1. ¿Tuku tuwa makgkatsikgo lhuwa natalan?

 ¿WI TUKU xlakkaxwilinita nalakgchipina xlakata mintakanajla chu nila makgantaxtinita? b Komo chuna, ni miʼakstu chuna akgspulanitan. Akgtum liʼakxilhtit, Philip tlakg xtlawaputun oración chu xliputum xnaku xtachuwinamputun Jehová, pero tuwa xmakgkatsi natekgsa kilhtamaku natachuwinan. Erika lakkaxwililh tlakg sokg nachan ktamakxtumit nema tlawakan xlakata naʼankan lichuwinankan Dios, pero ni sokg xchan. Tomáš makglhuwa litsakgsalh nalikgalhtawakga maktuminika Biblia. Xla wan: «Ni xaklipaxuwa xaklikgalhtawakga Biblia. Makgtutu klitsakgsalh maktuminika naklikgalhtawakga, pero kajwatiya kLevítico xakkichan».

2. ¿Tuku xlakata ni kilitaxlajwanitkan komo nina lakgchanaw tuku xlakkaxwilinitaw natlawayaw?

² Komo wix lakkaxwilinita wi tuku nalakgchipina pero nila makgantaxtiya, ni kataxlajwani. Talakaskin kilhtamaku chu lu naliskujkan xlakata nalakgchankan asta tuku ni lu tuwa tasiya. Xlakata wix chuntiya liskujpat, limasiya pi lu xtapalh liʼakxilha chuna la talalipina Jehová chu maxkiputuna tuku tlakg tlan kgalhiya. Jehová akxilha uma, chu ni skiniyan pi katlawa tuku ni matlaniya (Sal. 103:14; Miq. 6:8). Wa xlakata, kalakkaxwili nalakgchipina tuku matlaniya. Komo liwana katsiya pi tlan nalakgchipina tuku lakkaxwilinita, ¿tuku tlan natlawaya xlakata namakgantaxtiya? Kalichuwinaw makgapitsi tuku tlan natlawaya.

3. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka natlawaputunaw tuku lakkaxwilinitaw?

³ Xlakata nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw, lu xlakaskinka pi  chuna natlawaputunaw. ¿Tuku xlakata? Komo liwana lakpuwanitaw namakgantaxtiyaw tuku lakgchamputunaw, tlakg naliskujaw xlakata chuna natlawayaw. Akxni wi tuku tlawaputunaw, tlan natamalakxtumiyaw chuna la xlitliwakga tlawan chuchut nema lin akgtum aktsu barco niku xlichanat. Akxni chuchut tliwakga tlawama, tiku lima barco tlan nachan niku champutun. Chu komo chuchut tlakg tliwakga tlawama, tlakg lakapala nachan. Xtachuna la uma, akxni lu tlawaputunaw tuku lakkaxwilinitaw, tlakg ni tuwa katimakgantaxtiw. Chatum tala xalak El Salvador tiku wanikan David, lichuwinan: «Akxni lu tlawaputuna tuku lakkaxwilinita, tlakg liskuja xlakata namakgantaxtiya. Tlawaya putum tuku matlaniya xlakata tlan namakgantaxtiya». Wa xlakata, ¿tuku namakgtayayan natlawaputuna tuku lakkaxwilinita?

4. ¿Tuku tlan naskiniyaw Jehová? (Filipenses 2:13; na kaʼakxilhti dibujo).

⁴ Kaskini Jehová pi kamakgtayan natlawaputuna. Jehová tlan nalimakgtayayan xʼespíritu santo xlakata natlawaputuna tuku lakkaxwilinita nalakgchipina (kalikgalhtawakga Filipenses 2:13). Min kilhtamaku max lakkaxwiliyaw wi tuku natlawayaw xlakata katsiyaw pi chuna kilitlawatkan, pero max ni lu tlawaputunaw. Wa uma tuku akgspulalh Norina, chatum tala xalak Uganda. Xla xlakkaxwilinit wi tiku nalimakgalhtawakge Biblia, pero ni lu xtlawaputun xlakata xmakgkatsi pi nitlan makgalhtawakgena xlitaxtu. ¿Tuku makgtayalh? Xla wan: «Chali chali ktsukulh kskini Jehová pi xkimakgtayalh xlakata wi tiku xaklimakgalhtawakgeputulh Biblia. Chu na kliskujli xlakata tlakg tlan makgalhtawakgena naklitaxtu. Titaxtulh makgapitsi papaʼ, kakxilhli pi tlakg xakmakgalhtawakgenamputun. Watiya uma kata, ktsukulh kalimakgalhtawakge Biblia chatiy latamanin».

