1, 2. 1) ¿Tuku kawanilh Jesús xtamakgalhtawakgen? 2) ¿Tuku xlakata xtamakgalhtawakgen tlawakgolh tuku nitlan? (Na kaʼakxilhti dibujos).

 JESÚS wa: «Lataman tlawaputun tuku xaʼakgstitum, pero makni taxlajwani» (Mat. 26:41b). a Umakgolh tachuwin xlimasiya pi Jesús xʼakgatekgsa pi latamanin makglakgalhinanin litaxtuyaw chu tlawayaw tuku nitlan, pero na limasiyalh pi kuenta kilitlawatkan xlakata ni kiʼakstukan nakinkalipawankanan. Akxni Jesús nina xwan umakgolh tachuwin, xtamakgalhtawakgen liwana xwanikgonit pi nikxni xʼamakgo makgxtakgkgo (Mat. 26:35). Lu tlan tuku xtlawaputunkgo, pero max ni xlilakpuwankgonit pi akxni titaxtukan tuku tuwa kaj lakapala namatlawikana tuku nitlan. Wa xlakata Jesús kawanilh: «Chuntiya skgalalh katawilatit chu katlawatit mioracionkan, xlakata ni natlawayatit talakgalhin» (Mat. 26:41a).

² Akxni chipaka Jesús, ¿tuku tlawakgolh xtamakgalhtawakgen? Xlakata ni skgalalh xwilakgo tlawakgolh tuku nitlan. Kaj lakapala tuku lalh chu ni katsikgolh tuku natlawakgo, chu maski xlitayakgonit pi ni xʼamakgo makgxtakgkgo Jesús, akgxtakgmakgankgolh (Mat. 26:56).

3. 1) Komo ni makgxtakgputunaw Jehová, ¿tuku xlakata talakaskin pi ni kiʼakstukan nakinkalipawankanan? 2) ¿Tuku nalichuwinanaw kʼuma artículo?

³ Talakaskin pi akinin na ni kiʼakstukan nakinkalipawankanan. Xlikana pi putum akinin lakkaxwilinitaw pi ni katitlawaw tuku natlawa pi natamakgatliniyaw Jehová. Pero na makglakgalhinanin akinin, chu max namin kilhtamaku natlawaputunaw tuku nitlan (Rom. 5:12; 7:​21-23). Max kaj xalan nakinkalakgchinan akgtum tatsakgsan chu lu tuwa namakgkatsiyaw natayaniyaw.  Komo ni makgxtakgputunaw Jehová chu Jesús, lu kuenta kilitlawatkan tuku Jesús lichuwinalh chu ankgalhin skgalalh natawilayaw. Wa uma tuku nalichuwinanaw kʼuma artículo. Pulana, naʼakxilhaw tuku lu kuenta kilitlawatkan. Alistalh, nalichuwinanaw tuku tlan natlawayaw xlakata ni natlawayaw talakgalhin. Chu xaʼawatiya, nalichuwinanaw tuku kilitlawatkan xlakata ankgalhin skgalalh natawilayaw.

¿TUKU LU KUENTA KILITLAWATKAN?

4, 5. ¿Tuku xlakata skgalalh kilitawilatkan xlakata ni natlawayaw tuku nitlan maski lakpuwanaw pi ni laklanka talakgalhin?

⁴ Makgapitsi tuku tlawayaw max ni laklanka talakgalhin, pero max xlaktlawalh chuna la talalinaw Jehová. Nachuna, max uma xkinkamatlawin laklanka talakgalhin.

