1, 2. Akxni tantaskaka kskitinamakgolh, ¿tuku lu tlan katsinilh Pedro?

KGALHTUJUN kstalaninanin Jesús tantaskaka kskitinamakgolh anta kpupunu xla Galilea, pero ni tantum skiti chipakgolh. Akxni xkgakgalh, wi tiku xya anta kxkilhtun pupunu chu xkaʼakxilhma. Wa Jesús tiku xlakastakwananit. Xla kawanilh: «Kamakapitit mintsalhkan kxpakgastakat putakutnu», chu nachipayatit. «Pus chi makankgolh; na lhuwa nimpala la xmakutukgoy lantla xlilhuwa skiti ntichipakgolh» (Juan 21:1-6).

² Jesús kamaxkilh kstalaninanin skiti chu kaxtalanchu xlakata xwayankgolh. Chu alistalh akxilhli Simón Pedro chu kgalhskilh: «Simón, xkam [Juan], ¿pi tlakg kimpaxkiya ni xawa yu wilakgo?». Jesús xkatsi pi Pedro lu xlakgati kskitinan. Wa xlakata kgalhskilh Pedro komo tlakg xpaxki Jesús chu xtamasiy o wa tlakg xpaxki xtaskujut. Pedro kgalhtinalh: «Kpaxkiyan tlati wix nkatsiya mpi kpaxkiyan» (Juan 21:15). Pedro  lu xlakaskinka tuku katsinilh: pi wa tlakg xlipaxkit xwanit Jesús ni xawa tuku atanu. Akxni ama kilhtamaku, Pedro limasiyalh pi xpaxki Cristo xlakata lu xlichuwinan xalakwan xalaksasti. Chu lu tlan tsukulh makgtaya congregación.

3. ¿Tuku kuenta kilitlawatkan akinin kstalaninanin Cristo?

³ ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku Jesús wanilh Pedro? Pi kuenta kilitlawatkan chu ni namastayaw talakaskin pi nataxlajwani tapaxkit nema kgalhiniyaw Cristo. Jesús xkatsi pi latamat kʼuma kakilhtamaku lu tuwa xʼama wan chu lhuwa tuku xlilakgaputsaw chu xkgalhiw taʼakglhuwit. Akxni lichuwinalh xlakata chanana, Jesús wa pi makgapitsi latamanin xatapaxuwan xkgaxmatkgolh «ntachuwin xla tapakgsin». Pero nachuna wa pi akxni xtitaxtulh kilhtamaku «ntakgskgawin xla tamakun lilakgalhiy ntachuwin» chu ama latamanin xmakgatsankgakgolh xtapaxuwankan (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19). Komo ni kuenta natlawayaw, tuku lilakgaputsayaw kkilatamatkan max nalaktlawa la skujnanimaw Jehová. Wa xlakata Jesús kawanilh kstalaninanin: «Kuintaj kakatlawakantit mpiwa mi nakujkan ni nalichuway ntaji tawayani, chu takgotni, chu ntakglhuwilajna xla yuma nkakilhtamaku» (Luc. 21:34).

4. ¿Tuku nakinkamakgtayayan nakatsiyaw komo tliwakga kgalhiniyaw tapaxkit Cristo? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

⁴ Nachuna la Pedro, akinin na tlan nalimasiyaniyaw pi paxkiyaw Cristo akxni pulana nawiliyaw kkilatamatkan la nalichuwinanaw Dios. ¿La tlan nakatsiyaw pi chuntiyaku tlawamaw? Tlan natakgalhskinaw: «¿Tuku tlakg xlakaskinka kimpalakata? ¿Tuku tlakg kimakgapaxuwa? ¿Wa la kskujnani Jehová o atanu?». Xlakata tlan nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin, naʼakxilhaw pulaktutu xla kilatamatkan nema max namaxlajwani tapaxkit nema kgalhiniyaw Cristo. Wa uma taskujut, tuku lilakgastanankan chu lhuwa tuku kgalhiputunkan.

