1. ¿Tuku kitaxtulh kxfamilia José xlakata xnatalan lakgsitsilakankgolh?

JACOB lu xkapaxki putum xlakkamanan, pero tlakg xpaxki José, tiku xkgalhi 17 kata. ¿La makgkatsikgolh amakgapitsin xkamanan? Lakgsitsilakankgolh José chu asta sitsinikgolh. Xla nitu xtlawanit xlakata ksitsinikgolh. Pero, maski chuna, xnatalan stakgolh la chatum skujni chu wanikgolh xtlatkan pi tantum animal xmakgninit xkgawasa tiku lu xpaxki. Xlakata lu xlakgsitsilakankgo José tlawalh pi nialh xʼanalh takaksni kxfamiliajkan chu lu makgalipuwankgolh xtlatkan (Gén. 37:3, 4, 27-34).

2. Chuna la wan Gálatas 5:19-21, ¿tuku xlakata lu nitlan kitaxtu akxni wi tuku lakgsitsilakankan?

² Anta kxTachuwin Dios, lakgsitsilakanankan * lu nitlan kitaxtu xlakata tlawa pi chatum lataman ni natanu kxTamapakgsin Dios chu wa pulaktum tuku lilakgapaskan «xtatlaw makni» (kalikgalhtawakga Gálatas 5:19-21). Uma nixatlan tapuwan tlawa pi nalamakgasitsikan, nalawilinikan chu asta nalatlawanikan tuku nitlan.

3. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

³ Tuku tlawakgolh xnatalan José limasiya pi lu nitlan kitaxtu akxni wi tuku lakgsitsilakankan xlakata tlawa pi naʼanan tapapitsit kfamilia. Maski akinin ni chuna katitlawaw la xnatalan José, talakaskin nalakapastakaw pi putum akinin makglakgalhinanin chu kinakujkan max nakinkaʼakgskgawiyan (Jer. 17:9). Wa xlakata, max lakgachunin wi tuku lakgsitsilakanaw.  Kaʼakxilhwi makgapitsi liʼakxilhtit xalak Biblia nema nakinkamakgtayayan nakatsiyaw tuku max natlawa pi wi tuku nalakgsitsilakanaw. Alistalh naʼakxilhaw tuku nakinkamakgtayayan nalakgmakganaw uma nixatlan tapuwan chu wa naliskujaw xlakata naʼanan takaksni.

4. ¿Tuku xlakata filisteos xlakgsitsilakankgo Isaac?

⁴ Tuku lhuwa kgalhikan. Isaac lhuwa tuku xkgalhi, chu filisteos xlakgsitsilakankgo xlakata xla nitu xtsankgani (Gén. 26:12-14). Asta milh kilhtamaku tapukgolh pozos niku Isaac xkamakgotni xʼanimales (Gén. 26:15, 16, 27). La uku lhuwa latamanin likatsikgo chuna la filisteos chu lakgsitsilakankgo tuku kgalhikgo amakgapitsin. Ni kajwatiya kgalhiputunkgo tuku kgalhikgo amakgapitsin, wata na lakpuwankgo pi ni xkgalhikgolh.

5. ¿Tuku xlakata xpulalinanin takanajla lakgsitsilakankgolh Jesús?

⁵ Xlakata amakgapitsin wi tiku tlakg tlan akxilhkgo. Xpulalinanin takanajla lakgsitsilakankgolh Jesús xlakata lhuwa latamanin lu xpaxkikgo (Mat. 7:28, 29). Jesús wa xmakaminit Dios chu xmasiya tuku xaxlikana. Maski chuna, xpulalinanin takanajla tsukukgolh limawakakgo taʼakgsanin xlakata latamanin xlakpuwankgolh pi Jesús nitlan xlikatsi (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Pi lu xlakaskinka ni nalakgsitsilakanaw chatum tala xlakata kgalhi lakwan tayat nema tlawa pi amakgapitsin tlan naʼakxilhkgo chu napaxkikgo. Wata xlakaskinka nastalaniyaw xliʼakxilhtit uma tala (1 Cor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿La limasiyalh Diótrefes pi xlakgsitsilakan tuku xkgalhikgo amakgapitsin?

