1. ¿Tuku latlawanikgo latamanin akxni latlajaputunkgo?

KʼUMA kakilhtamaku, lhuwa latamanin kaxatukawa tuku tlawakgo xlakata nalimasiyakgo pi tlakg xlakaskinka litaxtukgo nixawa amakgapitsin. Max chatum chixku tiku kgalhi akgtum negocio natlawa tuku nitlan xkakitaxtunilh amakgapitsin xlakata lakaskin pi tlakg tlan kakitaxtunilh nixawa amakgapitsi tiku na kgalhikgo negocios. Max chatum tiku kgamanan futbol natlawani tuku nitlan achatum tiku na kgamanama xlakata natlajanan. O max chatum tiku tanuputun kʼakgtum xlakaskinka universidad naʼakgskgawinan akxni natlawa xʼexamen xlakata tlan natanu. Kstalaninanin Cristo katsiyaw pi putum uma nitlan, xlakata putum uma «xtatlaw xamakglakgalhina makni» (Gál. 5:19-21). Pero ¿tlan makgapitsi natalan maski ni chuna tlawaputunkgo limasiyakgo pi tlakg xlakaskinka litaxtukgo nixawa amakgapitsin? Lu xlakaskinka nakgalhtiyaw uma takgalhskinin xlakata akxni latlajaputunkan ni makgtayanan makxtum natawila congregación.

2. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

² Kʼuma artículo nalichuwinanaw makgapitsi ni xalaktlan tayat nema natlawakgo pi nalimasiputunaw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw nixawa kinatalankan. Na nakalichuwinanaw xliʼakxilhtitkan makgapitsi xlakskujnin Jehová tiku latamakgolh makgasa chu ni limasiyaputunkgolh pi tlakg xlakaskinka xlitaxtukgo nixawa amakgapitsin, pero pulana talakaskin kiʼakstukan nakinkalakputsananikanan. Kaʼakxilhwi la natlawayaw.

3. ¿Tuku takglhskinin xlakaskinka nakalilakpuwanaw?

³ Tlan kitaxtu komo ni xmakgasni kiʼakstukan kinkalakputsananikanan.  Tlan nalilakpuwanaw umakgolh takgalhskinin: «¿Talakaskin naktamalakxtumi tuku tlawakgo amakgapitsin tuku akit ktlawa xlakata tlan nakmakgkatsi? ¿Tuku kimakgpuwantini nakgmakgtayanan kcongregación? ¿Chuna ktlawa kaj xlakata tlakg xlakaskinka klitaxtuputun nixawa amakgapitsin, o nixawa chatum tala chixku o tala puskat? ¿O chuna ktlawa kaj xlakata kmaxkiputun Jehová tuku tlakg tlan?». ¿Tuku xlakata xlakaskinka nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin? Kaʼakxilhwi tuku wan Biblia.

4. ¿Tuku xlakata ni xlilat natamalakxtumiyaw tuku tlawakgo amakgapitsin chu tuku tlawayaw akinin chuna la wan Gálatas 6:3, 4?

⁴ Biblia kinkawaniyan pi ni katamalakxtumiw tuku tlawakgo amakgapitsin tuku akinin tlawayaw (kalikgalhtawakga Gálatas 6:3, 4). ¿Tuku xlakata? Komo akxni tamalakxtumiyaw tuku tlawayaw chu tuku tlawakgo amakgapitsin makgkatsiyaw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw, uma max natlawa pi tlankajwa namakgkatsiyaw. Chu komo namakgkatsiyaw pi nitu litaxtuyaw, max nataxlajwaniyaw. Ni limasiyakan liskgalala akxni kgalhikan umakgolh pulaktiy talakapastakni (Rom. 12:3). Chatum tala xalak Grecia tiku wanikan Katerina * wan: «Xaklismani xaktamalakxtumi chuna la stlan tasiyakgo amakgapitsin chu la ktasiya akit, chuna la xlichuwinankgo Dios chu chuna la xlikatsikgo. Uma xkimamakgkatsini pi nitu xaklitaxtu». Kalakapastakwi pi Jehová ni kinkalimin kxkachikin xlakata stlan tasiyayaw, xlakata liwana katsiniyaw chuwinanaw o xlakata lu kinkalakgapaskanan, wata kinkalimin xlakata katsi pi xʼamaw paxkiyaw chu xʼamaw kgalhakgaxmataw xKgawasa (Juan 6:44; 1 Cor. 1:26-31).

