1. ¿Tuku talakgpalinit chuna la titaxtunit kata?

CHUNA la titaxtunit kata, makgapitsi latamanin xkgalhikgo akgtum takanajla. Pero uma talakgpalinit. Tlakg anan latamanin tiku wankgo pi ni kgalhikgo akgtum takanajla. Chu, kmakgapitsi kachikinin lhuwa latamanin wankgo pi ni makgtapakgsikgo kʼakgtum takanajla * (Mat. 24:12).

2. ¿Tuku xlakata lhuwa latamanin wankgo pi ni kgalhikgo akgtum takanajla?

² ¿Tuku xlakata tlakg anan latamanin tiku wankgo pi ni kgalhikgo akgtum takanajla? * Makgapitsi latamanin max kajwatiya lipaxuwakgo latamat o lakkaxtlawakgo xtaʼakglhuwitkan (Luc. 8:14). Makgapitsi tiku xwankgo pi xkgalhikgo akgtum takanajla, la uku ni kanajlanikgo Dios. Nachuna wi tiku kanajlanikgo Dios, pero lakpuwankgo pi takanajla nialh lu xlakaskinka litaxtu, chu nialh tatalakxtumi ciencia. Max nakgaxmatkgo ktelevisión o kradio pi latamat lakatsukulh xlakata evolución, chu max nachuna wankgo mi makgalhtawakgenanin chu miʼamigos. Pero ni kawanikan tuku xaxlikana xlakata nakanajlanikgo Dios. Makgapitsi ni lakgatikgo pi tiku pulalinkgo takanajla kajwatiya lakaskinkgo tumin. Chu kmakgapitsi kachikinin, mapakgsinanin wilikgo limapakgsin xlakata tuku tlawakgo takanajla.

3. ¿Tuku xlakata tlawaka uma artículo?

³ Jesús kinkawanin «kakamakgtayatit latamanin xliputum kachikinin xlakata kistalaninanin nawankgo» (Mat. 28:19). ¿La tlan  nakamakgtayayaw tiku ni kgalhikgo akgtum takanajla napaxkikgo Dios chu kstalaninanin Cristo nalitaxtukgo? Tuku kuenta kilitlawatkan xlakata la makgamakglhtinankgo tamakatsinin latamanin wa xlakata la kamakgastakka. Akgtum liʼakxilhtit, tiku kamakgastakka kʼEuropa ni makgamakglhtinankgo tamakatsinin la tiku xalak Asia. Anta kʼEuropa, lhuwa latamanin wi tuku katsikgo xlakata Biblia chu katsikgo pi Dios malakatsukilh putum tuku anan. Pero kʼAsia, makgapitsi latamanin nitu katsikgo xlakata Biblia chu asta max ni kanajlakgo pi wi chatum Malakatsukina. Uma artículo tlawaka xlakata nakinkamakgtayayan nakalakgchanaw xnakujkan tiku kalitachuwinanaw Dios, maski tanu xtakanajlakan o tanu niku kamakgastakka.

4. ¿Tuku xlakata nalakpuwanaw pi wi tuku tlan nakitaxtu?

⁴ Kalakpuwaw pi tlan nakinkakitaxtuniyan. Akgatunu kata, lhuwa latamanin tiku ni makgtapakgsikgo kʼakgtum takanajla xtatayananin Jehová litaxtukgo. Lhuwa xkatsikgoya makgapitsi limapakgsin xlakata tlawakan tuku nitlan, wa xlakata nitlan xʼakxilhkgo akxni xpulalinanin takanajla xtlawakgo tuku nitlan, chu amakgapitsi xtlawakgo tuku laklixkajni. Tiku chuna xlismanikgonit makgxtakgkgonit uma talismanin. Xlakata xtamakgtay Jehová, tlan nakatekgsaw tiku xlikana makglhtinamputunkgo latamat nema ni kgalhi xlisputni (Hech. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4).

