Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

BIOGRAFÍA

Jehová kinkasikulunatlawayan akxni tlawayaw tuku kinkaskiniyan

Jehová kinkasikulunatlawayan akxni tlawayaw tuku kinkaskiniyan

«¡Akinin tlan nakanaw!». Chuna kkgalhtinaw kinchixku chu akit chu kintala chu xpuskat, akxni kkgalhiw talakaskin naktlawayaw tuku tanu anta kxkachikin Jehová. ¿Tuku xlakata chuna ktlawaw? ¿La kinkasikulunatlawan Jehová? Pulana nakkalitachuwinanan xlakata kilatamat.

KLAKACHILH kata 1923 anta k’Hemsworth, k’akgtum kachikin xla Yorkshire (Inglaterra). Xapuxku kintala xwanikan Bob. Akxni xakkgalhi akgnajatsa kata, kintlat, lu ni xka’akxilhputun tuku nitlan xtlawakgo xpulalinanin takanajla, putsalh libros niku xlichuwinan nixaxlikana takanajla. Chu lu kaks malakawanilh tuku likgalhtawakgalh. Makgapitsi kata alistalh chatum chixku tiku wanikan Bob Atkinson milh kkinchikkan chu wililh xtaʼakgchuwin tala Rutherford nema xlimin kgramófono. Tamakatsinin nema xakkgaxmatmaw watiya xwanit nema xlimin libros. Kinatlatni wanikgolh Bob pi ankgalhin akxtum xkinkatawayan chu xkgalhtilh kintakgalhskininkan xalak Biblia xlakata lhuwa xwanit. Xla kinkawanin pi tlan xakaw ktamakxtumit nema xtatlawa kxchik chatum tala nema akglhuwa kilómetros xlilakgamakgat. Tunkun ktsukuw anaw chu tawi akgtum aktsu congregación anta kʼHemsworth. Ni makgas kilhtamaku ktsukuw kamakgamakglhtinanaw kkinchikkan siervos de zona (superintendentes de circuito) chu xakkatawayankgoyaw precursores. Lu kimakgtayalh uma xlakata ankgalhin lakxtum xakkatatawilayaw.

Kifamilia xmatsukikgonit akgtum negocio, pero kintlat wanilh kintala: «Komo precursor litaxtuputuna, kamakgxtakgwi uma negocio». Wa xlakata Bob akxni xkgalhi puxamatum kata tsukulh liskuja la precursor. Akgtiy kata alistalh akxni xakkgalhi akgkuchaxan kata, precursora klitaxtulh. Ankgalhin kiʼakstu xakan lichuwinan Dios akxni kxitat semana; kaj watiya xaklin gramófono chu tarjeta de testimonio. Pero Jehová kisikulunatlawalh akxni ktekgsli chatum tiku naklimakgalhtawakga Biblia chu lakapala tsukulh tlawa tuku xkatsinima. Alistalh lhuwa tiku xalak xfamilia na makgamakglhtinankgolh tuku xaxlikana. Akgtum kata alistalh klitaxtulh la precursora especial chu kintalakgchalh Mary Henshall. Kinkamalakgachakan kʼakgtum territorio niku nina xlichuwinankan Dios anta kcondado xla Cheshire.

Pero ama kilhtamaku xlama xliʼAkgtiy Guerra xLikalanka Katiyatni, putum lakpuskatin kinkalimapakgsikan pi nakkamakgtayayaw soldados. Xaklakpuwanaw pi precursores especiales ni xʼamaka kinkawanikanan pi xaktlawaw servicio militar, xlakata akinin xakskujnaniyaw Dios putum kilhtamaku xlakata amakgapitsin xpulalinanin takanajla xkawanikanit pi ni xmakgtayanankgolh. Pero ni chuna lalh chu kimanuka 31 kilhtamaku kpulachin. Akgtum kata alistalh ktatsokgtawi anta niku wi tuku tlan natlawaya o ni natlawaputuna tuku nawanikana. Talakaskilh pi xakalh anta kxlakatin akgtiy tribunales, pero putum tlan kitaxtulh. Uma kilhtamaku kmakgkatsilh pi Jehová xkilimakgtayama xʼespíritu santo (Is. 41:10, 13).

