Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Xkatsiyata?

¿Xkatsiyata?

Akxni romanos wi tiku kxtokgowakakgo, chuna la tlawaka Jesús, ¿xmastakgo talakaskin pi xmaknuka?

LHUWA latamanin katsikgo pi Jesús xtokgowakaka kkgantum kiwi kxpaxtun chatiy kgalhananin (Mat. 27:35-38). Biblia lichuwinan pi, akxni Jesús xninita, kaxtlawaka xmakni xlakata xmaknuka chu alistalh wilika kputaknun (Mar. 15:42-46). Pero wi tiku wankgo pi ni xlikana uma tuku lichuwinan Biblia.

Makgapitsi tiku lu katsinikgo ni kanajlakgo pi romanos xmastakgo talakaskin pi tiku kxtokgowakakan kkiwi xmaknuka. Lakpuwankgo pi tlan atanu tuku xkatlawanika xmaknikan umakgolh latamanin. Periodista Ariel Sabar lichuwinalh krevista Smithsonian tuku xlakata amakgapitsin chuna lakpuwankgo. Tsokgli: «Xkaxtokgowakakan latamanin tiku lu lixkajnit xlikatsikgo, makgapitsi tiku lu katsinikgo lu nila kanajlakgo pi romanos xmastakgolh talakaskin xkamaknuka umakgolh latamanin». Romanos xlakaskinkgo pi kgalhananin tiku chuna xkamakgnikan lu xkamakgapatinanka chu xlimasiyaka pi ni xkalakgchan xkamaknuka. Wa xlakata ni xkamaktikan niku xkaxtokgowakakan xlakata animales xwakgolh xmaknikan. Max alistalh tuku ni xwakgo animales xmakgankan kʼakgtum tawaxni.

Pero arqueología limasiyanit pi makgapitsi judíos tiku chuna kamakgnika nichuna kaʼakgspulalh. Kkata 1968, tekgska lakatsu kJerusalén xlukut chatum chixku tiku makgnika kxapulana siglo kʼakgtum putaknun niku xkamaknukanit akgtum familia. Xlukut xtajuma kʼakgtum osario, uma wamputun, lakatum niku xkamakikan lukut. Anta na xtajuma, akgtum lukut xla tsan, nema kxtokgowakakanit kmaktum pakglhat chu xmaklakaskinkanit kgantum clavo xalikan nema 11.5 centímetros (4.5 pulgadas) xlilhman. Sabar wan: «Tsan, nema xtapakgsini chatum chixku tiku xwanikan Jehohanán, makgtayanalh xlakata xlimasiyaka pi Jesús xlikana maknuka kʼakgtum putaknun, chuna la wankgo Evangelios». Uma lu xlakaskinka xlakata «xtsan Jehohanán limasiyalh pi xkilhtamaku Jesús romanos xmastakgo talakaskin pi chatum chixku tiku kxtokgowakakan tlan xmaknuka chuna la xlismanikgo judíos».

Xlakata uma lukut nema tekgska, tlawanit pi tanu tanu tuku nawankan xlakata la xmawakakanit Jesús anta kkiwi. Pero tuku xlikana wa pi makgapitsi kgalhananin tiku xkaxtokgowakakan kkgantum kiwi xkamaknukan chu ni xkamakankan kʼakgtum tawaxni. Wa xlakata, tuku Biblia wan xlakata la maknuka Jesús xaxlikana, xmakni wilika kʼakgtum putaknun. Chu tuku tekgskanit chuna masiya.

Chu tuku lu xlakaskinka, Jehová xlichuwinanit pi Jesús xʼamaka maknukan xputaknun chatum chixku tiku xkgalhi lhuwa tumin, chu nitila laktlawa pi kakgantaxtulh tuku Dios wan (Is. 53:9; 55:11).