5. ¿Tuku xlakata makgapitsi latamanin tlan makgamakglhtinankgo tamakatsinin?

⁵ Tlan kalikatsiw chu liwana kachuwinaw. Lhuwa latamanin tlan makgamakglhtinankgo tamakatsinin ni wa xlakata tuku wanaw, wata xlakata la wanaw. Lakgatikgo pi tlan nakalikatsiniyaw, tlan nakatachuwinanaw chu nakalimasiyaniyaw pi kalilakgaputsayaw. Ni fuerza kawaniyaw pi nakinkakgaxmatnikgoyan. Wata katsiputunaw tuku lakpuwankgo xlakata takanajla chu tuku xlakata chuna lakpuwankgo. Chu makgapitsi ni lakgatikgo kalitachuwinankgo xlakata takanajla tiku ni lakgapaskgo. Asta lakpuwankgo pi nitlan nakakgalhskina tuku lakpuwankgo xlakata Dios. Chu makgapitsi maxanankgo nakaʼakxilhkan pi talikgalhtawakgamakgolh Biblia chatum xtatayana Jehová. Pero tuku tlawaputunaw wa nakuentajtlawayaw tuku makgkatsikgo (2 Tim. 2:24, nota).

6. ¿La limasiyalh Pablo pi liwana xkatsi la nalakgpali xtachuwin akxni natalakaskin, chu tuku tlan natlawayaw xlakata nastalaniyaw xliʼakxilhtit?

⁶ ¿Tuku natlawayaw komo wi tiku ni kgaxmatputun xlakata Biblia, tamalakatsukin, Dios o takanajla? Kalakgpaliw kintachuwinkan chuna la tlawalh apóstol Pablo. Akxni kalitachuwinalh judíos xlakata Dios, limaklakaskilh Biblia xlakata tlan nakatachuwinan. Pero akxni katachuwinalh filósofos xalak Grecia anta kʼAreópago, ni kalitachuwinalh tuku xalak Biblia (Hech. 17:2, 3, 22-31). ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit? Komo tiku natachuwinanaw ni kanajla tuku wan Biblia, max tlan nawan ni nalitachuwinanaw tuku wan Biblia. Komo lakpuwanaw pi chatum lataman ni lakaskin naʼakxilhkan pi kinkatakgalhtawakgaman Biblia, tlan namasiyaniyaw textos chuna la ni naʼakxilhkan, max kʼakgtum celular.

7. Chuna la wan 1 Corintios 9:20-23, ¿tuku max natlawayaw xlakata nastalaniyaw xliʼakxilhtit Pablo?

⁷ Kakalakgalhamaw chu kakakgaxmatniw. Talakaskin nakatsiyaw tuku xlakata chuna lakpuwankgo latamanin (Prov. 20:5). Kaʼakxilhparaw xliʼakxilhtit Pablo. Xla judío xwanit, wa xlakata lakgpalilh la nakalitachuwinan Dios tiku ni judíos xwankgonit, nema nitu xkatsikgo xlakata Jehová chu xlakata Biblia. Komo akinin kaʼakgatekgsniputunaw latamanin tiku kalitachuwinanaw Dios, max natalakaskin naputsayaw kilikgalhtawakgakan tuku katsiputunkgo o tlan naskiniyaw xtamakgtay chatum tala tiku liwana katsi (kalikgalhtawakga 1 Corintios 9:20-23).

8. ¿La tlan namatsukiyaw akgtum tlan takgalhchuwin xalak Biblia?

 ⁸ Tuku tlawaputunaw wa pi katekgsputunaw latamanin tiku xlikana kgaxmatputunkgo tamakatsinin (Mat. 10:11). Xlakata chuna natlawayaw, kakawaniw pi kalichuwinankgolh tuku lakpuwankgo chu kakakgaxmatniw. Chatum tala xalak Inglaterra kakgalhskin latamanin tuku lakpuwankgo pi talakaskin xlakata naʼanan tapaxuwan ktamakgaxtokgat, la nakastakyawakan kamanan chu tuku tlan natlawayaw akxni kinkatlawanikanan tuku ni xaʼakgstitum. Akxni lataman kgalhtinan, xla kgalhskin: «¿Tuku lakpuwana xlakata uma tastakyaw nema tsokgka liwakaya akgtiy mil kata?». Chu alistalh, masiyani makgapitsi textos kxteléfono.

