Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Asá, Jehosafat, Ezequías, Josías

Xliputum kinakujkan kaskujnaniw Jehová

Xliputum kinakujkan kaskujnaniw Jehová

«Katlawa litlan Jehová, kalakapastakti lantla akit akgstitum klatamanit kmilakatin chu xliputum naku kskujnaniman» (2 REY. 20:3).

TAKILHTLIN: 52, 32

1-3. ¿Tuku kilhchanima skujnanikan Jehová «xliputum kinakujkan»? Kawili akgtum liʼakxilhtit.

PUTUM makglakgalhinanin akinin chu na akgtsankgayaw. Paxtikatsiniyaw Jehová xlakata kinkakilakgmaxtuchin xKgawasa chu xlakata kinkatapatiyan. Komo taktujuyaw chu nitlan limakgkatsiyaw tuku nitlan tlawanitaw, tlan naskiniyaw pi kakinkatapatin. Liwana katsiyaw pi Jehová ni kinkalikatsiniyan chuna la kinkalakgchanan xlakata makglakgalhinanin akinin (Sal. 103:10). Maski chuna Jehová lakaskin pi kaskujnaniw «xliputum kinakujkan» (1 Crón. 28:9). ¿La natlawayaw maski makglakgalhinanin akinin?

2 Xlakata tlan nakgalhtiyaw uma takgalhskinin, katamalakxtumiw xlatamat mapakgsina Asá chu Amasías. Xlakan tlawakgolh tuku tlan, pero na kimakgapatsankgakgolh xlakata makglakgalhinanin xwankgonit. Maski chuna Biblia wan pi xliputum «xnaku Asá ankgalhin akgstitum tawi» (2 Crón. 15:16, 17; 25:1, 2; Prov. 17:3). Asá ankgalhin liskujli xliputum xnaku xlakata namakgapaxuwa Jehová (1 Crón. 28:9). Pero Amasías ni chuna xwanit. Xla ni «xliputum xnaku» skujnanilh Jehová. Akxni Amasías kamakgatlajalh xtalatlawananin Dios, kalakgalilh xʼídoloskan chu tsukulh kakakninani (2 Crón. 25:11-16).

3 Latamanin tiku skujnanikgo Jehová «xliputum xnakujkan» paxkikgo, xliputum xlitliwakgakan chu putum kilhtamaku kakninaniputunkgo. Anta kBiblia, tachuwin naku ankgalhin kilhchanima chuna la likatsiyaw. Uma na kilhchani la lakapastakaw, tuku lakgatiyaw, tuku lakkaxwilinitaw natlawayaw kilhtamaku nema aku mima, chu tuku xlakata chuna tlawayaw. Maski makglakgalhinanin akinin, tlan nalikakninaniyaw Jehová xliputum kinakujkan. Lakskujnaniyaw xlakata chuna tlawaputunaw, niti kinkamafuerzajniyan chu ni kaj xlakata chuna lismaninitaw (2 Crón. 19:9).

4. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

4 Xlakata liwana naʼakgatekgsaw tuku kilhchanima skujnanikan Jehová xliputum naku, nalichuwinanaw xlatamat Asá, Jehosafat, Ezequías chu Josías. Uma mapakgsinanin xalak Judá tiku nikxni makgxtakgkgolh Dios. Maski kimakgapatsankgakgolh, tlan makgapaxuwakgolh Dios. Xla akxilhli pi xliputum xnakujkan skujnikgolh. ¿Tuku xlakata chuna akxilhli? ¿La tlan nachuna natlawayaw la umakgolh mapakgsinanin? Kaʼakxilhwi.

ASÁ «XLIPUTUM XNAKU SKUJNANILH JEHOVÁ»

5. ¿Tuku tlawalh Asá akxni mapakgsina wa?

5 Asá wa xlikgalhtutu mapakgsina xalak Judá akxni kachikin Israel tapapitsilh xtamapakgsin Israel chu xtamapakgsin Judá. Akxni Asá mapakgsina litaxtulh kJudá, malakgsputulh nixaxlikana takaknin anta kxtamapakgsin chu talakgxtumit nema lu xalaklixkajni. Malakgsputulh ídolos nema latamanin xkakninanikgo chu katamakxtulh lakchixkuwin tiku kstakgo xmaknikan anta ktemplo. Asta mapanulh xnana kpumapakgsin tiku «xtlawanit akgtum xalixkajni ídolo» (1 Rey. 15:11-13). Asá na kamakgpuwantinilh kachikin «pi kaputsakgolh Jehová» chu xkgalhakgaxmatkgolh «limapakgsin». Tlawalh tuku matlanilh xlakata nakamakgtaya amakgapitsin nakakninanikgo Jehová (2 Crón. 14:4).

