Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Tala Rutherford mastama akgtum taʼakgchuwin kxalanka tamakxtumit kCedar Point (Ohio) kkata 1919.

1919: titaxtunita akgtum ciento kata

1919: titaxtunita akgtum ciento kata

KKATA 1919, ksputnita xaLanka Guerra, (nema alistalh lilakgapaska xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni) nema makgapalalh liwaka akgtati kata. Akxni ksputmaja kata 1918, sputli la xlatalatlawamaka, chu 18 xla enero kata 1919 tsukulh Conferencia de la Paz anta kParís. Pulaktum tuku tlawalh uma conferencia wa pi firmarlika Tratado de Versalles 28 xla junio kkata 1919 chu akxni sputli guerra nema xtlawamakgolh lhuwa kachikinin chu Alemania.

Tratado nachuna lichuwinalh pi xlakkaxwilika akgtum organización nema xlimapakuwika Sociedad de Naciones. Xlichuwinan pi «putum kachikinin xlamakgtayakgolh», xkgalhikgolh takaksni chu nitu xlipekuankgolh. Lhuwa takanajla nema xwankgo pi kstalanikgo Cristo makgtayakgolh. Consejo Federal de las Iglesias de Cristo anta kʼAmérica, lichuwinalh pi uma xlitaxtu «xpolítica xTamapakgsin Dios unu kkatiyatni». Uma Consejo Federal tatayalh Sociedad de Naciones wa xlakata kamalakgachalh tiku nakapalakachuwinankgo kConferencia de la Paz anta kParís. Chatum lichuwinalh pi uma Conferencia «xmatsukima tuku xasasti kxlikalanka kakilhtamaku».

Chu xlikana pi wi tuku xkilhtsukuma. Pero, tiku xkalakgayawakanit Conferencia de la Paz ni wa xmakilhtsukimakgo. Kkata 1919, tsukulh tuku xasasti xlakata Jehová tlakg matliwakglhli xkachikin xlakata nalichuwinankgo xtachuwin. Pero xlakata tlan chuna xtlawaka, xtalakaskin pi xLikgalhtawakgananin Biblia wi tuku xlakgpalikgolh.

LU TUWA TUKU XʼAMAKA LAKSAKKAN

Joseph Rutherford

Lakkaxwilika pi sábado 4 xla enero kata 1919 xʼamaka kalaksakkan tiku napulalinkgo Sociedad Watch Tower Bible and Tract. Uma kilhtamaku, Joseph Rutherford, tiku xpulalin taskujut nema xtlawakgo xLikgalhtawakgananin Biblia, xtamaknukanit kpulachin anta kʼAtlanta (Georgia, Estados Unidos) chu nachuna kgalhtujun natalan tiku xmakgtayakgo. Kʼuma tamakxtumit xʼamaka lakkaxwilikan komo xtalakaskin nakaputsakan tiku natawilakgo xlakgxokgokan umakgolh natalan o chuntiyaku wa xʼamakgo pulalinkgo.

Evander Coward

Tala Rutherford lu xlilakgaputsama tuku xʼama kitaxtuni xkachikin Jehová. Xkatsi pi makgapitsin natalan xlakpuwankgo pi xtalakaskin nalaksakkan atanu tiku xpulalilh. Wa xlakata, tsokgli maktum carta niku xwan pi wa xlaksakka tala Evander Coward. Xla lichuwinalh pi uma tala lu «tlan xlikatsi», «xakakswa xwanit», chu pi «xtamakamastaninit Malana». Pero, lhuwa natalan xwankgo pi xkgalhkgalhika akgchaxan papaʼ. Abogados tiku xkamakgtayakgonit natalan tiku xtanumakgo kpulachin nachuna xlakpuwankgo. Tsinu tsinu tsukukgolh lisitsikgo xlakata xlakkaxtlawamaka uma.

Richard Barber

Pero wi tuku lalh nema tlawalh pi xtsukulh lakkaxla uma taʼakglhuwit, chuna la wa Richard Barber. Chatum tiku anta xwi, lichuwinalh: «Akit ni abogado, pero xlakata uma taʼakglhuwit kkatsi pi anan akgtum limapakgsin xlakata tiku ni makgxtakgkgo Dios. Tuku Dios skin wa pi ni namakgxtakgaw. Klakpuwan pi limasiyayaw pi lipawanaw Dios komo wa nalaksakparayaw tala Rutherford xlakata chuntiya napulalin uma taskujut» (Sal. 18:25).