9. ¿La tlan nakamakgtayayaw latamanin tiku ni lu lichuwinamputunkgo xlakata Dios?

⁹ ¿La tlan nakalakgchanaw xnakujkan latamanin tiku ni lu lichuwinamputunkgo xlakata Dios? Nakalitachuwinanaw tuku xlakan lakgapaskgo. Akgtum liʼakxilhtit, makgapitsi lu lakgatikgo tuku akxilhkgo. Max tlan nakawaniyaw: «Max katsiya pi lhuwa tuku latamanin tlawakgonit wa xlakata lhkaxtukgonit tuku anan. Akgtum liʼakxilhtit, tiku tlawakgo akgtum micrófono kuentajtlawakgonit la kgaxmatkan chu tiku tlawakgo cámaras kuentajtlawakgo lakgastapu. ¿Tuku malakpuwaniyan akxni lilakpuwana tuku anan kKatiyatni? ¿Lakpuwana pi lakatsukukgolh xlakata akgtum stlan litliwakga o atanu?». Akxni kgaxmatnitawa, tlan nawaniyaw: «Akxni xalakgskgalalan ingenieros likgalhtawakgakgo la tlawakanit lakgastapu chu takgen, max nakinkakgalhskinkanan tiku xlakata katsinimakgolh. Lu kaks klilakawa tuku wa chatum poeta xalamakgasa kgalhskininalh komo nila kgaxmata tiku tlawalh takgen chu komo nila akxilha tiku tlawalh lakgastapu. Alistalh, uma poeta lichuwinampa pi tiku tlawalh uma wa tiku kamaxki liskgalala latamanin. Makgapitsi lakgskgalalan lakchixkuwin nachuna lakpuwankgo» (Sal. 94:9, 10). Chu alistalh tlan namasiyaniyaw akgtum video xla jw.org^® xla serie «Opiniones sobre el origen de la vida», ksección «Entrevistas y experiencias» (kapit PUBLICACIONES > VIDEOS). O max tlan namaxkiyaw folleto ¿Es la vida obra de un Creador? o folleto El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis.

10. ¿Tuku atanu tlan nawanaw akxni natachuwinanaw tiku ni kgaxmatputun xlakata Dios?

¹⁰ Lhuwa latamanin lakaskinkgo pi latamat tlakg tlan xwa kkilhtamaku nema aku namin. Pero lhuwa pekuankgo xlakata lakpuwankgo pi Katiyatni namalakgsputukan o nialhti nalatama.  Chatum superintendente viajante xalak Noruega wan pi tiku ni lu kgaxmatputunkgo xlakata Dios max nalichuwinamputunkgo tuku lama kkakilhtamaku. Akxni tsinu tachuwinanita, kgalhskin: «¿Lakpuwana pi tlakg tlan natawila kkilhtamaku nema aku mima? ¿Tiku lakpuwana pi tlan namakgantaxti uma? ¿Wa mapakgsinanin, lakgskgalalan lakchixkuwin o atanu?». Akxni liwana kgaxmatninita, likgalhtawakgani akgtum texto nema lichuwinan tuku xatlan naʼanan kkilhtamaku nema aku mima. Chu amakgapitsi lakgatikgo tamalaknun nema lichuwinan pi Katiyatni ni katimalakgsputuka chu pi anta nalatamakgo latamanin tiku tlan likatsikgo (Sal. 37:29; Ecl. 1:4).

