1-3. 1) ¿La xtatakgskgo xkachikin Jehová akxni Zacarías tsukulh palakachuwinan? 2) ¿Tuku xlakata Jehová wanilh xkachikin pi xlakgtaspitpa?

MAKTUM rollo nema kgosma, chatum puskat tajuma kʼakgtum canasta chu chatiy lakpuskatin kgalhikgo xpekgenkan xtachuna la xla cigüeña nema kgosmakgolh. Tekgsaw umakgolh liʼakxilhtit anta kxlibro palakachuwina Zacarías (Zac. 5:1, 7-9). ¿Tuku xlakata Jehová maʼakxilhnilh umakgolh liʼakxilhtit Zacarías? ¿La xtatakgskgo israelitas ama kilhtamaku? ¿La kinkamakgtayayan uma tuku maʼakxilhnika?

² Kkata 537 akxni nina xmin Jesús xkachikin Jehová lu xpaxuwa. Xkachilinkanit kBabilonia liwaka 70 kata, pero chu la uku kamakgxtakgkanit. Xapulana israelitas lu xpaxuwakgonit xlakata tlan xtaspitparakgolh kJerusalén chu xkaxtlawaparakgolh templo chu anta xkakninaniparakgolh Dios. Akgtum kata alistalh, kkata 536, wilika xpatsaps templo. Biblia wan pi latamanin lu xpaxuwakgo «asta pixlanka xchuwinamakgolh, chu makgat xtakgaxmata la  xmakawamakgolh» (Esd. 3:10-13). Pero xtalamakgasitsinkan israelitas tsukukgolh katalatlawakgo xlakata xtlawamakgo templo. Wa xlakata israelitas lu taxlajwanikgolh xlakata tsukulh min taʼakglhuwit chu makgxtakgkgolh taskujut. Kaj watiya tsukukgolh tlawakgo xchikkan chu tsukukgolh skujkgo kxpukuxtukan. Titaxtulh akgkuchaxan kata, nialh tlawakgolh templo. Jehová kamalakapastakalh israelitas pi ni wa pulana xwilikgolh tuku xpalakatakan chu xatapaxuwan xlakgtaspitparakgolh xlakata xkakninanikgolh.

³ Wa xlakata kkata 520 Jehová malakgachalh palakachuwina Zacarías xlakata nakamalakapastaka xkachikin tuku xlakata kalakgmaxtulh kBabilonia. Kaks lilakawanaw pi xtukuwani Zacarías kilhchanima «Jehová Lakapastaknit». Max wa uma tuku lu xlakaskinka kamalakpuwanilh israelitas: maski xlakan nialh xlakapastakkgo tuku Jehová xtlawanit xpalakatakan, xla ankgalhin xlakapastaka (kalikgalhtawakga Zacarías 1:3, 4). Dios xatapaxuwan kawanilh pi xʼama kamakgtaya nalakkaxwilikan xaxlikana takaknin. Pero nachuna kawanilh pi kaj watiya xmakgamakglhtinalh xtakakninkan komo xliputum xnakujkan chuna xtlawakgolh. Kaʼakxilhwi la Jehová maklakaskilh xlipulakchaxan chu xlipulaktujun tuku Zacarías maʼakxilhnika xlakata nakalimakgpuwantinikan chu nachuna tuku akinin kinkamasiyaniyan.

4. 1) ¿Tuku xlipulakchaxan maʼakxilhnika Zacarías? 2) ¿Tuku kilhchanima pi rollo lakgaputiy tatsokgnit? (Kaʼakxilhti dibujo xlipulaktum).

⁴ Capítulo 5 xla Zacarías litsuku tuku maʼakxilhnika nema kaks malakawaninan (kalikgalhtawakga Zacarías 5:1, 2). Palakachuwina akxilha akgtum rollo nema kgosma chu max akgnajatsa metro xlilhman chu akgtati metro aitat xlitilanka (30 por 15 pies). Talakinit xlakata tlan nalikgalhtawakgakan. Tamakatsinin nema wi krollo lakgaputiy tatsokgnit (Zac. 5:3). Talismanin nema xkgalhikan wa pi kaj lakgaputu xtsokgkan. Pero xlakata uma rollo lakgaputiy xtatsokgnit xwamputun pi lu xlakaskinka tuku xwan anta. Akgtum tamakatsinin xla taʼakgastakyawan.