⁵ Putum akinin kinkalakgchinan tatsakgsan, pero chatunu akinin tanu tanu tuku liskujmaw nalakmakganaw. Wa xlakata max tuku chatum lataman akgtum tatsakgsan li’akxilha, achatum ni tatsakgsan li’akxilha. Kalilakpuwanti pi max wi tiku liskujmakgo xlakata ni natlawakgo akgtum lanka talakgalhin chuna la talakgxtumit nema ni xlitatlawat. Amakgapitsin max lismanikgonit tlawakgo tuku lu lixkajni, chuna la tiku max akxilha pornografía o tiku xama xlichixku o xlipuskat xlakata namakgkatsi pi wi tiku tatalakgxtumima. Chu wilakgo amakgapitsin tiku lu liskujmakgo xlakata nalakgmakgankgo tayat nema kgalhikgo lhuwa latamanin chuna la akxni akstu tapakgsiputunkan, kapekuanikan latamanin o lakapala sitsikan. Lu xlikana tuku wa Santiago, pi «tuku chatunu chatunu lu lakgati litaxtuni chuna la liʼakgsiyat» (Sant. 1:14).

6. ¿Tuku talakaskin nalitayayaw?

⁶ ¿Katsiya wix tuku tatsakgsan tuwa makgkatsiya nalakgmakgana? Lu nitlan xkitaxtulh komo xlakpuwaw pi ni talakaskin nalakgmakganaw uma tatsakgsan, o pi akinin lu lakgtliwakgan chu nikxni katitlawaw tuku nitlan (1 Juan 1:8). Pablo wa pi asta “tiku kapulalima espíritu santo” kuenta xlitlawakan xlakata ni nakamatlawikan tuku nitlan (Gál. 6:1). Lu xlakaskinka pi ni kiʼakstukan nataʼakgskgawiyaw chu nalitayayaw tuku tatsakgsan tuwa makgkatsiyaw (2 Cor. 13:5).

7. ¿Tuku lu kuenta kilitlawatkan? Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit.

⁷ Komo katsiyawa tuku tatsakgsan tuwa makgkatsiyaw nalakgmakganaw, ¿tuku kilitlawatkan? ¡Talakaskin tlakg naliskujaw xlakata nalakgmakganaw! Kalilakpuwaw uma: makgasa, ¿niku tlakg ni tuwa xwanit nalaktanukan kʼakgtum kachikin? Kxmalakcha. Wa  xlakata lu xtalakaskin xkuentajtlawaka malakcha. Xtachuna la uma, lu xlakaskinka kuenta natlawayaw nitu nakinkamatlawiyan akgtum talakgalhin, liwaka komo katsiyawa tuku tatsakgsan tuwa makgkatsiyaw nalakgmakganaw (1 Cor. 9:27).

TUKU NAKINKAMAKGTAYAYAN

8, 9. ¿Tuku xlitlawat xwanit kgawasa tiku lichuwinankan kProverbios capítulo 7 xlakata ni xtitlawalh talakgalhin? (Proverbios 7:​8, 9, 13, 14, 21).

⁸ ¿Tuku kilitlawatkan xlakata ni natlawayaw tuku kinkalitsakgsamakan? Kalichuwinaw tuku kinkamasiyaniyan Proverbios capítulo 7. Anta lichuwinankan chatum kgawasa tiku tlawalh talakgxtumit nema ni xlitatlawat. Kversículo 22 wan pi uma kgawasa «kaj lakapala» stalanilh puskat. Pero xapulana versículos kinkalitachuwinanan pi xla wi tuku tsinu tsinu tlawalh nema kimatlawilh talakgalhin.

⁹ ¿Tuku tlawalh uma kgawasa? Pulana, katsisni titaxtulh “lakatsu niku xwi uma puskat”. Alistalh, titaxtulh niku xwi xchik puskat (kalikgalhtawakga Proverbios 7:​8, 9). Akxni akxilhli puskat, ni talakgspitli chu tamakgatlilh. Wata mastalh talakaskin pi puskat xtsukli chu xlitachuwinalh tamakamastan nema xtlawanit, max xlakata xlimasiyaniputun pi tlan xlikatsi (kalikgalhtawakga Proverbios 7:​13, 14, 21). Komo kgawasa nichuna xtitlawalh, max xtilakgmakgalh tatsakgsan chu ni xtitlawalh talakgalhin.