11. 1) ¿Tuku xlakata tanu tanu tuku nalichuwinanaw akxni namatsukiyaw takgalhchuwin? 2) Chuna la lichuwinalh Pablo kRomanos 1:14-16, ¿tuku kuenta kilitlawatkan?

¹¹ Lu tlan kitaxtu komo tanu tanu tuku nalichuwinanaw akxni namatsukiyaw takgalhchuwin. Chatunu latamanin tanu taunu la lakpuwankgo. Tuku lakgati chatum, achatum max ni lakgati. Wi tiku max nalichuwinankgo xlakata Dios o Biblia, chu amakgapitsi kgaxmatkgo komo pulana tanu tuku kalitachuwinanaw. Maski chuna, tlan nalimaklakaskinaw kinkilhtamakujkan xlakata nakatachuwinanaw putum latamanin (kalikgalhtawakga Romanos 1:14-16). Chu putum kilhtamaku kalakapastakwi pi wa Jehová tiku tlawa pi nastaka tuku xaxlikana kxnakujkan tiku paxkikgo tuku xaʼakgstitum (1 Cor. 3:6, 7).

12. ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata tlan nakatachuwinanaw latamanin xalak Asia xlakata tiku nikxni lakpuwankgonit pi anan chatum Malakatsukina?

¹² Kxlikalanka katiyatni, lhuwa natalan katekgskgo latamanin tiku minkgoyacha kʼAsia. Lhuwa tiku minkgoyacha kkachikinin niku mapakgsinanin ni mastakgo talakaskin nakakninaniyaw Dios. Lhuwa kkachikinin xalak Asia, latamanin nikxni lakpuwankgonit pi anan chatum Malakatsukina. Makgapitsi lu katsiputunkgo chu makglhtinankgo akgtum takgalhtawakga xalak Biblia akxni kamalaknunikan. Pero, amakgapitsi pulana nitu katsiputunkgo xlakata Dios. ¿Tuku natlawayaw xlakata tlan nakalitachuwinanaw xaxlikana? Makgapitsi natalan akxilhkgonit pi lu makgtayanan tanu tuku nalimatsukiyaw takgalhchuwin, nakalilakpuwanaw latamanin chu alistalh akxni matlanikgo, litachuwinankgo la kamakgtayakgonit xtastakyaw Biblia.

13. ¿Tuku natlawa pi latamanin nakatsiputunkgo xlakata Biblia? (Kaʼakxilhti xmakni revista).

¹³ Tuku lakgatikgo makgapitsi latamanin wa xtastakyaw Biblia (Ecl. 7:12). Anta kNueva York, chatum tala tiku kalakgapaxialhnan tiku chuwinankgo chino mandarín lichuwinan: «Kliskuja nakkalilakgaputsa latamanin chu nakkakgaxmatni. Komo kkatsi pi aku chimakgolh kʼuma kachikin, kkakgalhskin la kakitaxtunima, chu komo tekgskgonita taskujut chu la kalikatsinikanit». Min kilhtamaku, uma tlawa pi tlan nakalitachuwinan tuku xalak Biblia. Akxni tlan akxilha, tala wanipara: «¿Tuku lakpuwana wix pi kilitlawatkan xlakata tlan nalatalalinaw? ¿Kimaxkiya talakaskin nakmasiyaniyan tuku wan Biblia? Wan: “Namalakatsukiya akgtum taʼakglhuwit xtachuna la namalakkiya akgtum malakcha. Xlakata nina staka taʼakglhuwit katapanu”. ¿Lakpuwana pi uma tastakyaw makgtayanan xlakata tlan nalatalalinaw?» (Prov. 17:14). Umakgolh takgalhchuwin nakinkamakgtayayan nakatsiyaw tiku tlan nakinkamakgamakglhtinankgoyan akxni nataspitparayaw.

14. ¿Tuku tlawa chatum tala xalak Lejano Oriente xlakata nakamakgtaya latamanin tiku wankgo pi ni kanajlanikgo Dios?