5. ¿Tuku masiyaniyan tuku titaxtulh chatum tala tiku wanikan Hyun?

⁵ Tlan nalilakpuwanaw uma takgalhskinin: «¿Kiliʼakxilhkgo amakgapitsin chuna la tiku makgtayanan xlakata naʼanan takaksni o ni xmakgasni kkatakgalhi taʼakglhuwit amakgapitsin?». Kaʼakxilhwi tuku titaxtulh chatum tala chixku tiku wanikan Hyun, tiku lama kCorea del Sur. Milh kilhtamaku xla lakpuwa pi natalan tiku xkgalhikgo akgtum talakgatay kcongregación xlimasiyaputunkgo pi tlakg xlakaskinka xlitaxtukgo nixawa xla. Xla wan: «Nitlan xakkalichuwinan chu nikxni xaklakgati tuku xwankgo». ¿Chu tuku kitaxtulh? Xla wan: «Chuna la xaklikatsi tlawalh pi xʼanalh tapapitsit kcongregación». Makgapitsi xʼamigos makgtayakgolh naʼakxilha pi nitlan tuku xtlawama. Hyun tlawalh talakgpalit nema xtalakaskin, chu la uku lu tlan kgolotsin litaxtu. ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Komo akxilhaw pi limasiyaputunaw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw nixawa amakgapitsin chu ni makgtayananaw pi kaʼanalh takaksni xlilat tunkun nalakgpaliyaw tuku talakaskin.

6. Chuna la wan Gálatas 5:26, ¿tuku ni xalaktlan tayat max natlawa nalimasiyaputunaw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw nixawa amakgapitsin?

⁶ (Kalikgalhtawakga Gálatas 5:26). ¿Tuku ni laktlan tayat natlawa pi nalimasiyaputunaw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw nixawa amakgapitsin? Pulaktum wa tatlankit. Tiku kgalhi uma tayat kajwatiya xʼakstu lilakgaputsakan. Lakgkatsalakanankan wa atanu nitlan tayat. Tiku lakgkatsalakanan ni kajwatiya lakaskin tuku achatum kgalhi, na lakaskin pi ama lataman nialh kakgalhilh. Wa xlakata, akxni wi tiku lakgkatsalakanikan, kilhchanima pi ni akxilhputunkan. Tamakgatliniputunaw uma ni xalaktlan tayat xtachuna la tuku puksa.

7. ¿Tuku liʼakxilhtit tlan nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku nitlan kitaxtu akxni tlankajwanankan chu lakgkatsalakanankan?

⁷ Tatlankit chu lakgkatsalakanankan tlan natamalakxtumiyaw xaluwa kiwi nema wakgo xtalayaw akgtum chiki. Maski lu stlan tasiya chiki,  komo wamakgo laktsu luwa namin kilhtamaku uma chiki nalakxla. Xtachuna la uma, komo wi tiku makgasata la skujnanima Jehová, pero komo tlankajwa makgkatsi chu lakgkatsalakanan, lu nitlan nakitaxtuni (Prov. 16:18). Nialh katiskujnanilh Jehová, xʼakstu natlawanikan tuku nitlan chu na nakatlawani tuku nitlan amakgapitsin. ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata ni tlankajwa namakgkatsiyaw chu ni nalakgkatsalakananaw?

8. ¿La tlan nalakgmakganaw tatlankit?

