1, 2. 1) ¿Tuku wankgo makgapitsi natlatni akxni xkamanan wankgo pi tamunuputunkgo? 2) ¿Tuku xlakata kakgalhskinkan tiku amakgolh tamunukgo komo tamakamastanikgonit Jehová? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

MARÍA nachuna taya akxni amakgapitsi tiku natamunukgo tayakgo. Xnatlatni lakaʼakxilhkgo akxni kgalhtinan akgtiy takgalhskinin nema tlawa tiku mastama taʼakgchuwin. Alistalh uma tsumat tamunu.

² Xnatlatni lu tlan limakgkatsikgo xlakata tamakamastaninit Jehová chu tamununit. Pero nina makgas xtse lu xlilakgaputsama. Xkgalhskinkan: «¿Lu aktsujku xlakata natamunu? ¿Xlikana akgatekgsa tuku ama tlawa? ¿Tlakg tlan xwa komo xkgalhkgalhilh?». Lhuwa natlatni katlawanikan umakgolh takgalhskinin akxni xkamanankan wankgo pi tamunuputunkgo (Ecl. 5:5). Chuna kakgalhskinkan xlakata tamakamastanikan Jehová chu tamunukan wa tuku tlakg xlakaskinka laksaka chatum kstalanina Cristo (kaʼakxilhti recuadro « ¿Makamaxkinitata milatamat Jehová?»).

3, 4. 1) ¿Tuku tamalakxtumilh Pedro nema limasiya pi tamunut lu xlakaskinka? 2) ¿Tuku xlakata tlan natamalakxtumiyaw tamunut chu arca nema tlawaka?

 ³ Apóstol Pedro lichuwinalh xlakata arca nema tlawalh Noé chu wa: «Wa ntakgmun ntu nchu nkgalhiyaw, kaj xtachuna yuma [...] xali’ukxilhtit nkilitaxtuy, kinkamalakgtaxtiyan» (kalikgalhtawakga 1 Pedro 3:20, 21). Arca limaklakaskinka xlakata nakalimasiyanikan putum latamanin pi Noé liwana xlakpuwanit natlawa xtalakaskin Jehová. Xkanajla chu tlawalh tuku Jehová limapakgsilh. Xlakata kgalhakgaxmatnalh, xla chu xfamilia tlan lakgtaxtukgolh akxni milh Munkaklat. ¿Tuku xmasiyaputun Pedro?

⁴ Akxni latamanin xʼakxilhkgo arca xkatsikgo pi Noé xkanajlani Dios. Nachuna akxni latamanin akxilhkgo pi wi tiku tamunu, katsikgo pi kstalanina Cristo litaxtu chu tamakamastaninit Jehová xlakata kanajlani Cristo tiku lakastakwananit. Chuna la Noé, kstalaninanin Cristo kgalhakgaxmatkgo Dios chu tlawakgo taskujut nema kalakgayawanit. Jehová lakgmaxtulh Noé akxni milh Munkaklat. Nachuna, akxni namasputukan uma xalixkajni kakilhtamaku nakalakgmaxtu xlakskujnin tiku ni makgxtakgkgo (Mar. 13:10; Rev. 7:9, 10). Wa xlakata lu xlakaskinka natamakamastayaw chu natamunuyaw. Tiku kaj ni xlakaskinka tuku limamakgapalima xtamunut, kalipekua wilima xlatamat nema malaknukanit kkilhtamaku nema aku mima.

5. ¿Tuku nalichuwinanaw kʼuma artículo?

⁵ Xlakata katsiw pi tamunut lu xlakaskinka, talakaskin natlawayaw umakgolh akgtutu takgalhskinin. Pulana, ¿tuku masiya Biblia xlakata tamunut? Xlipulaktiy, ¿tuku natlawayaw xlakata tlan natamunuyaw? Chu xlipulaktutu, komo kalimakgalhtawakgeyaw Biblia  kinkamanankan o atanu latamanin xlakata Jehová, ¿tuku xlakata kuenta natlawayaw pi tamunut lu xlakaskinka?