¹⁴ ¿Tuku tlan nakawaniyaw tiku wankgo pi nitu lama Dios? Chatum tala xalak Lejano Oriente tiku lu katsini kalitachuwinan Dios latamanin tiku ni kgalhikgo akgtum takanajla lichuwinan:  «Unu, akxni latamanin wankgo pi ni kanajlanikgo Dios wamputunkgo pi ni kanajlakgo pi xlilat nakakninaniyaw atanu dioses. Lakgachunin kwani pi nachuna klakpuwan pi makgapitsi dioses nixaxlikana, wata wa lakchixkuwin tiku tlawakgonit. Alistalh, klikgalhtawakgani Jeremías 16:20, niku wan: “¿Tlan chatum chixku natlawa chatum dios maski xla ni chatum dios?”. Alistalh, kkgalhskin la tlan nakatsiyaw tiku xaxlikana Dios xlakata lakchixkuwin tlawakgonit lhuwa dioses. Liwana kkgaxmata xtakgalhtin chu klikgalhtawakga Isaías 41:23: “Kalichuwinantit tuku aku nala kkilhtamaku nema aku mima, xlakata nakkatsiyaw pi wixin dioses”. Alistalh kmasiyani tuku lichuwinanit Jehová xlakata kilhtamaku nema aku mima».

15. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit chatum tala xalak este xla Asia?

¹⁵ Kaʼakxilhwi tuku tlawa chatum tala xalak este xla Asia akxni kalakgapaxialhnampara latamanin. Xla lichuwinan: «Kkamasiyani xliskgalala Biblia, chu la kgantaxtunit tuku xlichuwinankanit chu litliwakga nema litatlawanit tuku anan. Alistalh, kkamakgtaya naʼakxilhkgo pi xlikana anan chatum malakatsukina tiku xaskgalala. Akxni lataman akxilha pi Dios xlikana lama, kmasiyani tuku wan Biblia xlakata Jehová».

16. Chuna la wan Hebreos 11:6, ¿tuku xlakata talakaskin nakgalhinikgo takanajla Dios chu Biblia chu la tlan nakamakgtayayaw?

¹⁶ Akxni kamakgalhtawakgeyaw latamanin tiku ni kanajlanikgo Dios, chuntiya namatliwakglhaw xtakanajla xlakata Dios xlikana lama (kalikgalhtawakga Hebreos 11:6). Nachuna nakamakgtayayaw nalipawankgo Biblia. Wa xlakata max natalakaskin pi makglhuwa nakawaniyaw akgtum tamasiy. Akxni katakgalhtawakgayaw, max liwana nalakputsananiyaw pi Biblia wa xTachuwin Dios. Akgtum liʼakxilhtit, tlan nalichuwinanaw tuku xlichuwinankanit chu la kgantaxtunit, tuku lichuwinankgo lakgskgalalan lakchixkuwin, chu tuku lichuwinan Biblia o xtastakyaw.

17. ¿Tuku tlan natlawayaw komo kapaxkiyaw latamanin?

¹⁷ Akxni kalimasiyaniyaw tapaxkit latamanin, maski kgalhikgo xtakanajlakan o ni, kamakgtayayaw nastalanikgo Cristo (1 Cor. 13:1). Tuku lakaskinaw akxni kamasiyaniyaw latamanin xaxlikana xalak Biblia, wa pi naʼakgatekgskgo pi Dios kinkapaxkiyan chu lakaskin pi na napaxkiyaw. Kata kata, tamunukgo lhuwa latamanin tiku xapulana nitu xkatsiputunkgo xlakata takanajla, pero la uku paxkikgo Dios. Wa xlakata, nikxni kalakpuwaw pi nitlan kintikakitaxtunin, kakalimasiyaniw tapaxkit putum latamanin. Kakakgaxmatniw chu kakaʼakgatekgsniw. Kakamasiyaniw nastalanikgo xtatukit Cristo.