Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

BIOGRAFÍA

Jehová ankgalhin “matsajnit kintiji”

Jehová ankgalhin “matsajnit kintiji”

AKGTUM kilhtamaku, chatum tala kgawasa kinkgalhskilh tuku texto tlakg xaklakgati. Akit tunkun kwanilh: «Wa Proverbios 3:5 chu 6, niku wan: “Kalipawanti Jehová xliputum minaku, chu ni wa mintalakapastakni kalipawanti. Xliputum mintiji kuentajkatlawani, chu xla namatsaja mintiji”». Chuna kitaxtunit: Jehová tlawanit pi putum kkintiji tlan nakinkitaxtuni. ¿La tlawanit?

XTAPULALIT KINATLATNI TLAWA PI NAKLAKSAKA XATLAN TIJI

Kinatlatni lakgapaskgolh xaxlikana kkata 1920, akxni nina xtamakgaxtokgkgo. Akit klakachilh kʼInglaterra kkata 1939. Maski aktsujku xakwanit, akxtum xakkataʼan ktamakxtumit kinatlatni chu lu xaklipaxuwa akxni xakkanaw Niku Masiyakan xlakata la Lichuwinankan Dios. Liwana klakapastaka akxni kmastalh xapulana kintaʼakgchuwin. Xlakata kajku akgchaxan kata xakkgalhi, wi tuku klaktayalh xlakata tlan xaklakachalh kʼatril. Lu ktsukulh kpekuan akxni kakxilhli pi putum tiku xwilakgolh anta xlinkgoya kata.

Kkatalichuwinama Dios kinatlatni.

Kintlat kintsokgwilinilh kmaktum tarjeta tuku tlan xakwa akxni xakkatachuwinalh latamanin. Akxni xapulana kiʼakstu kkalh lichuwinan Dios xakkgalhi akgtsayan kata. Chixku tiku kimalakkinilh likgalhtawakgalh tarjeta chu tunkun makgamakglhtinalh libro «Sea Dios veraz». Lu klipaxuwalh chu lakapala kkalh wani kintlat. Lu xaklipaxuwa xakkan lichuwinan Dios chu akxni xakkan ktamakxtumit, chu uma kimakgtayalh xlakata nakskujnaniputun Jehová xliputum kilhtamaku.

Tuku xaxlikana tlakg lakgchalh kinaku akxni kintlat kilhkanulh xlakata nakmakglhtinan revista Makatsinina. Tunkun xaklikgalhtawakga akxni xkinkamalakgachanikanan. Chuna la tsukulh staktilha la xaklipawan Jehová, klaksakli nakmakamaxki kilatamat.

Kkata 1950, kinatlatni chu akit kinkamalakgachakan kʼNueva York xlakata nakkanaw kʼasamblea «Aumento de la Teocracia». Programa xla jueves 3 xla agosto xtapakuwi «Día del misionero». Tala Carey Barber, tiku makgtapakgsilh Lakgkgolotsin tiku Pulalinankgo, matitaxtilh taʼakgchuwin xla tamunut. Akxni masputulh xtaʼakgchuwin kinkatlawanin akgtiy takgalhskinin tiku xakkamaw tamunuyaw, akit ktayalh chu pixlanka kkgalhtinalh: “¡Chuna!”. Xakkgalhi 11 kata, pero liwana xakkatsi pi uma tuku xaktlawama lu xlakaskinka xwanit. Maski xakpekuan naktaju kchuchut xlakata ni xakkatsi paxtakutnan, kinkuku akxtum kintaʼalh asta niku xtamunumaka chu liwana kiwanilh pi putum tlan xʼama kitaxtu. Uma lu lakapala titaxtulh, chu asta kintantunin ni chalh kxtampun. Chatunu chatunu natalan kimakgamakglhtinankgolh; chatum kimunulh chu achatum kimakutulh kchuchut. Lata uma xlakaskinka kilhtamaku, Jehová chuntiya tlawanit pi putum kkintiji tlan nakinkitaxtuni.

