Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

BIOGRAFÍA

Jehová kgalhtinit kiʼoraciones

Jehová kgalhtinit kiʼoraciones

AKGTUM katsisni, akxni xakkgalhi 10 kata, ktsukulh kaʼakxilha staku nema xlakgskgomakgo kʼakgapun. Uma katsisni ktatsokgostalh chu ktsukulh tlawa oración. Maski aku xaklakgapasnit Jehová, kwanilh putum tuku xaklilakgaputsa. Lata uma kilhtamaku ktsukulh talalin Jehová, Dios «tiku kgaxmata oración» (Sal. 65:2). Max lilakpuwampatit tuku xlakata ktsukulh tlawani oración Dios tiku aku xaklakgapasnit.

TUKU LAKGPALILH KILATAMAT

Klakachilh 22 xla diciembre kata 1929 anta kNoville, akgtum aktsu kachikin niku xʼanan akgnajatsa laklanka chiki niku xkakuentajtlawakan animales lakatsu kBastoña (Bélgica), anta niku na lilakgapaskan Ardenas. Lu xatapaxuwan klakapastaka akxni aktsujku xakwanit chu xaklama anta, akxni akxtum xakkatawi kinatlatni. Tlakg xaʼaktsujku kintala, Raymond, chu akit xakkapachitaw wakax chali chali chu akxni xlakgchan namakikan tamakgalan xakmakgtayananaw. Anta niku xaklamaw, putum latamanin lu xlamakgtayakgo chu akxni xʼanan taskujut putum xakmakgtayananaw.

Akxtum kkatawi kifamilia niku xakkakuentajtlawayaw animales chu niku xakchanananaw.

Kinatlatni, Emile chu Alice, católicos xwankgonit chu akgatunu domingos xʼankgo kmisa. Pero uma talakgpalilh kkata 1939, akxni makgapitsi precursores xalak Inglaterra chinkgolh kkinkachikinkan chu malaknunikgolh kintlat revista Consolación (nema la uku lilakgapaskan revista ¡Despertad!) chu wanikgolh pi tlan ankgalhin xmakglhtinalh. Kintlat tunkun akxilhli pi xtekgsnit xaxlikana chu tsukulh likgalhtawakga Biblia. Kintalakatsuninkan ankgalhin lu tlan xkalikatsinikgonit kinatlatni, pero lata akxni kintlat nialh alh kmisa, xtalamakgasitsinkan litaxtukgolh. Ni xlakaskinkgo pi xmakgxtakgli pusikulan chu wa xlakata xmin kilhtamaku lu xtalawanikgo.

Lu nitlan xaklimakgkatsi akxni xakakxilha chuna la xlikatsinikgo kintlat. Wa uma tuku tlawalh pi xliputum kinaku xaktlawalh oración nema kkalitachuwinan xapulana. ¡Lu tlan klimakgkatsilh akxni kakxilhli pi kintalakatsuninkan tsinu tsinu nialh chuna likatsinikgolh kintlat! Liwana kkatsilh pi Jehová wa Dios «tiku kgaxmata oración».

LA XWANIT KILATAMATKAN AKXNI XLAMA GUERRA

Nazis xalak Alemania akgchipakgolh Bélgica 10 xla mayo kata 1940, chu uma tlawalh pi lhuwa latamanin xtsalataxtukgolh kpaís. Kifamilia chu akit na ktsalataxtuw chu kkaw kxsur Francia. Akxni xakkamaw ktiji, ktitaxtuw niku xlatalatlawamakgo soldados xalak Alemania chu xalak Francia.

Akxni ktaspitwi kkinchikkan, kakxilhwi pi xkgalhalinkgokanit putum tuku xakkgalhiyaw. Kajwatiya makgxtakgka kinchichi nema xwanikan Bobbie. Akxni kakxilhli putum tuku xlanit, klakpuwa: «¿Tuku xlakata anan lhuwa guerras chu tuku nitlan?».

Akxni kgawasaku xakwanit ktsukulh talalin Jehová.

