1, 2. 1) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo? 2) ¿Tuku limasiya pi Jehová kinkamakgtayaputunan?

 JEHOVÁ tlan nakinkamakgtayayan natayaniyaw taʼakglhuwit chu chuntiya xatapaxuwan naskujnaniyaw. Kʼuma artículo, nalichuwinanaw la kinkamakgtayayan Jehová chu tuku kilitlawatkan xlakata tlan namakglhtinanaw uma tamakgtay. Pero pulana kalichuwinaw akgtum takgalhskinin: «¿Xlikana kinkamakgtayaputunan Jehová?».

² Xlakata nakatsiyaw, kaʼakxilhwi tachuwin nema maklakaskilh apóstol Pablo ktatsokgni nema kamalakgachanilh Hebreos. Xla tsokgwililh: «Jehová kimakgtayana. Ni ktipekualh. ¿Tuku tlan nakintlawani lataman?» (Heb. 13:6). Makgapitsi diccionarios nema lakputsananikgo Biblia, wankgo pi tachuwin «kimakgtayana» nema maklakaskinkan kʼuma versículo kilhchanima chatum tiku takgosun an makgtaya tiku skima tamakgtay. Kalilakpuwaw pi Jehová takgosun an lakgmaxtu chatum tiku titaxtuma tuku lu tuwa. Uma kinkamasiyaniyan pi Jehová lu kinkamakgtayaputunan. Xlakata Jehová kinkatawilan tlan xatapaxuwan natayaniyaw tuku tuwa.

3. ¿Tuku pulaktutu kinkalimakgtayayan Jehová xatapaxuwan natayaniyaw?

³ ¿La kinkamakgtayayan Jehová xatapaxuwan natayaniyaw? Klibro xla Isaías tekgsaw xatakgalhtin uma takgalhskinin.  Lhuwa tuku Dios matsokgwilinilh Isaías wi tuku kamasiyani kskujnin Dios xala uku. Nachuna, akxni Isaías lichuwinan Jehová makglhuwa maklakaskin tachuwin nema ni tuwa akgatekgskan. Akgtum liʼakxilhtit, capítulo 30 maklakaskin lakstlan liʼakxilhtit xlakata nalichuwinan la Jehová kamakgtaya xkachikin. Anta wan pi Jehová kaks 1) kgaxmata kiʼoracioneskan chu kinkakgalhtiyan, 2) kinkapulalinan chu 3) kinkasikulunatlawayan la uku chu na nakinkasikulunatlawayan kkilhtamaku nema aku mima. Kalichuwinaw pulakatunu uma.

4. 1) ¿Tuku wa Jehová xpalakata judíos xalak xkilhtamaku Isaías, chu tuku mastalh talakaskin pi xkaʼakgspulalh? 2) ¿Tuku takgalhkgalhin kamaxkilh Jehová judíos tiku ni xmakgxtakgkgo? (Isaías 30:18, 19).

⁴ Niku tsuku capítulo 30 xla Isaías, Jehová wa pi judíos «kamanan tiku xalaktsakatni» xwankgonit chu wa pi “xmaliwakakgo xtalakgalhinkan”. Chu wampa: «Xlakan akgtum xatsakat kachikin, […] ni kgaxmatputunkgo xlimapakgsin Jehová» (Is. 30:1, 9). Xlakata ni kgalhakgaxmatnankgolh, Isaías lichuwinalh pi Jehová xʼama masta talakaskin pi xkalakgmilh tuku lu nitlan (Is. 30:5, 17; Jer. 25:8-11). Chu chuna lalh, xlakata babilonios kachilinkgolh. Pero na xwilakgo makgapitsi judíos tiku ni makgxtakgkgolh Dios, chu palakachuwina Isaías kawanilh pi xlakan xkgalhikgo akgtum takgalhkgalhin: xʼama min kilhtamaku Jehová xʼamapa kamakgtaya (kalikgalhtawakga Isaías 30:18, 19). Chu umakgolh tachuwin kgantaxtulh. Jehová kakilakgmaxtulh kBabilonia, pero ni tunkun chuna tlawalh. Tachuwin «Jehová kgalhkgalhinama xlakata nakamakgtayayan» xmaʼakgatekgsninan pi xʼama titaxtu kilhtamaku xlakata xkalakgmaxtuka judíos tiku ni xmakgxtakgkgo Dios. Titaxtulh 70 kata xlakata Jehová xkamaxkilh talakaskin makgapitsi judíos xtaspitparakgolh kJerusalén (Is. 10:21; Jer. 29:10). Akxni taspitkgolh xtasamakgo, pero ni xlakata xlipuwamakgo wata xlakata xpaxuwamakgo.