KLAKSAKA NAKLIPAWAN JEHOVÁ

Akxni kmasputulh kintakgalhtawakga, precursor xaklitaxtuputun, pero kimakgalhtawakgenanin lu xkiwanikgo pi xakkgalhtawakgalh kʼuniversidad chu ktlawalh tuku kiwanikgolh. Pero ni makgas kilhtamaku titaxtulh, kakxilhli pi nila xaktamakgxtakgli kxaxlikana chu nachuna chuntiya xakkgalhtawakgalh. Wa xlakata klaksakli nakmakgxtakga kintakgalhtawakga. Ktlawanilh oración Jehová, chu kkatsokgnanilh maktum carta kimakgalhtawakgenanin niku xakkawani pi xakkama makgxtakga universidad akxni ksputli uma xapulana kata. Lu klipawa Jehová, chu tunkun kmatsukilh kintaskujut la precursor.

Kmatsukilh kintaskujut la precursor julio kkata 1957 kkachikin Wellingborough. Kkaskinilh natalan xalak Betel xla Londres pi xkiwanikgolh tiku tala tlan akxtum xaklitachuwinalh Dios. Bert Vaisey, chatum tala tiku lu xpaxuwa la kskujnani Jehová, wa tiku kimasiyanilh la tlakg tlan naklichuwinan Dios chu kimasiyanilh la tlan xaklakkaxwililh kinkilhtamaku xlakata tlakg xaklichuwinalh Dios. Congregación xlitakgatsi kgalhchaxan natalan lakpuskatin tiku xlinkgoya kata, tala Vaisey chu akit. Akxni xaklakkaxwili tuku nataʼakxilha ktamakxtumit chu akxni xakmakgtayanan anta, uma tlawalh pi tlakg naklipawan Jehová chu naklimasiya pi xakkgalhi takanajla.

Kintamaknuka kpulachin xlakata ni ktlawalh servicio militar, chu akxni ktaxtulh, klakgapasli chatum precursora especial tiku xwanikan Barbara. Ktamakgaxtokgwi kkata 1959 chu akxtum xakskujnaniputunaw Jehová niku xkinkamalakgachakan. Xapulana kinkamalakgachakan kLancashire, kxnoroeste Inglaterra. Chu alistalh, enero kkata 1961, kiwanika pi xakkalh kʼBetel xalak Londres xlakata xakkalh kcurso nema xmakgapala akgtum papaʼ anta kʼEscuela niku ankgo Lakgkgolotsin chu Siervos Ministeriales. Lu kaks klilakawa pi akxni sputli uma curso, superintendente de circuito kilimapakuwika. Akgtiy semanas ktamakgxtakgli kBirmingham xlakata chatum superintendente tiku makgasa la xtlawa uma taskujut kimasiyanilh la tlan naktlawa kintaskujut, chu Barbara maxkika talakaskin akxtum nakintaʼan. Alistalh kkaw niku kinkamalakgachakan, anta kLancashire chu kCheshire.

LU KLIPAXUWA PI ANKGALHIN KLIPAWA JEHOVÁ

Agosto kkata 1962, akxni xakpaxialhnamaw, sucursal kinkamalakgachanin maktum carta. Chu ¿tuku xtajuma ksobre? ¡Maktum solicitud xlakata tlan xakkaw kʼEscuela de Galaad! Barbara chu akit ktlawaniw oración Jehová, kmalakgatsamaw solicitud chu tunkun kmalakgachaparaw ksucursal. Titaxtulh akgkitsis papaʼ, kkaw kBrooklyn (Nueva York) xlakata nakkanaw kclase número 38 xla Galaad, nema xmakgapala akgkaw papaʼ.

