1, 2. 1) ¿Tukuya kilhtamaku, niku chu tuku xlakata apóstol Pablo katsokgnanilh carta nema kamalakgachanilh efesios? 2) ¿Tuku takgalhskinin nakgalhtiyaw kʼuma artículo?

 AKXNI apóstol Pablo tachin xwi kxchik anta kRoma, xkamakgpuwantiniputun xnatalan. Xlakata nila xkalakgapaxialhnan, katsokgnanilh makglhuwa cartas. Maktum carta nema tsokgli kamalakgachanilh kstalaninanin Cristo xalak Éfeso max kkata 60 o kkata 61 (Efes. 1:1; 4:1).

² Max xtitaxtunita 10 kata lata Pablo xkimasiyanit chu xlichuwinanit xalaktlan tamakatsinin kʼÉfeso (Hech. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Xla lu xkapaxki xnatalan chu xkamakgtayaputun xlakata ni xmakgxtakgkgolh Jehová. Pero ¿tuku xlakata Pablo katsokgnanilh xatalaksakni kstalaninanin Cristo xlakata xkgakganat chu tuku xalak kapukswa? ¿Chu tuku kinkamasiyaniyan putum kstalaninanin Cristo tastakyaw nema kamaxkilh? Kʼuma artículo nakgalhtiyaw umakgolh akgtiy takgalhskinin.

MAKGXTAKGKGOLH XAKAPUKSWA CHU TAPAKGSINIKGOLH XKGAKGANAT

3. ¿Tuku lichuwinalh apóstol Pablo kʼEfesios capítulo 5?

³ Pablo kawanilh kstalaninanin Cristo xalak Éfeso: «Milh kilhtamaku wixin kapukswa xwilatit, pero uku kxkgakganat wilatit» (Efes. 5:8). Xla lichuwinalh xkgakganat chu xakapukswa xlakata namaʼakgatekgsninan talakgpalit nema tlawakgolh natalan xalak Éfeso. Pulana kaʼakxilhwi tuku xlakata kawanilh: «Milh kilhtamaku wixin kapukswa xwilatit».

4. ¿Tuku xlakata wanaw pi tiku xlamakgo k’Éfeso kxakapukswa xwi xtakanajlakan?

⁴ Kxakapukswa xwilakgo xlakata tuku xkanajlakgo. Akxni kstalaninanin Cristo xalak Éfeso nina xlakgapaskgo tuku xaxlikana, lhuwa tuku xkanajlakgo nema ni xlikana xwanit chu tuku  xla taskuwan. Anta kʼÉfeso xwi xalanka xtemplo diosa Ártemis, nema amacha kilhtamaku pulaktum tuku lu stlan xliʼakxilhkan nema xtlawakgonit latamanin. Lhuwa tiku xʼankgo anta xlakata nakakninanikgo lhuwa ídolos. Na xʼanankgo lhuwa stananin tiku xtlawakgo laktsu templos nema xtasiya xtachuna la xtemplo Ártemis chu lhuwa tumin xlitlajakgo (Hech. 19:​23-27). Nachuna, tiku xlamakgo kʼÉfeso skuwananin xwankgonit (Hech. 19:19).

5. ¿Tuku xlakata wanaw pi tiku xlamakgo k’Éfeso kxakapukswa xwilakgo xlakata la xlinkgo xlatamatkan?

⁵ Kxakapuswa xwilakgo xlakata la xlinkgo xlatamatkan. Latamanin xalak Éfeso xtlawakgo talakgxtumit nema ni xlitatlawat chu nipara tsinu xlimaxanankgo. Tuku xlimalakgastaninankgo chu talismanin nema xtlawakan kxtakanajlakan xmasiyakan talakgxtumit nema ni xlitatlawat (Efes. 5:3). Latamanin nialh «akgtum talakgalhin» xliʼakxilhkgo tuku nitlan, uma tachuwin kilhchanima pi nialh xkakatsani xnakujkan akxni xtlawakgo tuku nitlan (Efes. 4:​17-19). Uma wamputun pi nialhtu xmakgkatsikgo kxtalakapastaknikan chu nialh xlakpuwankgo pi Jehová xʼama kaskini kuenta. Xlakata ni xʼakxilhkgo tuku tlan chu tuku nitlan, Pablo kawanilh pi “kapukswa xwilakgo chu ni xmakglhtinankgo latamat nema Dios malaknu”.

6. ¿Tuku xlakata Pablo kawanilh tiku xwilakgo kʼÉfeso pi “kxkgakganat xwilakgo”?

