1. ¿Tuku xlakata makgapitsi natalan tuwa makgkatsikgo nakgalhtawakgakgo?

LA UKU latamanin lu lhuwa skujkgo xlakata nakgalhikgo tuku maklakaskinkgo. Lhuwa natalan chali chali skujkgo chu kajwatiya kaʼakchani tuku nakamaxkikgo xfamiliajkan, la lhakgat o liwat. Makgapitsi akglhuwa horas lichankgo niku skujkgo chu nachuna litaspitparakgo kxchikkan. Chu amakgapitsi lu palha skujkgo xlakata nakamaxkikgo tuku maklakaskinkgo xfamiliajkan. Chu akxni sputa kilhtamaku, umakgolh natalan lu tlakgwankgonit chu nialh kgalhtawakgaputunkgo.

2. ¿Tuku kilhtamaku wix limaxtuya xlakata nakgalhtawakgaya?

² Xlakaskinka nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata nalikgalhtawayaw xTachuwin Dios chu amakgapitsi likgalhtawakga nema kgalhiyaw, pero talakaskin liwana nakgalhtawakgayaw. Uma lu xlakaskinka komo tlan talalimputunaw Jehová chu komo latamaputunaw putum kilhtamaku (1 Tim. 4:15, 16). Makgapitsi natalan chali chali tsisa takikgo xlakata nitu kamakglhuwi chu tlan nakgalhtawakgakgo. Amakgapitsi kakgotanun kgalhtawakgakgo niku nitu kamakglhuwi chu tlan nalilakpuwankgo tuku likgalhtawakgamakgolh.

3, 4. ¿Tuku talakgpalit tlawakanit xlakata likgalhtawakga nema makglhtinanaw chu tuku xlakata?

³ Kimputumkan akxilhaw pi lu xlakaskinka nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata nakgalhtawakgayaw. Pero ¿tuku nalikgalhtawakgayaw? Max nalakpuwanaw pi lhuwa tuku kgalhiyaw nema nalikgalhtawakgayaw, chu tuwa makgkatsiyaw nalikgalhtawakgayaw putum taway xaʼespiritual nema makglhtinanaw. Makgapitsi tlan likgalhtawakgakgo putum likgalhtawakga, pero makgapitsi tuwa makgkatsikgo. Lakgkgolotsin tiku Pulalinkgo  xtatayananin Jehová katsikgo uma, wa xlakata nina makgas lakkaxwilikgolh pi nialh lhuwa likgalhtawakga namakglhtinanaw.

⁴ Akgtum liʼakxilhtit, nialh tlawankan Anuario de los testigos de Jehová, xlakata tlan natekgsaw lhuwa tuku titaxtukgonit kinatalankan nema tlan nakinkamakgpuwantiniyan anta kkisitiojkan xla Internet, jw.org^®, chu programas nema taxtu akgatunu papaʼ xla JW Broadcasting^®. Nachuna, kajwatiya maktutu taxtu akgatunu kata revista Makatsinina nema makgpitsikan chu ¡Despertad! Uma talakgpalit ni tlawaka xlakata tlakg nakgalhiyaw kilhtamaku xlakata atanu tuku natlawayaw, wata chuna tlawaka xlakata kuenta natlawayaw «tuku tlakg xlakaskinka» (Filip. 1:10). Kaʼakxilhwi tuku tlakg xlakaskinka kiliʼakxilhatkan chu la tlakg tlan nalitamakgtayayaw akxni kiʼakstukan kgalhtawakgayaw.

5, 6. ¿Tuku likgalhtawakga talakaskin liwana nalikgalhtawakgayaw?

⁵ ¿Tuku tlakg xlakaskinka kiliʼakxilhatkan? Xlikana pi talakaskin nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata chali chali nalikgalhtawakgayaw xTachuwin Dios. La uku, takgalhtawakga xla akgatunu semana xalak Biblia xla congregación nialh lhuwa. Chuna tlakg kgalhiyaw kilhtamaku xlakata nalilakpuwanaw chu asta tlan tlakg nalakputsananiyaw. Chu ni kajwatiya nalikgalhtawakgayaw capítulos nema natalikgalhtawakga kcongregación, wata namastayaw talakaskin pi tamakatsinin xalak Biblia nalakgchan kkinakujkan chu chuna tlakg natalakatsuwiniyaw Jehová (Sal. 19:14).