⁶ Taskujut kcongregación. Kxapulana siglo, Diótrefes xkalakgsitsilakan tiku xlakgayakgo taskujut kcongregación. Xla xlakaskin pi amakgapitsin tlan xʼakxilhkgolh, wa xlakata tsukulh wan taʼakgsanin xlakata nitlan xkalichuwinanka apóstol Juan chu amakgapitsin tiku xpulalinkgo congregación (3 Juan 9, 10). Maski akinin nichuna katilikatsiw, max natsukuyaw lakgsitsilakanaw chatum tala xlakata wi tuku lakgayawakan kcongregación nema akinin max lu xlakaskinaw, liwaka komo max xlakpuwanaw pi akinin tlakg tlan xmakgantaxtiw.

7. ¿Tuku nitlan katikitaxtulh komo wi tuku nalakgsitsilakanaw?

⁷ Xtachuna nixatlan tuwan nema tlawa pi nila nastaka kgantum xanat, lakgsitsilakankan tuku kgalhi achatum natlawa pi nila nakgalhiyaw lakwan tayat chuna la tapaxkit chu talakgalhaman. Nixatlan tayat chuna la tatlankit, kalakgkatsalakankan amakgapitsin chu ni taktujukan natlawa pi tlakg nakalakgsitsilakanaw amakgapitsin. Wa xlakata, lu xlakaskinka pi tunkun nalakgmakganaw uma nixatlan tapuwan. ¿Tuku nakinkamakgtayayan?

8. ¿Tuku tlan nakinkamakgtayayan nialh nakalakgsitsilakanaw amakgapitsin?

⁸ Komo nataktujuyaw chu nalipaxuwayaw tuku kgalhiyaw natlawa pi nialh nakalakgsitsilakanaw amakgapitsin. Umakgolh xalaktlan tayat natlawa pi ni katikalakgsitsilakaw amakgapitsin. Tataktujut nakinkamakgtayayan ni lanka nakinkamakgkatsikanan chu ni katilakpuwaw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw nixawa amakgapitsin (Gál. 6:3, 4). Tiku lipaxuwakgo tuku kgalhikgo tlan makgkatsikgo chu ni wa akxilhkgo tuku kgalhikgo amakgapitsin (1 Tim. 6:7, 8). Tiku taktuju chu lipaxuwa tuku kgalhi lu paxuwa akxni akxilha pi tlan kakitaxtunima amakgapitsin.

9. Chuna la wan Gálatas 5:16 chu Filipenses 2:3, 4, ¿la nakinkamakgtayayan espíritu santo?

⁹ Maklakaskinaw xtamakgtay espíritu santo xlakata ni nakgalhiyaw uma nixatlan tapuwan,  wata nataktujuyaw chu nalipaxuwayaw tuku kgalhiyaw (kalikgalhtawakga Gálatas 5:16 chu Filipenses 2:3, 4). Xʼespíritu santo Dios nakinkamakgtayayan xlakata naʼakxilhaw tuku wi kkintalakapastaknikan. Jehová tlan nakinkamakgtayayan nalakgmakganaw nixatlan tapuwan chu wa nakgalhiyaw xatlan talakapastakni (Sal. 26:2; 51:10). Kaʼakxilhwi tuku titaxtukgolh Moisés chu Pablo, tiku lakgmakgankgolh uma nixatlan tapuwan.

10. ¿Tuku titaxtulh Moisés nema max tlan xtitlawalh pi xkalakgsitsilakalh amakgapitsin? (Kaʼakxilhti xmakni revista).

¹⁰ Moisés xkgalhi lhuwa limapakgsin kxkachikin Dios, pero ni lakpuwa pi xʼakstu xlakgchan nakgalhi uma talakgalhaman. Akgtum liʼakxilhtit, akgtum kilhtamaku Jehová makglhtilh espíritu santo chu kamaxkilh makgapitsin lakgkgolotsin israelitas tiku xwilakgolh ktabernáculo. Ni makgas, Moisés katsilh pi chatiy lakgkgolotsin tiku ni xʼankgonit ktabernáculo nachuna kamaxkika espíritu santo chu tsukukgolh litaxtukgo chuna la palakachuwinanin. ¿La makgkatsilh Moisés akxni Josué wanilh pi xkastakyawalh? Ni kalakgsitsilakalh xlakata Jehová na kalaksakli uma chatiy lakchixkuwin, wata lipaxuwalh pi na xmakglhtinankgonit uma taskujut (Núm. 11:24-29). ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Moisés?