Alexander Macmillan

Alexander Macmillan, tiku na xtamaknukanit kpulachin, lakapastakli tuku lalh lichali. Tala Rutherford tlakgli patsaps niku xtanuma chu maxkilh maktum telegrama. Macmillan akxilhli tuku xlichuwinan chu lakapala katsilh tuku xwamputun. Anta xwan: «RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY CHU SPILL XAPULANA TIKU NAPULALINANKGO KGALHTUTU TIKU NAPULALINANKGO KXLAKATIN MAPAKGSINANIN KKAPAXKIYAN». Uma xwamputun pi putum tiku xpulalinankgo xapulana, chuntiya wa xʼamakgolh pulalinankgo: natalan Rutherford, Wise chu Van Amburgh. Wa xlakata tala Rutherford chuntiya wa xʼama pulalin taskujut.

TAXTUKGO KPULACHIN

Maski kgalhatsayan natalan chuntiya xtanumakgo kpulachin, xLikgalhtawakgananin Biblia kskimakgo pi xkatamakxtuka. Umakgolh natalan makgatsikgolh 700,000 firmas. Miércoles 26 xla marzo kata 1919, akxni xʼamakgo mastakgo uma solicitud, tala Rutherford tamakxtuka kpulachin chu nachuna kgalhatujun natalan.

Tala Rutherford kawanilh natalan tiku makgamakglhtinankgolh: «Liwana kkatsi pi tuku titaxtuw nakinkamakgtayayan akxni nakinkalakgminan tuku tlakg xatuwa. [...] Mintaskujutkan ni wa kaj xlakata xkatamakxtuputunatit minatalankan kpulachin. Uma ni wa tuku tlakg xlakaskinka xwanit. [...] Wixin palha skujnitantit xlakata natamalanki tuku xaxlikana, chu tiku makgtayanankgonit litaxtukgonit la tuku Jehová maklakaskilh xlakata nakasikulunatlawa amakgapitsin».

Tuku lalh akxni xlakkaxtlawamaka taʼakglhuwit max limasiya pi Jehová xpulalima uma. Kkilhtamaku 14 xla mayo kata 1919, tribunal nema xlakkaxtlawama taʼakglhuwit lichuwinalh: «Umakgolh lakchixkuwin ni kalakputsananika [...] chuna la xlilat xwanit, chu wa xlakata unu tamakgxtakga taʼakglhuwit». Umakgolh natalan xkalimawakakanit tuku nitlan, komo kajwatiya xtiwanka pi nakatapatikan o kajwatiya xtiwanka pi ni makgas kilhtamaku xʼamakgo tanukgo kpulachin, max kxkapsnatkan xtsokgwilika pi xlakan lu nitlan xlikatsikgo chu xkamalakgaxokgeka. Nachuna, nialhtu kalimawakaka. Wa xlakata, juez Rutherford liskujli xlakata nakakgalhmakgtaya xkachikin Jehová kxlakatin Tribunal Supremo xalak Estados Unidos, chu makglhuwa chuna tlawalh lata xtaxtunita kpulachin.

LAKKAXWILIKGONIT NALICHUWINANKGO DIOS

Tala Macmillan lakapastaka: «Ni kaj xakamaw tawilayaw chu xakkgalhkgalhiw pi Malana xkinkalin kʼakgapun. Kakxilhwi pi xtalakaskin wi tuku xaktlawaw xlakata liwana nakkatsiyaw tuku xlikana xtalakaskin Malana».

Pero natalan tiku xwilakgolh kcede central nila xʼamakgo malakgachokgokgo taskujut nema xtatlawanit lhuwa kata. ¿Tuku xlakata? Xlakata akxni xkatamaknukanit kpulachin xkamalakgsputukanit putum clichés nema xmaklakaskinkan xlakata naʼimprimirlikan likgalhtawakga. Uma lu nitlan xwanit, chu makgapitsin natalan xlakpuwankgo komo nialh xʼamaka lichuwinankan Dios.

¿Xwilakgolhku latamanin tiku xkatsiniputunkgo xlakata xTamapakgsin Dios nema xlichuwinankgo xLikgalhtawakgananin Biblia? Xlakata nakatsikgo xatakgalhtin uma takgalhskinin, tala Rutherford lakkaxwililh pi namasta akgtum taʼakgchuwin niku tlan xʼankgolh lhuwa latamanin. Tala Macmillan lichuwinalh: «Taskujut nasputa komo niti katiʼalh».