⁶ ¿Tuku atanu tlakg liwana nalikgalhtawakgayaw? Xlikana, talakaskin liwana nalakkaxwiliyaw tuku natalikgalhtawakga krevista Makatsinina, Takgalhtawakga nema takilhtinit kBiblia kcongregación chu xla tamakxtumit xla itat semana. Nachuna xlakaskinka nalikgalhtawakgayaw putum Makatsinina chu ¡Despertad! nema taxtukgo.

7. ¿Nataxlajwaniyaw komo nila putum nalikgalhtawakgayaw tuku wilikan kkisitiojkan chu kcanal JW Broadcasting?

⁷ Max wi tiku nawan: «¿Chu la tlan nakmaklakaskin putum tuku wi kkisitiojkan xla Internet chu kcanal JW Broadcasting? Xlakata lu lhuwa tamakatsinin...». Kalilakpuwaw akgtum liʼakxilhtit. Niku stakan tipalhuwa lakgkgama liwat. Latamanin ni putum katikgalhwanankgolh liwat nema stamaka, wa xlakata kaj makgapitsi laksakkgo. Nachuna, ni kataxlajwaniw komo nila putum likgalhtawakgayaw tuku wilikan kkisitiojkan. Kalikgalhtawakgaw chu kaʼakxilhwi tuku matlaniyaw. Pero, ¿tuku kilhchanima kgalhtawakgakan, chu la tlakg tlan nalitamakgtayayaw takgalhtawakga?

8. 1) ¿Tuku tlan natlawayaw akxni lakkaxwiliyaw Takgalhtawakga xla Makatsinina? 2) ¿La nakinkamakgtayayan akxni chuna natlawayaw?

⁸ Takgalhtawakga ni kajwatiya likgalhtawakgakan chu lhtitkan maktum likgalhtawakga. Kilhchanima liwana nalikgalhtawakgaya xlakata naʼakgatekgsniya. Kaʼakxilhwi la natlawayaw akxni lakkaxwiliyaw Takgalhtawakga xla Makatsinina. Pulana, ka’akxilhwi niku wan tuku natalichuwinan, nema min niku tsuku artículo. Nachuna, na’akxilhaw título, subtítulos chu takgalhskinin niku wan tuku xkgalhtinanti. Alistalh, lakatsuku chu liwana kalikgalhtawakgaw artículo. Kuenta katlawaw tuku litsuku akgatunu párrafo. Uma tuku litsuku masiya tuku nalichuwinan uma párrafo. Akxni likgalhtawakgamaw artículo, kalilakpuwaw pi akgatunu párrafo tatalakxtumi xasubtítulo chu tuku lichuwinan putum artículo.  Katsokgwiliw tachuwin nema ni lakgapasaw chu tuku tlakg lakputsananiputunaw.

9. 1) ¿Tuku xlakata kuenta natlawayaw textos xalak Biblia akxni nalikgalhtawakgayaw Makatsinina, chu la tlan natlawayaw? 2) Chuna la wan Josué 1:8, ¿tuku atanu natlawayaw akxni nalikgalhtawayaw textos?

⁹ Takgalhtawakga xla Makatsinina kinkamakgtayayan naʼakgatekgsniyaw Biblia. Wa xlakata, kuenta katlawaw textos nema limin, pero tlakg kuenta katlawaw tuku natalikgalhtawakga kʼartículo. Liwana kaʼakxilhwi pi tachuwin nema tlakg xlakaskinka xla texto kgalhmakgtaya párrafo. Nachuna, kalimaxtuw kilhtamaku nalilakpuwanaw textos chu la tlan nalilatamayaw (kalikgalhtawakga Josué 1:8).

10. Chuna la wan Hebreos 5:14, ¿tuku xlakata xanatlatni nakamasiyanikgo xkamanankan la nakgalhtawakgakgo chu nalakputsananikgo Biblia akxni nakakninanikgo Dios kfamilia?