11. ¿La tlan nastalanikgo lakgkgolotsin xliʼakxilhtit Moisés?

¹¹ Kalilakpuwaw chatum kgolotsin tiku lu lakgati akgtum taskujut nema lakgaya kcongregación, la komo napulalin Takgalhtawakga xla Makatsinina. Wa xlakata, skinikan pi kamasiyanilh chatum tala la tlawakan uma taskujut xlakata alistalh xla tlan napulalin uma tamakxtumit. Komo uma tala taktuju chuna la Moisés, ni katilakpuwa pi kaj makglhtimaka xtaskujut. Wata lipaxuwa pi namasiyani.

12. ¿La limasiyakgo lhuwa xlakskujnin Dios pi taktujukgo chu pi lipaxuwakgo tuku kgalhikgo?

¹² Kaʼakxilhwi atanu tuku titaxtukgo kinatalankan tiku linkgoya kata. Lakgkgolotsin tiku akglhuwata kata kapulalinkgonit amakgapitsin lakgkgolotsin xalak congregación, xatapaxuwan makgxtakgkgo uma taskujut akxni makgatsikgo 80 kata. Superintendentes xla circuito tiku makgatsikgo 70 kata limasiyakgo pi taktujukgo akxni xatapaxuwan makgxtakgkgo uma taskujut chu xatapaxuwan makglhtinankgo atanu taskujut. Chu nina makgas, lhuwa betelitas xlikalanka katiyatni taxtukgolh kBetel chu xatapaxuwan makglhtinankgolh atanu taskujut. Umakgolh natalan tiku ni makgxtakgkgo Jehová ni kalakgsitsilakankgo tiku kgalhikgo taskujut nema xlakan xlakgayakgo.

13. ¿Tuku xtitlawalh pi apóstol Pablo xkalakgsitsilakalh kgalhkutiy xʼapóstoles Jesús?

¹³ Apóstol Pablo na kinkawilinin akgtum lu xatlan liʼakxilhtit, xlakata xla lu xtaktuju chu xlipaxuwa tuku xkgalhi. Ni lakgsitsilakalh tuku xkgalhikgo amakgapitsin. Lu liskujli naskujnani Dios, pero lichuwinalh: «Xliputum apóstoles, akit tlakg ni xlakaskinka klitaxtu, chu ni kilakgchan apóstol nakilimapakuwikan» (1 Cor. 15:9, 10). Kgalhkutiy xʼapóstoles Jesús ankgalhin akxtum xtatawilakgo akxni xlichuwinan xTachuwin xTlat unu kKatiyatni, pero Pablo kstalanina Cristo litaxtulh akxni xninita chu xlakastakwananita Jesús. Maski alistalh «apóstol» litaxtulh, ni kgalhilh talakgalhaman nalatama kxkilhtamaku Jesús (Rom. 11:13; Hech. 1:21-26). Pero, lu xlipaxuwa tuku xkgalhi chu ni kalakgsitsilakalh amakgolh kgalhkutiy lakchixkuwin chu la xlakan xtalalinkgo Jesús.

14. ¿Tuku natlawayaw komo taktujuyaw chu lipaxuwayaw tuku kgalhiyaw?

¹⁴ Komo taktujuyaw chu lipaxuwayaw tuku kgalhiyaw, chuna nalitaxtuyaw la Pablo chu namaxkiyaw kakni limapakgsin nema Jehová  kamaxkinit amakgapitsin natalan (Hech. 21:20-26). Xla kalaksaknit lakgkgolotsin tiku napulalinkgo congregación. Maski xlakan makglakgalhinanin, Jehová akgtum «tamaskiwin» kaliʼakxilha (Efes. 4:8, 11). Akxni kamaxkiyaw kakni chu limasiyayaw pi taktujuyaw akxni kakgalhakgaxmataw, tlakg tlan talalinaw Jehová chu katakgalhiyaw takaksni kinatalankan.

15. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata ni nakalakgsitsilakanaw amakgapitsin?