5. ¿Tuku nakinkamakgpuwantiniyan nalakgchamputunaw tuku lakkaxwilinitaw?

⁵ Kalilakpuwanti tuku Jehová tlawanit mimpalakata (Sal. 143:5). Apóstol Pablo lilakpuwa la Jehová xlimasiyaninit talakgalhaman, chu uma makgpuwantinilh xliputum xnaku naskujnani (1 Cor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14). Xtachuna la Pablo, komo tlakg nalilakpuwana tuku Jehová tlawanit mimpalakata, namakgpuwantiniyan nalakgchipina tuku lakkaxwilinita (Sal. 116:12). Kaʼakxilhwi tuku titaxtulh chatum tala xalak Honduras xlakata precursora regular xlitaxtulh. Xla lichuwinan: «Ktsukulh lilakpuwan la xlilhuwa kimpaxki Jehová. Kilimilh kxkachikin chu kinkuentajtlawa. Xlakata tlakg klilakpuwa putum uma, tlakg ktsukulh paxki Jehová, chu uma tlakg kimakgpuwantinilh precursora naklitaxtu».

6. ¿Tuku atanu nakinkamakgtayayan natlawaputunaw tuku lakkaxwilinitaw?

⁶ Kalilakpuwanti tuku tlan nakitaxtu komo nalakgchipina tuku lakkaxwilinita. Kalichuwinamparaw Erika, tiku lichuwinaw kpárrafo 1. ¿Tuku makgtayalh sokg nachan ktamakxtumit nema tlawakan akxni ankan lichuwinankan Dios? Xla wan: «Kakxilhli pi komo ni sokg xakchan, ni liwana xaklitamakgtayama  uma tamakxtumit. Pero komo sokg xakchalh, tlan xakkapakgachipalh natalan chu tlan xakkatachuwinalh. Nachuna, tlan xakkgaxmatli tuku xkimakgtayalh tlakg tlan naklichuwinan Dios chu tlakg naklipaxuwa». Xlakata Erika lilakpuwa tuku tlan xʼama kitaxtu komo sokg xchalh, sokg tsukulh chan. Chu wix, ¿lilakpuwanita tuku tlan nakitaxtuniyan? Komo lakkaxwilinita tlakg nalikgalhtawakgaya Biblia o natlawaya oración, kalilakpuwanti la uma namatliwakglha chuna la talalipina Jehová (Sal. 145:18, 19). Komo lakkaxwilinita nakgalhiya akgtum tlan tayat, kalilakpuwanti la uma namakgtayayan tlakg tlan nakatalalipina amakgapitsin (Col. 3:14). ¿Tuku atanu tlan natlawaya? Katsokgwili tuku xlakata wi tuku lakgchipimputuna, chu ni xmakgasni kaʼakxilhpara. Tomáš, tiku lichuwinawa, wan: «Akxni kakxilha pi pulaklhuwa tuku tlan nakitaxtu komo nakmakgantaxti tuku klakgchamputun, tlakg kliskuja».

7. ¿Tuku tlawakgolh Julio chu xpuskat xlakata nalakgchankgo tuku xlakkaxwilikgonit?

⁷ Kakatalalipi tiku namakgpuwantinikgoyan (Prov. 13:20). Julio chu xpuskat xʼamputunkgo makgtayanankgo niku tlakg xtalakaskin tamakgtay. Julio lichuwinan tuku kamakgtayalh chuna natlawakgo: «Kkaputsaw amigos tiku xkinkamakgpuwantinikgon chu kkalitachuwinaw tuku xaklakkaxwilinitaw naktlawayaw. Xlakata xlakan xlakgchankgonita tuku akinin xaklakkaxwilinitaw naktlawayaw, tlan xkinkawanikgoyan tuku xkinkamakgtayan. Nachuna, xkinkakgalhskinkgoyan la xkitaxtuma tuku xaklakkaxwilinitaw chu xkinkamakgpuwantinikgoyan akxni xtalakaskin».