⁶ Pero makgapitsi tiku xalak Éfeso xtaxtukgonit niku kxakapukswa chu wa xlakata Pablo kawanilh: «Uku kxkgakganat wilatit xlakata tapakgsiniyatit Malana» (Efes. 5:8). Xtsukukgonit lilatamakgo xTachuwin Jehová nema litaxtulh xtachuna la xkgakganat nema xkapulalin (Sal. 119:105). Xmakgxtakgkgonit talismanin nema xmasiya ni xaxlikana takanajla chu nialh xtlawakgo tuku nitlan. Kstalanikgo xliʼakxilhtit Dios chu xtlawakgo putum tuku xmatlanikgo xlakata xkakninanikgolh chu xmakgapaxuwakgolh (Efes. 5:1).

7. ¿Tuku xlakata wanaw pi nachuna titaxtunitaw la kstalaninanin Cristo xalak Éfeso?

⁷ Nachuna akinin, akxni nina xlakgapasaw xaxlikana kxakapukswa xwilaw xlakata xkanajlayaw tuku ni xaxlikana chu nitlan xlinaw kilatamatkan. Max makgapitsi akinin xtlawayaw  fiestas nema tlawakgo ni xaxlikana takanajla, chu amakgapitsin max xtlawayaw talakgxtumit nema ni xlitatlawat. Pero akxni lakgapaswi Jehová, lakgpaliw la xlinaw kilatamatkan chu tsukuw lilatamayaw xlimapakgsin Jehová xlakata tuku tlan chu makgxtakgwi tuku nitlan. Uma pulaklhuwa la kinkamakgtayanitan (Is. 48:17). Maski chuna, min kilhtamaku tuwa makgkatsiyaw ni nataspitaw kxakapukswa chu nalinaw kilatamatkan «chuna la tiku tapakgsinikgo xkgakganat». Kaʼakxilhwi tuku nakinkamakgtayayan xlakata ni namakgxtakgaw xkgakganat.

NIALH KATASPITWI KXAKAPUKSWA

8. Chuna la wan Efesios 5:​3-5, ¿tuku xlilakgmakganatkan xwanit efesios?

⁸ (Kalikgalhtawakga Efesios 5:​3-5). Xlakata kstalaninanin Cristo xalak Éfeso nialh xlimparakgolh xalixkajni latamat, chuntiya xtalakaskin pi xlakgmakgankgolh talismanin nema Jehová xkajni. Ni kajwatiya xtalakaskin xlakgmakgankgolh talakgxtumit nema ni xlitatlawat, nachuna xtalakaskin xlakgmakgankgolh ni xatlan tachuwin. Pablo kamalakapastakalh pi xlilakgmakganatkan xwanit putum uma komo xmakglhtinanputunkgo “xTamapakgsin Cristo chu Dios”.

9. ¿Tuku xlakata kililakgmakganatkan putum tuku xalixkajni?

⁹ Akinin na lu xlakaskinka kuenta natlawayaw xlakata nitu nakinkamatlawiyan «tuku ni kgalhi xtapalh nema tapakgsini tuku xalak kapukswa» (Efes. 5:11). Liwana katsiyaw pi akxni chatum lataman chuntiya akxilha, kgaxmata o chuntiya lichuwinan talakgxtumit nema ni xlitatlawat o tuku ni xlilat, max namatlawi talakgalhin (Gén. 3:6; Sant. 1:​14, 15). Akgtum liʼakxilhtit, kʼakgtum país lhuwa xtatayananin Jehová tlawakgolh akgtum grupo kredes sociales niku xlamalakgachanikgo mensaje. Xapulana, lhuwa tiku xlichuwinankgo tuku xla xtakanajlakan. Pero tsinu tsinu tuku xlikgalhchuwinankgo tsukulh talakgpali, asta akxni milh kilhtamaku kajwatiya xlichuwinankgo xlakata talakgxtumit. Alh kilhtamaku, lhuwa umakgolh xtatayananin Jehová wankgolh pi tuku xlikgalhchuwinankgo kamatlawilh talakgxtumit nema ni xlitatlawat.

10. ¿Tuku kinkamakanajliputunan Satanás? (Efesios 5:6).

¹⁰ Pulaktum tuku maklakaskin Satanás xlakata nakaʼakgskgawi latamanin wa pi nila akxilhkgo pi tuku tlawamakgo nitlan (Is. 5:20; 2 Cor. 4:4). Wa xlakata ni kaks lilakawanaw pi kakilhtamaku kinkamalakpuwaniputunan pi nitu wamputun maski natlawayaw tuku Jehová wan pi nitlan chu lixkajni (2 Ped. 2:19). Wa xlakata lhuwa películas, programas nema taxtu ktelevisión chu tuku tasiya kʼinternet masiyakgo tapuwan nema lakatsala xlimapakgsin Jehová. Satanás lakaskin nalakpuwanaw pi talismanin chu la linkan latamat kʼuma kakilhtamaku ni talakgalhin, tlan lipaxuwakan chu nitu kintikaʼakgspulan maski natlawayaw (kalikgalhtawakga Efesios 5:6).