¹⁵ Nila tawila takaksni niku lalakgsitsilakankan. Talakaskin pi nalakgmakganaw uma nixatlan tapuwan chu ni natlawayaw pi amakgapitsin nakgalhikgo uma nixatlan talakpuwan. Lu xlakaskinka pi natlawayaw uma pulaktiy, xlakata tlan nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin Jehová chu chuntiya naputsayaw «tuku tlawa pi kaʼanalh takaksni chu tuku nakinkamatliwakglhan chatunu akinin» (Rom. 14:19). ¿Tuku lu xlakaskinka kilitlawatkan xlakata ni nakalakgsitsilakanaw amakgapitsin, chu tuku tlan natlawayaw xlakata naʼanan takaksni?

16. ¿La tlan nakamakgtayayaw natalan ni nakalakgsitsilakankgo amakgapitsin?

¹⁶ Tuku tlawayaw chu chuna la likatsiyaw tlawa pi amakgapitsin nachuna natlawakgo. Kakilhtamaku kinkamatlawiputunan pi kalitlankajwanaw tuku kgalhiyaw (1 Juan 2:16). Pero uma natlawa pi nakalakgsitsilakanaw amakgapitsin. ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata nakamakgtayayaw amakgapitsin nichuna nalakpuwankgo? Pulaktum tuku tlan natlawayaw wa  pi ni nalichuwinanaw tuku kgalhiyaw o tuku lakpuwanitaw natamawayaw. Atanu tuku tlan natlawayaw wa pi nataktujuyaw chu ni nalalilakawaniyaw tuku lakgayaw kcongregación. Komo ankgalhin nalichuwinanaw uma max natlawa pi nakgalhiyaw uma nixatlan tapuwan. Pero, akxni kalilakgaputsayaw amakgapitsin chu akxilhaw tuku tlan tlawakgo, kamakgtayayaw tlan namakgkatsikgo chu nalipaxuwakgo tuku kgalhikgo, tlawa pi kaʼanalh takaksni chu congregación makxtum tawila.

17. ¿Tuku tlawakgolh xnatalan José, chu tuku xlakata?

¹⁷ Tlan ni nakalakgsitsilakanaw amakgapitsin. Kalichuwinamparaw xnatalan José. Titaxtulh akglhuwa kata lata kstakgonit José, ankgolh kʼEgipto. Pero, José ni tunkun kawanilh tiku xwanit, wata pulana kaliʼakxilhli komo xtalakgpalikgonit. Katawayalh xnatalan, pero skilh pi Benjamín, tlakg xmaxkika liwat nixawa amakgapitsin (Gén. 43:33, 34). Pero, Biblia ni lichuwinan komo xlakan xlakgsitsilakankgolh la likatsinika Benjamín. Wata limasiyakgolh pi xlilakgaputsakgo xtalakan chu xtlatkan, Jacob (Gén. 44:30-34). Xnatalan José lakgmakgankgolh uma nixatlan tapuwan, chu tawilapa takaksni kxfamiliajkan (Gén. 45:4, 15). Nachuna, komo na nalakgmakganaw uma nixatlan tapuwan, namakgtayananaw pi naʼanan takaksni kkifamiliajkan chu kcongregación.

18. Chuna la wan Santiago 3:17, 18, ¿tuku nakitaxtu komo naliskujaw pi naʼanan takaksni?

¹⁸ Jehová lakaskin pi ni kakalakgsitsilakaw amakgapitsin chu wa kaliskujwi xlakata naʼanan takaksni. Xlakata chuna natlawayaw, talakaskin lu naliskujaw, xlakata chuna la akxilhnitaw, min kilhtamaku max kalakgsitsilakanaw amakgapitsin (Sant. 4:5). Nachuna, lamaw kʼakgtum kakilhtamaku niku anan uma nixatlan tapuwan. Pero tlan nalakgmakganaw uma komo nataktujuyaw, napaxtikatsininanaw chu nalipaxuwayaw tuku kgalhiyaw. Nachuna, namakgtayananaw pi naʼanan takaksni chu tlan nakgalhiyaw xalakwan tayat tuku lichuwinan k’uma artículo (kalikgalhtawakga Santiago 3:17, 18).