgo tiku tlan likatsikgo? 2) ¿Tuku natlawakgo xlakan xlakata Dios nakamakgtaya?

¹⁸ Xlakata chuna tlan tuku nalaksakaw kkilatamatkan. Akxni wi tuku tuwa nalaksakaw kkilatamatkan, Jehová nakinkamakgtayayan komo ankgalhin tlan nalikatsiyaw. Kinkamalaknuniyan pi xla nakakgaxmatni tiku chuna likatsikgo (Sal. 10:17). Chu ni kaj xman wa uma chuna natlawa, xlakata Biblia lichuwinan pi nachuna nakapulalin. Lichuwinan: «Ti ni talaktlankan, Dios nakamaxki tankswa talakapastakni, ti lakmantsu nakamasini la lakaskin katalatamalh» (Sal. 25:9, SXP). Jehová kinkalipulalinan Biblia, likgalhtawakga, * videos chu tamakxtumit nema tlawakgo «skujni xalipaw chu xaskgalala» (Mat. 24:45-47). Pero talakaskin wi tuku natlawayaw chu nalimasiyayaw pi xlikana maklakaskinaw xtamakgtay, nalikgalhtawakgayaw tuku Jehová kinkamaxkiyan chu xatapaxuwan nakgalhakgaxmataw tuku katsiniyaw.

19-21. 1) ¿Tuku nitlan tlawalh Moisés kQadés? 2) ¿Tuku katsiniyaw xlakata tuku akgspulalh?

¹⁹ Xlakata chuna ni katitlawaw tuku nitlan. Kalilakpuwamparaw Moisés akglhuwa kata limasiyalh pi ni lakapala ksitsi chu xmakgapaxuwa Jehová. Chu akxni ksputmaja tipuxam kata lata israelitas xlamakgolh kxakaskakni tiyat, Moisés wi tuku nitlan tlawalh. Xtala tiku max xmakgtayanit nalakgmaxtu xlatamat kʼEgipto aku xninit chu xmaknukanit kQadés. Wa xlakata israelitas amakgtum xtakglhuwimaparakgolh xlakata ni xkgalhikgo tuku xmaklakaskinkgo.  Biblia wan pi israelitas talawanikgolh Moisés xlakata xkatsankgani chuchut. Maski Jehová xtlawanit lhuwa milagros akxni maklakaskilh Moisés chu lu tlan pulalina xlitaxtu chu maski akglhuwa kata xkapulalinita chuntiya nitlan tuku xwanimakgolh. Chu nitlan xlichuwinankgo Moisés la komo wa xlin kuenta xlakata ni xʼanan chuchut (Núm. 20:1-5, 9-11).

²⁰ Ama kilhtamaku akxni lu xlakgaputsama, tasitsi tlawalh pi Moisés nitlan tuku xtlawalh. Ni xakgatlilh chiwix chuna la xwaninit Jehová, wata tliwakga kaxakgatlilh israelitas chu kawanilh pi x’ama tlawa akgtum milagro. Wa xlakata, makgtiy nikli chiwix, chu lhuwa taxtulh chuchut. Tatlankit chu tasitsi matlawilh lanka talakgalhin (Sal. 106:32, 33). Xlakata nitlan likatsilh ama kilhtamaku, Jehová ni maxkilh talakaskin natanu kTiyat nema xkawanikanit pi Nakamaxkikan (Núm. 20:12).

²¹ ¿Tuku lu tlan katsiniyaw xlakata tuku titaxtulh Moisés? Pulana, pi talakaskin ankgalhin naliskujaw xlakata chuntiya tlan nalikatsiyaw. Maski kaj tsinu ni kuenta natlawayaw, tatlankit nakinkamakgatlajayan chu max nawanaw o natlawayaw tuku nitlan. Xlipulaktiy, talakgaputsit nakinkamaxlajwaniyan, wa xlakata kaliskujwi tlan nalikatsiyaw maski akxni kinkamatlawiputunkanan tuku nitlan.

22, 23. 1) ¿Tuku xlakata chuntiya talakaskin naliskujaw ni lakapala nasitsiyaw? 2) ¿Tuku kinkamasiyaniyan tachuwin nema wi kʼSofonías 2:3?

²² Xlakata chuna namakglhtinanaw tamakgtay. Kaj nialh makgas, Jehová nakamasputu latamanin tiku nitlan likatsikgo chu kaj xman wa nalatamakgo tiku tlan likatsikgo. Wa xlakata putum latamanin nakgalhikgo xaxlikana takaksni (Sal. 37:10, 11). ¿Na’anta natawilayaw kxlakgstipankan latamanin tiku anta nalatamakgo? Anta natawilayaw komo natlawayaw tuku Jehová kinkaskiniyan kʼSofonías 2:3 (kalikgalhtawakga).

²³ ¿Tuku xlakata wan Sofonías pi «max» nakinkamatsekgkanan? ¿Kilhchanima uma pi Jehová ni liwana katsi komo tlan nakakuentajtlawaya xlakskujnin tiku liskujkgo xlakata namapakgapaxuwakgo? Ni. Wata kilhchanima pi akinin na wi tuku kilitlawatkan. Tlan nalakgtaxtuyaw «xkilhtamaku xtasitsi Jehová» chu tlan putum kilhtamaku nalatamayaw komo naliskujaw la uku xlakata tlan nalikatsiyaw chu namakgapaxuwayaw Jehová.