1. ¿Tuku kgalhiyaw akinin nema animales ni kgalhikgo?

JEHOVÁ wi tuku kinkamaxkin nema animales ni kgalhikgo: talakapastakni. Adán chu Eva xkgalhikgo talakapastakni. ¿Tuku xlakata katsiyaw? Xlakata akxni ni kgalhakgaxmatkgolh Dios tatsekgkgolh. Uma masiya pi xtalakapastaknikan xkawani pi nitlan tuku xtlawakgonit.

2. ¿La tatalakxtumi kintalakapastaknikan tuku limatlawanikan barco? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

² Talakapastakni, pulaktum tuku kgalhiyaw nema kinkawaniyan tuku tlan chu tuku nitlan nema kinkapulalinan kkilatamatkan. Tlan tamalakxtumiyaw tuku limatlawanikan barco. Komo xatlan tuku limatlawanikan namakgtaya tiku lin barco xlakata tlan namatlawani. Pero ¿tuku nala komo tuku limatlawanikan barco ni lu tlan? Max un chu takgayawana lakatanu niku nalin. Xtachuna la uma, akgtum talakapastakni nema liwana stakyawakanit nakinkapulalinan kxatlan tiji chu akgtum nitlan talakapastakni max kalipekua nakinkawiliyan.

3. ¿Tuku nala komo talakapastakni ni liwana stakyawakanit?

³ Akgtum talakapastakni nema ni liwana stakyawakanit ni kinkawaniyan  tuku nitlan chu tuku ni kilitlawatkan (1 Tim. 4:1, 2). Asta max natlawa nalakpuwanaw pi «tuku nitlan xatlan» (Is. 5:20). Jesús kawanilh kstalaninanin: «Namin nkilhtamaku akxni wa nti nakamakgniyan, napuwan mpi skujnanima Dios» (Juan 16:2). Wa uma tuku xlakpuwankgo tiku makgnikgolh Esteban chu nachuna lakpuwankgonit tiku nachuna tlawakgonit (Hech. 6:8, 12; 7:54-60). Tiku lu kgalhmakgtayakgo xtakanajlakan tlawamakgo uma tuku ni xatlan chu wankgo pi tlawamakgo xtalakaskin Dios, pero tuku xaxlikana wa pi lakatsalamakgolh xlimapakgsin (Éx. 20:13). Liwana tasiya pi xtalakapastaknikan kaʼakgskgawima.

4. ¿Tuku natlawayaw xlakata kintalakapastaknikan ni nakinkaʼakgskgawiyan?

⁴ ¿Tuku natlawayaw xlakata kintalakapastaknikan ni nakinkaʼakgskgawiyan? Limapakgsin chu tastakyaw nema limin xTachuwin Dios lu kinkamakgtayayan «xlakata namasiyakan, xlakata nastakyawanankan, xlakata nalilakgpalikan tuku nitlan tatlawama, xlakata xa’akgstitum nalistakyawanankan» (2 Tim. 3:16). Wa xlakata, komo lakaskinaw pi kintalakapastaknikan tlan nakinkapulalinan chu tlan natawila chuna la xla Dios, talakaskin lu nalikgalhtawakgayaw Biblia nalilakpuwanaw chu naliskujaw. Ka’akxilhwi la kinkamakgtayayan xlimapakgsin chu xtastakyaw Dios xlakata nastakyawayaw kintalakapastaknikan.

5, 6. ¿La kinkamakgtayayan nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin Dios?

⁵ Xlakata nalitamakgtayayaw xlimapakgsin Dios, ni kajwatiya talakaskin nalikgalhtawakgayaw o nalakgapasaw. Talakaskin napaxkiyaw chu namaxkiyaw kakni. Wa xTachuwin Dios wan: «Kaxkajnitit tuku nitlan, chu kapaxkitit tuku tlan» (Amós 5:15). Pulaktum la tlan chuna natlawayaw, wa nachuna na’akxilhaw tuku natlawayaw chuna la Jehová. Kalilakpuwaw pi lhuwata kilhtamaku nila liwana lhtatayaw. Wa xlakata, max makuchina nakinkawaniyan tuku tlan nawayaw chu tuku ni nawayaw, natlawayaw ejercicio chu nalakgpaliyaw makgapitsi tuku lismaninitaw. Komo akxilhaw pi tlan kitaxtu akxni tlawayaw tuku kinkawanin makuchina, ¿nixlikana pi lu napaxtikatsiniyaw uma makuchina xlakata xtastakyaw?

⁶ Nachuna, kiMalakatsukinakan kinkamaxkinitan limapakgsin nema kinkamakgtayayan ni natlawayaw tuku nitlan chu tlakg tlan natawilayaw. Akgtum li’akxilhtit, kalilakpuwaw la kinkamakgtayayan nakgalhakgaxmataw tuku wan Biblia xlakata takgsanin, tiku akgskgawi tiku tamakgaxtokga, takgalhan, talakgxtumit xalimaxana, talachipat chu xlakata taskuwan (kalikgalhtawakga Proverbios 6:16-19; Rev. 21:8). Akxni akxilhaw pi tlan kitaxtu la kgalhakgaxmataw Jehová, tlakg tatliwakglha tapaxkit nema kgalhiniyaw chu nachuna xlakata xlimapakgsin.

7. ¿La kinkamakgtayayan nalikgalhtawakgayaw li’akxilhtit xalak Biblia chu nalilakpuwanaw?

⁷ Ni talakaskin napatinanaw xlakata alistalh natsukuyaw kgalhakgaxmataw xlimapakgsin Dios. Tlan nakatsiniyaw akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia xlakata latamanin xala makgasa tiku tlawakgolh tuku nitlan chu nalilakpuwanaw. Proverbios 1:5 lichuwinan: «Tiku skgalala kgaxmata chu tlakg maki tastakyaw». Uma tastakyaw o tamasiy wa Dios tiku masta chu wa tuku tlakg tlan anan. Akgtum li’akxilhtit, kalilakpuwaw la patinalh David akxni ni kgalhakgaxmatli Dios chu tatlawalh talakgxtumit xalimaxana Bat-seba (2 Sam. 12:7-14). Akxni nalikgalhtawakgayaw uma texto, tlan nalilakpuwanaw umakgolh takgalhskinin: «¿La xtlawalh David xlakata ni xlipatinalh uma? Komo akit nachuna xaktatekgsli, ¿tuku xaktlawalh? ¿Xaktsalalh chuna la tlawalh José o xaktlawalh  tuku nitlan chuna la David?» (Gén. 39:11-15). Komo nalilakpuwanaw tuku nitlan nakitaxtu, tlakg naxkajniyaw tuku nixatlan.

8, 9. 1) ¿La kinkamakgtayayan kintalakapastaknikan? 2) ¿La makgtaya xtastakyaw Dios kintalakapastaknikan?

⁸ Xlikana pi max putum lakgmakganaw tuku Dios ni lakgati. Pero Biblia wi tuku ni liwana lichuwinan komo tlan o nitlan natlawayaw. Akxni chuna natatakgsaw, ¿la nakatsiyaw tuku lakaskin Jehová natlawayaw? Komo liwana stakyawanitaw kintalakapastaknikan xatlan tuku natlawayaw.

⁹ Jehová kinkapaxkiyan, wa xlakata kinkamaxkinitan xtastakyaw nema tlan pulalin kintalakapastaknikan. Xla lichuwinan: «Akit, Jehová, akit miDios, Wantiku masiyaniyan xlakata tlan nakitaxtuniyan, Wantiku masiyaniyan tiji niku natlawana» (Is. 48:17, 18). Lakkaxwiliyaw kintalakapastaknikan o stakyawamaw akxni lilakpuwanaw tastakyaw xalak Biblia chu mastayaw talakaskin nalakgchan kinakujkan. Uma tlawa pi xatlan tuku nalaksakaw.

10. 1) ¿Tuku kilhchanima akgtum tastakyaw? 2) ¿La limaklakaskilh Jesús makgapitsi tastakyaw?

¹⁰ Akgtum tastakyaw wa pulaktum tuku xaxlikana nema pulalin kintalakapastaknikan chu tuku tlawayaw. Komo na’akgatekgsniyaw tastakyaw xalak Biblia nakatsiyaw tuku lakpuwan Jehová chu tuku xlakata wililh makgapitsi limapakgsin. Akxni Jesús xlichuwinama Dios, kamasiyanilh kstalaninanin makgapitsi tastakyaw nema xkamakgtayalh nalilakpuwankgo tuku kitaxtu akxni wi tuku xtlawakgolh. Akgtum li’akxilhtit, kawanilh pi tasitsin linan ktalachipat chu nitlan talakapastakni matlawinan talakgxtumit xalimaxana (Mat. 5:21, 22, 27, 28). Komo namastayaw talakaskin pi xtastakyaw Dios nakinkapulalinan, tlan nastakyawayaw kintalakapastaknikan chu nalaksakaw tuku tlan nema namalanki Dios (1 Cor. 10:31).

11. ¿La talakgpali kintalakapastaknikan?