⁸ Tlan nalakgmakganaw tatlankit komo nastalaniyaw tastakyaw nema apóstol Pablo kamaxkilh natalan xalak Filipos: «Nitu katlawatit kaj xlakata nalitalatlawananatit chu nipara natlankajwananatit, wata katataktujutit chu amakgapitsin tlakg xlakaskinka kakaʼakxilhtit nixawa wixin» (Filip. 2:3). Komo nalakpuwanaw pi amakgapitsin tlakg xlakaskinka litaxtukgo, ni katilimasiyaputuw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw o pi tlakg tlan wi tuku tlawayaw, wata nalipaxuwayaw tuku xlakan tlan tlawakgo. Uma tlakg xlakaskinka chuna natlawayaw komo maklakaskimakgolh tuku katsinikgo xlakata nalimalankikgo Jehová. Chu komo natalan tiku wi tuku katsinikgo, nastalanikgo xtastakyaw Pablo na wa naʼakxilhkgo laktlan tayat nema kgalhikgo amakgapitsin. Tuku nakitaxtu wa pi kimputumkan namakgtayananaw xlakata congregación makxtum natawila chu naʼanan takaksni.

9. ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni nalakgkatsalakananaw?

⁹ ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni nalakgkatsalakananaw? Ni nalakpuwanaw pi putum tlan tlawayaw. Komo kgalhiyaw uma tayat, ni katilimasiyaputuw pi tlakg katsiniyaw chu tlakg lhuwa tuku tlan tlawayaw nixawa amakgapitsin. Wata nalakputsayaw la tlan nakatsiniyaw xpalakata tiku tlakg lhuwa tuku katsinikgo nixawa akinin. Komo chatum tala xalak congregación matitaxti laktlan taʼakgchuwin, tlan nakgalhskinaw la lakkaxwili xtaʼakgchuwin. Komo chatum tala puskat, kgama lakkaxtlawa xliwat, tlan nakgalhskinaw xlakata na tlan nakatsiniyaw. Chu, komo chatum kgawasa, ni katsini la tlan nakatalalin amakgapitsin, max tlan naskini tastakyaw tiku ni tuwa makgkatsi nakatalalin amakgapitsin. Putum uma nakinkamakgtayayan xlakata niti nalakgkatsalakaniyaw chu nakinkamakgtayayan xlakata tlakg lhuwa tuku nakatsiniyaw.

10. ¿Tuku titaxtulh Gedeón?

¹⁰ Kalilakpuwaw tuku titaxtulh Gedeón, tiku xalak xtribu Manasés xwanit, chu lakchixkuwin xalak xtribu Efraín. Xlakata xtamakgtay Jehová, Gedeón chu 300 ksoldados xtlajanankgonit kʼakgtum guerra chu max tlan xlitlankajwanankgolh uma. Lakchixkuwin xalak Efraín ankgolh tachuwinankgo Gedeón, pero ni xlakata tlan namamakgkatsinikgo, wata xlakata natataʼakglhuwikgo. Xlakata tuku wan Biblia, tasiya pi xlisitsikgo xlakata ni xkawanikanit xʼankgolh makgtlawakgo guerra lata xapulana akxni katalatlawakgolh xtalamakgasitsin Dios. Tlakg xlilakgaputsakgo pi latamanin xmaxkikgolh kakni xtribujkan chu ni xlilakpuwankgonit tuku tlakg xlakaskinka: Gedeón aku xmakgtayananit xlakata xmaxkika kakni xtukuwani Jehová chu xlakata nitu xtlawanika xkachikin (Juec. 8:1).

11. ¿La kakgalhtilh Gedeón lakchixkuwin xalak xtribu Efraín?

¹¹ Gedeón tataʼaktujulh chu kawanilh lakchixkuwin xalak xtribu Efraín: «¿Chu tuku ktlawanit akit nixawa tuku wixin tlawanitantit?». Alistalh kamalakapastakalh tuku xlimasiya pi Jehová xkasikulunatlawanit, wa xlakata nialh sitsikgolh (Juec. 8:2, 3). Gedeón ni mastalh talakaskin pi xmakgatlajalh tatlankit xlakata xmakgtayanalh pi xʼanalh takaksni kxkachikin Dios.

12. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku titaxtukgolh efraimitas chu Gedeón?

