Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Taxtukgolh knixaxlikana takanajla

Taxtukgolh knixaxlikana takanajla

«Kalakgtaxtunitit wixin, wa nti nkintalaksaknin» (APOC. 18:4).

TAKILHTLIN: 10, 45

1. 1) ¿Tuku xlakata katsiyaw pi xkachikin Dios xʼamaka lakgmaxtukan kxaLanka Babilonia? 2) ¿Tuku takgalhskinin nakakgalhtiyaw?

ARTÍCULO nema titaxtulha lichuwinaw kstalaninanin Cristo tiku ni makgxtakgnankgolh chu xkaʼakgchipanit xaLanka Babilonia. Pero ¿xʼamaka kalakgmaxtukan? Chuna, xlakata kBiblia Dios kalimapakgsi xkachikin pi kataxtukgolh kxaLanka Babilonia (kalikgalhtawakga Apocalipsis 18:4). Uma limasiya pi kstalaninanin Cristo xʼamaka kalakgmaxtukan knixaxlikana takanajla. Pero ¿tuku kilhtamaku? Xlakata nakatsiyaw, pulana nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin: ¿Tuku xlakpuwankgonit natlawakgo xLikgalhtawakgananin Biblia xlakata xaLanka Babilonia akxni lhuwaku xtsankga nachan kata 1914? ¿Xatapaxuwan lichuwinankgolh Dios natalan akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni? ¿Xkaʼakgchipanit Babilonia ama kilhtamaku xlakata xtalakaskin xkalakgpalinika xtapuwankan?

«BABILONIA MAKGATSANKGA XLITLIWAKGA»

2. ¿Tuku lakpuwankgolh natlawakgo xLikgalhtawakgananin Biblia akxni nina xtsuku xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni?

2 Akxni lhuwa kata xtsankga natsuku xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni (1914-1918), Charles Taze Russell chu amakgapitsi xLikgalhtawakgananin Biblia akxilhkgolh pi nixaxlikana takanajla ni xmasiya tuku xaxlikana xalak Biblia (kaʼakxilhti recuadro «¿Tuku kilhchanima?»). Wa xlakata lakpuwankgolh natamakgatlinikgo nixaxlikana takanajla. Kata 1879, edición xaʼinglés xla uma revista xlichuwinanit pi putum takanajla nema wan pi mat xtaskin Cristo pero tataya mapakgsinanin, na makgtapakgsi kxaLanka Babilonia, tiku lichuwinankan kBiblia la puskat tiku sta xmakni (kalikgalhtawakga Apocalipsis 17:1, 2).

3. ¿Tuku tlawakgolh xLikgalhtawakgananin Biblia xlakata nalimasiyakgo pi nialh makgtapakgsikgo knixaxlikana takanajla? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

3 Kstalaninanin Cristo xala ama kilhtamaku tiku ni xmakgxtakgnankgo, liwana xkatsikgo pi Dios ni xkasikulunatlawalh komo chuntiya xtatayakgolh nixaxlikana takanajla. Wa xlakata, lhuwa malakgachakgolh carta kxtakanajlakan, niku xwankgo pi nialh xʼamakgolh makgtapakgsikgo. Asta makgapitsi likgalhtawakgakgolh cartas nema xtlawakgonit kxlakatin amakgapitsi kxtakanajlakan. Anta niku ni kamaxkika talakaskin chuna natlawakgo, malakgachanikgolh carta chatunu tiku xmakgtapakgsikgo ktakanajla. Tiku xLikgalhtawakgananin Biblia liwana limasiyakgolh pi nipara tsinu xtatalakxtumikgo nixaxlikana takanajla. Komo chuna xtlawakgolh akxni tlakg xkgalhi litliwakga nixaxlikana takanajla xkamakgnika. Max kata 1870, mapakgsinanin xalak lhuwa países nialh lu xtatayakgo takanajla la xapulana. Wa xlakata, latamanin tlan xlichuwinankgo Biblia, chu asta tlan xwankgo pi ni xtatayakgo xtakanajlakan.