¹¹ ¿Kilhchanima uma pi putum akinin lakxtum tuku nalaksakaw? Ni. Max chatiy kstalaninanin Cristo tiku liwana stakyawakgonit xtalakapastaknikan max tanu tanu tuku nalaksakkgo. Kawiliw akgtum li’akxilhtit, xlakata wakan kuchu. Biblia lakgmakgan takgachin chu wakan lhuwa kuchu, pero ni anan taʼakglhuwit wakan tsinu kuchu (Prov. 20:1; 1 Tim. 3:8). Wa xlakata, akxni nalaksakaw komo nawayaw o ni, ¿kajwatiya nalakpuwanaw pi ni lhuwa nawayaw? Ni. Xlakata tlan natawila kintalakapastaknikan, nachuna kuenta natlawayaw tuku kawani xtalakapastaknikan amakgapitsin natalan.

12. ¿Tuku talakaskin natlawayaw chuna la wan Romanos 14:21?

¹² Pablo masiyalh pi akinin kstalaninanin Cristo kuenta natlawayaw xtalakapastaknikan amakgapitsin. Lichuwinalh: «Xatlan mpi ni tu nawaya liway, chu ni nawaya vino, chu lu[...] ni tu nawaya wa ntu mpala xliʼakgchakgxli mintala, su wa ntu xliʼakgasitsilh, su xlixlajwanalh kxtakanajla» (Rom. 14:21). Komo chatum tala ni way kuchu xlakata xtalakapastakni wani pi nitlan, ¿nixlikana pi max akinin ni katiwaw kuchu xlakata ni namakgchakgxniyaw? Xlikana pi chuna. Wilakgolh natalan tiku lu xwakgo kuchu akxni nina xtatayananin Jehová xwankgonit, pero la uku liwana lakpuwankgonit pi ni tsinu nawakgo kuchu. Xlikana pi akinin ni lakaskinaw pi amakgtum nawaparakgo kuchu chu nalipatinankgo (1 Cor. 6:9, 10). Wa xlakata, komo nawaniyaw pi kawalh kuchu chatum tala chu nalakgmakgan, ni katilimasiyaniw tapaxkit komo fuerza namaxkiyaw.

13. ¿Tuku tlawalh Timoteo xlakata nakamakgtayakgo amakgapitsin namakgamakglhtinankgo xTachuwin Dios?

¹³ Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit Timoteo. Akxni xkgalhi akgpuxam kata, liwana xlakpuwanit pi  natacircuncidarli, chu uma lu katsan xwanit, pero chuna tlawalh xlakata ni nakamakgchakgxni judíos akxni xkalitachuwinalh Dios. Chuna makglhkatilh xtayat Pablo (Hech. 16:3; 1 Cor. 9:19-23). ¿Chu akinin? ¿Nachuna lakpuwanitaw wi tuku natlawayaw xlakata nakamakgtayayaw amakgapitsin?

14, 15. 1) ¿Tuku talakaskin xlakata tliwakga nakgalhiyaw kintakanajlakan? 2) ¿La tatalakxtumi tliwakga nakgalhiya mintakanajla chu nalimasiyaya tapaxkit?

¹⁴ Putum akinin kstalaninanin Cristo talakaskin namakgxtakgaw «ntachuwin xlikilhtsukun ntamasiyun, xla Cristo» chu tlakg namatliwakglhaw kintakanajlakan (Heb. 6:1). Pero ni kaj akglakgwa uma chuna la. Talakaskin ankgalhin naliskujaw. Xlakata namatliwakglhaw kintakanajlakan, talakaskin tlakg nakgalhiyaw takatsin chu liskgalala. Wa xlakata ankgalhin kinkawanikanan nalikgalhtawakgayaw Biblia chali chali (Sal. 1:1-3). ¿Wa uma tuku lakpuwanitaw natlawayaw? Komo nalikgalhtawakgayaw Biblia chali chali nakinkamakgtayayan liwana naʼakgatekgsaw xlimapakgsin chu xtastakyaw Dios.