Asá malakgsputulh nixaxlikana takaknin kxtamapakgsin

6. ¿Tuku tlawalh Asá akxni etíopes taratlawakgolh Judá?

6 Akxni xapulana akgkaw kata xtamapakgsin Asá, xʼanan takaksni kJudá. Alistalh, akgtum millón soldados xalak etíopia xlinkgo 300 carros nema xlitlawakan guerra, talatlawakgolh Judá (2 Crón. 14:1, 6, 9, 10). ¿Tuku tlawalh Asá? Ni lakpuwa pi Jehová nila xʼama kamakgtaya xkachikin. Wa xlakata skinilh tamakgtay xlakata tlan xtlajanankgolh kʼguerra (kalikgalhtawakga 2 Crónicas 14:11). Lakgachunin, Jehová kamakgtayalh xkachikin xlakata xkatlajakgolh xtalatlawananin, maski xmapakgsinakan xmakgxtakgkgo Dios. Chuna limasiyalh Jehová pi wa Dios xaxlikana (1 Rey. 20:13, 26-30). Uma kilhtamaku makgtayalh xkachikin xlakata Asá lipawa Jehová. Kgalhtika xʼoración Asá akxni kamakgtayalh xlakata nakatlajakgo etíopes (2 Crón. 14:12, 13). Titaxtulh kilhtamaku, Asá kimakgapatsankgalh akxni skinilh xtamakgtay mapakgsina xalak Siria chu ni wa skinilh xtamakgtay Jehová (1 Rey. 15:16-22). Maski chuna, Jehová akxilhli pi Asá xpaxki. Xliputuminika xnaku «skujnanilh Jehová putum kilhtamaku nema latamalh». ¿La tlan nachuna natlawayaw la Asá? (1 Rey. 15:14).

7, 8. ¿La tlan nachuna natlawayaw la Asá?

7 ¿La katsiyaw pi skujnanimaw Jehová xliputum kinakujkan? Tlan kiʼastukan nakinkakgalhskinkanan: «¿Kkgalhakgaxmata Jehová maski lu tuwa kmakgkatsi? ¿Liwana kmakgtayanan kcongregación xlakata skulunku natawila?». Kalakapastakwi la lhuwa litliwakga lakaskilh Asá akxni makglhtilh xnana, tuku xlakgaya kpumapakgsin. Min kilhtamaku talakaskin ni napekuanaw chuna la Asá. Akgtum liʼakxilhtit, ¿tuku natlawayaw akxni chatum xalak kifamiliajkan o kiʼamigojkan tamakxtukan kcongregación xlakata tlawalh talakgalhin chu ni makgxtakga tuku tlawa? ¿Xlilat natachuwinanaw? ¿Tuku nakinkamatlawiyan kinakujkan?

8 Chuna la Asá, namin kilhtamaku namakgkatsiyaw pi putum latamanin kinkataratlawamakgon. Max tiku kataʼanaw kʼescuela o makgalhtawakgananin nakinkalikgalhkgamanankgoyan kaj xlakata akinin xtatayananin Jehová. O max tiku kataskujaw nakinkalikgalhkgamanankgoyan kaj xlakata skinaw kilhtamaku xlakata ni naskujaw akxni anaw kʼasamblea o ni tlakg skujaw akxni sputa hora xla kintaskujutkan xlakata tlakg natlajayaw tumin. Akxni chuna la, kalipawaw Dios chuna la tlawalh Asá. Katlawaniw oración Jehová, ni kapekuaw chu chuntiya katlawaw tuku tlan. Kalakapastakwi pi Jehová nakinkamatliwakglhan chuna la matliwakglhi Asá.

9. ¿Tuku xlakata makgapaxuwayaw Jehová akxni lichuwinanaw?

9 Asá ni kajwatiya lakapastakli xpalakata. Xla na lakapastakli la nakamakgpuwantini amakgapitsin xlakata naputsakgo Jehová. Nachuna akinin kamakgpuwantiniyaw latamanin nakakninanikgo Jehová. Chu xla akxilha akxni kalixakgatliyaw amakgapitsin xpalakata. Xlikana pi Jehová lu lipaxuwa akxni lichuwinanaw xlakata paxkiyaw chu kalilakgaputsayaw latamanin xlakata kilhtamaku nema aku kaminima.