5. ¿Tuku kalakgayawakanit natlatni?

⁵ Pedro ni kaj xtalakgatin kskitinan. Chuna xtlawa xlakata nalimakgtakgalha xfamilia. La uku natlatni kalakgayawakanit taskujut xlakata nakamakgtakgalha xfamilia (1 Tim. 5:8). Xlakata tlan namakgantaxtikgo uma, lhuwa xliskujatkan. Pero uma kxaʼawatiya kilhtamaku, wa taskujut max nakinkamakgatlakgwanan.

6. ¿Tuku xlakata max nakinkamakgatlakgwanan taskujut?

⁶ La uku lhuwa wilakgo latamanin tiku putsakgo taskujut, ni xawa taskujut nema anan. Wa xlakata, lalitalatlawakgo nakgalhikgo akgtum taskujut. Lhuwa latamanin tlakg lhuwa kilhtamaku skujkgo, maski ni lhuwa tlajakgo. La uku kilhtamaku, laklanka empresas tlakg lhuwa tuku tlawaputunkgo chu kaj ni lhuwa skujnin maklakaskinkgo.  Wa xlakata uma tlawa pi skujnin lu na tlakgwankgo chu asta nalitatatlakgo. Lhuwa pekuankgo xlakata max namakgatsankgakgo xtaskujutkan komo ni natlawakgo tuku kawani xmalanakan.

7, 8. 1) ¿Tiku nikxni makgxtakgaw? 2) ¿Tuku lu xlakaskinka katsinilh chatum tala xalak Tailandia xlakata taskujut?

⁷ Kstalaninanin Cristo wa Jehová tiku ni makgxtakgaw, chu ni wa kimalanakan o atanu lataman (Luc. 10:27). Skujaw xlakata nakgalhiyaw tuku maklakaskinaw, chu xlakata chuntiya naskujnaniyaw Jehová. Pero komo ni kuenta natlawayaw, taskujut max nalaktlawa la skujnaniyaw Jehová. Kaʼakxilhwi tuku kinkamasiyaniyan tuku akgspulalh chatum tala xalak Tailandia. Xla wan: «Xakkaxtlawa computadoras, chu uma taskujut lu tlan xwanit, pero lhuwa kilhtamaku xkimakglhti. Wa xlakata ni lhuwa kilhtamaku xakkgalhi xlakata kintakanajla. Alistalh kakxilhli pi xlakaskinka xwanit naklakgpali kintaskujut komo pulana xakwililh Tamapakgsin». ¿Tuku tlawalh uma tala?

⁸ Xla wan: «Liwaka akgtum kata klilakpuwa tuku xakama liskuja, alistalh klakkaxwililh pi xakama sta helados katijin. Pulana tuwa kmakgkatsilh naktlaja tumin, chu ktaxlajwanilh. Akxni xakakxilha makgapitsi tiku xakkataskuja, xkililitsinkgo chu xkinkgalhskinkgo tuku xlakata xaklakpuwan pi tlakg tlan na ksta helados ni xawa nakkaxtlawa computadoras niku ni xtamakgkatsi la lhkaknan. Kskinilh tamakgtay Jehová xlakata naktayani chu na klimaxtu kilhtamaku xlakata kintakanajla. Ni makgas kilhtamaku titaxtulh tlan kinkitaxtunilh. Liwana kalakgapasli tiku xkimakgtamawanankgo chu kiʼhelados tlakg tlan xwanit. Alh tsinu kilhtamaku, putum xaksta helados nema xaktlawa. Xlikana pi la uku tlakg ktlaja nixawa akxni xakkaxtlawa computadoras. Tlakg kpaxuwa xlakata nitu klilakgaputsa la xapulana. Chu tuku tlakg xlakaskinka tlakg lakatsu kwilanilh Jehová» (kalikgalhtawakga Mateo 5:3, 6).

9. ¿La tlan nakatsiyaw tuku lakpuwanaw xlakata taskujut?