5, 6. ¿La akxilha Jehová putum takgalhan?

⁵ (Kalikgalhtawakga Zacarías 5:3, 4). Kimputumkan namastayaw kuenta xlakata tuku tlawayaw. Chu akinin tiku linaw xtukuwani kgalhiyaw lu xlakaskinka taskujut. Tiku paxkiyaw Dios, katsiyaw pi putum takgalhan maxkajwi xtukuwani (Prov. 30:8, 9). Makgapitsi latamanin lakpuwankgo pi nitu wamputun nakgalhanana komo wi tuku xlakata chuna tlawapat. Pero tiku kgalhanan limasiya pi tlakg xlakaskinka akxilha tuku lhuwa xtapalh nakgalhi nixawa natalalin Jehová, xtukuwani chu xlimapakgsin.

⁶ Kaʼakxilhwi pi Zacarías 5:3, 4 wan pi tuku nixatlan «xlitanut anta kxchik kgalhana» chu anta xlitawilat chu namasputukan. Uma kilhchanima pi Jehová tlan namasiya chu nastakyawa kskujni tiku tlawa talakgalhin. Max wi tiku tlan namatsekgni mapakgsinanin, xmalana, lakgkgolotsin o xnatlatni tuku tlawakgonit. Pero nila katitatsekgnilh Dios, tiku wan pi putum tiku kgalhanan nila katitatsekglhi (Heb. 4:13). Akinin xlakskujnin Dios lipaxuwayaw pi wa ankgalhin akxtum katalayaw latamanin tiku «xaliʼankgalhin akgstitum tlan [latamaputunkgo]» (Heb. 13:18).

7. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xlakata tuku maʼakxilhnika Zacarías anta krollo?

⁷ Jehová nitlan akxilha putum takgalhan. Chu akinin xlakskujnin lhuwa xtapalh akxilhaw pi katsiyaw chu kgalhakgaxmataw xlimapakgsin, chu latamayaw chuna la maxki kakni xtukuwani. Chuna ni katilipatinaw xlakata tuku natlawa Jehová xpalakatakan tiku ni kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin.

8-10. 1) ¿Tuku kilhchanima tamalaknun? 2) ¿Tuku tamalaknun ni makgantaxtilh Sedequías?

⁸ La uku nalichuwinanaw tamakatsinin nema wi krollo xlakata tiku wi tuku malaknukgo kxtukuwani Dios pero ni makgantaxtikgo (Zac. 5:4). Tiku wi tuku malaknukgo limasiyakgo pi namakgantaxtikgo tuku wankgo o ni namakgantaxtikgo.

⁹ Wi tuku namalaknuya kxtukuwani Jehová ni kaj takgaman. Kaʼakxilhwi tuku akgspulalh Sedequías, xaʼawatiya mapakgsina tiku mapakgsinalh kJerusalén. Malaknulh kxtukuwani Jehová pi xʼama talatlawa mapakgsina xalak Babilonia. Pero «lakgmakgalh tuku xmalaknunit» chu «ni makgantaxtilh tuku malaknulh». Lu nitlan tuku kitaxtunilh, xlakata Dios wa pi xʼama niy anta kBabilonia (Ezeq. 17:16).

¹⁰ Jehová xlakaskin pi Sedequías xmakgantaxtilh tuku xmalaknunit kxtukuwani Dios (2 Crón. 36:13). Pero uma mapakgsina ni makgantaxtilh tuku xmalaknunit chu skinilh tamakgtay mapakgsina xalak Egipto xlakata tlan nalakgtaxtu kxtamapakgsin xalak Babilonia. Pero uma ni makgtayalh (Ezeq. 17:11-15, 17, 18).

11, 12. 1) ¿Tuku tamalaknun tlakg xlakaskinka tlawayaw? 2) ¿La kinkamakgtayayan kkilatamatkan xlakata la tamakamastaninitaw Jehová?

¹¹ Jehová na kgaxmata tamalaknun nema akinin tlawayaw. Xla lu xlakaskinka liʼakxilha chu akinin talakaskin namaxkiyaw kakni tuku malaknuyaw xlakata tlan nakinkaʼakxilhan (Sal. 76:11). Tamakamastanikan Dios wa nema tlakg xlakaskinka tamalaknun nema tlawayaw. Akxni makamaxkiyaw Jehová kilatamatkan malaknuniyaw pi naskujnaniyaw maski tukuya taʼakglhuwit natitaxtuyaw kkilatamatkan.