5. ¿Tuku kinkawaniyan Isaías 30:19?

⁵ La uku, umakgolh tachuwin na lu kinkamakgpuwantiniyan: «Akxni natasaskina tamakgtay, xla namakgtayayan» (Is. 30:19). Isaías kinkawaniyan pi Jehová kaks nakgaxmata kiʼoracioneskan chu lakapala nakinkakgalhtiyan. Palakachuwina wampara: «Akxni nakgaxmatniyan tunkun nakgalhtiyan». Umakgolh tachuwin kinkamalakapastakayan pi kinTlatkan lu kamakgtayaputun tiku skinikgo tamakgtay. ¿Ni xlikana pi akxni lakapastakaw uma kinkamakgtayayan xatapaxuwan natayaniyaw?

6. ¿Tuku wa Isaías nema limasiya pi Jehová kgaxmata xʼoraciones chatunu chatunu kskujnin?

⁶ Uma versículo na kinkamasiyaniyan pi Jehová kaks kgaxmata oraciones nema tlawaniyaw chatunu akinin. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Niku tsuku capítulo 30 xla Isaías, Jehová maklakaskin tachuwin «wixin», xlakata katachuwinama putum xkachikin. Pero kversículo 19 maklakaskin tachuwin «wix», xlakata katachuwinama chatunu kskujnin. Isaías wan: «wix nialh katitasa», «xla namakgtayayan», «nakgalhtiyan». Xlakata Jehová xapaxkina Tlat, akxni chatum xkgawasa o xtsumat taxlajwani, xla ni wani: «Tliwakga miliwanat chuna la mintala». Wata kinkalilakgaputsayan chatunu akinin chu kgaxmata kiʼoracionkan (Sal. 116:1; Is. 57:15).

7. ¿Tuku wankgolh Isaías chu Jesús nema kinkalimasiyaniyan pi xlakaskinka makglhuwa natlawayaw oración?

⁷ Akxni makglhuwa tlawaniyaw oración kiDioskan xlakata wi tuku lilakgaputsamaw, max tuku pulana natlawa wa pi nakinkamaxkiyan litliwakga xlakata natayaniyaw.  Chu komo taputsan ni lakapala tapanu chuna la akinin lakaskinaw, max makglhuwa kiliskinitkan litliwakga xlakata natayaniyaw. Jehová kinkamakgpuwantiniyan pi chuna katlawaw. Wa uma tuku xwamputun Isaías akxni wa xpalakata Jehová: «Ni kamajaxatit» (Is. 62:7). ¿Tuku wamputun uma? Pi lu makglhuwa kilitlawatkan oración, xtachuna la ni xmajaxaw Jehová. Uma kinkamalakapastakayan tuku wa Jesús xlakata oración chu tatsokgtawilanit kLucas 11:8-10, 13. Limaklakaskilh tipalhuwa liʼakxilhtit xlakata nakinkamakgpuwantiniyan “nalimaʼakgatsankgeyaw” Jehová tuku tuwa titaxtumaw chu chuntiya naskinaw espíritu santo. Na tlan naskiniyaw Jehová pi kakinkapulalin xlakata tlan tuku nalaksakaw.

8. ¿La kgantaxtulh tuku lichuwinan Isaías 30:20, 21?