XASASTI COMPAÑERO

Kkata 1946, klakgapasli Arthur Matthews. Xla aku xtaxtunit kpulachin xlakata ni makgtlawalh guerra chu alh lakskuja kʼHemsworth chu xtala Dennis tiku precursor especial xwanit. Xnatlatni xkamasiyaninit tuku xaxlikana akxni laktsujku xwankgonit chu tamunukgolh akxni lakgkgawasanku xwankgonit. Akxni nina makgas xchanit kʼHemsworth, xtala Dennis malakgachaka kʼIrlanda. Kinatlatni wanikgolh Arthur pi anta xmilh katatawila kkinchik, xlakata precursor xwanit, lu kskuja chu lu xlakgatikgo la xlikatsi. Akxni xakan kalakgapaxialhnan, Arthur chu akit xaklakgchakgananaw. Alistalh ktsukuw la tsokgnaniyaw. Maski kkata 1948 Arthur manuparaka kpulachin akgtutu papaʼ, ktamakgaxtokgwi enero kata 1949. Tuku xaklakpuwanaw wa pi chuntiya xaklaskujnaniw Jehová. Lu kuenta xaktlawayaw tumin chu akxni xakkgalhiyaw kilhtamaku xakmakgalayaw frutas. Kpaxtikatsiniyaw Jehová chuntiya xakskujmaw la precursores.

Akxni nina makgas lata xaktamakgaxtokgnitaw (Hemsworth, 1949)

Alistalh, kinkawanikan pi xakaw makgtayananaw kxNorte Irlanda. Kkilaw kʼArmagh chu alistalh kNewry, niku lhuwa wilakgo católicos. Nitlan xkalikatsinikan tiku xkgalhikgo xtakanajlakan wa xlakata kuenta xaktlawayaw akxni xaklichuwinaw Dios. Tamakxtumit xtatlawa kxchikkan akgtum tamakgaxtokgat tiku xwilakgolh 16 kilómetros (10 millas) la xlimakgat asta niku xakwilaw. Kaj kgalhtsayan latamanin xakanaw. Akxni anta xaktawilayachaw kaj katutsu xaklhtatayaw chu tsisa lu tlan xakwayanaw. Lu klipaxuwa pi la uku wilakgo lhuwa natalan kʼama kachikin.

«¡AKININ TLAN NAKANAW!»

Kintala chu xpuskat Lottie, precursores especiales xlitaxtukgoya kNorte xla Irlanda. Lakxtum kaw kxalanka tamakxtumit kBelfast kkata 1952. Tala tiku kinkamakgamakglhtinan kxchik na makgamakglhtinalh Pryce Hughes, siervo de sucursal xwanit kGran Bretaña. Akgtum tsisni xaklichuwinamaw folleto El camino de Dios es el de amor, nema aku xtaxtunit chu kaj watiya xkatlawanikanit latamanin xalak Irlanda. Tala Hughes lichuwinalh pi tuwa xwanit nakalitachuwinankan Dios tiku católicos xalak Irlanda. Xkatamakxtumaka natalan niku xwilakgolh chu sacerdotes xkawanikgo latamanin pi xkataratlawakgolh. Alistalh wa: «Klakaskinaw tiku kgalhikgo xputlawkan chu kgalhikgo tapaxuwan xlakata namakgpitsikan folleto xlikalanka país». * chuna kkgalhtinaw la klichuwinalh pulana «¡Akinin tlan nakanaw!».

Kiʼamigoskan precursores anta kmoto nema kgalhi aktsu putlaw

Anta kDublín, precursores ankgalhin xtawilakgo kxchik Rutland, chatum tala puskat tiku lhuwa kata skujnanilh Jehová. Kinkgalhtatikan xakwilaw kxchik chu kstaw makgapitsi tuku xakkgalhiyaw. Alistalh ktawakaw kxmoto Bob nema kgalhi aktsu putlaw kxpaxtun chu kaw tamawayaw akgtum putlaw. Ktekgswi akgtum nema xmaklakaskinkanita pero lu tlanku xwanit chu kwaniw stana pi xlilh kkinchikkan xlakata akinin nila xakmatlawaniyaw. Ama kakgotanun Arthur xwi kxputama, xlimakgatawakgama akgtum palanca pero kaj xlakapastakma. Lichali tsisa, akxni Arthur xmaxtuma putlaw, chilh Mildred Willet (chatum misionera tiku alistalh tatamakgaxtokgli John Barr). ¡Xla tlan xmatlawani putlaw! Kinkamasiyanin la matlawanikan chu ni makgas xaktakaxnitawa xlakata naktaxtuyaw.