4. ¿Tuku akgatekgskgolh xLikgalhtawakgananin Biblia xlakata xaLanka Babilonia akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni, chu tuku tlawakgolh?

4 Tiku xLikgalhtawakgananin Biblia katsinikgolh pi ni kajwatiya xtalakaskin xkawanikgolh xfamiliajkan, xʼamigos chu tiku xtakanajlakgo pi nialh xtatayakgo nixaxlikana takanajla. Xkawaniputunkgo putum latamanin pi xaLanka Babilonia xtachuna la puskat tiku sta xmakni. Wa xlakata diciembre kata 1917 asta akxni xtsukuma kata 1918, ni lhuwa miles xLikgalhtawakgananin Biblia tiku xwilakgolh, xatapaxuwan maʼakgpitsikgolh akgkaw millones tratados nema lichuwinan pulaktu nema xwanikan “La caída de Babilonia” («Babilonia makgatsankga xlitliwakga»). Uma tratado liwana xlichuwinan tuku lixkajni xtlawakgo nixaxlikana takanajla. Uma tlawalh pi xpulalinanin takanajla lu ksitsikgolh. Pero xLikgalhtawakgananin Biblia chuntiya lichuwinankgolh Dios. Xlakpuwankgonit chuntiya nalinkgo xtachuwin chu nakgalhakgaxmatkgo «Dios, nixawa nchixkuwin» (Hech. 5:29). Putum uma kinkalimasiyaniyan pi kstalaninanin Cristo ni xkaʼakgchipanit Babilonia akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni. Wata xtaxtumakgolha knixaxlikana takanajla chu xmakgtayamakgolh amakgapitsin nachuna natlawakgo.

XATAPAXUWAN LICHUWINANKGOLH DIOS AKXNI XLAMA GUERRA

5. ¿Tuku xlakata katsiyaw pi natalan xatapaxuwan lichuwinankgolh Dios akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni?

5 Xapulana, xwanaw pi Dios nitlan xkaʼakxilhnit xlakskujnin xlakata ni lhuwa xlichuwinankgonit xtachuwin akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni. Xlakpuwanaw pi wa xlakata Jehová xmastanit talakaskin nakaʼakgchipa xaLanka Babilonia ni lhuwa kilhtamaku. Pero natalan tiku ni makgxtakgkgolh chu skujnanikgolh Dios kkata 1914 chu 1918, alistalh lichuwinankgolh pi tlawakgolh chuna la xmatlanikgo xlakata nalichuwinankgo Dios. Akxni tlakg katsiyaw tuku titaxtukgolh xLikgalhtawakgananin Biblia ama kata, tlakg akgatekgsaw tuku lichuwinan Biblia.

Natalan tiku ni makgxtakgkgolh chu skujnanikgolh Dios kkata 1914 chu 1918, tlawakgolh chuna la xmatlanikgo xlakata chuntiya nalichuwinankgo Dios

6, 7. 1) ¿Tuku taʼakglhuwit kgalhikgolh xLikgalhtawakgananin Biblia akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni? 2) ¿Tuku litasiya pi xLikgalhtawakgananin Biblia lu xpaxuwakgo?

6 Tiku xLikgalhtawakgananin Biblia lu liskujkgolh nalichuwinankgo Dios akxni xlama guerra. Pero na kgalhikgolh makgapitsi taʼakglhuwit. Kalichuwinaw pulaktiy. Xapulana, ni xkatsinikgo maklakaskinkgo Biblia akxni xlichuwinankgo Dios. Xlismanikgonit kaj namakgpitsikgo likgalhtawakga chu latamanin xakstukan xlikgalhtawakgakgo. Maktum likgalhtawakga nema xtamakgpitsi wa The Finished Mystery (Takatsilh tuku ni xtakatsi). Wa xlakata lhuwa natalan tuwa makgkatsikgolh nalichuwinankgo Dios akxni mapakgsina nialh mastalh talakaskin natamakgpitsi uma likgalhtawakga akxni xtsukuma kata 1918. Xlipulaktiy ta’akglhuwit wa pi tama kata tsukulh lanka tajatat nema lilakgapaska gripe española. Xlakata uma lixkajni tajatat lakapala xpasanan, lu tuwa xmakgkatsikgo natalan na’ankgo lichuwinankgo Dios alakatanu. Maski chuna, xLikgalhtawakgananin Biblia lu liskujkgolh xlakata chuntiya nalichuwinankgo Dios.