⁹ Jehová lakgati pi akinin lu xaskujnin nawanaw, chu tlan chuna tlawakan (Prov. 12:14). Pero ni mastayaw talakaskin pi taskujut tlakg xlakaskinka nawan nixawa la skujniyaw Jehová. Xlakata tuku maklakaskinaw Jesús wa: «Chuntiya pulana kaputsatit xTamapakgsin Dios, chu xtalakaskin, chu putum tuku maklakaskinatit na nakamaxkikanatit» (Mat. 6:33). ¿La nakatsiyaw tuku lakpuwanaw xlakata taskujut? Tlan natakgalhskinaw: «¿Lu klipaxuwa kintaskujut nixawa la kskujnani Jehová?». Chuna la nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin nakinkamakgtayayan naʼakxilhaw tiku o tuku tlakg paxkiyaw.

10. ¿Tuku lu xlakaskinka masiyalh Jesús?

¹⁰ Jesús kinkamasiyanin tuku tlakg xlakaskinka xliwanat kkilatamatkan. Akgtum kilhtamaku kalakgapaxialhnalh María chu Marta tiku linatalan xwankgonit. Marta tunkun tsukulh kaxtlawani liwat Jesús, pero María tawi  kxpaxtun xlakata nakgaxmatni. Wa xlakata, Marta sitsilh pi María nitu xmakgtayama. Pero Jesús wanilh Marta: «Luwa xatlan, laksakli María, wa ntu niti katimakglhtilh» (Luc. 10:38-42). Chuna, Jesús wi tuku lu xlakaskinka masiyalh. ¿Tuku uma? Xlakata ni nakinkalaktlawayan tuku xalak kakilhtamaku chu nalimasiyayaw pi paxkiyaw Cristo, xlakaskinka wa nalaksakaw «ntu luwa xatlan». Uma wamputun pi chuna la talalinaw Jehová wa ankgalhin xlakaskinka nalitaxtu kilatamatkan.

11. ¿Tuku wan Biblia xlakata tajaxni chu tuku lilakgastanankan?

¹¹ Kimputumkan lhuwa tuku liskujaw. Wa xlakata talakaskin najaxaw. Biblia wan: «Ni anan atanu tuku tlakg makgapaxuwa chatum chixku kajwatiya akxni wayan chu kgotnan chu nalipaxuwa xlakata lhuwa skujnit» (Ecl. 2:24). Jesús xkatsi pi kstalaninanin xlijaxatkan xwanit. Akgtum liʼakxilhtit, akxni lhuwata xlichuwinankgonit Dios, Jesús kawanilh: «Katantit wixin lakatum nkaj makgat ntani ntsilis kawan anta najaxatit ntsinu» (Mar. 6:31, 32).

12. ¿Tuku xlakata kuenta kilitlawatkan tuku lilakgastananaw? Kawili akgtum liʼakxilhtit.

¹² Tuku lilakgastananaw kinkamaxkiyan talakaskin najaxaw. Pero nakuentajtlawaya xlakata uma ni wa tlakg xlakaskinka nalitaxtu kkilatamatkan. Kxapulana siglo, lhuwa latamanin chuna xtlawakgo: «[Kawayaw], chu nkakgachiw, sampi chali tuxama naniyaw» (1 Cor. 15:32). La uku nachuna lakpuwankgo latamanin. Akgtum liʼakxilhtit, chatum kgawasa xalak Europa occidental tsukulh an kkintamakxtumitkan. Pero lu xlakgati tuku xlipaxuwa asta nialh alh ktamakxtumit. Alistalh katsilh pi akxni lhuwa kilhtamaku limaxtukan xlakata tuku lipaxuwakan kaj xlimini taʼakglhuwit. Wa xlakata tsukupa likgalhtawakga Biblia. Titaxtulh kilhtamaku, na tsukulh lichuwinan tamakatsinin xla Tamapakgsin. Akxni tamunulh, xla wa pi lu nitlan xlimakgkatsi pi lhuwa kilhtamaku xmakgatsankganit. Wa pi xlakata skujnikan Jehová tlakg xlipaxuwa nixawa tuku malaknu kakilhtamaku.