¹⁰ La uku kalichuwinaw akxni kakninanikan Dios kfamilia. Xlikana pi natlatni lakaskinkgo pi xkamanankan nalipaxuwakgo uma kilhtamaku. Chu maski natlatni lakkaxwilikgonita tuku naʼakxilhkgo akxni nakakninanikgo Dios kfamilia, ni talakaskin pi akgatunu semana lu lhuwa tuku natlawakgo. Tlan naʼakxilhkgo programa xla JW Broadcasting o namin kilhtamaku max wi tuku tlakg natlawakgo la akgtum aktsu arca xla Noé. Pero na lu xlakaskinka pi natlatni nakamasiyanikgo xkamanankan la nakgalhtawakgakgo. Laktsu kamanan xlikatsitkan la nalakkaxwilikgo tuku nataʼakxilha ktamakxtumit o nalakputsananikgo tuku max kakgalhskinka o tuku titaxtumakgolh kʼescuela (kalikgalhtawakga Hebreos 5:14). Komo nalimaxtukgo kilhtamaku kxchikkan wi tuku nalakputsananikgo kBiblia, ni tuwa katimakgkatsikgolh kuenta natlawakgo ktamakxtumit chu klaklanka tamakxtumit, niku ni ankgalhin wilikan video. Xlikana, wa xkatakan kamanan nalitasiya la xlimakgapalat akgtum takgalhtawakga.

11. ¿Tuku xlakata nakamasiyaniyaw tiku kamakgalhtawakgeyaw tlakg liwana nalakputsananikgo akxni nakgalhtawakgakgo?

¹¹ Tiku kalimakgalhtawakgeyaw Biblia na xlikatsinitkan la nakgalhtawakgakgo. Max xapulana lipaxuwayaw pi lhtitkgo xtakgalhtinkan akxni lakkaxwilikgo tuku nakatalikgalhtawakgayaw o tuku nataʼakxilha ktamakxtumit. Pero na lu xlakaskinka nakamasiyaniyaw la nalakputsananikgo chu naʼakgatekgskgo tuku likgalhtawakgakgo akxni xʼakstukan wilakgolh. Chuna, akxni nakgalhikgo taʼakglhuwit, ni tunkun katikaskinikgolh tamakgtay natalan, wata nakatsinikgo putsakgo chu natekgskgo kkilikgalhtawakgakan tuku nakamakgtaya.

12. ¿Tuku xlakata kgalhtawakgayaw?

¹² Komo ni lakgatiyaw kgalhtawakgayaw, max nalakpuwanaw pi ni katilipaxuwaw takgalhtawakga. Pero tlan nalipaxuwayaw. Kaj tsinu kilhtamaku kalimatsukiw chu tsinu tsinu namaliwakayaw akxni nakgalhtawakgayaw. Kalilakpuwaw tuku xlakata kgalhtawakgayaw. Xlikana, tuku lakaskinaw wa pi matliwakglhputunaw la talalinaw Jehová. Pero tuku na nakinkamakgtayayan wa nakatsiniyaw la nakgalhtiyaw tiku kinkatlawanin takgalhskinin o nalakputsananiyaw xlakata akgtum taʼakglhuwit nema kgalhiyaw.

13. 1) ¿Tuku tlan natlawa chatum kgawasa xlakata tlan nakgalhmakgtaya xtakanajla kʼescuela? 2) ¿La tlan natlawayaw tuku wan Colosenses 4:6?

¹³ Kaʼakxilhwi uma liʼakxilhtit. Xcompañeros chatum kgawasa likgalhkgamanankgo xlakata ni kilhtli himno nacional. Chu katsiputun la nakgalhmakgtaya tuku wan Biblia xlakata uma, pero max lakpuwan pi nila chuna katitlawalh. Wa xlakata talakaskin nalakputsanani likgalhtawakga. Chu pulaktiy tuku xlitlawat. Pulaktum, wa pi liwana xlikatsit tuku xlakata natamakgatlini kakilhtamaku. Chu xlipulaktiy, talakaskin namatliwakglha tuku kanajla (Juan 17:16; 1 Ped. 3:15). Max pulana nakgalhskinkan, ¿tuku xlakata kincompañeros wankgo pi tlan kilhtlikan himno nacional? Alistalh, namaklakaskin likgalhtawakga nema kgalhiyaw xlakata liwana nalakputsanani. Chu max nakatsi pi ni tuwa nakgalhmakgtaya tuku kanajla. Lhuwa latamanin lakpuwankgo pi talakaskin nakilhtlikan himno nacional kaj xlakata wa kawanilh tiku maxkikgo kakni. Akxni uma kgawasa tekgsa tuku max nalakgatikgo amakgapitsin, tlan nakgalhti tiku wi tuku xlikana katisputun (kalikgalhtawakga Colosenses 4:6).