Anta kʼGalaad ni kajwatiya lhuwa tuku kkatsiniw xlakata xTachuwin Dios chu xkachikin, wata nachuna xlakata kinatalankan. Nina xakmakgatsiyaw 25 kata, wa xlakata lu lhuwa tuku kkatsiniw xlakata kincompañeroskan tiku kkatakgalhtawakgaw kʼuma escuela. Lu lanka talakgalhaman xakakxilha pi akgatunu kilhtamaku akxtum xaktaskuja tiku xmakgalhtawakgenan kʼuma escuela, tala Fred Rusk. Pulaktum tuku lu xlakaskinka kkatsinilh wa pi akxni wi tiku nakmaxki akgtum tastakyaw ankgalhin talakaskin nakkilhtiya kBiblia. Natalan tiku xmastakgo taʼakgchuwin kʼuma escuela, lu lhuwa tuku xkatsinikgo chuna la Nathan Knorr, Frederick Franz chu Karl Klein. Chu lu lhuwa tuku kkatsiniw xlakata xliʼakxilhtit tala Alexander Macmillan. Xla mastalh akgtum taʼakgchuwin nema kinkamakgtayan nakʼakgatekgsaw la pulalilh Jehová xkachikin akxni kaputsastalanika lata kkata 1914 asta 1919.

ALAKATANU NIKU KINKAMALAKGACHAKANAN

Akxni ksputmaja curso, tala Knorr kinkawanin akit chu Barbara pi xʼamakan kinkamalakgachakanan kʼakgtum país xalak África nema wanikan Burundi. Lakapala kkaw kbiblioteca anta Betel xlakata nakputsayaw kʼAnuario la xlilhuwa tiku lichuwinankgo Dios xwilakgo kʼBurundi uma kilhtamaku. Pero nitu ktekgswi xlakata uma país. Xakkamaw lakskujaw niku nikxni xlichuwinankanit Dios, kʼakgtum continente nema ni xaklakgapasaw. Lu xakpekuamaw, pero oración lu kinkamakgtayan xlakata tlan nakmakgkatsiyaw.

Anta niku kinkamalakgachakan, lu tanu xwanit: clima, talismanin... chu asta tachuwin. Xtalakaskin nakkatsiniyaw francés. Chu ni xakkatsiyaw niku xakkamaw tawilayaw. Akgtiy kilhtamaku lata kchaw, kinkalakgapaxialhnan chatum tala tiku akxtum kkitalaw kʼEscuela de Galaad, Harry Arnott, tiku xmalakgachamaka kZambia chu xla kinkamakgtayan naktekgsaw niku naktamakgxtakgaw. Uma anta niku xapulana ktamakgxtakgwi. Lu nitlan, pero ni makgas kilhtamaku mapakgsinanin xalak kachikin nitlan tsukukgolh kinkalikatsinikgoyan xlakata nitu xkatsikgo xlakata xtatayananin Jehová. Akxni tlakg xaklipaxuwamaw la xaktlawamaw kintaskujutkan, kinkamakatsinikan pi nialh xʼamaka kinkamaxkikanan talakaskin naktamakgxtakgaw komo ni xakkgalhiw akgtum permiso. Wa xlakata ni makgas ktaxtuw chu kkaw alakatanu país, kʼUganda.

Tsinu xakpekuanaw nakkanaw kʼUganda xlakata ni xakkgalhiyaw visa, pero xaklipawanaw Jehová. Chatum tala xalak Canadá tiku na anta xlakskujma litachuwinalh chatum policía tuku xaktitaxtumaw. Chu xlakata uma, kinkamaxkikan talakaskin xaktamakgxtakgwi akglhuwa papaʼ chu tlan xakskiw permiso xlakata tlan naktamakgxtakgaw kʼuma país. Anta kakxilhwi xtamakgtay Jehová.

Anta niku kinkamalakgachakan lu tanu xwanit xlakata taskujut anta kʼUganda xmatsukikanita, chu xʼanan 28 xtatayananin Jehová kxliputum país. Xakkatekgsaw lhuwa latamanin tiku xchuwinankgo inglés. Pero tunkun kakxilhwi pi komo xaklakaskinaw pi kstakli xtakanajlakan, xtalakaskin nakkatsiniyaw maski kaj pulaktum tachuwin nema xʼanan kʼuma kachikin. Wa xlakata klaksakwi nakkatsiniyaw tachuwin luganda, nema tlakg xchuwinankan niku xaklichuwinanaw Dios, kKampala. Akglhuwa kata kmakgapalaw xlakata tlan nakchuwinanaw uma tachuwin, pero lu tlan kinkakitaxtunin akxni xaklichuwinanaw Dios. Tlakg ktsukuw kkatsiniyaw tuku xmaklakaskinkgo tiku xakkalimakgalhtawakgeyaw Biblia, chu xlakan xkinkawanikgoyan tuku xmakgkatsikgo xlakata tuku xkatsinimakgolh.