10. Xtachuna la kgawasa tiku lichuwinankan kProverbios, ¿tuku max xmatlawilh talakgalhin chatum kskujni Jehová?

¹⁰ Chatum kskujni Jehová max nachuna xʼakgspulalh. Max natlawa akgtum lanka talakgalhin chu nalakpuwan pi kaj lakapala tuku tlawalh. Max nalakpuwan: «Nipara tsinu kkatsi la chuna lalh». Pero komo nalilakpuwan tuku tlawanit, max naʼakxilha pi wi tuku tsinu tsinu tlawalh nema matlawilh talakgalhin. Max tsukulh katalalin tiku ni xlilat, tsukulh lilakgastanan tuku nitlan o alh niku ni xliʼanat xwanit o akxilhli kʼinternet tuku ni xliʼakxilhat xwanit. Na max nialh tlawalh oración, nialh likgalhtawakgalh Biblia, nialh alh ktamakxtumit o nialh lichuwinalh Dios. Xtachuna la kgawasa tiku lichuwinankan kProverbios, max talakgalhin nema tlawalh ni «kaj lakapala» chuna lalh.

11. Komo ni tlawaputunaw akgtum talakgalhin, ¿tuku kilitlawatkan?

¹¹ ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Ni kajwatiya talakaskin nalakgmakganaw talakgalhin, na talakaskin nalakgmakganaw tuku tsinu tsinu xkinkamatlawin tuku nitlan. Wa uma tuku lichuwinalh Salomón akxni xlichuwinanita tuku akgspulalh uma kgawasa. Lichuwinalh xpalakata puskat: «Ni kaʼakgtsankgatapa kxtiji» (Prov. 7:25). Chu wampa: «Katamakgatlini; ni katalakatsuwi kxchik» (Prov. 5:​3, 8). Umakgolh tachuwin limasiya pi komo ni tlawaputunaw akgtum talakgalhin, talakaskin nalakgmakganaw kaxatukawa tuku chuna xkinkamatlawin. b Uma kilhchanima pi ni namakgtlawayaw tuku amakgapitsin natalan max ni lakpuwankgo pi nitlan, pero nema akinin katsiyaw pi akgtum tatsakgsan xkinkalitaxtunin chu xkinkamatlawin talakgalhin (Mat. 5:​29, 30).

12. ¿Tuku lakkaxwililh natlawa Job, chu la xʼama makgtaya uma skgalalh natawila? (Job 31:1).

¹² Xlakata nalakgmakganaw putum tuku xkinkamatlawin akgtum lanka talakgalhin, kilistalanitkan xliʼakxilhtit Job. Xla lakkaxwililh pi wi tuku xʼama tlawa xlakata ni xkalakpuwanilh tuku nitlan lakpuskatin. Wa: «Kkatalakkaxlanit kilakgastapu» (kalikgalhtawakga Job 31:1). Tuku xlakkaxwilinit natlawa  xʼama makgtaya nikxni naʼakgskgawi xpuskat. Akinin na liwana kililakkaxwilitkan kkinakujkan pi nipara tsinu katitlawaw tuku xkinkamatlawin akgtum talakgalhin.

13. ¿Tuku xlakata kuenta kilitlawatkan tuku lakpuwanaw? (Na kaʼakxilhti dibujos).

¹³ Na kuenta kilitlawatkan tuku lakpuwanaw (Éx. 20:17). Wilakgo tiku lakpuwankgo pi ni talakgalhin nalilakpuwantawilakgo tuku nitlan komo ni tlawamakgo, pero uma ni xlikana. Akxni tlakg lilakpuwanaw tuku nitlan, tlakg tlawaputunaw. Xtachuna la kiʼakstukan xkinkawilinikan tatsakgsan nema alistalh natalakaskin lu naliskujaw nalakgmakganaw. Xlikana pi min kilhtamaku kaj xalan kinkalakgchinan ni xatlan tapuwan. ¿Pero tuku kilitlawatkan akxni chuna la? Lakapala kililakgmakganatkan chu natsukuyaw lilakpuwanaw tuku tlan. Komo chuna natlawayaw, ni katimastaw talakaskin pi ni xatlan tapuwan lu natatliwakglha, nema alistalh nialhla natayaniyaw chu nakinkamatlawiyan akgtum lanka talakgalhin (Filip. 4:8; Col. 3:2; Sant. 1:​13-15).