Uma kilhtamaku, lu kinkamakgtayan xlakata kinkalakgapaxialhnan Emile Schrantz, a chatum tala tiku precursor chu kgolotsin xalak congregación xlitaxtu. Kinkalimasiyanin Biblia tuku xlakata anan lhuwa tapatin, chu kgalhtilh amakgapitsin takgalhskinin nema akit xakkgalhi xlakata latamat. Uma tlawalh pi tlakg tlan xaktalalilh Jehová chu liwana kkatsilh pi xla chatum xapaxkina Dios.

Maski nina ksputa guerra tlakg ktsukuw katachuwinanaw natalan. Agosto kata 1943, tala José-Nicolas Minet kinkalakgapaxialhnan xlakata xmastalh akgtum taʼakgchuwin. Akxni masputulh, kgalhskininalh: «¿Tiku tamunuputun?». Kintlat chu akit kchaxwi kimakankan, chu kinchatiykan ktamunuw kʼakgtum kgalhtuchokgo lakatsu niku xakwilaw.

Diciembre kata 1944, soldados xalak Alemania xaʼawatiya talatlawanankgolh kxʼoccidente Europa. Uma tatalachipat na lilakgapaskan Ardenas. Xlakata xakwilaw lakatsu niku xlatalachipamaka, akgtum papaʼ ktatsekgwi ksótano. Akgtum kilhtamaku, akxni xakkanit kamawi animales, tsukuka mapankganankan chu laktlawakgoka xʼakgstin kinchikkan. Lakatsu anta, niku xkamakikan animales, xtatsekgnit chatum soldado xalak Estados Unidos chu pixlanka kiwanilh: «¡Katapa katusu!». Tokgosun kkalh tama kxpaxtun, chu xla kimaʼakgnulh xcasco xlakata nitu xkiʼakgspulalh.

TSUKU STAKA KINTAKANAJLA

Akxni ktamakgaxtokgwi.

Akxni sputli guerra, ktsukuw katachuwinanaw natalan xalak congregación Lieja, akgtum kachikin nema max 90 kilómetros la xlilakgamakgat xwi kxnorte lata niku akit xaklama. Alh kilhtamaku, anta kBastoña lakatsukulh akgtum grupo niku akxtum xaklikgalhtawakgayaw Biblia. Ktsukulh skuja niku xlakgaxokgonankgo tiku xkgalhikgo xnegocioskan, chu watiya uma kilhtamaku xakkgalhtawakgama xlakata abogado xaklitaxtulh. Alistalh ksecretario chatum notario klitaxtulh. Kkata 1951, klakkaxwiliw pi xʼamaka tlawakan akgtum asamblea de circuito kBastoña, anta niku kkilaw akgtum ciento latamanin. Anta na kilalh Elly Reuter, chatum xapaxuwana precursora tiku lu lakgamakgat xminitancha, 50 kilómetros la xlilakgamakgat pumilh bicicleta. Tunkun klalakgatiw chu klakkaxwiliw pi xakkamaw tamakgaxtokgaw. Elly xmalakgachanikanit akgtum invitación xlakata xʼalh kʼEscuela de Galaad anta k’Estados Unidos. Xla katsokgnanilh natalan tiku xwilakgo niku xpulalinkan kintaskujutkan xlakata xkawanilh tuku xlakata ni xʼama makgamakglhtinan uma invitación. Tala Knorr, tiku xpulalin xtaskujutkan xtatayananin Jehová uma kilhtamaku, wanilh pi xʼama min kilhtamaku akxni kinchatiykan tlan xakkaw kʼGalaad. Ktamakgaxtokgwi febrero kata 1953.

Elly chu kinkgawasakan, Serge.