11. Chuna la limasiya xliʼakxilhtit Angela, ¿tuku xlakata lu xlakaskinka nastalaniyaw xtastakyaw Efesios 5:7? (Na kaʼakxilhti dibujos).

¹¹ Satanás lakaskin pi kakatalaliw latamanin tiku natlawakgo pi tuwa namakgkatsiyaw nakgalhakgaxmataw xtastakyaw Jehová. Wa xlakata, Pablo kastakyawalh efesios pi nialh xkatalalinkgolh tiku xtlawakgo tuku nitlan. Xla kawanilh: «Ni katlawatit tuku xlakan tlawakgo» (Efes. 5:7). La uku tlakg xlakaskinka kiliʼakxilhatkan uma tastakyaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata kkinkilhtamakujkan ni kajwatiya kalakan katachuwinankan latamanin, wata nachuna kredes sociales. Chatum tala puskat xalak Asia tiku wanikan Angela a wan tuku lu nitlan  kitaxtulh xlakata lu xmaklakaskin redes sociales: «Redes sociales tsinu tsinu tlawa pi nialh liwana nalakapastaknana chu ni katikatsi akxni chuna naʼakgspulayan. Milh kilhtamaku nialhtu xaklimakgkatsi maski “xakkatalalin” tiku xlakatsalakgo xlimapakgsin Biblia. Alistalh ktsukulh klakpuwan pi ni talakgalhin xwanit naktlawa tuku ni lakgati Jehová». ¡Lu tlan pi lakgkgolotsin xalak congregación makgtayakgolh Angela xlakata natlawa talakgpalit nema xtalakaskin! Xla wan: «La uku nialh klimatsama kintalakapastakni tuku wi kredes sociales, wata tuku xla kintakanajla».

12. ¿Tuku kilitlawatkan komo kgalhakgaxmatputunaw xlimapakgsin Jehová?

¹² Maski kakilhtamaku wan pi tlawakan tuku xalixkajni nitu wamputun, ni kataʼakgskgawiw; liwana katsiyaw pi uma ni xlikana (Efes. 4:​19, 20). Kalilakpuwaw: «¿Kuenta ktlawa xlakata ni lu nakkatalalin kincompañeros xalak escuela, tiku kkataskuja o latamanin tiku ni maxkikgo kakni xlimapakgsin Jehová? ¿Ni kpekuan chu kkgalhmakgtaya xtastakyaw Biblia maski latamanin nakiwanikgo pi kmalakatsali?». Na kuenta kilitlawatkan tiku katalalinaw kcongregación, chuna la wan 2 Timoteo 2:​20-22. Kalakapastakwi pi ni putum kintikamakgtayakgon xlakata ni namakgxtakgaw Jehová.

KALIW KILATAMATKAN «CHUNA LA TIKU TAPAKGSINIKGO XKGAKGANAT»

13. ¿Tuku kilhchanima chuntiya nalinaw kilatamatkan «chuna la tiku tapakgsinikgo xkgakganat»? (Efesios 5:​7-9).

¹³ Akxni Pablo xkastakyawanita kstalaninanin Cristo xalak Éfeso pi nialh xtaspitkgolh kxakapukswa, kawanipa: «Chuntiya kalipitit milatamatkan chuna la tiku tapakgsinikgo xkgakganat» (kalikgalhtawakga Efesios 5:​7-9). ¿Tuku wamputun uma? Wamputun pi ankgalhin kilimasiyatkan pi akinin xaxlikana kstalaninanin Cristo. Xlakata tlan chuna natlawayaw, pulaklhuwa tuku kilitlawatkan. Pulaktum wa pi ankgalhin nalikgalhtawakgayaw Biblia chu kilikgalhtawakgakan. Akxni chuna natlawayaw, tlakg kuenta katlawaw xliʼakxilhtit chu xtamasiy Jesucristo, tiku «xmakgskgot kakilhtamaku» litaxtu (Juan 8:12; Prov. 6:23).

14. ¿La nakinkamakgtayayan espíritu santo?

¹⁴ Komo chuntiya limputunaw kilatamatkan «chuna la tiku tapakgsinikgo xkgakganat», na  maklakaskinaw xtamakgtay xʼespíritu santo Dios. ¿Tuku xlakata? Xlakata lu tuwa kitaxtu nitu nalixkajwananaw kʼuma xakalixkajni kakilhtamaku (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Espíritu santo nakinkamakgtayayan nalakgmakganaw xtapuwan chu xliskgalala uma kakilhtamaku, nema lakatsala xlimapakgsin Dios. Na nakinkamakgtayayan “tlan nalikatsiyaw xliputum tuku natlawayaw, xaʼakgstitum nalitaxtuyaw chu lakatitum nalatamayaw” (Efes. 5:9).

15. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata namakglhtinanaw espíritu santo? (Efesios 5:​19, 20).

¹⁵ Jesús wa pi Jehová «nakamaxki espíritu santo tiku skinikgo» (Luc. 11:13). Pulaktum la tlan namakglhtinanaw espíritu santo wa pi naskiniyaw Jehová kʼoración. Atanu la tlan namakglhtinanaw wa akxni malankiyaw Jehová ktamakxtumit akxni akxtum katatawilayaw kinatalankan (kalikgalhtawakga Efesios 5:​19, 20). Tlan nalinaw kilatamatkan chuna la namakgapaxuwa Jehová xlakata espíritu santo nakinkamakgtayayan.

16. ¿Tuku nakinkamakgtayayan nalaksakaw tuku tlan? (Efesios 5:​10, 17).

¹⁶ Akxni nalaksakaw tuku lu xlakaskinka, kililakputsananitkan «tuku xtalakaskin Jehová» chu alistalh nalaksakaw tuku natlawayaw (kalikgalhtawakga Efesios 5:​10, 17). Akxni putsayaw tastakyaw xalak Biblia nema nakinkamakgtayayan, limasiyamaw pi katsiputunaw tuku lakpuwan Jehová xlakata tuku tlawaputunaw. Komo nalilatamayaw umakgolh tastakyaw, tlan tuku nalaksakaw.

17. ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata liwana nalimaklakaskinaw kinkilhtamakujkan? (Efesios 5:​15, 16; na kaʼakxilhti dibujo).

¹⁷ Pablo na kastakyawalh kstalaninanin Cristo xalak Éfeso pi liwana xmaklakaskinkgolh xkilhtamakujkan (kalikgalhtawakga Efesios 5:​15, 16). Satanás, tiku lixkajni likatsi, lu tlan xlimakgkatsilh pi wa lu xliskujwi tuku xalak kakilhtamaku chu nialh xkgalhiw kilhtamaku naskujnaniyaw Dios (1 Juan 5:19). Lu ni tuwa kitaxtu wa tlakg xtapalh naliʼakxilhaw tumin, takgalhtawakga o kintaskujutkan nixawa naputsayaw  la tlakg tlan naskujnaniyaw Jehová. Komo chuna xkinkaʼakgspulan, uma xlimasiyalh pi tsukumaw lakpuwanaw chuna la kakilhtamaku. Xlikana, ni wamputun pi putum uma nitlan, pero nikxni wa pulana kiliwilitkan kkilatamatkan. Xlakata chuntiya nalinaw kilatamatkan «chuna la tiku tapakgsinikgo xkgakganat», xlakaskinka “liwana nalimaklakaskinaw kinkilhtamakujkan”, uma wamputun pi wa lu naliskujaw tuku tlakg xlakaskinka.

18. ¿Tuku tlawalh Donald xlakata tlakg liwana xlimaklakaskilh xkilhtamaku?

¹⁸ Kalakputsaw la tlakg naskujnaniyaw Jehová. Wa uma tuku tlawalh Donald, tiku lama kSudáfrica. Xla wan: «Klilakpuwa la xaklima kilatamat chu kskinilh Jehová pi xkimakgtayalh tlakg xakskujnanilh. Kskinilh pi xkimakgtayalh xlakata xaktekgsli akgtum taskujut niku ni lu lhuwa kilhtamaku xakskujli chu tlakg xaklichuwinalh xtachuwin. Chu xla kimakgtayalh naktekgsa uma taskujut. Wa xlakata kimpuskat chu akit ktsukuw skujnaniyaw Jehová putum kilhtamaku».

19. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata chuntiya nalinaw kilatamatkan «chuna la tiku tapakgsinikgo xkgakganat»?

¹⁹ Tatsokgni nema apóstol Pablo kamalakgachanilh efesios lu kamakgtayalh ni namakgatsankgananikgo Jehová, chu akinin na lu nakinkamakgtayayan. Chuna la akxilhnitaw, kinkamakgtayayan liwana nalaksakaw tuku nalilakgastananaw chu tiku nakatalalinaw. Na kinkamakgpuwantiniyan chuntiya liwana nalikgalhtawakgayaw Biblia chu namastayaw talakaskin pi xkgakganat wa nakinkapulalinan. Nachuna, kinkamalakapastakayan la xlilakaskinka espíritu santo, nema kinkamakgtayayan nakgalhiyaw laktlan tayat. Komo nastalaniyaw xtastakyaw Pablo, nalaksakaw tuku namakgapaxuwa Jehová. Komo natlawayaw putum uma, nakinkamakgtayayan natamakgatliniyaw uma kakilhtamaku nema kxakapukswa wi chu natamakgxtakgaw kxkgakganat.