14. ¿Tuku atanu nakinkamakgtayayan skgalalh natawilayaw xlakata ni natlawayaw talakgalhin?

¹⁴ ¿Tuku atanu nakinkamakgtayayan skgalalh natawilayaw xlakata ni natlawayaw talakgalhin? Talakaskin liwana nakanajlayaw pi ankgalhin tlan kinkakitaxtuniyan akxni kgalhakgaxmataw xlimapakgsin Jehová. Max min kilhtamaku tuwa makgkatsiyaw natlawayaw tuku xla lakaskin chu nalakgmakganaw ni xatlan kintapuwankan chu tuku nitlan tlawaputunaw, pero lu tlan kitaxtu akxni tlawayaw xtalakaskin xlakata kgalhiyaw takaksni.

15. ¿Tuku tlan kitaxtu akxni liskujaw natlawaputunaw tuku tlan?

¹⁵ Na talakaskin naliskujaw xlakata natlawaputunaw tuku tlan, naxkajniyaw tuku nitlan chu napaxkiyaw tuku tlan (Amós 5:15). Komo chuna natlawayaw, tlakg ni tuwa katimakgkatsiw natlawayaw tuku tlan chu nalakgmakganaw tuku xkinkamatlawin akgtum talakgalhin. Chu ni kajwatiya uma, na ni kintikamakgatlajan tatsakgsan nema kaj xalan nakinkalakgchinan o nema ni xlakpuwanitaw pi chuna xʼama la.

16. ¿Tuku xlakata wanaw pi akxni tlawayaw tuku matliwakglha kintakanajlakan kinkamakgtayayan skgalalh natawilayaw? (Na kaʼakxilhti dibujo).

 ¹⁶ ¿Tuku nakinkamakgtayayan natlawaputunaw tuku tlan? Natlawayaw tuku matliwakglha kintakanajlakan chu tapaxkit nema kgalhiniyaw Jehová. Akxni anaw ktamakxtumit o lichuwinamaw Dios kinkamakgtayayan natlawayaw tuku xla lakgati chu tlakg tuwa kitaxtu wi tuku nakinkalitsakgsakanan (Mat. 28:​19, 20; Heb. 10:​24, 25). Akxni likgalhtawakgayaw xTachuwin Dios chu lilakpuwanaw, na kinkamakgtayayan napaxkiyaw tuku tlan chu naxkajniyaw tuku nitlan (Jos. 1:8; Sal. 1:​2, 3; 119:​97, 101). Chu kalakapastakwi pi Jesús kinkamaxkin uma tastakyaw: «Katlawatit mioracionkan, xlakata ni natlawayatit talakgalhin» (Mat. 26:41). Akxni limaxtuyaw kilhtamaku natlawaniyaw oración kinTlatkan xalak akgapun, xla kinkamakgtayayan chu tlakg tlawaputunaw tuku makgapaxuwa (Sant. 4:8).

CHUNTIYA SKGALALH KATAWILAW

17. ¿Tuku talakaskilh lu naliskuja nalakgmakgan Pedro?

¹⁷ Max wi tuku nitlan tlawaputunaw nema tlan namakgatlajayaw, pero max wi atanu tuku tuwa namakgkatsiyaw nalakgmakganaw. Wa uma tuku akgspulalh apóstol Pedro xlakata xkapekuani latamanin. Xla makgtutu wa pi ni xlakgapasa Jesús (Mat. 26:​69-75). Chuna la titaxtulh kilhtamaku, xtasiya pi xmakgatlajanita uma tapekua xlakata ni pekualh akxni katachuwinalh xanapuxkun jueces (Hech. 5:​27-29). Pero titaxtulh makgapitsi kata, nialh katawayalh natalan tiku ni judíos xwankgonit «xlakata kapekuanilh tiku xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan» (Gál. 2:​11, 12). Amakgtum limasiyapa pi chuntiya xkapekuani latamanin. Chu ni katsiyaw komo milh kilhtamaku makgtuminika makgatlajalh xtapekua.