Watiya uma kata, Elly chu akit kkilaw kʼakgtum asamblea nema litapakuwilh «Sociedad del Nuevo Mundo» kʼEstadio de los Yankees anta kNueva York. Anta klakgapasli chatum tala tiku kimalaknunilh akgtum taskujut chu kiwanilh pi xakkalh latama kʼEstados Unidos. Ktlawaniw lhuwa oración Jehová chu klikgalhchuwinaw pi ni xakkama makglhtinan uma taskujut, wata ktaspitwi kBélgica xlakata chuntiya xakmakgtayanaw kʼgrupo niku xʼanan kgalhakaw publicadores xalak Bastoña. Akgtum kata alistalh, lakachilh aktsu kinkgawasakan, Serge. Pero kaj akgtujun papaʼ alistalh, lakgnilh akgtum tajatat. Kkiʼoracioneskan klitachuwinaw Jehová kintakatsanajwatkan, chu xla kinkalimatliwakglhni takgalhkgalhin xla talakastakwanat.

KTSUKUYAW SKUJNANIYAW JEHOVÁ PUTUM KILHTAMAKU

Octubre kata 1961, ktekgsli akgtum taskujut niku kaj makgapitsi kilhtamaku xakskuja chu xkimaxki talakaskin precursor xaklitaxtulh. Pero watiya uma kilhtamaku, chatum siervo de sucursal xalak Bélgica kintachuwinalh kteléfono. Kinkgalhskilh komo tlan siervo de circuito xaklitaxtulh (nema la uku lilakgapaskan superintendente de circuito). Akit kwanilh: «¿Tlan pulana precursores xaklitaxtuw?». Kiwanika pi tlan chuna xaktlawaw, chu wa xlakata akgtsayan papaʼ precursores klitaxtuw, chu alistalh siervo de circuito klitaxtulh septiembre kata 1962.

Titaxtulh akgtiy kata, kinkawanikan pi xakkaw kBetel xalak Bruselas, niku ktsukuw makgtayananaw octubre kata 1964. Uma xasasti taskujut kinkaliminin lhuwa tasikulunalin. Tala Knorr lakgapaxialhnalh uma Betel kkata 1965 chu ni lhuwa kilhtamaku alistalh siervo de sucursal klitaxtulh, chu uma lu kaks kimalakawanilh. Alistalh, Elly chu akit kinkawanikan pi xakkaw kclase 41 xla Escuela de Galaad. Tachuwin nema tala Knorr xkinkawaninitan akgkutututa kata, la uku xkgantaxtuma. Akxni sputli escuela, ktaspitwi kBetel xalak Bélgica.

KKGALHMAKGTAYAYAW XKACHIKIN JEHOVÁ

Chuna la titaxtunit kata, kkgalhinit talakgalhaman nakmaklakaskin tuku kkatsinilh akxni xakkgalhtawakgama xlakata abogado xaklitaxtulh. Kmaklakaskima uma xlakata nakmakgtayanan nakinkamaxkikanan talakaskin natlawayaw kintaskujutkan kʼEuropa chu kʼamakgapitsi kachikinin (Filip. 1:7). Uma taskujut tlawanit pi nakkatachuwinan mapakgsinanin xalak liwaka 55 países niku ni xmastakan talakaskin natlawayaw kintaskujutkan. Akxni xakkatachuwinan mapakgsinanin, nikxni kwa pi lhuwa tuku xakkatsini xlakata abogado xaklitaxtu, wata xakwan pi akit chatum «kskujni Dios» xaklitaxtu. Ankgalhin xakskini Jehová pi xkimakgtayalh, xlakata xakkatsi pi «xnaku chatum mapakgsina xtachuna la niku an lhuwa chuchut kxmakan Jehová». Chu «xla lin niku xla lakaskin» (Prov. 21:1).

Liwana klakapastaka akxni ktachuwinalh chatum tiku xmakgtapakgsi kParlamento xalak Europa. Xlakata tlan xaktachuwinalh, makglhuwa kmaxtulh cita. Chu maski kimakgamakglhtinalh, kiwanilh: «Kaj akgkitsis minuto nakkgaxmatniyan». Ktakilhputalh chu ktsukulh tlawani oración Jehová. Uma chixku kinkgalhskilh tuku xaktlawama. Ktalakayawalh chu kwanilh: «Xakkpaxtikatsinima Dios pi wix chatum kskujni». Xla kiwanilh: «¿Tuku wamputuna?». Kmasiyanilh tuku wan Romanos 13:​4, chu xlakata xla protestante xwanit, uma texto lu kaks malakawanilh. Uma tlawalh pi ni kaj puntsu xaktachuwinalh, wata itat hora kkgalhchuwinaw chu lu tlan kitaxtulh. Asta kiwanilh pi xla xlakpuwan pi lu tlan taskujut tlawamaw.