¹⁵ Limapakgsin nema tlakg xlakaskinka xlikgalhitkan kstalaninanin Cristo wa xla tapaxkit. Jesús kawanilh kstalaninanin: «Wa yuma nakalilakgapaskgoyan xlipaks amakgapitsin mpi wixin, nkilimakgalhtawakgat lapi xlakgalhinitit ntapaxkit nchatunu chatunu» (Juan 13:35). Santiago, xtutala Jesús, limapakuwilh pi wa «xlimapakgsin Dios wantu tlakg [...] kilimakgantaxtitkan» (Sant. 2:8). Chu Pablo lichuwinalh: «Lapi kgalhiya ntapaxkit, limakgantaxtiya xlipaks limapakgsin» (Rom. 13:10). Xlikana pi Biblia lu xlakaskinka li’akxilha tapaxkit, xlakata «Dios, tapaxkit» (1 Juan 4:8). Jehová, ni kajwatiya makgkatsi pi paxkinan, wata limasiya. Juan tsokgli: «Wa yuma nkintikalitasiyunin xtapaxkit Dios, xpalakata mpi timalakgachalh nkatuxawat nchastum xKam, lakimpi wa xpalakata, nalilatamayaw» (1 Juan 4:9). Wa xlakata, akxni limasiyayaw pi paxkiyaw Jehová chu xKgawasa, kinatalankan chu amakgapitsi latamanin, limasiyayaw pi tliwakga kintakanajlakan (Mat. 22:37-39).

16. Akxni tlakg natatliwakglha kintakanajlakan, ¿tuku xlakata tlakg xlakaskinka tsukuyaw li’akxilhaw tastakyaw?

¹⁶ Chuna la natatliwakglhtilha mintakanajla na’akxilha pi tastakyaw ankgalhin namakgtayayan.  Pero limapakgsin ni lu ankgalhin maklakaskinaw. Wa xlakata akxni tlakg natatliwakglhtilha mintakanajla, tlakg xlakaskinka na’akxilha tastakyaw. Tlan natamalakxtumiyaw tuku kaʼakgspula laktsu kamanan. Akxni kajku laktsu, ni akgatekgskgo komo nitlan kitaxtu akxtum nakatalakgo tiku nitlan likatsikgo chu wa xlakata talakaskin pi xnatlatni nakawani tuku xlitlawatkan xlakata nitu nakaʼakgspula (1 Cor. 15:33). Pero akxni tlakg nastakkgo tsinu tsinu nakatsinikgo tuku natlawakgo chu kuenta natlawakgo tuku wan Biblia chu liwana nalaksakkgo tiku akxtum nakatalakgo (kalikgalhtawakga 1 Corintios 13:11; 14:20). Nachuna akinin, akxni lilakpuwanaw tastakyaw xalak Biblia, kintalakapastaknikan nachuna nawan la xla Dios chu tlakg tlan nakinkapulalinan chu tlan nalipawanaw.

17. ¿Tuku xlakata tlan wanaw pi kgalhiyaw tuku lakaskinaw xlakata tlan nalaksakaw tuku natlawayaw?

¹⁷ Putum kgalhiyaw tuku namaklakaskinaw xlakata nalaksakaw tuku tlan namakgapaxuwa Jehová. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Xlakata limapakgsin chu tastakyaw nema tekgsaw kBiblia makgtaya kstalanina Cristo «liwana natlawa xtaskujut chu nakgalhi putum tuku natalakaskin xlakata natlawa tuku tlan» (2 Tim. 3:16, 17). Talakaskin naliskujaw komo katsiputunaw tuku «xtalakaskin Dios» (Efes. 5:17). Talakaskin liwana nalimaklakaskinaw tuku kinkamaxkiyan xkachikin Dios, la komo Liputsan xla xtatayananin Jehová, Índice de las publicaciones Watch Tower, programa Watchtower Library, Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET chu aplicación JW Library. Komo nalimaklakaskinaw putum umakgolh likgalhtawakga lu nakinkamakgtayayan.

18. ¿Tuku kitaxtu akxni tlawayaw tuku wan xtastakyaw chu xlimapakgsin Dios?

¹⁸ Komo namaxkiyaw kakni xlimapakgsin chu xtastakyaw Dios, lu tlan tuku nakinkakitaxtuniyan. Salmo 119:97-100 lichuwinan: «Akit snun klakgati ktlawa tu wan milimapakgsin, wakg kilhtamaku wa klakapastakma. Milimapakgsin nima wakg kilhtamaku kmakgtakgalhma, tlakg skgalala kintlawanit [nixawa] ti kintasitsini. [...] Akit kmakgachakgxinit tlan talakapastakni tlakg liwaka [nixawa] wakg kimakgalhtawakgenanin; porque milimapakgsin chali chali kkalilakpuwama y kimaxki liskgalala. Akit kmakgachakgxinit xalaktlan talakapastakni tlakg liwaka [nixawa] lakkgolun, porque kkgaxmata wakg tu wan milimapakgsin». Komo nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata nalilakpuwanaw xlimapakgsin chu xtastakyaw Dios tlakg nakgalhiyaw liskgalala chu takatsin. Chu komo lu naliskujaw xlakata nastakyawayaw kintalakapastaknikan, tlan «lakatanks nawanaw [...] xtachuna nCristo» (Efes. 4:13).