18. ¿Tuku max natalakaskin chuntiya naliskujaw?

¹⁸ Xtachuna la Pedro, max natalakaskin pi akinin makglhuwa naliskujaw xlakata nalakgmakganaw pulaktum tuku nitlan tlawaputunaw nema xlakpuwanaw pi xmakgatlajanitawa. Chatum tala chixku wan: «Akgkaw kata ni kakxilhli pornografía, chu xaklakpuwan pi xakmakgatlajanita. Pero uma talismanin antiya xwi, xmin kilhtamaku xakakxilhputumpara». ¡Lu tlan pi uma tala chuntiya liskujli namakgatlaja tuku nitlan xtlawaputun! Akgatekgsli  pi komo xtayaniputun uma tatsakgsan, xtalakaskin pi chali chali xliskujli namakgatlaja tuku xtlawaputun, chu max asta xliputuminika xlatamat chuna xlitlawat xwanit. Xpuskat chu lakgkgolotsin xalak congregación makgtayakgonit xlakata ni na’akxilha pornografía.

19. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata ni nakinkamakgatlajayan akgtum tatsakgsan?

¹⁹ Komo liskujmaw namakgatlajayaw akgtum tatsakgsan, ¿tuku tlan natlawayaw xlakata ni nakinkamatlawiyan akgtum talakgalhin? Kastalaniw uma xtastakyaw Jesús: «Chuntiya skgalalh katawilatit». Asta maski lakpuwana pi makgatlajanitata akgtum tatsakgsan, chuntiya kaliskujti nalakgmakgana tuku max xmatlawin akgtum talakgalhin (1 Cor. 10:12). Chuntiya katlawa tuku makgtayanitan. Proverbios 28:14 wan: «Chixku tiku ankgalhin skgalalh wi, paxuwa» (2 Ped. 3:14).

¿LA LITAMAKGTAYAYAW AKXNI SKGALALH TAWILAYAW?

20, 21. 1) ¿Tuku tlan kitaxtu akxni skgalalh tawilayaw? 2) Komo natlawayaw tuku kinkalakgchanan, ¿tuku natlawa Jehová? (2 Corintios 4:7).

²⁰ ¿Tlan kitaxtu komo lu naliskujaw skgalalh natawilayaw xlakata ni nakinkamakgatlajayan tatsakgsan? ¡Chuna! Tuku “kaj puntsu lipaxuwakan” ni tatalakxtumi tapaxuwan nema kgalhiyaw akxni kgalhakgaxmataw xlimapakgsin Jehová (Heb. 11:25; Sal. 19:8). Chuna kitaxtu xlakata Jehová kinkamalakatsukin xlakata nalilatamayaw xtalakaskin (Gén. 1:27). Komo chuna natlawayaw, skulunku natawila kintalakapastaknikan chu tlan nalatamayaw putum kilhtamaku (1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Jud. 20, 21).

²¹ Xlikana pi «makni taxlajwani», pero uma ni wamputun pi nila tuku natlawayaw. Jehová nakinkamakgtayayan (kalikgalhtawakga 2 Corintios 4:7). Xlikana pi xla kinkamaxkiyan litliwakga tuku latamanin nila kgalhikgo. Pero na talakaskin pi akinin namaklakaskinaw litliwakga nema kgalhiyaw, uma wamputun pi chali chali naliskujaw xlakata ni nakinkamakgatlajayan tatsakgsan. Komo natlawayaw tuku kinkalakgchanan, tlan nalipawanaw pi Jehová nakinkamaxkiyan litliwakga nema nakinkakitsankganiyan (1 Cor. 10:13). Xlakata Jehová nakinkamakgtayayan, tlan chuntiya skgalalh natawilayaw chu ni kintikamakgatlajan tatsakgsan.