1-3. 1) ¿Tuku kilhtamaku tsokgka Salmo 147? 2) ¿Tuku tlan nakatsiniyaw akxni nalikgalhtawakgayaw Salmo 147?

ANKGALHIN, kimputumkan kamalankiyaw latamanin tiku tlan tuku tlawakgo o kgalhikgo lakwan tayat nema xlikgalhit kstalaninanin Cristo. Xlikana, Jehová wa tiku lakgchan putum takaknin. Xla lakgchan takaknin xlakata xlitliwakga nema kgalhi litasiya kxtamalakatsukin chu xtapaxkit nema limasiyalh akxni makamilh xKgawasa nakapalakani latamanin.

² Tiku tsokgli Salmo 147 xliputum xnaku xmalankiputun Jehová. Nachuna, kamakgpuwantinilh amakgapitsin pi akxtum xmalankikgolh Jehová (kalikgalhtawakga Salmo 147:1, 7, 12).

³ Ni katsiyaw tiku tsokgli uma salmo, pero max latamalh akxni Jehová kalakgmaxtulh israelitas kBabilonia chu kamaspitli kJerusalén (Sal. 147:2). Xlikana, uma tsokgna malankilh Jehová xlakata tlawalh pi xkachikin xkakninanipa anta niku xtapakgsikgo. Pero na xwi atanu tuku limalankilh. ¿Tuku uma? Chu akinin, ¿tuku xlakata malankiyaw Jehová? (Sal. 147:1).

4. Akxni mapakgsina Ciro kalakgmaxtulh israelitas, ¿la makgkatsikgolh, chu tuku xlakata?

⁴ Kalilakpuwaw la max xmakgkatsikgo israelitas kBabilonia. Babilonios xkamamaxanikgo chu xkawanikgo: «Kakilatliniw akgtum [...] tatlin xala nak Sión». Pero xlakan ni xkilhtliputunkgo, xlakata xmalakgsputukanit Jerusalén (Sal. 137:1-3, 6, SXP). Lu nitlan xmakgkatsikgo kxnakujkan chu xlakaskinkgo pi xkamakgoxamixika. Pero, chuna la xlichuwinanit Jehová, mapakgsina Ciro xalak Persia akgchipalh Babilonia chu kalakgmaxtulh. Lichuwinalh xlakata Jehová: «Xla kiliyawanit xlakata naktlawani akgtum chiki kJerusalén». Chu na wampa: «Putum tiku wilakgolh kmilakgstipankan xliputum minkachikinkan, anta kakatatawilalh Jehová xDioskan. Wa xlakata, katalakakxtulh» (2 Crón. 36:23). Xlikana pi putum uma kamakgoxamixilh israelitas akxni xwilakgocha kBabilonia.

5. Chuna la wan Salmo 147:3, ¿la limaklakaskin Jehová xlitliwakga?

⁵ Jehová ni kaj watiya makgoxamixilh kachikin Israel, nachuna tlawalh xpalakata chatunu israelitas. Nachuna la uku. Tiku tsokgli Salmo 147 wan pi Dios kamapaksama «ixnakujkan ti [talakgaputsimakgo], kakuchini latani tasipanimanaj» o katsanajwama (Sal. 147:3, SXP). Akxni tatatlayaw o talipuwanimaw, tlan nalipawanaw pi Jehová kinkamakgoxamixiputunan chu namapaksa niku nitlan makgkatsiyaw (Sal. 34:18; Is. 57:15). Kinkamaxkiyan litliwakga chu liskgalala xlakata natayaniyaw katuwa taʼakglhuwit (Sant. 1:5).

6. ¿Tuku kinkamasiyaniyan Salmo 147:4? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

⁶ Tiku tsokgli uma Salmo akxilhli akgapun chu wa xlakata Jehová «xla katsi nikula akglit staku» wi chu «akgatunu kalimapakuwi ixtukuwinikan» (Sal. 147:4, SXP). ¿Tuku xlakata salmista tsukulh lichuwinan staku? Kalilakpuwaw uma: xla tlan xkaʼakxilha staku pero ni xkatsi la xlilhuwa wi. La uku, científicos tlan akxilhkgo lhuwa staku. Pero, wankgo pi anan lhuwa millones staku anta kʼgalaxia niku lamaw chu billones galaxias xlikalanka akgapun. Pero nila putlekgekgo la xlilhuwa wi. Kaj watiya tiku matlani wa kiMalakatsukinakan, chu putum kalimapakuwi xtukuwanikan. Uma wamputun pi xlakaskinka akxilha akgatunu staku (1 Cor. 15:41). ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Pi chuna la Dios katsi niku wi akgatunu staku, na katsi niku wilaw, la makgkatsiyaw chu tuku maklakaskinaw chatunu akinin putum kilhtamaku.