6, 7. 1) ¿Tuku xkilhchanima tamunut nema xtlawa Juan? 2) ¿Tukuya tamunut lu tanu tuku kilhchanilh chu tuku xlakata?

⁶ Xapulana akxni Biblia lichuwinan tamunut wa kilhchanima nema xtlawa Juan tiku xMununan (Mat. 3:1-6). Latamanin tiku xlakgankgo Juan xlakata natamunukgo chuna xtlawakgo xlakata nalimasiyakgo pi nitlan xlimakgkatsikgo pi ni xkgalhakgaxmatkgonit xLimapakgsin Moisés. Pero, kalichuwinaw tamunut nema tlakg xlakaskinka tlawalh Juan, lu tanu xwanit. Xla kgalhilh talakgalhaman namunu Jesús, xKgawasa Dios unu kKatiyatni (Mat. 3:13-17). Xlakata Jesús ni xkgalhi talakgalhin, ni xtalakaskin pi wi tuku nitlan xlimakgkatsilh (1 Ped. 2:22). Tamunulh xlakata nalimasiya pi xtlawaputun xtalakaskin xTlat (Heb. 10:7).

⁷ Akxni Jesús xlichuwinama xtachuwin xTlat, kstalaninanin nachuna kamunukgolh amakgapitsi latamanin (Juan 3:22; 4:1, 2). ¿Tuku xlakata xkamunukan? Xlakata xlimasiyakgolh pi nitlan xlimakgkatsikgo pi ni xkgalhakgaxmatkgonit xLimapakgsin Moisés. Pero akxni nilh Jesús chu lakastakwanalh, xtamunutkan tiku kstalaninanin Cristo xlitaxtuputunkgo lu tanu xʼama wan.

8. 1) ¿Tuku limapakgsin mastalh Jesús akxni lakastakwanalh? 2) ¿Tuku xlakata xlitamunutkan kstalaninanin Cristo?

⁸ Kkata 33, akxni Jesús lakastakwanalh katasiyanilh liwaka 500 latamanin. Max akxni tiwa umakgolh tachuwin: «Kapitit xlikatlanka katuxawat, xlipaks kaxatikawa kalitachiwinankgotit lantla lhuwa xlikana akgstitum nakilipawankgoy. Chu naliakgmunukgoyatit kxtukuwani xaTlat Dios, ktukuwani xaKam, chu kxtukuwani espíritu santo. Chu wixin luwa liwana kamasiyunikgotit lantla namakgantaxtikgoy xlipaks limapakgsin tu kkalimapakgsinitan» (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 15:6). Xlikana, max lhuwa kstalaninanin xwilakgolh akxni mastalh uma limapakgsin. Nachuna wa pi putum tiku xlimputun «xmukiwi» xlakata kstalanina nalitaxtu xtalakaskin pi xtamunulh (Mat. 11:29, 30). Tiku xmakgapaxuwaputunkgo Dios xtalakaskin pi xlakaskinka xʼakxilhkgolh tuku wa Jesús. Chuna tlan xtamunukgolh. Kajwatiya uma tamunut tlan akxilha Dios. Anta kBiblia, lhuwa limasiya pi tiku kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo kxapulana siglo liwana xʼakgatekgskgo tuku xwamputun tamunut chu ni xmamakgapalikgo (Hech. 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33).

9, 10. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xlakata xtamunutkan etíope chu apóstol Pablo?

⁹ (Kalikgalhtawakga Hechos 8:35, 36). Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit chatum chixku xalak Etiopía tiku judío xlitaxtunit chu xtaspitma kxchik xlakata kikakninanilh Dios kJerusalén. Chatum ángel wanilh Felipe pi xlitachuwinalh «xatlan tamakatsinin xla Jesús». ¿Tuku tlawalh uma chixku? Akgatekgsli pi lu xlakaskinka namakgamakglhtinan Jesús la xMalana. Xlakata xtlawaputun tuku kaskini Jehová kstalaninanin Cristo, lakapala xtamunuputun.