JEHOSAFAT PUTSALH JEHOVÁ

10, 11. ¿La tlan nachuna natlawaya la Jehosafat?

10 Asá xkgalhi chatum xkgawasa xwanikan Jehosafat. Biblia lichuwinan pi Jehosafat «xla chuntiya stalanilh tuku xtlawama xtlat» (2 Crón. 20:31, 32). ¿La tlawalh? Tlawalh chuna la xtlat, chu kawanilh kachikin pi chuntiya xkakninanikgolh Jehová. Kamalakgachalh makgapitsi lakchixkuwin xalak xtamapakgsin Judá xlakata nakamasiyani ama kachikin tuku xwan «libro xla limapakgsin nema xla Jehová» (2 Crón. 17:7-10). Jehosafat kilalh asta niku xwi tamapakgsin xalak Israel, asta kxkasipijni Efraín, xlakata nakamakgtaya latamanin nakaninaniparakgo Jehová (2 Crón. 19:4). Jehosafat chatum mapakgsina «tiku xliputum xnaku putsalh Jehová» (2 Crón. 22:9).

Jehosafat kawanilh kachikin pi chuntiya xkakninanikgolh Jehová

11 La uku, Jehová lakaskin pi latamanin xlikalanka katiyatni kalakgapaskgolh, chu akinin tlan nakamakgtayakgoyaw nalakgapaskgo. Ki’akstukan kakinkakgalhskinkan: «¿Lu kliskuja naklichuwinan Dios akgatunu papa’? ¿Wi tiku klimakgalhtawakgeputun Biblia xlakata na naskujnani Jehová? ¿Kskini Jehová k’oración xlakata nakimakgtaya nakmakgantaxti?». Komo naliskujaw, Jehová nakinkamakgtayayan namatsukiyaw takgalhtawakga xalak Biblia. ¿Xlikana naklimakgalhtawakgeputun Biblia chatum lataman kilhtamaku akxni kjaxa? Kalakapastakwi pi Jehosafat xkamakgtayaputun latamanin xlakata amakgtum na kskujnaniparakgolh Jehová. Akinin na tlan nakamakgtayayaw tiku taxlajwanikgonit chu nialh ankgo lichuwinankgo Dios. Chu lakgkgolotsin lakkaxwilikgo xlakata na’ankgo lakgapaxialhnankgo chu nakamakgtayakgo tiku katamakxtukanit kcongregación tiku max nialh tlawamakgo talakgalhin.

12, 13. 1) ¿Tuku tlawalh Jehosafat akxni pekualh? 2) ¿Tuku xlakata nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jehosafat?

12 Akgtum kilhtamaku lhuwa soldados xkataratlawaputunkgo xalak Judá. Jehosafat stalanilh xliʼakxilhtit xtlat chu lipawa Jehová xlakata xla x’ama makgtaya (kalikgalhtawakga 2 Crónicas 20:2-4). Jehosafat lu pekualh. Wa xlakata skinilh tamakgtay Jehová chu wanilh pi xla chu xkachikin nila xkamakgatlajakgo xtalamakgasitsinkan. Nachuna wanilh pi ni xkatsikgo tuku natlawakgo. Jehosafat liwana xkatsi pi Jehová x’ama kamakgtaya. Wanilh Jehová: «Pero wix kkalipawanan» (2 Crón. 20:12).

13 Chuna la Jehosafat max namin kilhtamaku nila katilakkaxtlawaw akgtum ta’akglhuwit, chu asta napekuanaw (2 Cor. 4:8, 9). Kalakapastakwi tuku tlawalh Jehosafat. Tlawanilh oración Jehová kxlakatin putum kachikin chu wanilh pi ni xkgalhi litliwakga xlakata nakataratlawa xtalamakgasitsinkan (2 Crón. 20:5). Komo wix xpulalina familia, tlan nastalaniya xli’akxilhtit Jehosafat. Akxni nakgalhiya akgtum ta’akglhuwit chu ni katsiya tuku natlawaya, kaskini Jehová pi kamakgtayan wix chu mi familia. Ni namaxanana naskiniya xtamakgtay Jehová kxlakatin mi familia. Chuna xlakan nakatsikgo la xlilhuwa lipawana Jehová. Xla makgtayalh Jehosafat chu wix na namakgtayayan.

EZEQUÍAS CHUNTIYA TLAWALH TUKU TLAN

14, 15. ¿La limasiyalh Ezequías pi lu xlipawan Jehová?