8. ¿Tuku nakitaxtu komo kajwatiya naliskujaw natlawayaw tuku lakkaxwilinitaw akxni chuna tlawaputunaw? (Na kaʼakxilhti dibujo).

⁸ Putum akinin min kilhtamaku ni tlawaputunaw tuku lakkaxwilinitaw. ¿Wamputun uma pi anta natamakgxtakgaw chu nialh katitlawaw tuku lakkaxwilinitaw? Nichuna. Kalilakpuwamparaw xlitliwakga chuchut nema lin aktsu barco niku amputun. Pero min kilhtamaku, chuchut ni lu tliwakga tlawan, chu asta tasiya pi nipara tatsuwi. ¿Wamputun uma pi barco nialhla katichalh niku champutun? Nichuna. Tiku lima barco tlan wi tuku namaklakaskin xlakata natsuku matlawani chu nachan niku champutun. Xtachuna la uma, min kilhtamaku lu tlawaputunaw tuku lakkaxwilinitaw. Pero atanu kilhtamaku max ni tlawaputunaw. Wa xlakata, komo kajwatiya naliskujaw nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw akxni chuna tlawaputunaw, max nikxni katimakgantaxtiw. Pero komo natlawayaw chuna la tlawa tiku lima aktsu barco akxni ni tliwakga tlawama chuchut, akinin na tlan nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw asta maski ni lu xtlawaputunaw. Xlikana, talakaskin lu naliskujaw, pero tlan nakitaxtu. Nalichuwinanaw tuku nakinkamakgtayayan akxni chuna kinkaʼakgspulayan, pero pulana kalichuwinaw akgtum takgalhskinin nema max makgapitsin lilakpuwankgo.

9. ¿Xlilat naliskujaw nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw maski nichuna tlawaputunaw? (Kawanti tuku xlakata).

 ⁹ Jehová lakaskin pi xatapaxuwan kaskujnaniw (Sal. 100:2; 2 Cor. 9:7). Komo chuna, ¿tuku xlakata lu kiliskujatkan nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw komo nichuna tlawaputunaw? Kalilakpuwaw xliʼakxilhtit apóstol Pablo. Xla wa: «Liwana kʼakgastakyawa kimakni chu kmapakgsi chuna la chatum skujni» (1 Cor. 9:25-27, nota). Pablo lu liskujli natlawa tuku Jehová xlakaskin pi xtlawalh, asta maski nichuna xtlawaputun. ¿Makgapaxuwalh Jehová xtaskujut Pablo? Chuna. Chu sikulunatlawalh xlakata skujnanilh (2 Tim. 4:7, 8).

10. ¿Tuku tlan kitaxtu akxni liskujaw natlawayaw tuku lakkaxwilinitaw maski ni lu tlawaputunaw?

¹⁰ Jehová na lu lipaxuwa akxni akxilha pi lu liskujaw xlakata nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw, asta maski ni lu tlawaputunaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata tapaxkit nema kgalhiniyaw wa tuku kinkamakgpuwantiniyan chuna natlawayaw maski ni lu lakgatiyaw tuku tlawamaw. Jehová sikulunatlawalh Pablo chu na nakinkasikulunatlawayan komo lu naliskujaw (Sal. 126:5). Chu akxni naʼakxilhaw pi Jehová sikulunatlawama kintaskujutkan, max tlakg xatapaxuwan natlawayaw uma taskujut. Chatum tala xalak Polonia tiku wanikan Lucyna, wan: «Min kilhtamaku ni kkamputun lichuwinan Dios, liwaka akxni ktlakgwanit. Pero lu kpaxuwa akxni chuna ktlawa; uma akgtum lanka tamaskiwin». La uku kalichuwinaw tuku tlan natlawayaw akxni ni tlawaputunaw tuku lakkaxwilinitaw.

11. ¿La nakinkamakgtayayan Jehová nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw?

¹¹ Kaskini Jehová pi kamaxkin x’espíritu santo. Espíritu santo tlan nakinkamakgtayayan nakgalhiyaw tayat nema maklakaskinaw xlakata nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw, liwaka akxni tuwa makgkatsiyaw o ni tlawaputunaw. Wa xlakata kaskini Jehová x’espíritu santo nema namakgtayayan nakgalhiya tayat nema maklakaskina xlakata nalakgchipina tuku lakkaxwilinita (Luc. 11:13; Gál. 5:22, 23). David, tiku lichuwinaw kpárrafo 3, tlakg xlimaxtuputun kilhtamaku xʼakstu nakgalhtawakga. Oración lu makgtayalh. Xla wan: «Kskinilh Jehová pi xkimaxkilh x’espíritu santo xlakata xkimakgtayalh naklakgchan tuku xaklakkaxwilinit. Xlakata kimakgtayalh, liwana klakkaxwililh la kiʼakstu xakkama kgalhtawakga, chu asta la uku chuntiya ktlawama».