Xatapaxuwan lichuwinankgolh Dios xLikgalhtawakgananin Biblia. (Kaʼakxilhti párrafos 6 chu 7).

7 Ni lhuwa natalan tiku xlamakgolh kata 1914 masiyakgolh «Foto-Drama de la Creación». Uma programa xlimin diapositivas, película chu xtakgaxmata, lu xasasti xwanit ama kilhtamaku. Xlichuwinan xkilhtsukut latamanin lata akxni makilhtsukika Adan chu akxni xʼama sputa xtamapakgsin Cristo. Xapulana kata akxni kamasiyanika latamanin, akxilhkgolh liwaka akgnajatsa millón latamanin. Tlakg lhuwa ni xawa la xlilhuwa xtatayananin Jehová la uku xlikalanka Katiyatni. Na talichuwinan pi kata 1916 liwaka 809,000 kilakgolh ktamakxtumit kʼEstados Unidos. Chu kata 1918 kilakgolh liwaka 950,000 latamanin. Xlikana pi xLikgalhtawakgananin Biblia lu xpaxuwakgo.

Natalan tiku xpulalinkgo taskujut liskujkgolh xlakata nakamaxkikgo likgalhtawakga chu nakamakgpuwantinikgo xLikgalhtawakgananin Biblia

8. ¿Tuku tlawakgolh natalan tiku xpulalinkgo taskujut xlakata nakamatliwakglhkgo xLikgalhtawakgananin Biblia akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni?

8 Akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni, natalan tiku xpulalinkgo taskujut lu liskujkgolh xlakata nakamaxkikgo likgalhtawakga chu nakamakgpuwantinikgo xLikgalhtawakgananin Biblia. Xlakata limasiyakgolh tapaxkit chu kamakgtayakgolh natalan, kgalhikgolh litliwakga xlakata chuntiya nalichuwinankgo Dios. Tala Richard Barber lu xlakgati lichuwinan Dios ama kata. Xla wa: «Ktlawaw pi makgapitsi superintendentes viajantes chuntiya xtlawakgolh taskujut chu chuntiya xtamakgpitsilh The Watch Tower. Asta kmalakgachaw kCanadá niku ni xmastakan talakaskin natamakgpitsi». Chu na wa: «Kkgalhilh talakgalhaman nakkamalakgachani kcorreo natalan laktsu likgalhtawakga nema tlan xtantitajukan xla libro The Finished Mystery xlakata xkamakglhtikanit nema xkgalhikgo. Tala Rutherford kinkawanin pi xaklakkaxtlawaw xlakata xtawi laklanka tamakxtumit klakalhuwa kachikin koeste xla Estados Unidos chu xakkamalakgachaw tiku xmastakgolh taʼakgchuwin xlakata lu xkamakgpuwantinikgolh natalan».

WI TUKU TALAKASKILH NATALAKKAXTLAWA

9. 1) ¿Tuku xlakata talakaskilh pi kskujnin Dios xlakkaxtlawakgolh xtakanajlakan kata 1914 chu 1919? 2) Maski wi tuku lakkaxtlawakgolh kxtakanajlakan kskujnin Dios, ¿tuku ni kililakpuwanatkan?