¹⁰ Nachuna, kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit chatum chixku tiku xkaputsastalani kstalaninanin Cristo. Chu xmakgtapakgsi kkachikin judío, nema xtamakamastanikgonit Dios. Pero, judíos nialh xtalalinkgo Dios xlakata ni kgalhakgaxmatkgolh. Uma chixku xtlawa  xtalismaninkan judíos. Pero Jesús maxkilh akgtum tamakatsinin. Wa xlakata uma chixku makgamakglhtinalh xtamakgtay chatum kstalanina Cristo wanikan Ananías, «ntakilh, [chu] tamunulh» (Hech. 9:17, 18; Gál. 1:14). Alistalh ama judío litalakgapasli apóstol Pablo. Chuna la akxilhaw, xla tamunulh akxni akgatekgsnilh tuku taskujut lakgaya Jesús kxtalakaskin Dios (kalikgalhtawakga Hechos 22:12-16).

11. 1) ¿Tuku kamakgpuwantini tiku kalimakgalhtawakgekan Biblia natamunukgo? 2) ¿La makgkatsiyaw akxni akxilhaw pi tamunukgo tiku tamakamastanikgonit Jehová?

¹¹ Nachuna kaʼakgspula la uku tiku kalimakgalhtawakgekan Biblia, maski kamananku o linkgoya kata. Tiku kgalhikgo takanajla chu lhuwa xtapalh akxilhkgo tuku xalak Biblia tamakamastaniputunkgo Jehová chu tamunuputunkgo. Anta klanka tamakxtumit, mastakan akgtum taʼakgchuwin xpalakata tiku tamunuputunkgo. Akinin xtatayananin Jehová lu lipaxuwayaw akxni chatum tiku limakgalhtawakgakan Biblia wan pi tamunuputun. Chu, xanatlatni na lu lipaxuwakgo akxni kaʼakxilhkgo xkamanan pi tamunukgo. Taskujut nema tatlawalh kkata 2017, liwaka 284,000 latamanin tamunukgolh chu chuna limasiyakgolh pi xtamakamastanikgonit Jehová (Hech. 13:48). Xlikana pi xlakan akgatekgskgolh pi tamunut wa tuku talakaskin xlakata kstalanina Cristo nalitaxtuya. Pero, ¿tuku xtalakaskin xlakata tlan xtamunukgolh?

12. ¿Tuku tlan natlawa tiku limakgalhtawakgemaka Biblia akxni nina tamunu?

¹² Akxni nina tamunu, tiku limakgalhtawakgemaka Biblia talakaskin nakatsini xaxlikana xlakata Dios, xtalakaskin chu tuku tlawanit xlakata nakinkalakgmaxtuyan (1 Tim. 2:3-6). Uma takatsin namakgtaya xlakata nakgalhi takanajla nema natlawa pi namakgxtakga tuku ni lakgati Jehová chu nakgalhakgaxmata xaʼakgstitum xtastakyaw (Hech. 3:19). Dios ni makgamakglhtinan xtamakamastan tiku chuntiya tlawama tuku nitlan (1 Cor. 6:9, 10). Pero ni kajwatiya talakaskin pi tiku makgalhtawakgemaka nalatama chuna la lakaskin Dios. Nachuna xliʼanat ktamakxtumit, naʼan lichuwinan Dios chu namakgalhtawakganan. Jesús lichuwinalh pi uma taskujut wa natlawakgo kstalaninanin (Hech. 1:8). Akxni tlawanita putum uma tuku taskin, tiku makgalhtawakgemaka tlan xʼakstu natlawani oración Jehová xlakata natamakamastani chu alistalh natamunu kxlakatinkan amakgapitsin.

13. Akxni wi tiku limakgalhtawakgeyaw Biblia, ¿tuku xlakata kuenta kilitlawatkan pi tiku kstalanina Cristo litaxtuputun xlitamunut?

¹³ Akxni kamakgtayayaw kinkamanankan chu amakgapitsi xlakata tlan natamunukgo, kilikatsitkan pi xlakaskinka natamunukgo xlakata kstalaninanin Cristo nalitaxtukgo. Komo chuna natlawayaw, alistalh tlan nakalitachuwinanaw pi lu xlakaskinka tamakamastanikan Jehová chu tamunukan. Xlikana pi lakaskinaw pi chuna natlawakgo.

14. ¿Tuku xlakata niti mafuerzajniyaw xlakata natamunu?