¹² ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma tuku lichuwinan Biblia? Xpalakata efraimitas, katsiniyaw pi ni tlakg xlakaskinka naliʼakxilhaw nakinkamaxkikanan kakni nixawa Jehová. Xpalakata Gedeón, tiku pulalinkgo familia chu lakgkgolotsin tlan nakatsinikgo pi komo wi tiku kasitsinilh xlakata wi tuku tlawakgolh, xliskujatkan naʼakgatekgskgo tuku xlakata uma lataman chuna makgkatsi. Na tlan nawanikgo laktlan tachuwin komo wi tuku tlan tlawanit. Xlakata tlan natlawakan uma, talakaskin tataktujut, liwaka akxni liwana tasiya pi achatum nitlan tuku tlawama. Pero tlakg xlakaskinka naʼanan takaksni nixawa nalimasiyayaw pi tlan tuku lakpuwanaw akinin.

13. ¿Tuku taʼakglhuwit xkgalhi Ana, chu tuku tlawalh?

¹³ Na kalichuwinaw tuku titaxtulh Ana. Xla xtamakgaxtokga chatum levita tiku xwanikan Elcaná, tiku lu xpaxki. Pero Elcaná xkgalhi achatum xpuskat tiku xwanikan Peniná. Xla tlakg xpaxki Ana nixawa Peniná. «Peniná xkgalhi xkamanan, pero Ana nipara chatum xkgalhi». Peniná «ankgalhin xlikgalhkgamanan xlakata nitlan xmamakgkatsiniputun», chu wa xlakata «Ana lu xtasa chu ni xwayamputun» (1 Sam. 1:2, 6, 7). Maski chuna, Biblia ni wan pi Ana xmakgaxokgoputulh Peniná. Wata wanilh Jehová tuku xmakgkatsi kxnaku chu lipawalh pi xʼama makgtaya. Ni katsiyaw komo Peniná lakgpalilh xtayat. Pero katsiyaw pi Ana kgalhipa takaksni, xlakata Biblia wan pi «nialh litasiyalh kxlakan pi xlipuwan» (1 Sam. 1:10, 18).

14. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku titaxtulh Ana?

 ¹⁴ ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku titaxtulh Ana? Komo wi tiku limasiyaputun pi tlakg xlakaskinka nixawa akinin, kalakapastakwi pi akinin tlan ni namastayaw talakaskin kalalh tuku nitlan. Ni kilimastatkan talakaskin pi namakgtanuyaw kʼakgtum taʼakglhuwit. Ni kamakgapuspitniw tiku kinkatlawanin tuku nitlan, wata katachuwinaw xlakata tlan natalalimparayaw (Rom. 12:17-21). Maski tiku chuna kinkalikatsinin ni natalakgpali, akinin chuntiya tlan namakgkatsiyaw chu nakgalhiyaw tapaxuwan.

15. ¿Tuku lakxtum xkatlawa apóstol Pablo chu Apolos?

¹⁵ Xaʼawatiya, kalichuwinaw tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit apóstol Pablo chu Apolos. Xchatiykan liwana xlakgapaskgo xaSanto Tatsokgni, chu xlitaxtukgo chatiy makgalhtawakgenanin tiku lu xkalakgapaskan. Nachuna, xchatiykan xmakgtayanankgonit xlakata lhuwa latamanin kstalaninanin Cristo xlitaxtukgolh. Pero nipara chatum xlimasiyaputun pi tlakg xlakaskinka xwanit nixawa achatum.

16. ¿La xlikatsi Apolos?