9 Xtalakaskin wi tuku nalakgpalikgo xLikgalhtawakgananin Biblia. Ni liwana xʼakgatekgskgo tuku xkilhchanima Biblia akxni kinkalimapakgsiyan pi nakakgalhakgaxmatkan mapakgsinanin (Rom. 13:1). Wa xlakata milh kilhtamaku makgtanukgolh kʼguerra. Akgtum li’akxilhtit, mapakgsina xalak Estados Unidos kawanilh latamanin pi 30 xla mayo kata 1918 xtlawakgolh oración xlakata x’analh takaksni. Edición xa’inglés xla uma likgalhtawakga kamakgpuwantinilh xLikgalhtawakgananin Biblia nachuna natlawakgo. Makgapitsi natalan limakgtayanankgolh tumin xlakata guerra, chu makgapitsi soldados litaxtukgolh chu stalakgolh kʼguerra. Chuna la akxilhaw, xtalakaskin xkastakyawaka. Pero ni nalakpuwanaw pi wa xlakata xka’akgchipanit Babilonia. Akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni lhuwa talismanin nema xkgalhi nixaxlikana takanajla xmakgxtakgkgonita (kalikgalhtawakga Lucas 12:47, 48).

Xlikana pi xLikgalhtawakgananin Biblia ni liwana x’akgatekgskgo tuku xkilhchanima ni namakgtanukan k’guerra. Pero x’akgatekgskgo pi nitlan wi tiku namakgnikan

10. ¿La limasiyakgolh xLikgalhtawakgananin Biblia pi xmaxkikgo kakni latamat?

10 Xlikana pi xLikgalhtawakgananin Biblia ni liwana x’akgatekgskgo tuku xkilhchanima ni namakgtanukan k’guerra. Pero x’akgatekgskgo pi nitlan wi tiku namakgnikan. Tiku soldados litaxtukgolh ni limakgninankgolh likan nema xkamaxkikanit. Wa xlakata makgapitsi lakan kayawaka niku xwi guerra xlakata xkamakgnika.

11. ¿Tuku tlawakgolh mapakgsinanin akxni xLikgalhtawakgananin Biblia ni amputunkgolh k’guerra?

11 Akgskgawini lu sitsilh xlakata natalan ni makgxtakgkgolh Dios. Wa xlakata limaklakaskilh limapakgsin nema xwilikgonit latamanin xlakata xkatlawanilh tuku nitlan (Sal. 94:20). Akgtum li’akxilhtit, chatum general tiku xkapulalin soldados xalak Estados Unidos kawanilh natalan Rutherford chu Van Amburgh pi xtlawaputunkan limapakgsin nema xmastalh talakaskin pi xkamakgnika tiku ni x’amputunkgolh k’guerra. Uma general xkalichuwinama xLikgalhtawakgananin Biblia. Lu ksitsinit akxni wanilh tala Rutherford, pi mapakgsina xalak ama país ni xmastanit talakaskin natlawakan. Chu na wanilh: «Pero kkatsiyaw tuku nakkatlawaniyan, ¡chu nakmakgantaxtiyaw!».

12, 13. 1) ¿Tuku xlakata akglhuwa kata katamaknuka kgalhtsayan natalan kpulachin? 2) Xlakata katamaknuka kpulachin natalan, ¿tlawalh pi nialh xkgalhakgaxmatkgolh Jehová? Kalichuwinanti.

12 Mapakgsinanin tekgskgolh la nakamalakgaxokgekgo xLikgalhtawakgananin Biblia. Katamaknukgolh kpulachin tala Rutherford, Van Amburgh chu kgalhchaxan natalan tiku na xpulalinkgo Sociedad Watch Tower. Juez tiku xpulalima uma ta’akglhuwit wa pi umakgolh natalan tlakg lixkajni xlikatsikgo nixawa soldados alemanes. Wa pi nitlan xlikatsinikgonit mapakgsina, soldados chu putum takanajla, chu mat wa xlakata palha xkamalakgaxokgeka [1] (kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo). Wa xlakata kgalhtsayan natalan wanka pi lhuwa kata x’amakgolh tanukgo kpulachin chu kamalakgachaka kpulachin xalak Atlanta (Georgia, Estados Unidos). Pero akxni sputli guerra, mapakgsinanin maxtukgolh kpulachin chu nialh kaliyawaka tuku xkaliyawakanit.