⁸ (Kalikgalhtawakga Isaías 30:20, 21). Soldados xalak Babilonia stiliwilikgolh Jerusalén akgtum kata aitat. Putum uma kilhtamaku, judíos lu patinankgolh chu xtapatinkan litaxtulh xtachuna tuku xliwayankgo. Pero chuna la wan versículos 20 chu 21, Jehová kamalaknunilh pi xʼama kalakgmaxtu komo nitlan xlimakgkatsikgolh xtalakgalhinkan chu xtalakgpalikgolh. Isaías wa pi Jehová wa tiku “Tlakg xaLanka xMakgalhtawakgena” xkachikin chu kamalaknunilh pi Jehová xʼama kamasiyani la xlakaskin pi xkakninanikgolh. Umakgolh tachuwin kgantaxtulh akxni judíos kalakgmaxtuka kBabilonia. Jehová limasiyalh pi wa tiku Tlakg xaLanka xMakgalhtawakgenakan. Xlakata Jehová kapulalilh judíos, tlan lakkaxwiliparakgolh xaxlikana takaknin. La uku, Jehová na wa xaLanka kiMakgalhtawakgenakan, chu uma lu kinkamakgapaxuwayan.

9. ¿La kinkapulalinan Jehová la uku?

⁹ Akgtum lanka talakgalhaman pi Jehová nakinkamasiyaniyan. Kʼumakgolh versículos, Isaías kinkatamalakxtumiyan la limakgalhtawakgen tiku Jehová pulaktiy la kamasiyani. Pulana, Isaías wa: «Milakgastapu naliʼakxilha Tlakg xaLanka miMakgalhtawakgena». Uma limasiya pi makgalhtawakgena ya kxlakatinkan xtamakgalhtawakgen. ¿La kinkamasiyaniyan Jehová la uku? Maklakaskin xkachikin. Lu paxtikatsiniyaw pi xkachikin liwana kinkamasiyaniyan chu maklakaskin tamakxtumit, likgalhtawakga, programas xla JW Broadcasting^® chu lhuwa atanu. Putum uma tamasiy kinkamakgtayayan xatapaxuwan natayaniyaw akxni titaxtuyaw tuku tuwa.

10. ¿La kgaxmataw xTachuwin Dios kkinchakgenkan?

¹⁰ Isaías lichuwinan xlipulaktiy la Jehová kinkamasiyaniyan akxni wan: «Nakgaxpata  umakgolh tachuwin kminchakgen». Unu palakachuwina lichuwinan Jehová la chatum Makgalhtawakgena tiku ama kxchakgenkan xtamakgalhtawakgen chu kuenta tlawanit xtatukitkan chu kapulalima xlakata nakatsikgo niku xliʼanatkan. ¿La kgaxmataw xtachuwin Dios kkinchakgenkan la uku? Akxni likgalhtawakgayaw Biblia. Anta tsokgwilikanit lata makgasa xtachuwin Dios. Wa xlakata, akxni likgalhtawakgayaw xtachuna la komo kgaxmatmaw pi Jehová chuwinama kkinchakgenkan lata makgasa (Is. 51:4).

11. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata xatapaxuwan natayaniyaw, chu tuku xlakata?

¹¹ ¿Tuku kilitlawatkan xlakata liwana nalitamakgtayayaw xtapulalit Jehová nema kinkamaxkiyan akxni maklakaskin xkachikin chu xTachuwin? Isaías pulaktiy tuku wan. Pulana wan, «wa uma tiji», chu xlipulaktiy, «anta katlawanti» (Is. 30:21). Wa xlakata ni kajwatiya kililakgapasatkan «tiji», na anta kilitlawanatkan. Xlakata xTachuwin Jehová chu tuku kinkamasiyaniyan xkachikin, katsininitaw tuku lakaskin Jehová katlawaw chu la nalilatamayaw tuku xla kinkamasiyaniyan. Kilitlawatkan umakgolh pulaktiy xlakata xatapaxuwan natayaniyaw chu chuntiya naskujnaniyaw Jehová. Komo chuna natlawayaw xla nakinkasikulunatlawayan.