12. ¿La kinkamakgtayayan Eclesiastés 11:4 nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw?

¹² Ni kakgalhkgalhi pi putum tlan natawila. Kʼuma kakilhtamaku nikxni putum tlan katitawilalh. Komo kajwatiya nakgalhkgalhitawilayaw chu nitu natlawayaw, max nikxni katilakgchaw tuku lakkaxwilinitaw (kalikgalhtawakga Eclesiastés 11:4). Chatum tala tiku wanikan Dayniel chuna wan: «Kʼuma kakilhtamaku nikxni putum tlan katitawilalh. Pero akxni lu liskujaw nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw, tlan namakgantaxtiyaw». Paul, chatum tala xalak Uganda, lichuwinan atanu tuku xlakata ni namakgxtakgaw tuku lakkaxwilinitaw natlawayaw: «Akxni liskuja namakgantaxtiya tuku lakkaxwilinita maski nichuna kitaxtuniman la xlakpuwanita, maxkiya talakaskin Jehová pi nasikulunatlawa mintaskujut» (Mal. 3:10).

13. ¿Tuku tlan kitaxtu akxni tsinu tsinu tlawatilhayaw tuku lakkaxwilinitaw?

¹³ Tsinu tsinu katlawatilha. Max min kilhtamaku nialh tlawaputuna tuku lakkaxwilinita xlakata makgkatsiya pi lu lhuwa tuku tlawaputuna. Komo chuna akgspulaman, max tlan tsinu tsinu xtlawatilha tuku lakkaxwilinita. Akgtum liʼakxilhtit, komo kgalhiputuna akgtum xatlan tayat, ¿tlan tsinu tsinu xlimasiyatilha? Komo xamaktuminika likgalhtawakgaputuna Biblia, ¿tlan xlakkaxwili tsinu tsinu nalikgalhtawakgaya? Tomáš, tiku lichuwinaw kxapulana párrafo, lu tuwa xmakgkatsi nalikgalhtawakgakgo Biblia akgtum kata chuna la xlakkaxwilinit. Xla wan: «Kakxilhli  pi lu tuwa xakmakgkatsi naklikgalhtawakgakgo Biblia kaj akgtum kata. Wa xlakata klakkaxwililh nakmatsukipara, pero tsinu tsinu xakkama likgalhtawakga chuna la akit xakmatlanilh. Xakkama likgalhtawakga kaj makgapitsi versículos akgtum kilhtamaku chu xakkama lilakpuwan tuku xkimasiyani. Chuna la titaxtulh kilhtamaku tlakg xaklipaxuwa chuna la xaklikgalhtawakgama». Xlakata Tomáš xlipaxuwa la xlikgalhtawakgama Biblia tlakg lhuwa kilhtamaku tsukulh limaxtu xlakata chuna natlawa. Chu maktuminika likgalhtawakgakgolh. c

14. ¿Tuku max tuwa natitaxtuyaw?

¹⁴ Maski lu makgantaxtiputunaw tuku lakkaxwilinitaw natlawayaw, max wi tuku tuwa natitaxtuyaw. Akgtum liʼakxilhtit, «tuku kaj xalan lay» max natlawa pi nialh katikgalhiw kilhtamaku xlakata naliskujaw nalakgchanaw tuku lakkaxwilinitaw (Ecl. 9:11). Nachuna max nakgalhiyaw akgtum taʼakglhuwit nema nakinkamaxlajwaniyan (Prov. 24:10). Chu xlakata makglakgalhinanin akinin, wi tuku nitlan tlawayaw nema nialh kinkamaxkiyan talakaskin namakgantaxtiyaw tuku xlakpuwanitaw (Rom. 7:23). O max kaj lu tlakgwanitaw (Mat. 26:43). ¿Tuku tlan nakinkamakgtayayan ni nataxlajwaniyaw chu chuntiya naliskujaw namakgantaxtiyaw tuku lakkaxwilinitaw?