7, 8. 1) ¿Tuku akgatekgsa Jehová kimpalakatakan? 2) ¿Tuku liʼakxilhtit anan nema limasiya pi Jehová kinkaʼakgatekgsniyan?

⁷ Jehová katsi tuku taʼakglhuwit titaxtuyaw chatunu akinin chu kgalhi litliwakga xlakata nakinkamakgtayayan (kalikgalhtawakga Salmo 147:5). Min kilhtamaku, max makgkatsiyaw pi tuku titaxtumaw lu tuwa chu nialhla tayaniyaw. Pero Dios katsi tuku nila matlaniyaw chu «katsi xlakata akin pokgxni» (Sal. 103:14, SXP). Xlakata akinin makglakgalhinanin, ankgalhin watiya tuku nitlan tlawayaw. Xlikana pi kimputumkan nitlan limakgkatsiyaw tuku wanaw, min kilhtamaku nitlan lakapastakaw chu tuku lakgkatsalakaniyaw achatum. Maski Jehová ni kgalhi umakgolh taʼakglhuwit liwana kinkaʼakgatekgsniyan (Is. 40:28).

⁸ Max minit kilhtamaku akxilhnitaw la Jehová maklakaskinit xlitliwakga xlakata nakinkamakgtayayan namakgatlajayaw tuku tuwa titaxtuyaw (Is. 41:10, 13). Kaʼakxilhwi tuku akgspulalh chatum precursora tiku wanikan  Kyoko. Akxni alh makgtayanan alakatanu, lu taxlajwanilh. ¿La katsilh pi Jehová xʼakgatekgsa tuku xtitaxtuma? Kxasasti congregación niku xtapakgsi Kyoko tekgsli lhuwa natalan tiku xʼakgatekgsnikgo. Makgkatsilh la komo Jehová xwanima: «Kpaxkiyan, ni kaj xlakata precursora wix, wata xlakata kintsumat wix chu kimakamaxkinita milatamat. Klakaskin pi kalipaxuwa xlakata chatum kintatayana wix». ¿La limasiyaninitan tiku kgalhi xliputum litliwakga pi «xtaʼakgatekgsni tlakg [lanka] ni xtachuna la lakpuwanaw»?

9, 10. ¿Tuku pulana kuentajtlawa Jehová? Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit.

⁹ Max namin kilhtamaku nalilakgaputsayaw tuku maklakaskinaw, la tuku nawayaw. Pero, Jehová tlawalh Katiyatni xlakata tlan namakgala liwat nema putum maklakaskinaw tiku staknanaw, chu asta «na chuna [xaskgata] spitu nima tatasaj», chuna la wan Salmo 147: 8, 9 (kalikgalhtawakga). Komo Jehová kamawi umakgolh spitu o tsiktsi, tlan nalipawanaw pi na nakinkamaxkiyan tuku maklakaskinaw (Sal. 37:25).