14 Mapakgsina Ezequías na liskujli xlakata tlan natalalin Jehová. Chuna tlawalh maski xtlat ni tlan liʼakxilhtit wilinilh, xla xkakninani ídolos. Ezequías «mapanulh xalaktalhman niku xkakninanikgo ídolos chu laktsu laktsu tlawalh columnas xasantujlani chu tankamilh postes xasantujlani chu lakxpulalh luwa xla cobre nema xtlawanit Moisés», xlakata israelitas xkakninanimakgolh. Ezequías chuntiya skujnanilh Jehová xliputum xnaku chu «chu kaj watiya stalanilh, chu makilh limapakgsin nema Jehová xmaxkinit Moisés» (2 Rey. 18:1-6).

15 Akxni Ezequías xmapakgsinama, ksoldados asirios katalachipalh Judá chu xmasputuputunkgo Jerusalén. Mapakgsina xalak Asiria mamaxanilh Jehová chu xtlawaputun pi Ezequías xtaxlajwanilh. Akxni tuwa tuku xtitaxtuma, Ezequías lipawa Jehová chu skinilh xtamakgtay. Xla xkatsi pi Dios tlakg xkgalhi litliwakga chu tlan kalakgmaxtu xkachikin ni xawa asirios (kalikgalhtawakga Isaías 37:15-20). Dios kgalhtilh xʼoración Ezequías akxni malakgachalh chatum xʼángel xlakata nakamakgni 185,000 soldados asirios (Is. 37:36, 37).

16, 17. ¿La tlan nastalaniyaw xli’akxilhtit Ezequías?

16 Alh kilhtamaku Ezequías tatatlalh chu atsinu ni nilh. Akxni chuna xtitaxtuma, tasaskinilh Jehová pi xmakgtayalh chu xlakapastakli pi xla nikxni xmakgxtakgnit (kalikgalhtawakga 2 Reyes 20:1-3). Jehová kgaxmatli xʼoración Ezequías chu mapaksalh. Chuna la katsininitaw kBiblia, katsiyaw pi Jehová ni tlawa milagro xlakata na kinkamapaksayan o tlakg lhuwa kilhtamaku na kinkamalatamaniyan. Pero la komo Ezequías, tlan nalipawanaw pi Jehová nakinkamakgtayayan. Tlan nawaniyaw: «Katlawa litlan Jehová, kalakapastakti lantla akit akgstitum klatamanit kmilakatin chu xliputum naku kskujnaniman, chu wa tuku xatlan akxilha wa ktlawanit». ¿Liwana katsiyaw pi Jehová nakinkamakgtayayan, maski akxni tatatlayaw? (Sal. 41:3).

17 Xliʼakxilhtit Ezequías nakinkamasiyaniyan komo talakaskin namakgxtakgaw tuku tlawa pi natamakgatliniyaw chu komo kinkamakglhtiman kilhtamaku xlakata la skujnaniyaw Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, lhuwa latamanin maklakaskinkgo redes sociales o atanu xlakata nalatachuwinankgo. Lhuwa tiku la xʼídolos kaliʼakxilhkgo. Lu lakgatikgo la likatsikgo tiku lu kalakgapaskan chu atanu latamanin, maski ni kalakgapaskgo. Lhuwa kilhtamaku limaxtukgo nalikgalhtawakgakgo xlakata xlatamatkan ama latamanin chu akxilhkgo xfotos. Xlikana, uma ni wamputun pi nitlan nalimaklakaskinaw xlakata nakatachuwinanaw kifamiliajkan o tiku tlan kiʼamigoskan. Pero redes sociales max nakinkamakglhtiyan lhuwa kilhtamaku. Asta max xlakaskinka nakinkamakgkatsikanan xlakata lhuwa tiku nakinkawanikgoyan pi lu stlan tuku wiliyaw o wanaw anta kʼinternet. O max nalisitsiyaw akxni na’akxilhaw pi nialhti kuenta tlawa tuku anta wiliya. Akxni chuna titaxtuyaw xliʼakxilhtit apóstol Pablo, Áquila chu Priscila tlan nakinkamakgtayakgoyan. ¿Kanajlayaw pi xlakan xlimaxtukgo kilhtamaku xlakata nakaputsananikgo latamanin tuku xtlawakgo, tiku ni skujnanimakgo Jehová? Biblia lichuwinan pi Pablo lu «xliskujma xlakata namakgpitsi tachuwin». Nachuna Priscila chu Áquila, lhuwa kilhtamaku xlimaxtukgo nalichuwinankgo chu «aktanks ntimasiyunikgolh xtamasiyun nikimPuchinakan wa ntu xakchan» amakgapitsi latamanin (Hech. 18:4, 5, 26). Tlan natakgalhskinaw: «¿Kuenta ktlawa xlakata ni chuna la ídolos na kkalimaxtu amakgapitsin? ¿Ni lhuwa kilhtamaku klimaxtu xlakata nema tu kaj ni xlakaskinka?» (kalikgalhtawakga Efesios. 5:15, 16).