12. Chuna la wan Isaías 30:23-26, ¿la xʼama sikulunatlawa Jehová xkachikin?

¹² (Kalikgalhtawakga Isaías 30:23-26). ¿La kgantaxtulh uma makgasa? Judíos tiku xkachilinkanit kBabilonia chu taspitparakgolh kxkachikinkan makglhtinankgolh lhuwa tasikulunalin. Jehová kamaxkilh lhuwa liwat, pero wi atanu tuku tlakg xlakaskinka kamaxkilh. Chuna la xlakkaxwilitilhamaparaka xaskulunku takaknin, tlakg xkamaxkitilhama tuku xmatliwakglhli xtakanajlakan. Xkachikin Dios xala uma kilhtamaku, nikxni xkgalhikgonit lhuwa tasikulunalin. Chuna la xlichuwinanit versículo 26, Jehová tlawalh pi xkgakganat xaʼespiritual tlakg xmaxkgakgenalh (Is. 60:2). Xlakata umakgolh tasikulunalin, xkachikin Jehová lu xpaxuwakgo chu xkgalhikgo litliwakga xlakata chuntiya kskujnanikgolh. Xlikana pi lu tlan xmakgkatsikgo (Is. 65:14).

13. ¿La kgantaxtunit kkinkilhtamakujkan tamakatsinin pi xʼamaka lakkaxwilikan xaskulunku takaknin?

¹³ ¿Kgantaxtunit kkinkilhtamakujkan tamakatsinin pi xʼamaka lakkaxwiliparakan xaskulunku takaknin? Chuna. Lata kkata 1919, lhuwa latamanin taxtukgonit kxaLanka Babilonia, putum ni xaxlikana takanajla xalak kakilhtamaku. Putum umakgolh latamanin  lamakgo lakatum niku tlakg tlan nixawa Tiyat nema xKawanikanit pi Nakamaxkikan israelitas: kʼakgtum paraíso xaʼespiritual (Is. 51:3; 66:8). ¿Tuku uma paraíso xaʼespiritual?

14. ¿Tuku paraíso xaʼespiritual, chu tiku lamakgo anta la uku? (Kaʼakxilhti nota).

¹⁴ Lata kkata 1919, xatalaksakni lamakgo kparaíso xaʼespiritual. b Chuna la titaxtunit kilhtamaku, kstalaninanin Cristo tiku nalatamakgo unu kKatiyatni, «amakgapitsi borregos», na makgtanukgonit kParaíso xaʼespiritual chu makglhtinankgonit lhuwa xtasikulunalin Jehová (Juan 10:16; Is. 25:6; 65:13).

15. ¿Niku wi paraíso xaʼespiritual?

¹⁵ ¿Niku wi paraíso xaʼespiritual kkinkilhtamakujkan? Xlakata kskujnin Jehová lamakgo kxlikalanka Katiyatni, uma paraíso na talakgatuminit kxlikalanka katiyatni. Wa xlakata, kaxanikawa niku lamaw, tlan namakgtapakgsiyaw kparaíso xaʼespiritual komo xliputum kinakujkan tatayayaw xaxlikana takaknin.

16. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata chuntiya naʼakxilhaw la xlistlan paraíso xaʼespiritual?