¹⁰ Tuku tlakg xlakaskinka wa pi Jehová kinkamaxkiyan tuku maklakaskinaw xlakata tliwakga natawila kintakanajlakan. Nachuna kinkamaxkiyan takaksni «wan ntu lakatsalaniy xlipaks kintapuwankan» (Filip. 4:6, 7). Kalilakpuwaw tuku titaxtukgolh Mutsuo chu xpuskat, nema akxilhkgolh xtamakgtay Jehová akxni akgtum tsunami masputunalh kJapón kkata 2011. Tlan lakgtaxtukgolh xlakata tawakakgolh xʼakgstin xchikkan, pero atsinu ni putum makgatsankgakgolh tuku xkgalhikgo. Ama katsisni kakgawiwi xwanit niku tamakgxtakgkgolh kxlikilhmaktiy chiki, nema xlaklanita. Lichali tsisa, putsakgolh tuku tlan xkamatliwakglhnilh xtakanajlakan. Kaj maktum libro nema tekgskgolh wa Anuario de los testigos de Jehová 2006. Mutsuo tunkun akxilhli ksubtítulo «Los tsunamis más mortíferos de la historia». Xlichuwinan la tachikilh tiyat anta kʼisla Sumatra kkata 2004 chu nema tlawalh pi xʼanalh tsunamis nema lu masputunalh lata nikxni chuna xlanit. Mutsuo chu xpuskat likgalhtawakgakgolh tuku lalh chu asta tasakgolh. Makgkatsikgolh pi Dios xkamaxkima tapaxkit chu takgpuwantin ama kilhtamaku nema xmaklakaskinkgo. Nachuna akxilhkgolh xtapaxkit Jehová akxni natalan kalinikgolh lhakgat chu taway. Pero tuku tlakg kamatliwakglhli wa akxni kalakgapaxialhnalh kxcongregacionkan tiku makgpulalinamakgolh kxkachikin Dios. Mutsuo wan: «Kmakgkatsilh pi Jehová xkinkapaxtuwilan chu xkinkakuentajtlawaman. Lu kinkamakgoxamixin». Chuna la akxilhmaw, Dios pulana kuentajtlawa kintakanajlakan chu alistalh tuku maklakaskin kintiyatliwakan.

11. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata nalitamakgtayayaw xtamakgtay Jehová?

¹¹ Jehová ankgalhin skgalalh wi xlakata nakamaxki takgoxamixat tiku «tiku tlan likatsikgo» (Sal. 147:6a, SXP). Pero ¿tuku kilitlawatkan xlakata tlan nalitamakgtayayaw xtamakgtay Jehová? Talakaskin tlan natalalinaw. Wa xlakata talakaskin pi tlan nalikatsiyaw (Sof. 2:3). Tiku tlan likatsikgo kgalhkgalhikgo pi Jehová namasputu tuku ni xaʼakgstitum chu nakamapaksa xtakatsanajwatkan tiku patinamakgolh. Xla tlan kaʼakxilha umakgolh latamanin.

12, 13. 1) ¿Tuku ni kilitlawatkan komo makglhtinamputunaw xtamakgtay Dios? 2) ¿Tuku kilitlawatkan xlakata namakgapaxuwayaw Jehová?

¹² Pero nachuna, Dios «kalimakti xalaktlankatni  asta nak ixkgalhni tiyat» (Sal. 147:6b, SXP). Uma lu kuenta kilitlawatkan. Komo litamakgtayaputunaw xtapaxkit Jehová nema ni makgxtakgnan chu ni napatiyaw xtasitsi, kilixkajnitkan tuku xla xkajni (Sal. 97:10). Akgtum liʼakxilhtit, kilixkajnitkan talakgxtumit nema ni xlitatlawat. Uma kilhchani pi nalakgmakganaw putum tuku nakinkamatlawiputunan tuku nitlan, la akxilhkan tiku ni lhakganankgonit (Sal. 119:37; Mat. 5:28). Uma max tuwa, pero tlan nakitaxtu xlakata nakgalhiyaw xtasikulunalin Jehová.

¹³ Xlakata namakgatlajayaw uma nitlan talismanin, kiliskinitkan xtamakgtay Jehová. Xla ni katilakgatilh pi naputsayaw xtamakgtay «lakgtliwekge caballo» chu ni nalipawanaw «ixliskgalala chatum chixku». Uma wamputun, pi ni kiʼakstukan nakinkalipawankanan o atanu latamanin (Sal. 147:10, SXP). Tuku kilitlawatkan wa pi natasaskiniyaw kakinkamakgtayan. Ni tatalakxtumi latamanin tiku stakyawanankgo, xla nikxni tlakgwan xlakata nakgaxmata tuku ankgalhin skiniyaw. Salmo 147:11, [SXP] wan: «Kintikukan [Jehová] tamakgapaxawa [...] y ti talipawan, porque takatsi xlakata wata wa kalakgalhaman» o tapaxkit nema ni makgxtakgnan. Wa xlakata tlan nalipawanaw pi xlakata tapaxkit nema kinkakgalhiniyan chuntiya tlan nakinkamakgtayayan namachokgoyaw tuku nitlan tlawaputunaw.

14. ¿Tuku xmatliwakglha salmista?