13 Maski umakgolh kgalhtsayan natalan xtanumakgolh kpulachin, liwana xlakpuwankgonit nakgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin Dios. ¿La katsiyaw? Xlakata tsokgnikgolh mapakgsina xalak Estados Unidos, skinikgolh pi xkamakgxtakgli. Kcarta wankgolh pi nila xmakgnikgo chatum lataman chu nikxni xmakgninankgolh xlakata Biblia wan pi ni namakgninanaw. Nachuna, wankgolh pi putum lataman tiku makamaxkinit xlatamat Dios chu ni nakgalhakgaxmata nialh katitalalilh chu namalakgsputukan. ¡Ni pekuankgolh! Xlikana pi kinatalankan liwana xlakpuwankgonit nakgalhakgaxmatkgo Jehová.

XKALAKGMAXTUKANITA

14. Kalimaklakaskinti Biblia xlakata nalichuwinana tuku lalh kkata 1914 asta 1919.

14 Malaquías 3:1-3 (kalikgalhtawakga) lichuwinan tuku lanikgolh xLikgalhtawakgananin Biblia lata kkata 1914 asta akxni xtsukuma kata 1919. K’umakgolh versículos, «xaxlikana Malana» wa Jehová chu «makatsinina xla talakkaxlan» wa Jesucristo. Minkgolh kaʼakxilhkgo «xkamanan Leví», tiku xkilhchanima xatalaksakni. Akxni Jehová xkalakgpalininita xtapuwankan chu xkamaskulunkinita xatalaksakni, tlantiya xʼamaka kalakgayawakan xasasti taskujut. Kkata 1919, Jesús wililh «skujni xalipaw chu xaskgalala» xlakata xkastakyawalh chu xkapulalilh xkachikin Dios (Mat. 24:45). Ama kilhtamaku kskujnin Dios nialh xtapakgsinikgo xaLanka Babilonia. Lata ama kilhtamaku chuntiya katsinimakgolh tuku xtalakaskin Dios, chu tlakg paxkikgo. ¡Lu paxtikatsinikgo pi kgalhikgo xtasikulunalin Jehová! [2] (Kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo).

15. ¿La limasiyayaw pi paxtikatsiniyaw xlakata kinkalakgmaxtukan kxaLanka Babilonia?

15 Lu paxtikatsiniyaw pi Jehová kinkalakgmaxtun kxaLanka Babilonia. Satanás nila masputunit xaxlikana takaknin. Pero kililakapastakatkan tuku xlakata Jehová kinkalakgmaxtunitan. Xla lakaskin pi putum latamanin kalakgtaxtukgolh (2 Cor. 6:1). Pero wilakgolhku lhuwa millón latamanin tiku kaʼakgchipanit nixaxlikana takanajla chu lakaskinkgo nakamakgtayayaw. Katlawaw putum tuku talakaskin xlakata natlawayaw la natalan xala makgasa tiku ni makgxtakgnankgolh chu kakamakgtayaw latamanin nataxtukgo knixaxlikana takanajla.

^ [1] (párrafo 12): Ka’akxilhti libro La fe en marcha, nema tsokgli A. H. Macmillan, página 94.

^ [2] (párrafo 14): Akxni tachin xwilakgolh judíos kBabilonia tatalakxtumi tuku lanikgolh kstalaninanin Cristo akxni xtsukunita apostasía. Pero nila wanaw pi akxni tachin xwilakgolh judíos kBabilonia xkilhchanima tuku lanikgolh kstalaninanin Cristo xatalaksakni. Wa xlakata ni xlilat pulakatunu pulakatunu naputsayaw tuku kilhchanima tuku lanikgolh Judíos. Anan tuku litalakgpali. Akgtum liʼakxilhtit, judíos 70 kata tachin xwilakgolh, pero kstalaninanin Cristo tlakg makgas kilhtamaku xkaʼakgchipakanit.