¹⁶ Pulaktum tuku kilitlawatkan xlakata chuntiya natamakgxtakgaw kparaíso xaʼespiritual wa pi chuntiya xtapalh nakaliʼakxilhaw kstalaninanin Cristo nema wilakgo kxlikalanka Katiyatni. ¿La chuna natlawayaw? Wa kuenta natlawayaw xatlan tayat nema kgalhikgo tiku lamakgo anta chu ni wa tuku nitlan tlawakgo (Juan 17:20, 21). ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka pi chuna natlawayaw? Kalilakpuwaw akgtum liʼakxilhtit. Kalakpuwanti pi pimpat niku lu kastlan chu anan tipalhuwa kiwi. Xtachuna la uma, kparaíso xaʼespiritual nema anan kcongregaciones anankgo lhuwa latamanin tiku xtachuna la kiwi (Is. 44:4; 61:3). Ni kamastaw talakaskin pi makgapitsi kiwi nema ni lu stlan tasiyakgo nialh nakinkamaxkiyan talakaskin naʼakxilhaw putum tuku lu stlan anan. Uma wamputun, pi ni kamastaw talakaskin pi tuku nitlan tlawakgo kinatalankan xalak congregación nialh nakinkamaxkiyan talakaskin naʼakxilhaw  pi kstalaninanin Cristo makxtum wilaw kxlikalanka Katiyatni.

17. ¿Tuku kilitlawatkan chatunu akinin xlakata namakgtayananaw makxtum natawila congregación?

¹⁷ ¿ Tuku kilitlawatkan chatunu akinin xlakata namakgtayananaw makxtum natawilayaw? Namakgtayananaw naʼanan takaksni (Mat. 5:9; Rom. 12:18). Akxni liskujaw nakatalalinaw amakgapitsin natalan xalak congregación, makgtayananaw pi paraíso xaʼespiritual tlakg lilakgatit nawan. Katsiyaw pi putum tiku makgtapakgsikgo kparaíso xaʼespiritual wa Jehová kalimilh (Juan 6:44). Kalilakpuwaw pi xla max lu paxuwa akxni akxilha pi liskujaw xlakata naʼanan takaksni chu makxtum natawilakgo kskujnin, tiku xla xtapalh kaliʼakxilha (Is. 26:3; Ageo 2:7).

18. ¿Tuku kililakpuwanatkan, chu tuku xlakata?

¹⁸ ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata tlakg nalitamakgtayayaw tasikulunalin nema Jehová kamaxki kskujnin? Liwana kalilakpuwaw tuku kinkamasiyaniyan xTachuwin Dios chu kilikgalhtawakgakan. Komo nakgalhtawakgayaw chu nalilakpuwanaw, nakgalhiyaw tayat nema nakinkamakgpuwantiniyan nalimasiyayaw tapaxkit kcongregación «chuna la akgtum familia» (Rom. 12:10). Akxni lilakpuwanaw tasikulunalin nema kgalhiyaw la uku, tlakg tlan talalinaw Jehová. Chu komo nalilakpuwanaw tasikulunalin nema Jehová nakinkamaxkiyan kkilhtamaku nema aku mima, namatliwakglha kintakgalhkgalhinkan pi tlan naskujnaniyaw putum kilhtamaku. Putum uma natlawa pi xatapaxuwan naskujnaniyaw Jehová la uku.

19. 1) Chuna la wan Isaías 30:18, ¿tuku liwana katsiyaw? 2) ¿Tuku nakinkamakgtayayan xatapaxuwan natayaniyaw?

¹⁹ Jehová «wi tuku natlawa» kimpalakatakan akxni namasputu uma xalixkajni kakilhtamaku (Is. 30:18). Xlakata xla «chatum Dios tiku tlawa tuku xaʼakgstitum», liwana katsiyaw pi ni katimastalh talakaskin pi xkakilhtamaku Satanás namakgapala (Is. 25:9). Jehová xatapaxuwan kgalhima kilhtamaku akxni nachin kilakgtaxtutkan chu akinin nachuna. Xlakata nina chin uma kilhtamaku, liwana kalakkaxwiliw chuntiya xtapalh na’akxilhaw natlawaniyaw oración Jehová, nalikgalhtawakgayaw xTachuwin chu nalilatamayaw, chu nalilakpuwanaw tasikulunalin nema kinkamaxkinitan. Komo chuntiya natlawayaw putum uma, Jehová nakinkamakgtayayan xatapaxuwan naskujnaniyaw.