¹⁴ Niti fuerza nawani chatum tiku makgalhtawakgemaka xlakata natamunu, nipara wa xanatlatni, nipara wa tiku makgalhtawakgenama, nipara chatum tala xalak congregación. Xlakata Jehová ni chuna tlawa (1 Juan 4:8). Wata akxni masiyaniyaw tuku xaxlikana, talakaskin nawaniyaw pi lu xlakaskinka xʼamigo Jehová nalitaxtu. Wa tuku namakgpuwantini natamunu wa xtapaxkit nema kgalhini  tuku xaxlikana chu xlakata tlawaputun tuku xlitlawat chatum kstalanina Cristo (2 Cor. 5:14, 15).

15, 16. 1) ¿Lakkaxwilikanit tukuya kata tlan natamunuyaw? Kalichuwinanti. 2) Maski tiku limakgalhtawakgemaka Biblia tamununit akxni xmakgtapakgsi kʼatanu takanajla, ¿tuku xlakata xlitamunut la komo xtatayana Jehová?

¹⁵ ¿Tuku kata xlikgalhit tiku limakgalhtawakgemaka Biblia xlakata tlan natamunu? Nitu lakkaxwilikanit tukuya kata tlan natamunuyaw, xlakata akinin tanu tanu la tatliwakglhtilha kintakanajlakan. Lhuwa tamunukgo akxni kajku kamanan chu chuntiya skujnanikgo Jehová chu ni makgxtakgkgo. Makgapitsi katsinikgo tuku xaxlikana akxni linkgoya kata, asta wi tiku liwaka 100 kata kgalhikgo chu akxni akgatekgskgo pi tamunut lu xlakaskinka.

¹⁶ Xalaksasti kstalaninanin Cristo xlitamunutkan maski tamunukgonita akxni xmakgtapakgsikgo kʼatanu ni xaxlikana takanajla. Jehová kajwatiya makgamakglhtinan xtamunut tiku kgalhi xaʼakchan takatsin xlakata tuku xtalakaskin. Chuna akgspulalh chatum puskat tiku atsinu ni kgalhi 80 kata. Xlakata klakalhuwa takanajla tamunulh, kgalhskilh tiku xmakgalhtawakgema komo xtalakaskin pi natamunupara amakgtum. Tala litachuwinalh makgapitsi textos xalak Biblia. Uma puskat akgatekgsli tuku wan Biblia xlakata tamunut chu ni makgas titaxtulh kilhtamaku tamunulh (kalikgalhtawakga Hechos 19:3-5).

17. ¿Tuku talakaskin nalilakpuwanaw akxni natamunuyaw?

¹⁷ Lhuwa tapaxuwan tawila akxni wi tiku tamunu. Pero nachuna talakaskin nalilakpuwan pi lhuwa naliskuja xlakata namakgantaxti tuku malaknunilh Jehová. Kstalaninanin Jesús «nialh wa akstu latamanikgo kaj wampi wa kalatamanikgolh yama nti mpalakanikgolh, chu mpalakastakwanankgolh» (2 Cor. 5:15; Mat. 16:24).

18. ¿Tuku nalichuwinanaw kʼatanu artículo?

¹⁸ Kʼuma artículo akxilhnitaw pi kstalanina Cristo nalitaxtuya ni kaj takgaman. Wa xlakata xtse María tlawanika takgalhskinin nema lichuwinaw kxapulana párrafo. Komo wix kgalhiya kamanan max tlawanikanita umakgolh takgalhskinin: «¿Tlantiya natamunu kinkgawasa? ¿Kgalhi xaʼakchan takatsin xlakata Jehová namakgamakglhtinan xtamakamastan? ¿Talakaskin nakgalhi akgtum tlan takgalhtawakga o naputsa akgtum tlan taskujut akxni nina tamunu? ¿Chu komo natlawa lanka talakgalhin akxni tamununita?». Nalichuwinanaw umakgolh takgalhskinin kʼatanu artículo. Nachuna naʼakxilhaw la natlatni tlan naʼakxilhkgo tamunut chuna la xlilat chu ni namalakatsalikgo.