¹⁶ Apolos «xlakachinit kʼAlejandría», akgtum kachikin nema lu xlakgapaskan chu lhuwa tiku anta xʼankgo kgalhtawakgakgo kxapulana siglo. Xlakata tuku wan Biblia, liwana tasiya pi lu tlan akgchuwina xwanit chu «liwana xlakgapasa Tatsokgni» (Hech. 18:24). Akgtum kilhtamaku, akxni Apolos titamakgxtakgli kCorinto, makgapitsi natalan xalak uma congregación liwana limasiyakgolh pi wa xʼamakgolh laksakkgo nixawa amakgapitsi natalan, chuna la Pablo (1 Cor. 1:12, 13). ¿Tlawalh Apolos pi chuna xlikatsikgolh natalan? Nila lakpuwanaw pi chuna tlawalh. Akgtum kilhtamaku, akxni Apolos nialh anta xwi kCorinto, Pablo makglhuwa wanilh pi xtaspitpa (1 Cor. 16:12). Pablo nikxni chuna xwanilh komo xlakpuwa pi Apolos xmapitsiputun congregación. Xlikana pi Apolos liwana xmaklakaskima  tuku xkatsini: xlakata xlichuwinama xalaktlan tamakatsinin chu xkamatliwakglhma xnatalan. Na tlan liwana nakatsiyaw pi Apolos chatum chixku tiku xtaʼaktuju. Akgtum liʼakxilhtit, ni anan tuku masiya pi sitsilh akxni Áquila chu Priscila «tlakg aktanks maʼakgatekgsnikgolh xtiji Dios» (Hech. 18:24-28).

17. ¿Tuku tlawalh Pablo xlakata xʼanalh takaksni kcongregación?

¹⁷ Apóstol Pablo liwana xkatsi xlakata xatlan taskujut nema xtlawama Apolos. Pero ni lakgaputsalh pi xlakpuwanka pi Apolos tlakg xlakaskinka xlitaxtu nixawa xla. Tastakyaw nema tsokgnanilh congregación xalak Corinto limasiya pi Pablo chatum chixku tiku xtaʼaktuju, pi ni xlakpuwan pi putum tlan xtlawa chu pi tlan talakapastakni xkgalhi. Xla ni lakgatilh pi makgapitsi xwankgolh «Akit ktapakgsini Pablo», wata xla malankilh Jehová chu Jesucristo (1 Cor. 3:3-6).

18. Chuna la wan 1 Corintios 4:6, 7, ¿tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Apolos chu apóstol Pablo?

¹⁸ ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Apolos chu apóstol Pablo? Pi putum taskujut nema tlawayaw xpalakata Jehová chu la tlan kinkakitaxtuniyan akxni kamakgtayayaw makgapitsin xlakata natamunukgo, kajwatiya tlan chuna tlawayaw xlakata Jehová kinkasikulunatlawayan. Atanu tuku katsiniyaw wa pi akxni tlakg lhuwa talakgatay kgalhiyaw kcongregación, tlakg lhuwa tuku tlan natlawayaw xlakata namakgtayananaw naʼanan takaksni chu makxtum natawila congregación. Lakgkgolotsin chu siervos ministeriales wa uma tuku tlawakgo akxni kxTachuwin Dios kilhtiyakgo tastakyaw nema mastakgo chu ni tlawakgo tuku nalimasiyakgo pi xlakan xlakaskinka litaxtukgo. Wata kamakgtayakgo putum tiku xalak congregación xlakata nastalanikgo tlakg xatlan liʼakxilhtit, Cristo Jesús. ¡Lu paxtikatsiniyaw xlakata akxtum kinkataskujmakgon! (Kalikgalhtawakga 1 Corintios 4:6, 7).

19. ¿Tuku tlan natlawayaw kimputumkan? (Na kaʼakxilhti recuadro « Ni kalatlajaputuw»).

¹⁹ Kimputumkan Dios kinkamaxkinitan tuku tlan natlawayaw xlakata tlan nalamakgtayayaw kinchatunukan (1 Ped. 4:10). Max makgkatsiyaw pi ni lhuwa tuku tlawayaw. Pero tuku tlawayaw xlakata makxtum natawila congregación maski ni lu xlakaskinka tasiya, tlan natamalakxtumiyaw akgatunu ladrillo nema litlawakan akgtum chiki. Wa xlakata, kimputumkan chuntiya palha kiliskujatkan xlakata nikxni nalimasiyaputunaw pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw nixawa amakgapitsin. Kalakkaxwiliw xlakata natlawayaw putum tuku matlaniyaw xlakata naʼanan takaksi chu makxtum natawila congregación (Efes. 4:3).