Chuna la titaxtunit kata, xkachikin Jehová ankgonit kxlakatin mapakgsinanin xalak Europa xlakata nakinkamaxkikanan talakaskin ni namakgtanuyaw kʼguerra chu kpolítica, xlakata ni nakamakglhtikan xkamanankan natalan chu xlakata lilakgaxokgon. Kkgalhinit talakgalhaman nakkakgalhmakgtaya natalan kmakgapitsi umakgolh taʼakglhuwit chu kakxilhnit la kinkamakgtayanitan Jehová. Tribunal Europeo de Derechos Humanos katatayanit xtatayananin Jehová kliwaka 140 taʼakglhuwit nema linkanit kxlakatin.

KINKAMAXKIKANAN TSINU TALAKASKIN NATLAWAYAW KINTASKUJUTKAN KCUBA

Kkata 1990, Philip Brumley, tiku xmakgtayanama niku pulalinkan kintaskujutkan, Valter Farneti, xalak Italia, chu akit akxtum kskujwi xlakata xakkakgalhmakgtayaw kinatalankan xalak Cuba xlakata xkamaxkika talakaskin nakakninanikgo chu nalichuwinankgo Dios. Kmalakgachalh maktum carta kʼembajada xalak Cuba nema xwi kBélgica chu alistalh ktatamakxtumilh tiku xlakgayawakanit nakinkatachuwinanan. Akit chu tiku xkinkalakgayawakanitan uma taʼakglhuwit xaklimasiyaputunaw pi ni xlikana tuku xwankanit xlakata xtatayananin Jehová nema xtlawanit pi ni xkinkamaxkikan talakaskin natlawayaw kintaskujutkan, pero akxni xapulana ktachuwinaw, ni lu tlan kitaxtulh.

Akxtum kkataya Philip Brumley chu Valter Farneti kkata 1990, akxni kkilaw kCuba.

Ktlawaniw oración Jehová chu kinkamaxkikan talakaskin nakmalakgachayaw 500 biblias kCuba. Xlakata biblias tlan chankgolh chu kamaʼakgpitsinika natalan, kinkamakgtayan nakkatsiyaw pi Jehová ksikulunatlawama kintaskujutkan. Wa xlakata kskiw pi xkinkamaxkikan talakaskin xakmalakgachaw atanu 27,500 biblias, chu kinkamaxkikan talakaskin chuna naktlawayaw. ¡Lu klipaxuwalh pi kmakgtayanalh xlakata kinatalankan xalak Cuba xkgalhikgolh xbibliajkan!

Makglhuwa kkilanit kCuba xlakata chuntiya kskimaw pi tlakg kakinkamaxkikan talakaskin natlawayaw kintaskujutkan anta. Chu uma tlawanit pi kskujnin mapakgsinanin tlakg nakilakgapaskgo.

KKAMAKGTAYAYAW NATALAN XALAK RUANDA

Kkata 1994, kamakgnika liwaka akgtum millón latamanin xlakata xkamasputuputunkan tutsis kRuanda. Chu makgapitsi kinatalankan na kamakgnika. Akxni tsukulh uma, xkachikin Jehová tunkun lakkaxwililh la nakamakgtayakgo kinatalankan.