Kimputlawkan chu aktsu chiki nema tlan malakxijkan

Alistalh xakputsamaw niku naktawilayaw. Kinkawanikan pi ni xaktawilaw kchiki nema tlan malakxijkan, xlakata max wi tiku xlaklhkuyukgolh. Kputsaw chiki, pero komo ni ktekgswi. Wa xlakata klhtataw kputlaw. Lichali kaj watiya ktekgswi aktsu chiki nema tlan malakxijkan chu kaj watiya xkgalhi akgtiy laktsu putama. Wa ama xʼama wan xasasti kinchikkan. Kaks klilakawaw xlakata tiku anta kskujkgo tlan xlikatsikgo chu kinkamaxkikgon talakaskin xlakata anta nakwiliyaw kinchikkan. Lata 20 kilómetros (12 millas) xlilakgamakgat lata xakanaw lichuwinanaw Dios. Alistalh, xaklinaw kinchikkan alakatanu chu anta xaklichuwinanaw Dios niku pulana xakwilinitaw.

Xakanaw lichuwinanaw Dios ksureste xla Irlanda chu ni xʼanan taʼakglhuwit. Kmakgpitsiw liwaka 20,000 folletos chu kwaniw sucursal xla Gran Bretaña xtukuwanikan tiku xkatsiputunkgo xalak Biblia. Lu klipaxuwa pi la uku anan anta lhuwa xtatayananin Jehová

KTASPITWI KʼINGLATERRA CHU ALISTALH KʼESCOCIA

Alistalh kinkamalakgachakan kLondres. Ni lhuwa semanas titaxtulh, Arthur wanika pi lichali xtsukulh liskuja la superintendente de circuito. Kaj akgtum semana kinkamasiyanikan la naktlawayaw, chu kaw kʼEscocia. Arthur ni xkgalhilh kilhtamaku xlakata nalakkaxwili xtaʼakgchuwin, pero ankgalhin xmakglhtinan taskujut maski tuwa. ¡Lu xkimakgpuwantini xliʼakxilhtit! Lu klipaxuwaw uma xasasti taskujut. Xlakata lhuwata kata la klichuwinamaw Dios niku ni xʼalichuwinankan, lanka tasikulunalin xakmakgkatsiyaw xlakata xakwilaw niku lhuwa natalan xwilakgo.

Arthur wanika naʼan kcurso xla Escuela de Galaad kkata 1962. Uma curso xmakgapala akgkaw papaʼ, chu akit nitu kiwanika pi nakan, wa xlakata tuwa tuku xakamaw laksakaw. Alistalh klaksakwi pi tlakg tlan xwa pi Arthur xʼalh kGalaad, maski kaj kiʼakstu xaktamakgxtakgli. Kimalakgachaparaka Hemsworth la precursora especial. Akxni Arthur taspitli, akgtum kata alistalh, limapakuwika superintendente de distrito. Anta xakanaw kʼEscocia, kxnorte Inglaterra chu kxNorte Irlanda.

XASASTI TASKUJUT ANTA KʼIRLANDA

Kkata 1964, Arthur maxkika atanu taskujut. Xʼama litaxtu siervo de sucursal kʼIrlanda. Lu xaklakgatiyaw taskujut xla superintendente, wa xlakata tsinu xakpekuamaw. Pero la uku lu kapaxtikatsini xlakata kgalhilh talakgalhaman nakskuja kBetel. Kakxilhnit pi akxni namakglhtinana taskujut nema Jehová kinkamaxkiyan maski ni wa tuku tlakg lakgatiyaw, xla ankgalhin kinkasikulunatlawayan. Anta kBetel xakskuja kʼoficinas, xakkaxmuju likgalhtawakga, xakmakgtlawa liwat chu xakkaxaka. Pero xmin kilhtamaku kliskujwi la superintendente de distrito chu lhuwa natalan kkalakgapaswi. Nachuna lu xtatliwakglhmakgo xtakanajlakan tiku xakamakgalhtawakgeyaw. Putum uma tlawalh pi lhuwa tiku xakkatalaliw natalan xalak Irlanda. ¡Lu stlan tasikulunalin!