13. 1) Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit tuku xlakata nitlan lhuwa kilhtamaku nalimaxtuyaw talakgastan. 2) ¿Tuku nakinkamakgtayayan xlakata ni tlakg xlakaskinka naʼakxilhaw tuku lilakgastananaw?

¹³ Talakgastan kaj watiya kinkamakgtayayan xlakata najaxaw. Wa xlakata, ¿la xlilhuwa kilhtamaku nalimaxtuyaw? Uma liʼakxilhtit tlan nakinkamakgtayayan xlakata nakgalhtiyaw uma takgalhskinin. Kimputumkan lakgatiyaw tuku lakgsakgsi. Pero katsiyaw pi nalitatatlayaw komo putum kilhtamaku nawayaw. Komo ni tatatlaputunaw, talakaskin nawayaw liwat nema xatlan. Wa xlakata komo lhuwa kilhtamaku nalimaxtuyaw xlakata talakgastan, uma nalaktlawa la talalinaw Jehová. ¿Tuku tlan nakinkamakgtayayan xlakata nakatsiyaw la akxilhaw talakgastan? Tlan nalaksakaw akgtum semana chu natsokgaw la xlilhuwa kilhtamaku limaxtuyaw la lichuwinanaw Jehová, tamakxtumit chu takgalhtawakga xalak Biblia. Alistalh na tlan natsokgaw la xlilhuwa kilhtamaku limaxtuyaw xlakata takgaman, talakgastan o atanu. Akxni naʼakxilhaw la xlilhuwa kilhtamaku limaxtuyaw nakatsiyaw komo wi tuku kilitlawatkan (kalikgalhtawakga Efesios 5:15, 16).

14. ¿Tuku nakinkamakgtayayan liwana nalaksakaw tuku nalipaxuwayaw?

¹⁴ Jehová kinkamaxkiyan talakaskin nalaksakaw  tuku nalilakgastananaw. Tiku xanatlatni na tlan nalaksakkgo tuku nalipaxuwakgo xfamilia. Anta kBiblia, wilakgolh tastakyaw xlakata la lakpuwan Jehová. Umakgolh tastakyaw kinkamakgtayayan nalaksakaw tuku xatlan * (kaʼakxilhti nota). Nalipaxuwaya tuku xatlan akgtum xtamaskiwin Dios (Ecl. 3:12, 13). Xlikana pi tanu tanu lakgatiyaw tuku lipaxuwayaw (Gál. 6:4, 5). Maski chuna kuenta kilitlawatkan. Jesús wa: «Niku wi tuku lhuwa xtapalh akxilha, na anta natawila minaku» (Mat. 6:21). Komo paxkiyaw kiMapakgsinakan Jesús, nalimasiyayaw pi Tamapakgsin tlakg xlakaskinka kimpalakatakan. ¿La nalimasiyayaw? Wa lantla lakapastakaw, kintachuwinkan chu kintayatkan (Filip. 1:9, 10).

15, 16. 1) ¿Tuku xlakata lhuwa tuku kgalhiputunkan nitlan kitaxtu? 2) ¿Tuku lu tlan tamakatsinin mastalh Jesús xlakata ni lhuwa tuku nakgalhiputunaw?