15. ¿Tuku xlakata ni taxlajwaniyaw maski lhuwa tuku tuwa titaxtuyaw? (Salmo 145:14).

¹⁵ Kalakapastakti pi komo wi tuku malakgachokgoputunan ni kilhchanima pi nialhla katitlawa. Chuna la wan Biblia, max lhuwa tuku tuwa nakinkalakgchinan. Pero na kinkawaniyan pi xlakata Jehová nakinkamakgtayayan, tlan ni nataxlajwaniyaw chu namakgantaxtiyaw tuku lakgchamputunaw (kalikgalhtawakga Salmo 145:14). Philip, tiku lichuwinaw kxapulana párrafo, lichuwinan: «Tuku tlakg xlakaskinka kakxilha ni wa la xlimakglhuwa wi tuku kimalakgachokgoputun, wata wa klilakpuwan pi  lu xlakaskinka ni naktaxlajwani chu chuntiya nakliskuja». Kalichuwinamparaw xliʼakxilhtit David. Xla wan: «Akxni wi tuku tuwa kmakgkatsi o nitlan kinkitaxtunima, uma ni kimalakgachokgo. Akxni chuna ktitaxtu, kimaxki talakaskin naklimasiyani Jehová pi lu kpaxki». Chuna, akxni chuntiya liskujaw namakgantaxtiyaw tuku lakgchamputunaw maski tuwa tuku titaxtuyaw, limasiyaniyaw Jehová pi makgapaxuwaputunaw. Jehová lu lipaxuwa akxni akxilha pi lu liskujmaw namakgantaxtiyaw tuku lakgchamputunaw.

16. ¿La kili’akxilhatkan tuku tuwa titaxtuyaw?

¹⁶ Kaliʼakxilhti tuku tuwa titaxtuya chuna la tuku namakgtayayan wi tuku nakatsiniya. Kalakputsanani tuku titaxtu chu kalakpuwanti: «¿Tuku tlan xaktlawalh xlakata akxni naktitaxtupara tuku tuwa ni nakimalakgachokgo chu tlan naklakgchan tuku klakkaxwilinit?» (Prov. 27:12). Pero komo nina lakgchipina tuku lakkaxwilinita maski lhuwata liskujti, max tlakg tlan nalakgpaliya tuku lakkaxwilinita natlawaya. Xlakata nakatsiya komo chuna militlawat, kalilakpuwanti komo tuku lakgchipimputuna xlikana matlaniya. d Jehová ni katilakpuwa pi nila tuku tlawaya kaj xlakata nila lakgchipi pulaktum tuku xlakkaxwilinita (2 Cor. 8:12).

17. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nalakapastakaw tuku tlawanitawa?

¹⁷ Kalakapastakti tuku tlawanitata. Biblia wan pi «Dios xaʼakgstitum chu xla nikxni katipatsankgalh» kintaskujutkan (Heb. 6:10). Wa xlakata, wix na ni kapatsankga. Kalilakpuwanti tuku xlakkaxwilinita nalakgchipina nema makgantaxtinitata, chuna la xʼamigo Jehová nalitaxtuya, nalichuwinana xtachuwin o natamunuya. Tuku xlakkaxwilinita nema makgantaxtinitata limasiya pi wix tlan chuntiya namastakaya mintakanajla chu tlan namakgantaxtiya tuku lakkaxwilinita natlawaya la uku (Filip. 3:16).

18. ¿Tuku tlan natlawaya chuna la makgantaxtitilhapat tuku lakgchipimputuna? (Na kaʼakxilhti dibujo).

¹⁸ Xlakata Jehová namakgtayayan, wix tlan namakgantaxtiya tuku lakgchipimputuna, xtachuna la tiku matlawani barco chan niku champutun chu lu paxuwa. Nachuna, lhuwa tiku matlawanikgo barco, lu lipaxuwakgo chuna la matlawanitilhakgo. Komo naʼakxilha la Jehová makgtayatilhayan chu sikulunatlawayan, wix na tlan nalipaxuwaya chuna la makgantaxtitilhapat tuku lakgchipimputuna (2 Cor. 4:7). Komo ni nataxlajwaniya, tlakg lhuwa tasikulunalin namakglhtinana (Gál. 6:9).