NIKU KKILAW

Niku kkakilakgapaxialhnaw kachikin kʼUganda.

Lu xakpaxuwayaw akxni xakkatekgsaw latamanin tiku xkgaxmatputunkgo xaxlikana, chu kmakglhtinaw atanu taskujut nema lu klipaxuwaw chu ni xakkgalhkgalhiyaw: nakkalakgapaxialhnanaw putum congregaciones xalak país chuna la superintendentes viajantes. Sucursal xalak Kenia, kinkawanin pi xakkaw akxilhaw niku tlan xkamalakgachaka precursores especiales. Lhuwa latamanin tiku nipara makgtum xkatachuwinankgonit xtatayananin Jehová lu tlan kinkamakgamakglhtinankgon. Makglhuwa lu tlan kmakgkatsiw chuna la kinkalikatsinikgon chu asta xkinkatlawanikgoyan liwat.

Alistalh wi niku kinkamalakgachaparakan. Akgtiy kilhtamaku kkalh ktren lata kKampala asta kpuerto xla Mombasa, anta kKenia, chu alistalh ktawakalh kbarco asta kSeychelles, anta kʼocéano Índico. Alistalh, lata kkata 1965 asta 1972, Barbara chu akit xakkalakgapaxialhnanaw umakgolh islas, anta niku xwilakgolh chatiy tiku xlichuwinankgo Dios. Uma kilhtamaku tawi akgtum aktsu grupo nema alistalh akgtum congregación litaxtulh. Nachuna kkakilakgapaxialhnaw natalan xalak Eritrea, Etiopía chu Sudán.

Anta kʼUganda, mapakgsinanin tsukukgolh latalatlawakgo, uma tlawalh pi xʼanalh taʼakglhuwit chu akglhuwa kata nitlan la tawi kachikin. Uma kimakgtayalh nakakxilha pi lu xlakaskinka nakgalhakgaxmataw limapakgsin pi naxokgoniyaw «César tuku lakgchan César» (Mar. 12:17). Akgtum kilhtamaku, tiku xalak atanu país chu xʼankgonit latamakgo kʼuma kachikin kawanika pi xtalakaskin natalhkatawilakgo niku xwilakgolh policías lakatsu kxchikkan. Tunkun kkgalhakgaxmatwi uma limapakgsin. Ni makgas kilhtamaku titaxtulh, akxni xakkamaw kKampala kkimputlaw chu akxtum xaktaʼan chatum misionero, policía kinkamachokgon. Lu xakpekuamaw. Kinkawanikgon pi kaj xakskgalajnamaw chu kinkalinkgon niku xwilakgolh policías. Kkawaniw pi akinin misioneros xaklitaxtuyaw chu ni xakputsamaw taʼakglhuwit chu kkawaniw pi xaktalhkatawilanitawa. Pero ni kuenta kinkatlawanikgon. Makgapitsi policías tiku xlinkgo tuku limakgninankgo kinkalinkgon niku xwilakgolh makgapitsi policías lakatsu niku xaktamakgxtakgaw. Anta, chatum policía tiku xkatsi pi xaktalhkatawilanitawa kinkalakgapasni chu limapakgsinalh pi xkinkamakgxtakgkan. ¡Uma lu tlan klimakgkatsiw!

Uma kilhtamaku, soldados ankgalhin xkilhtawilakgo tiji. Uma lu tuwa xwanit, liwaka akxni soldados xkgachikgo. Pero ankgalhin xaktlawayaw oración, chu akxni xkinkamaxkikgoyan talakaskin pi xaktitaxtuw lu tlan xakmakgkatsiyaw. Lu nitlan, pero kkata 1973 limapakgsinanka pi misioneros tiku xalak atanu países xwankgonit xaktaxtuw kʼUganda.

Kmaxtuma copias xla likgalhtawakga La Natlawayaw xTaskujut Dios kʼAbiyán, ksucursal xla Costa de Marfil.