JOSÍAS KGALHAKGAXMATLI XLIMAPAKGSIN JEHOVÁ

18, 19. ¿La tlan nastalaniyaw xli’akxilhtit Josías?

18 Mapakgsina Josías, na kgalhakgaxmatli xlimapakgsin Jehová «xliputum xnaku» (2 Crón. 34:31). Josías kxuyatanat xwani Ezequías. Akxni Josías kajku kstakma «tsukulh putsa xDios David xtlat xalamakgasa». Chu akxni xkgalhi akgpuxam kata, tsukulh malakgsputu ídolos xalak Judá (kalikgalhtawakga 2 Crónicas 34:1-3). Josías tlakg liskujli ni xawa amakgapitsin mapakgsinanin xalak Judá xlakata namakgapaxuwa Jehová. Akgtum kilhtamaku, xapuxku sacerdote tekgsli maktum libro xla xLimapakgsin Dios. Max wa uma libro nema wa xtsokgnit Moisés. Akxni xsecretario Josías likgalhtawakganilh, akxilhli pi wi tuku tlakg xtalakaskin xlakata tlakg tlan kskujnanilh Jehová. Josías na kamakgpuwantinilh amakgapitsin xlakata nachuna natlawakgo. Wa tuku kitaxtulh, akxni xlamajku wa pi latamanin «chuntiya kakninanikgolh Jehová» (2 Crón. 34:27, 33).

Komo Josías xmakgapaxuwaputun Dios lakapala tlawalh talakgpalit

19 Josías wa xtanat xwanit mapakgsina Manasés. Max Josías katsinilh pi Jehová ankgalhin tapatinan chuna la likatsinilh xtata. Kgawasa, wix na tlan namakglhkatiya Josías chu tlakg nalakgapasa Jehová. Na tlan nakatsiniya xlakata tiku linkgoya kata kmifamilia chu xalak congregación. Xla tlan nalixakgatlikgoyan xlakata tuku tlawanit Jehová xpalakatakan. Kalakapastakti la makgkatsilh Josías akxni katsilh tuku xwanit xlimapakgsin Dios. Komo xmakgapaxuwaputun Jehová, lakapala tlawalh talakgpalit. Komo likgalhtawakgaya Biblia, wix na lu nakgalhakgaxpatputuna Jehová. Uma namatliwakglha la talalipina Jehová chu tlakg napaxuwaya. Nachuna lu nakalitachuwinamputuna xlakata Jehová amakgapitsin (kalikgalhtawakga 2 Crónicas 34:18, 19). Akxni nalikgalhtawakgaya Biblia, max na’akxilha pi wi tuku mililakgpalit kmilatamat xlakata tlakg tlan naskujnaniya Jehová. Komo chuna nala, kaliskujti xlakata natlawaya talakgpalit chuna la tlawalh Josías.

KASKUJNIW JEHOVÁ XLIPUTUM KINAKUJKAN

20, 21. 1) ¿Tuku kinkamasiyanikgoyan uma kgalhtati mapakgsinanin nema lichuwinaw k’uma artículo? 2) ¿Tuku na’akxilhaw k’atanu artículo?

20 ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma kgalhtati mapakgsinanin xalak Judá tiku skujnanikgolh Jehová xliputum xnakujkan? Pi xlakan lu xmakgapaxuwapuntunkgo chu xkakninaniputunkgo Jehová xliputum xlatamatkan. Lipawankgolh Jehová akxni kataratlawakgolh xtalamakgasitsinkan. Chu tuku tlakg xlakaskinka, skujnanikgolh xlakata xpaxkikgo.

21 Maski uma kgalhtati mapakgsinanin makglakgalhinanin xwankgonit chu kimakgapatsankgankgolh, tlan makgapaxuwakgolh Jehová. Xla akxilhli tuku xwi kxnakujkan chu katsilh pi xlikana xpaxkikgo. Nachuna akinin makglakgalhinanin chu kimakgapatsankgayaw. Pero Jehová lipaxuwa akxni akxilha pi xliputum kinakujkan skujnanimaw. K’atanu artículo, nakatsiniyaw xlakata xtalakgalhinkan uma mapakgsinanin chu tuku nakinkamasiyaniyan.