¹⁵ Lhuwa la uku latamanin kgalhiputunkgo tuku xalaksasti taxtuma la teléfonos celulares, computadoras chu atanu. Uma limasiya pi tlakg xlakaskinka akxilhkgo tumin, chu lhuwa tuku kgalhiputunkgo. Kstalaninanin Cristo kakinkalakputsananikan xlakata naʼakxilhaw tuku tlakg xlakaskinka kimpalakatakan. Katakgalhskiw: «¿Lhuwa kilhtamaku klilakpuwan xalaksasti putlaw nema aku taxtumakgolh, nixawa  naklakkaxwili tuku nataʼakxilha ktamakxtumit? ¿Lhuwa kilhtamaku klimaxtu tuku kimpalakata chu nialh lhuwa kkgalhi kilhtamaku xlakata naktlawa oración chu naklikgalhtawakga Biblia?». Komo ni kuenta natlawayaw, tapaxkit nema kgalhiniyaw tuku lhuwa kgalhiputunkan, tlakg tliwakga nawan nixawa tapaxkit nema kgalhiniyaw Cristo. Kalilakpuwaw tuku wa Jesús: «Kuenta katlawatit xlakata ni lhuwa tuku nakgalhiputunatit» (Luc. 12:15). ¿Tuku xlakata chuna wa Jesús?

¹⁶ Jesús wa: «Nila skujnikan chatiy malana; xlakata nasitsiniya chatum chu napaxkiya achatum, nakgalhakgaxpata chatum chu achatum nalakgmakgana. Nila xlakskujnin Dios nalitaxtuyatit chu nachuna lu naputsastalaniyatit tumin» (Mat. 6:24). Nila maxkiyaw Jehová tuku tlakg tlan komo nachuna putsamaw tuku lhuwa xtapalh. Komo makglakgalhinanin akinin, chuntiya talakaskin natalatlawayaw «xtatlawaputu nkintiyatliwakan» (Efes. 2:3).

17. 1) ¿Tuku xlakata lhuwa latamanin tuwa makgkatsikgo kuenta natlawakgo la xlilhuwa tuku nakgalhikgo? 2) ¿Tuku nakinkamakgtayayan xlakata ni lhuwa tuku nakgalhiputunaw?

¹⁷ Lhuwa latamanin kaj watiya kgalhiputunkgo tuku lakaskinkgo chu ni kuenta tlawakgo la xlilhuwa tuku kgalhiputunkgo (kalikgalhtawakga 1 Corintios 2:14). Komo ni liwana lakapastakkgo, ni la akxilhkgo tuku tlan chu tuku nitlan (Heb. 5:11-14). Max tuku lhuwa kgalhiputunkgo tlakg taliwakatilha. Chu akxni tlakg kgalhikgo, tlakg lakaskinkgo (Ecl. 5:10). Pero tlan natalatlawayaw uma talakapastakni. ¿La natlawayaw? Ankgalhin nalikgalhtawakgayaw Biblia. Uma nakinkamakgtayayan xlakata natalatlawayaw tuku lhuwa kgalhiputunkan (1 Ped. 2:2). Jesús limaxtulh kilhtamaku xlakata nalilakpuwan xliskgalala Jehová, wa xlakata tlan tayanilh tuku xliputsananima Satanás (Mat. 4:8-10). Nachuna akinin komo ni lhuwa tuku nakgalhiputunaw, kuenta kilitlawatkan xtastakyaw Jehová. Chu nalimasiyaniyaw Jesús pi paxkiyaw nixawa tuku lhuwa kgalhiputunkan.

18. ¿Tuku kuenta kilitlawatkan?

¹⁸ Akxni Jesús kgalhskilh Pedro: «¿Pi tlakg kimpaxkiya ni xawa yu wilakgo?», xmasiyanima pi tlakg xlakaskinka naskujnani Jehová. Kaks lilakawanaw xlakata Pedro wamputun «Aktsu Chiwix», xla limasiyalh pi tliwakga xwanit la aktsu chiwix chuna la kskujnani Jehová (Hech. 4:5-20). Nachuna akinin kuenta kilitlawatkan pi tapaxkit nema kgalhiniyaw Cristo tliwakga nawan la chiwix. Kuenta natlawayaw pi taskujut, tuku lipaxuwayaw chu tuku lhuwa kgalhiputunkan ni tlakg xlakaskinka nalimaxtuyaw. Komo chuna natlawayaw xtachuna la komo xwaniw Jesús chuna la wanilh Pedro: «Kpaxkiyan tlati wix nkatsiya mpi kpaxkiyan».