Amakgtum alakatanu niku kinkamalakgachakan; kCosta de Marfil, anta kʼÁfrica occidental. Uma kilhtamaku lhuwa tuku talakgpalilh, xlakata xtalakaskin nakkatsiniyaw atanu talismanin, naktsukuparayaw chuwinamparayaw francés chu akxtum nakkatatawilaparayaw makgapitsi misioneros xalak tanu tanu países. Pero chuntiya kakxilhwi la xkinkamakgtayayan Jehová akxni lhuwa latamanin tiku xtaktujukgo chu tlan xlikatsikgo tunkun xmakgamakglhtinankgo tamakatsinin. Lu xaklipawanaw Jehová, chu xla chuntiya tlawalh pi tlan xkinkakitaxtunin.

WI TUKU TALAKGPALI

Kaj xalan, nitlan tuku kinkamakatsinikan: Barbara xkgalhi cáncer. Makglhuwa kkaw kʼEuropa xlakata namakuchikan. Pero kkata 1983 tlakg lu tuwa kitaxtulh chu xtalakaskin nakmakgxtakgaw kintaskujutkan anta kʼÁfrica. Uma lu nitlan klimakgkatsiw.

Ann chu akit kxasasti sucursal xalak Gran Bretaña.

Anta kBetel xla Londres, tsinu tsinu Barbara tlakg tatatlalh asta akxni nilh. Familia Betel lu kimakgtayakgolh. Akgtum tamakgaxtokgat lu kimakgtayakgolh xlakata tlan naklismani tuku xtalakgpalinit chu chuntiya naklipawan Jehová. Titaxtulh kilhtamaku, klakgapasli chatum tala tiku kskuja anta kBetel chu wanikan Ann, tiku kskujnit la precursora especial. Xla lu xpaxki Jehová chu xtasiya pi tliwakga xkgalhi xtakanajla. Wa xlakata kkata 1989 ktamakgaxtokgwi chu alistalh kskujwi ksucursal xla Londres.

Lata kkata 1995 asta kkata 2018, kkgalhiw talakgalhaman xlakata nakkalakgapaxialhnanaw atsinu ni akchan 60 países chuna la representante xalak central mundial (o superintendente de zona, chuna la xwanikan xapulana). Uma kimakgtayalh nakkakxilha la Jehová kasikulunatlawa xlakskujnin maski tanu tanu tuku titaxtukgo.

Kkata 2017, ktaspitpa kʼÁfrica. Lu tlan klimakgkatsilh xlakata xlimakgtumku klilh Ann anta kBurundi chu kakxilhwi pi lu kstaknit taskujut kʼuma país. Anta niku akit xaklichuwinan Dios kʼakgatunu chiki kkata 1964, la uku anan akgtum lu stlan Betel nema kuenta tlawa taskujut tuku tlawakgo 15,500 natalan tiku lichuwinankgo Dios.

Akxni kimaxkika programa niku xtalhkatawilanit niku xakkamaw kalakgapaxialhnanaw congregaciones kkata 2018, lu klipaxuwalh xlakata klista xwi Costa de Marfil. Akxni kchaw kʼAbiyán, tlakg xalanka kachikin kCosta de Marfil, lu tlan kmakgkatsilh. Anta kBetel, ktsukulh kakxilha números xla teléfono nema xwilakgolh chu kkakxilhli pi xtukuwani chatum tala tiku lakatsu xwi niku xwi kincuartokan xaklakgapasa: Sossou. Klakpuwa pi wa tala tiku kskujma la superintendente de ciudad akxni xakmakgtayanama kʼAbiyán. Pero ni wa uma tala; wa xkgawasa xwanit.

Jehová makgantaxtinit xtachuwin. Putum tuku ktitaxtunit kkilatamat kimasiyaninit pi akxni lipawanaw, tlawa pi tlan nakinkakitaxtuniyan. Xliputum kinakujkan chuntiya ktlawamputunaw ktiji nema linan klatamat nema nikxni katisputli anta kxasasti kakilhtamaku (Prov. 4:18).