Akxni akit chu makgapitsin natalan tiku xkinkamalakgachakanitan anta, kchaw kKigali, kakxilhwi pi oficina de traducción chu niku xkamakikan likgalhtawakga xlakgtanukgonit balas. Kinkalitachuwinankan tuku lu nitlan xkatlawanikanit makgapitsi natalan. Kinkawanikan pi xkalakkamakgnikanit. Pero na kinkalitachuwinankan la xlalimasiyanikgonit tapaxkit kinatalankan. Akgtum liʼakxilhtit, klakgapaswi chatum tala chixku tiku tutsi xwanit. Kinkawanikan pi akgtum familia tiku xtatayananin Jehová xwankgonit chu xtapakgsikgo kxtribujkan hutus, xwaxjunankgonit katutsu chu anta xmatsekgkgonit uma tala 28 kilhtamaku. Anta kKigali na tlawaka akgtum tamakxtumit niku kkamatliwakglhniw xtakanajlakan liwaka 900 natalan.

Pakgxwiki: Maktum libro nema xwi kʼoficina de traducción lakgtanunit bala.

Pakgastakat: Akxni xakmakgtayanan kLabores de Socorro.

Alistalh, ktaxtuw kʼuma kachikin chu kchaw kZaire (nema la uku lilakgapaskan República Democrática del Congo) xlakata nakkaputsayaw natalan xalak Ruanda tiku xtsalataxtukgonit chu xchankgonit kcampos de refugiados nema xwilakgo lakatsu kkachikin Goma. Xlakata nila xakkatekgsaw, ktlawaniw akgtum oración Jehová chu kskiniw pi xkinkapulalin xlakata tlan xakkatekgswi natalan. Kaj xalan kakxilhwi pi wi tiku xtalakatsuwima chu kkgalhskiw komo xkalakgapasa xtatayananin Jehová. Xla kinkawanin: «Chuna, akit chatum xtatayana Jehová. Nakkalinan niku wi Comité de Socorro». Kkatatamakxtumiw natalan tiku xmakgtapakgsikgo kComité de Socorro, chu alistalh kkatatamakxtumiw max 1,600 tiku xchankgonit kcampo de refugiados xlakata xakkamakgpuwantiniw chu xakkamatliwakglhniw xtakanajlakan. Na kkalikgalhtawakganiw carta nema xmalakgachakgonit Lakgkgolotsin tiku Pulalinankgo. Natalan lu tlan limakgkatsikgolh pi uma carta xwan: «Lu kkapalakaskinan kkiʼoracioneskan. Liwana kkatsiyaw pi Jehová ni katikamakgxtakgni». ¡Chu umakgolh tachuwin lu xlikana xwanit! La uku anan liwaka 30,000 natalan kRuanda tiku xatapaxuwan skujnanimakgo Jehová.

LIWANA KLAKKAXWILINIT NI NAKMAKGXTAKGA JEHOVÁ

Kkata 2011, akxni atsinu ni xakmakgatsiyaw 58 kata lata xakmakgaxtokgaw, Elly nilh. Kkiʼoraciones kwaninit Jehová putum tuku kmakgkatsi, chu xla tlan kimamakgkatsininit. Na lu tlan kmakgkatsi akxni kkalitachuwinan kintalakatsunin xalaktlan tamakatsinin.

Maski la uku kkgalhi liwakaya 90 kata, chuntiya klichuwinan Dios akgatunu semana. Na lu tlan klimakgkatsi pi kmakgtayanama kDepartamento de Asuntos Legales unu ksucursal xalak Bélgica, pi tlan kkalitachuwinan amakgapitsin natalan putum tuku ktitaxtunit chuna la kskujnaninit Jehová chu pi tlan kkamakgpuwantini betelitas tiku lakgkgawasanku.

Titaxtunita max 84 kata lata xapulana ktlawanilh oración Jehová. Uma kilhtamaku ktsukulh talalin Jehová, chu chali chali tlakg tatliwakglhnit chuna la ktalalin. ¡Lu kpaxtikatsini Jehová pi ankgalhin kgalhtinit kiʼoraciones! (Sal. 66:19). b

a Xbiografía tala Schrantz taxtulh krevista La Atalaya 1 xla febrero kata 1974, páginas 90 asta 94.

b Tala Marcel Gillet nilh 4 xla febrero kata 2023, akxni aku xtlawamaka uma artículo.