Maktum periódico lichuwinan taʼakgchuwin nema mastalh tala Rutherford kkata 1919 anta kLos Ángeles (California), nema xwanikan «La esperanza para la humanidad angustiada».

Wa xlakata, tala Rutherford, maski lu xtatatla, domingo 4 xla mayo kata 1919 mastalh xtaʼakgchuwin kxalanka tamakxtumit «La esperanza para la humanidad angustiada» kLos Ángeles (California). Kilakgolh 3,500 latamanin chu lhuwa tiku nialh la tanukgolh. Lichali, kilaparakgolh 1,500 latamanin. Natalan katsikgolh xatakgalhtin xtakgalhskininkan: latamanin lu xkatsiputunkgo.

Tuku tlawakgolh natalan alistalh, makgtayanalh xlakata nalakkaxwilikan la xʼamaka lichuwinankan Dios asta la uku.

TLAKG TALIWAKALH TASKUJUT

Makatsinina 1 xla agosto kata 1919 xaʼinglés lichuwinalh pi akxni xʼama tsuku septiembre xʼama tawila akgtum xalanka tamakxtumit kCedar Point (Ohio). Chatum kgawasa xalak Misuri tiku xwanikan Clarence Beaty lakapastakli: «Kimputumkan klakpuwaw pi xtalakaskin anta xaktawilaw». Kilakgolh liwaka kgalhachaxan mil natalan. Tuku tlakg tlan lalh wa pi liwaka akgtiy ciento latamanin tamunukgolh kkgalhtuchokgo Erie nema lakatsu xwi.

Xmakni xapulana revista The Golden Age, nema taxtulh 1 xla octubre kata 1919.

Kilhtamaku 5 xla septiembre kata 1919, xliʼakgkitsis kilhtamaku, tala Rutherford kamaxkilh «xTaʼakgchuwin tiku xmakgtayanankgo». Kʼuma taʼakgchuwin makatsininalh pi xʼamaka maʼakgpitsikan xasasti likgalhtawakga nema xwanikan The Golden Age. * Uma likgalhtawakga xʼama lichuwinan «tamakatsinin nema lu xlakaskinka la uku» chu anta kBiblia xʼama takilhti «tuku xlakata chuna la».

Kamaʼakgpuwantinika putum xLikgalhtawakgananin Biblia pi ni xpekuankgolh chu xʼankgolh lichuwinankgo Dios, chu xmaklakaskinkgolh uma likgalhtawakga. Maktum carta nema xlichuwinan la xʼamaka lakkaxwilikan uma taskujut, lichuwinalh: «Putum tiku tamunukgonit kalakapastaktit pi akgtum lanka talakgalhaman nalichuwinanatit Dios chu la uku kaliskujtit xlakata namakgpitsiyatit uma tamakatsinin xlikalanka katiyatni». Lu tlan tuku kitaxtulh. Papaʼ diciembre, tiku xlichuwinankgo Dios xkatekgskgonit liwaka 50,000 latamanin tiku xlikgalhtawakgaputunkgo uma revista.

Makgapitsi natalan xalak Brooklyn (Nueva York), yakgolh kxpaxtun akgtum putlaw niku wilakgolh revistas The Golden Age.

Akxni ksputmaja kata 1919, xkachikin Jehová xlakkaxwiliparakanit. Nachuna, xkgantaxtukgonit lhuwa tuku xlichuwinankanit pi xʼama la kxaʼawatiya kilhtamaku. Anta kMalaquías 3:1-4 xlichuwinankanit pi xʼamaka kaputsastalanikan xkachikin Dios chu tlakg tliwakga xʼama wan. Uma kilhtamaku xtitaxtunita. Nachuna, xlakskujnin Jehová xtaxtukgonit la xkaʼakgchipanit «xaLanka Babilonia» chu Jesús xkalaksaknit «skujni xatalipaw chu xaskgalala» * (Apoc. 18:2, 4; Mat. 24:45). Tlan xmakgantaxtikgolh taskujut nema Jehová xkalakgayawalh.

^ párr. 22 The Golden Age (nema taxtulh kxaʼespañol kkata 1932 chu limapakuwika Luz y Verdad), lakgpalika xtukuwani kkata 1937 chu limapakuwika Consolation (Consolación kkata 1938) chu kkata 1946 limapakuwika Awake! (¡Despertad! kkata 1947).