14-16. 1) ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata liwana nalakgapasaw maktum libro xalak Biblia nema ni liwana lakgapasaw? 2) ¿La kinkamakgtayayan textos nema tamaklakaskin xlakata liwana naʼakgatekgsaw libro xla Amós? (Kaʼakxilhti recuadro « Liwana kakalakgapaswi tiku kalichuwinan Biblia»).

¹⁴ Kalilakpuwaw pi kʼakgtum tamakxtumit nema aku nakgalhiyaw nalichuwinanaw tuku tsokgwilikgolh makgapitsi palakachuwinanin, max chatum tiku ni lu liwana lakgapasaw. Tuku pulana kilitlawatkan wa pi naliskujaw xlakata tlakg nalakgapasputunaw tuku xla tsokgwililh. ¿La namakgantaxtiyaw?

¹⁵ Pulana nakinkakgalhskinkanan tuku katsiyaw xlakata tiku tsokgli uma libro: tiku xwanit, niku xlama chu tuku xliskuja. Uma nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku xlakata limaklakaskilh makgapitsi tachuwin o liʼakxilhtit. Akxni nalikgalhtawakgayaw, kaputsaw tachuwin nema limasiya la xlikatsi tiku tsokgli.

¹⁶ Alistalh, kaputsananiw tukuya kilhtamaku tsokgka uma libro. Wa xlakata lu nakinkamakgtayayan namaklakaskinaw «Tabla de los libros de la Biblia» nema min kxapulana páginas xla Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias). Na tlan naʼaxilhaw lista xla Palakachuwinanin chu xmapakgsinakan Judá chu Israel nema min ksección 3 xla folleto Tuku liputsananikan xTachuwin Dios. Komo libro nema likgalhtawakgamaw lichuwinan tuku aku nala, na talakaskin nalakputsananiyaw la xwi kakilhtamaku akxni tsokgka uma libro. Tlan nalakputsananiyaw tuku nitlan tayat o tatlaw nema xlakgmakgamputun palakachuwina chu tiku xlamakgolh kxkilhtamaku. Xlakata liwana nakatsiyaw, max natalakaskin nalikgalhtawakgayaw atanu libros. Akgtum liʼakxilhtit, xlakata liwana naʼakgatekgsaw tuku xlama xkilhtamaku palakachuwina Amós, tlan nalikgalhtawakgayaw  libro xla 2 Reyes chu 2 Crónicas nema min kreferencias marginales xla Amós 1:1. Na nakinkamakgtayayan nalikgalhtawakgayaw libro xla Oseas, tiku max latamalh kxkilhtamaku Amós. Xlakata nalakputsananiyaw, liwana naʼakgatekgsaw la xwanit kilhtamaku akxni xlama Amós (2 Rey. 14:25-28; 2 Crón. 26:1-15; Os. 1:1-11; Amós 1:1).

17, 18. Kalichuwinanti la kinkamakgtayayan tlakg nalipaxuwayaw akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia komo kuenta natlawayaw tuku kaj tsinu lichuwinan. Kamaklakaskinti liʼakxilhtit nema lichuwinan párrafos o atanu.

