Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Tuku katsiputunkgo tiku likgalhtawakgakgo

Tuku katsiputunkgo tiku likgalhtawakgakgo

¿Tiku ama puxkunanin tiku kalichuwinalh Jesús, katsisni akxni nina xniy chu tuku xlakata chuna kalilakgapaska?

Katsisni akxni nina xniy, Jesús kawanilh kstalaninanin pi ni xputsakgolh tatlankit chu litliwakga nixawa amakgapitsin xlakskujnin Dios. Kawanilh: «Wa tlanka xpuxkukan nchixkuwin, tlanka katsikgoy kxlimapakgsin; na wa nti xamapakgsinanin litaxtukgonit, pus wanikgokan mpi xtlawananin wan tu nitlan. Wampi wa wixin, ni chuna» (Luc. 22:25, 26).

¿Tiku ama puxkunanin tiku kalichuwinalh Jesús? Chuna la lichuwinankgo makgapitsi tatsokgni xala makgasa chu tumin, latamanin xalak Grecia chu kRoma xkgalhikgo talismanin pi xkamaxkikgo kakni makgapitsi mapakgsinanin chu makgapitsi latamanin akxni xkalimapakuwikgo la xpuxkukan (xagriego xkalilakgapaskan euerguétes o evérgetes). Chuna xkalilakgapaskan xlakata wi tuku xlakaskinka xtlawakgo xpalakatakan amakgapitsi latamanin.

Xwilakgo makgapitsi mapakgsinanin tiku chuna kalilakgapaska. Makgapitsi mapakgsinanin xalak Egipto Tolomeo III Evérgetes (L.247-222 a.n.J.) chu Tolomeo VIII Evérgetes II (L.147-117 a.n.J.). Nachuna makgamakglhtinankgolh mapakgsinanin xalak Roma la komo Julio César (48-44 a.n.J.) chu Augusto (31 a.n.J.-14 a.x.J.), chuna la mapakgsina xalak Judea tiku xwanikan Herodes el Grande. Uma chixku chuna lilakgapaska xlakata xʼanan tatsinkstat kxpaís chu kamaxkilh trigo chu lhakgat tiku xmaklakaskinkgo.

Tiku lakputsanani Biblia xalak Alemania wanikan Adolf Deissmann. Lichuwinalh: «Kaj ni makgas kilhtamaku max nalakputsananikan uma tachuwin kliwaka akgtum ciento liʼakxilhtit la limaklakaskinkan».

Wa xlakata, ¿tuku xkilhchanima Jesús akxni kawanilh kstalaninanin pi ni xlitaxtukgolh la umakgolh latamanin? ¿Xwaniputun uma pi ni xkalilakgaputsalh amakgapitsi latamanin? Ni chuna. Tuku xlilakgaputsa Jesús wa la xkaʼakxilhkgolh amakgapitsin latamanin.

Kxkilhtamaku Jesús, tiku xkgalhikgo tumin xlakkaxwilikgo talakgastan chu takgaman anta kxkachikinkan chu atanu, chu xtlawakgo parques chu templos. Pero ni lu xatapaxuwan xtlawakgo, wata chuna xtlawakgo xlakata nakamaxkikan kakni. Maktum libro wan: «Maski wilakgolh liʼakxilhtit xlakata tlan nalalikatsinikan, pero ni wa xkalilakgaputsamaka uma latamanin wata kaj xʼakstukan xkalilakgaputsamaka». Wa uma nixatlan tayat nema Jesús xlakaskin pi xlakgmakgankgolh kstalaninanin.

Makgapitsi kata alistalh, akxni Pablo kamalakgachanilh carta xalak Corinto, nachuna kawanilh pi lu xlakaskinka xalakgalhamananin nawankgo pero chuna la xlilat. Kawanilh: «Lantla nchatunu mpuwa namastay kxnaku, chuna nkamastalh; ni kaj chalipuwana namastay, chu na ni kaj fuerzaj; sampi wa Dios, paxkiy wanti xlipaks xtapaxuwan limastay» (2 Cor. 9:7).