¹⁴ Jehová ankgalhin wi tuku kinkalimasiyaniyan xlakata nakatsiyaw pi nakamakgtaya xlakskujni akxni namaklakaskinkgo. Tiku tsokgli Salmo 147 xlilakpuwama akxni israelitas taspitkgolh kJerusalén akxni wa xlakata Jehová: «Wa maxki litliwekge ama likan nima kalixkgapiyawakanit xapuwilhta minkachikinkan; y kasikulunatlawa ti talamana nak ixpulakni. Wa kamaxkiyan lipaxaw latamat nak mimpulatamankan» (Sal. 147:13, 14, SXP). Lu xmakgtliwakglha akxni xkatsi pi Jehová xkuentajtlawama xmalakcha Jerusalén xlakata nakamakgtaya kskujnin.

15-17. 1) ¿La max namakgkatsiyaw, pero la maklakaskin Jehová xTachuwin xlakata nakinkalimakgtayayan? 2) Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit niku masiya pi Dios «lakapala» kinkalimakgtayayan xTachuwin.

¹⁵ Max natitaxtuyaw tuku tuwa nema lu nalilakgputsayaw. Pero Jehová tlan nakinkamaxkiyan liskgalala. Tiku tsokgli uma salmo wa pi Dios «malakgacha ixlimapakgsin nakkatiyatni, y ama tu limapakgsinan, lakapala tlawakan». Na wa pi «xla makamin nieve la panamak», «makamin monkgana la lhkaka» chu «makamin chijit». Alistalh salmista kgalhskininalh: «Akxni likwanit lonkgnan, ¿tiku tlan tayanij?». Xaʼawatiya wa pi Jehová «malakgacha ixtachiwin y malaksta[lanki] hielo» (Sal. 147:15-18, SXP). ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Pi Dios tlan malakgachokgo miki chu chijit xlakata putum lakgapasa chu kgalhi putum litliwakga. Wa xlakata na tlan nakinkamakgtayayan natayaniyaw kaxatukawa taʼakglhuwit.

¹⁶ La uku Jehová kinkalipulalinan xTachuwin, Biblia. Tlan nawanaw pi tuku «limapakgsinan, lakapala tlawakan» xlakata xla kinkamaxkiyan tamakgtay xla kintakanajlakan nema maklakaskinaw chu akxni maklakaskinaw. Kalilakpuwaw tamakgtay nema kgalhiyaw xlakata Biblia, likgalhtawakga nema tlawakgo «skujni xalipaw chu xaskgalala», JW Broadcasting, sitio jw.org, lakgkgolotsin chu amakgapitsi natalan (Mat. 24:45). ¿Nixlikana pi Jehová «lakapala» kinkapulaliman chuna la wan salmo?

¹⁷ Chatum tala puskat tiku wanikan Simone xlakpuwan pi nitu xlitaxtu chu pi Dios nitlan  xʼakxilha. Maski xtaxlajwani, ankgalhin tlawanilh oración Jehová. Na liskujli xlakata chuntiya nalikgalhtawakga Biblia. Uma tala, ¿makgkatsinit xlitliwakga xTachuwin Dios? Xla wan: «Maski katuwa tuku ktitaxtulh, ankgalhin kmakgkatsinit xlitliwakga chu la kimpulalin Jehová». Uma makgtayanit nakgalhi tlan talakapastakni.

18. ¿Tuku xlakata wix makgkatsiya pi Dios maxkinitan akgtum lanka talakgalhaman, chu tuku xlakata tlan nawana «kamalankiw Jehová»?

¹⁸ Salmista xkatsi pi israelitas xkgalhikgo akgtum lanka talakgalhaman xlakata Dios kaj wa xkalaksaknit xlakata nakamaxki xTachuwin, «ixlimapakgsin y ixtastakyaw kamalakgapasinit» (kalikgalhtawakga Salmo 147:19, 20). Akinin na tlan namakgkatsiyaw xtalakgalhaman, xlakata Jehová kaj man akinin kinkalaksaknitan xlakata nalinaw xtukuwani. Lakgapasaw Dios, chu kinkalipulalinan xTachuwin. Xlakata putum uma, tlan xʼamigo nawanaw. Wa xlakata lu paxtikatsiniyaw. Chuna la tiku tsokgli Salmo 147, pulaklhuwa tuku xlakata nawanaw «kamalankiw Jehová» chu xlakata nakawaniyaw latamanin pi nachuna natlawakgo.