¹⁷ Kalikgalhtawakgaw Biblia xlakata tlakg nakatsiputunaw. Akgtum liʼakxilhtit, kalilakpuwaw pi likgalhtawakgamaw capítulo 12 xla palakachuwina Zacarías, niku lichuwinan la xʼama niy Mesías (Zac. 12:10). Akxni likgalhtawakgayaw versículo 12, akxilhaw pi «xfamilia Natán» lu xʼamakgolh tasakgo akxni xnilh Mesías. Xlakata xlakaskinka akxilhaw uma, max kinkakgalhskinkanan: «¿La tatalakxtumi xfamilia Mesías chu xfamilia Natán? ¿Niku tlakg naktekgsa niku lichuwinan xlakata uma?». Wa xlakata tlakg lakputsananiyaw. Akgtum referencia marginal kinkamalakgachayan ktexto xla 2 Samuel 5:14, niku wan pi Natán chatum xkgawasa David xwanit. Atanu referencia wa Lucas 3:31, niku wan pi Jesús xminitancha kxfamilia Natán, xlakata María wa xtse Jesús xwanit (kaʼakxilhti revista Makatsinina xla agosto kata 2017, página 32, párrafo 4). ¡Uma lu kaks kinkamalakawaniyan! Xkatsiyawa pi xlichuwinankanit pi Jesús xʼama min kxfamilia David (Mat. 22:42). Pero David xkgalhi kgalhapuxam xkamanan. Akxni akxilhaw uma, ni kaks lilakawanaw pi xchik Natán wi tuku xpalakata xʼamakgo tasakgo akxni Jesús xnilh.

 ¹⁸ Kalilakpuwaw atanu liʼakxilhtit. Xapulana capítulo xla Lucas, likgalhtawakgayaw pi ángel Gabriel lakgapaxialhnalh María chu wanilh uma xlakata kgawasa nema xʼama kgalhi: «Xla lanka nalitaxtu chu nalimapakuwikan xKgawasa Tiku xala talhman, chu Jehová Dios, namaxki xlaktawilh David, xtlat, chu namapakgsinan kxchik Jacob putum kilhtamaku» (Luc. 1:32, 33). Max wa tlakg kuenta natlawayaw tuku pulana lichuwinalh ángel, niku wan pi Jesús xʼamaka limapakuwikan «xKgawasa Tiku xala talhman». Pero uma ángel Gabriel na lichuwinalh pi Jesús mapakgsina xʼama litaxtu. Wa xlakata, max nakinkakgalhskinkanan tuku akgatekgsnilh María akxni kgaxmatli umakgolh tachuwin. ¿Lakpuwa pi Jesús xʼama tawila xlakgxokgo Herodes o atanu tiku xmapakgsinalh alistalh? ¿Lakpuwa pi xla mapakgsina xʼama litaxtu chu xfamilia xʼamakgolh tawilakgo kpumapakgsin? Anta kBiblia ni lichuwinan komo chuna wanilh akxni tachuwinalh Gabriel. Nachuna ni lichuwinan komo kskilh akgtum lu xlakaskinka talakgatay anta kPumapakgsin, chuna la tlawakgolh chatiy kstalaninanin Jesús (Mat. 20:20-23). Uma kinkamasiyaniyan pi María chatum puskat tiku lu xtaktuju.

19, 20. Chuna la wan Santiago 1:22-25 chu 4:8, ¿tuku tlawaputunaw akxni kgalhtawakgayaw?

¹⁹ Liwana kalakapastakwi pi tuku tlawaputunaw akxni likgalhtawakgayaw Biblia chu atanu likgalhtawakga wa pi tlakg talakatsuwiniputunaw Jehová. Pero nachuna akxilhputunaw la likatsiyaw chu tuku talakgpalit tlan natlawayaw kkilatamatkan xlakata namakgapaxuwayaw Jehová (kalikgalhtawakga Santiago 1:22-25; 4:8). Wa xlakata akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia, talakaskin naskiniyaw Jehová pi kakinkamaxkin xʼespíritu santo. Nachuna, talakaskin natasaskiniyaw pi kakinkamakgtayan liwana nalitamakgtayayaw tuku likgalhtawakgamaw chu liwana naʼakxilhaw tuku tlan nalakgpaliyaw kkilatamatkan.

²⁰ Putum akinin litaxtuputunaw la xlakskujni Dios nema lichuwinan Salmo 1:2, 3: «Lipaxuwa xlimapakgsin Jehová, kakuwani chu katsisni pistsina likgalhtawakga xlimapakgsin chu [...] putum tuku natlawa tlan nakitaxtuni».