¹² ¿La makgantaxtiyaw tuku malaknuyaw akxni tamakamastayaw? Chuna la natayaniyaw taʼakglhuwit nema natitaxtuyaw maski kaj laktsu o laklanka, nalimasiya komo xlakaskinka  akxilhaw tamalaknun nema tlawaniw Jehová xlakata naskujnaniyaw «chali chali» (Sal. 61:8). Akgtum liʼakxilhtit, komo anta niku skujaw o anta kʼescuela wi tiku natsuku limasiya pi kinkalakgatiyan, ¿lakgmakganaw tuku xla tlawa chu limasiyayaw pi kgalhakgaxmataw Jehová? (Prov. 23:26). O komo kkifamiliajkan kaj kiʼakstukan skujnaniyaw Jehová, ¿skiniyaw tamakgtay xlakata ankgalhin nalimasiyayaw pi kstalaninanin Cristo akinin? Maski kaj xatukuya tuku akinin titaxtumaw, ¿chali chali tlawaniyaw oración Jehová xlakata paxtikatsiniyaw xtapaxkit chu la kinkapulalinan? ¿Limaxtuyaw kilhtamaku xlakata nalikgalhtawakgayaw Biblia chali chali? Xlikana, akxni makamaxkiw kilatamatkan Jehová waniw pi putum xʼamaw tlawayaw uma. Namakgantaxtiyaw tuku malaknunitaw nalimasiyayaw pi kgalhakgaxmatnanaw. Komo ankgalhin xatapaxuwan naskujnaniyaw, nalimasiyayaw pi paxkiyaw nachuna nalimasiyayaw pi xlikana tuku malaknunitaw. Chuna la skujnaniyaw Jehová limasiyayaw la linaw kilatamatkan chu ni kaj akgtum talismanin. Namakgantaxtiyaw tuku malaknuyaw akinin nalitamakgtayayaw, xlakata kilhtamaku nema aku namin, Dios nakamaxki akgtum tlan pulataman tiku ni makgxtakgkgo (Deut. 10:12, 13).

13. ¿Tuku katsiniyaw xlipulakchaxan tuku maʼakxilhnika Zacarías?

¹³ Xlipulakchaxan tuku maʼakxilhnika Zacarías kinkamakgtayayan akinin tiku paxkiyaw Jehová pi ni nakgalhananaw chu namakgantaxtiyaw tuku wanaw. Nachuna katsiniyaw pi Dios ankgalhin kalakapastakli israelitas maski tlawakgolh tuku nitlan. Xla xkatsi pi lhuwa xwi xtalatlawananinkan chu wa xlakata lhuwa tuku tuwa xtitaxtukgo. Jehová ankgalhin makgantaxti tuku malaknu chu chuna kinkawiliniyan xa liʼakxilhtit xlakata tuku natlawayaw. Nachuna tlan liwana nakatsiyaw pi nakinkamakgtayayan xlakata tlan namakgantaxtiyaw tuku wanaw. Pulaktum la kinkamakgtayayan wa kinkamaxkiyan takgalhkgalhitin xlakata nialh makgas namasputu tuku nitlan anan xlikalanka Katiyatni. Apulaktu tuku nalichuwinanaw la uku xlakata tuku maʼakxilhnika Zacarías nakinkamakgtayayan nakatsiyaw pi xlikana namakgantaxti tuku malaknunit.

14, 15. 1) ¿Tuku xlipulaktujun maʼakxilhnika Zacarías? (Kaʼakxilhti xlipulaktiy dibujo). 2) ¿Tuku kilhchanima puskat tiku tajuma kcanasta? 3) ¿Tuku xlakata ángel makgalhchuwa canasta niku tajuma puskat?

¹⁴ Akxni maʼakxilhnika rollo, chatum ángel wanilh Zacarías: «Kalakapi katalhman». ¿Tuku xlipulaktujun akxilha palakachuwina? Akxilha pi tasiya «akgtum efá», kilhchanima akgtum canasta nema xlimaklakaskinkan xlakata nalilhkakan akgtum efá (kalikgalhtawakga Zacarías 5:5-8). Uma canasta kgalhi akgtum «xlimakgalhchuwan xla plomo». Akxni makglhtika tuku xlimakgalhchuwakanit, Zacarías akxilha «anta xtajuma chatum puskat». Ángel lixakgatli pi wa «tuku nitlan». Kalilakpuwaw la nitlan makgkatsilh akxni katsilh palakachuwina pi uma puskat xtaxtuputun. Pero ángel lakapala tamaknupa chu makgalhchuwa uma canasta. ¿Tuku kilhchanima uma?