WI TUKU LU XLAKASKINKA LALH ANTA KʼIRLANDA

Xapulana xalanka tamakxtumit tlawaka anta kDublín kkata 1965. * Maski lhuwa tiku ni xlakaskinkgo pi natatlawa, lu tlan kitaxtulh. Kilakgoka 3,948 chu 65 tiku tamunukgolh. Putum 3,500 tiku xalak tanu tanu país kilakgolh, kamakgamakglhtinankgolh tiku lakatsu xwilakgo kDublín. Tiku xpulalinkgo lanka tamakxtumit lhuwa cartas makglhtinankgolh xlakata natalan tlan xlikatsikgo. Uma xalanka tamakxtumit lu kamakgpuwantinilh tiku xalak Irlanda.

Arthur makgamakglhtinan Nathan Knorr akni milh klanka tamakxtumit kata 1965

Arthur kawanima pi taxtunit ktachuwin irlandés xla Ki libro xla takgalhtawakga xalak Biblia (1983)

Kkata 1966, kxnorte chu ksur xla Irlanda wa xkuentajtlawa sucursal xalak Dublín. Lu xtapitsikgonit xlakata política chu takanajla. Pero lu klipaxuwaw xlakata lhuwa católicos makglhtinankgolh xaxlikana chu lu lhuwa kkataskujwi tiku xlitaxtukgonit la protestantes.

TALAKGPALI KILATAMATKAN

Kkata 2011, sucursales xla Gran Bretaña chu Irlanda lakxtum katlawaka chu kinkawanikan pi xakaw kBetel xla Londres. Pero ama kilhtamaku lu nitlan xakmakgkatsi xlakata kinchixku xtatatla. Makuchinanin tekgsnikgolh tajatat wanikan Parkinson. Lata 66 kata lakxtum xakskujnaninitaw Jehová chu 20 xla mayo kata 2015 nilh Arthur.

Uma xaʼawatiya kata lu klipuwan chu lu tuwa kmakgkatsi. Arthur ankgalhin lakxtum xkintawi chu uku lu klakapastaka. Akxni natitaxtuya tuku tuwa tlakg tlan talalinkan Jehová. Nachuna lu tlan kimamakgkatsini xlakata lhuwa natalan xpaxkikgo Arthur. Kmakglhtinanit xcartas kiʼamigoskan xalak Irlanda, Gran Bretaña chu Estados Unidos. Uma lu kimakgtaya nachuna takgpuwantin nema kimaxkikgo Dennis, xtala Arthur, xpuskat, Mavis, chu kinapuxnimatni Ruth chu Judy, lu kkapaxtikatsini putum tuku tlawakgo.

Wi akgtum texto nema lu kimakgtaya wa Isaías 30:18: «Chu wa xlakata Jehová kgalhkgalhima xlakata namakgtayanan, chu nakamasiyaniyan xtalakgalhaman. Xlakata Jehová chatum Dios tiku tlawa tuku xa’akgstitum. Paxuwakgo tiku kgalhkgalhimakgolh». Lu kimakgpuwantini pi Jehová kgalhkgalhima kilhtamaku akxni nalakkaxtlawa kintaʼakglhuwitkan chu xlakata nakinkamaxkiyan taskujut nema nalipaxuwayaw anta kxakastlan kakilhtamaku.

Akxni klilakpuwan kilatamat, liwana kaʼakxilha pi Jehová pulalima taskujut kʼIrlanda chu lu sikulunatlawama. Lu klipaxuwa xlakata tlan kmakgtayanalh. Xlikana pi Jehová kinkasikulunatlawayan akxni tlawayaw tuku kinkaskiniyan.

^ párr. 12 Kaʼakxilhti Anuario para 1988, páginas 101 chu 102.

^ párr. 22 Kaʼakxilhti Anuario para 1988, páginas 109 asta 112.