¹⁵ Uma tuku maʼakxilhnika kinkamasiyaniyan pi Jehová ni masta talakaskin naʼanan tuku nitlan anta kxkachikin. Akxni akxilha tuku nitlan, lakapala mapanu (1 Cor. 5:13). Anta limasiya uma ángel akxni lakapala makgalhchuwa uma canasta.

16. 1) ¿Tuku akxilha Zacarías xlakata tuku akgspula canasta? (Kaʼakxilhti xlipulaktutu dibujo). 2) ¿Niku limakgolh canasta uma lakpuskatin tiku kgalhikgo xpakgankan?

¹⁶ Alistalh tasiyakgo chatiy lakpuskatin tiku xkgalhikgo xpakgankan la komo xla cigüeña (kalikgalhtawakga Zacarías 5:9-11). Uma lakpuskatin nixtachuna la tiku xtajuma kcanasta.  Zacarías akxilha pi chaxkgo uma canasta niku wi «tuku nitlan» lichaxlinkgo xpakgankan. ¿Niku linkan uma puskat? Anta «ktiyat xla Sinar» o xla Babilonia. ¿Tuku xlakata anta linkgo?

17, 18. 1) ¿Tuku xlakata Sinar «lakgchan anta nawilikan» tuku «nixatlan»? 2) ¿Tuku natlawayaw xlakata ni naʼanan tuku nixatlan?

¹⁷ Xlakata Zacarías chu amakgapitsi israelitas xala ama kilhtamaku, Sinar o Babilonia anta niku xlakgchan nalinkan tuku «nixatlan». Xla anta xlamakgolh ama kachikin niku lu xtlawakan talakgxtumit xalimaxana chu xkakninanikan ídolos chu lu xliskujkgonit xlakata nialh chuna xtlawakgolh. Wa xlakata tlan xwankan pi anta xmalanan tuku nitlan. Uma tuku maʼakxilhnika Zacarías lu kamakgpuwantinilh, chu Jehová kawanilh pi xʼama maskulunki xtakaknin.

¹⁸ Tuku maʼakxilhnika kamalakpuwanilh judíos pi xlakan ni xmastakgolh talakaskin naxkajwan xtukuwani Dios. Tuku nixatlan ni xlitawilat chu ni namastakan talakaskin natawila kxkachikin Jehová. Xla xaskulunku kinkalimin kxkachikin, anta niku kinkamaxkiyan xtapaxkit chu kinkakuentajtlawayan. Pero akinin kgalhiyaw uma taskujut xlakata skulunku natawila. ¿Xlikana chuna tlawaputunaw? Ni xlitawilat tuku nitlan anta kparaíso xaʼespiritual.

19. ¿Tuku kilhchanima kimpalakatakan tuku maʼakxilhnika Zacarías?

¹⁹ Xlipulakchaxan chu xlipulaktujun tuku maʼakxilhnika Zacarías limasiya pi nakamalakgaxokgekan tiku ni maxkikgo kakni tuku xaʼakgstitum. Nachuna, Jehová ni akxilhputun tuku nixatlan. Akinin xlakskujnin nalakgmakganaw tuku nixatlan. Uma tuku maʼakxilhnika, kinkawaniyan pi komo naliskujaw xlakata namakgapaxuwayaw Jehová nitu katilakgaxokgow. Xla nakinkakuentajtlawayan chu nakinkamaxkiyan tasikulunalin. Liwana katsiyaw pi xla nakinkamakgtayayan xlakata skulunku natawilayaw kʼuma kakilhtamaku niku anan tuku nitlan. Pero ¿tuku xlakata katsiyaw pi xaxlikana takaknin nalakgtaxtu? ¿Tuku xlakata liwana katsiyaw pi Jehová nakuentajtlawa xkachikin la uku, xlakata nialh makgas natsuku lanka takatsanajwat? Kʼatanu artículo nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin.