1. 1) ¿Tuku wanilh Jehová Moisés? 2) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka pi Jehová chuna wanilh Moisés?

AKGTUM kilhtamaku, Dios wanilh Moisés xtukuwani chu makgapitsi xtayat. Nitu wanilh komo lu skgalala o tliwakga, wata wanilh pi xla xalakgalhamana chu tlan likatsi (kalikgalhtawakga Éxodo 34:5-7). Xla xkatsi pi Moisés xkatsiputun komo x’ama makgtaya, wa xlakata wanilh makgapitsi xtayat nema limasiyalh pi xla kamakgtayaputun kskujnin (Éx. 33:13). ¿Ni xlikana pi tlan limakgkatsiyaw akxni katsiyaw pi Dios kinkalilakgaputsayan? K’uma artículo nalichuwinan talakgalhaman, wamputun nema makgkatsiyaw akxni akxilhaw tiku lu patinamakgolh chu lu nakamakgtayaputunaw.

2, 3. 1) ¿Tuku xlakata limasiyayaw talakgalhaman? 2) ¿Tuku xlakata nalichuwinanaw tuku wan Biblia xlakata talakgalhaman?

² Chuna la akxilhaw, Jehová xalakgalhamana. Chu akinin kinkatlawan chuna la xla. Wa xlakata kalilakgaputsayaw amakgapitsin. Maski wa tiku ni lakgapaskgo xaxlikana Dios limasiyakgo talakgalhaman (Gén. 1:27). Anta kBiblia lhuwa tekgsaw tiku limasiyakgolh talakgalhaman. Akgtum li’akxilhtit, kalakapastakwi  chatiy lakpuskatin tiku xlamakglhuwimakgolh kxlakatin Salomón xlakata tiku xtse xwanit skgata. Akxni mapakgsina wa pi xlakchukuka, tiku xaxlikana xtse xwanit lu nitlan limakgkatsilh chu mastalh talakaskin pi wa atanu puskat xlilh xlakata ni xmakgnika (1 Rey. 3:23-27). Nachuna kalakapastakwi xtsumat faraón. Xla tekgsli Moisés anta kkgalhtuchokgo, akxilhli pi ama skgata hebreo xwanit chu ni xlilakgmaxtut xwanit. Pero xla lakgalhamalh makgastakli la komo xkgawasa (Éx. 2:5, 6).

³ ¿Tuku xlakata nalichuwinanaw talakgalhaman? Xlakata Biblia wan pi namakglhkatiyaw Jehová (Efes. 5:1). Wa kinkamalakatsukin xlakata nalakgalhamananaw. Pero komo Adán kinkamatitaxtinin talakgalhin, min kilhtamaku ni lakgalhamananaw. Lakgachunin max tuwa nalaksakaw komo namakgtayayaw chatum lataman o kaj ki’akstukan nakinkalilakgaputsakanan. ¿Tuku nakinkamakgtayayan tlakg nalakgalhamananaw? Pulana, ka’akxilhwi la Jehová chu makgapitsi latamanin limasiyakgonit talakgalhaman. Alistalh kalilakpuwaw la tlan namakglhkatiyaw xli’akxilhtit Jehová chu la kinkamakgtayayan chuna natlawayaw.

4. 1) ¿Tuku xlakata Jehová kamalakgachalh ángeles kSodoma? 2) ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku titaxtulh Lot chu xfamilia?

⁴ Anta kBiblia, tekgsaw lhuwa li’akxilhtit xlakata xtalakgalhaman Dios. Ka’akxilhwi tuku tlawalh xlakata Lot, chatum chixku tiku xa’akgstitum chu xlilakgaputsa nixatlan xtayatkan latamanin xalak Sodoma chu Gomorra. Lu xtlawakgo talakgxtumit xalimaxana chu Dios wa pi x’ama kamasputu (2 Ped. 2:7, 8). Xlakata xlakgmaxtulh Lot, Jehová malakgachalh x’ángeles xlakata xmakatsinikgolh pi kachikin x’amaka masputukan chu xtalakaskin pi xla chu xfamilia xtsalakgolh. «Akxni lu makgapalalh, ángeles kamakgachipalh xla chu xpuskat chu xlaktsuman chu chuna katamakxtuka k’ama kachikin» (Gén. 19:16). Uma kinkamasiyaniyan pi Jehová liwana katsi tuku taʼakglhuwit titaxtuyaw akinin xlakskujnin (Is. 63:7-9; Sant. 5:11, nota; 2 Ped. 2:9).

5. ¿Tuku katsiniyaw xlakata talakgalhaman kversículos xalak Biblia la 1 Juan 3:17?

⁵ Jehová ni kaj watiya kinkamasiyaniyan talakgalhaman, wata na kinkamasiyaniyan pi nalakgalhamananaw. Kalilakpuwaw limapakgsin nema kamaxkilh kachikin Israel. Komo chatum israelita xmasakwanilh tumin a chatum, tlan xtatamakgxtakga lhakgat tiku masakwaninalh tumin nema xlimasiyalh tiku sakwalh pi x’ama maspita tumin (kalikgalhtawakga Éxodo 22: 26, 27). Max tiku masakwaninalh tumin natatamakgxtakgputun lhakgat, chu max nialhtu katilhakgalh a chatum tiku sakwalh tumin. Wa xlakata Jehová kawanilh israelitas pi xkalakgalhamalh amakgapitsin chu xmaspitkgolh lhakgat «akxni nina tsankga chichini». ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma tastakyaw? Komo chatum tala lakaskin tamakgtay chu tlan namakgtayayaw, chuna kilitlawatkan (Col. 3:12; Sant. 2:15, 16; kalikgalhtawakga 1 Juan 3:17).

6. ¿Tuku katsiniyaw xlakata la kalakgalhamalh Dios israelitas maski xmakglakgalhinankgonit?

⁶ Jehová lu kalakgalhamalh israelitas maski tlawakgolh talakgalhin. Biblia wan: «Jehová xDioskan minatlatnikan chuntiya xmakatsininama xlimaklakaskima xpalakachuwinanin, ankgalhin xkamalakgacha, xlakata xkalakgalhaman xkachikin chu xchik» (2 Crón. 36:15). Nachuna akinin, nakalakgalhamanaw  tiku ni lakgapaskgo Dios xlakata la uku tlanku namakgxtakgkgo tuku nitlan tlawamakgolh chu tlan x’amigo nalitaxtukgo. Jehová ni lakaskin pi wi tiku namasputukan (2 Ped. 3:9). Wa xlakata komo wijku kilhtamaku, chuntiya kakaliniw tamakatsinin putum latamanin xlakata nalitamakgtayakgo xtalakgalhaman Dios.

7, 8. ¿Tuku xlakata akgtum familia makgkatsilh pi Jehová kalimasiyanilh talakgalhaman?

⁷ La uku kilhtamaku, lhuwa xtatayananin makgkatsikgonit pi Dios kalimasiyaninit talakgalhaman. Ka’akxilhwi tuku lalh kkata 1990 akxni xwi taʼakglhuwit xlakata tiku tanu tanu xtasiya kBosnia. Xtatayananin Jehová x’ankgo k’autobús xla Bosnia asta kSerbia. Chu anta xwi chatum aktsu kgawasa tiku xkgalhi akgkutiy kata xwanikan Milan, xtala chu xnatlatni. Xputumkan x’amakgolh klanka tamakxtumit, niku x’amakgolh tamunukgo xnatlatni Milan. Anta niku xpakgta kachikin, xwilakgolh makgapitsi soldados chu tamakxtukgolh uma familia xlakata tanu xwankgonit, pero amakgapitsi natalan kamaxkika talakaskin natitaxtukgo. Akgtiy kilhtamaku alistalh soldado chuwinalh kradio chu kgalhskininalh tuku x’ama katatlawa uma familia. Pero uma soldado anta kxlakatinkan xwi, wa xlakata putum kgaxmatkgolh tuku wa xapuxku soldado: «¡Katamakxtukgotit chu kakamakgnitit!».

⁸ Akxni soldado xkatachuwinama amakgapitsin, chatiy lakchixkuwin lakgtalakatsuwikgolh uma familia chu pistsu kawanikgolh: «Akinin xtatayananin Jehová; natalan tiku xwilakgo k’autobús kinkawanikgon tuku lalh». Alistalh wanikgolh Milan chu xtala pi xtawakakgolh kputlaw xlakata natitaxtu niku xpakgta Bosnia, xlakata soldados x’akxilhmakgolh xkapsnatkan laktsu kamanan. Alistalh nakawanikgolh xnatlatni: «Wixin alakatanu katlawapitit». Akxni Milan kgaxmatli uma nixkatsi tuku natlawa komo napaxuwa o natasa. Xnatlatni kgalhskininankgolh: «¿Xlikana nakinkamaxkikgoyan talakaskin pi na’anaw?». Pero xlakan tsukukgolh titaxtukgo chu maski soldados xka’akxilhmakgolh, xtachuna la nitu xka’akxilhmaka. Chu uma familia la’akxilhkgolh alakatanu, chu chuntiya ankgolh kkachikin niku xtlawamaka lanka tamakxtumit, liwana xkatsikgo pi Jehová xkgaxmatnit x’oracioneskan. Xlikana, Biblia ni lichuwinan pi Jehová ankgalhin limasiya la kalakgmaxtu kskujnin (Hech. 7:58-60). Pero Milan lichuwinan la makgkatsilh: «Xtachuna la ángeles xmalakgatsikgolh soldados chu Jehová kinkalakgmaxtun» (Sal. 97:10).

9. ¿Tuku tlawalh Jesús akxni akxilhli latamanin tiku kstalanimakgolh? (Ka’akxilhti xapulana dibujo).

⁹ Nachuna tlan nakatsiniyaw xli’akxilhtit Jesús. Akxni akxilhli pi latamanin tiku kstalanimakgolh «xtachuna nkalhnilu [tiku] ni kgalhi xmapuchwanina», ¿tuku tlawalh? Kalakgalhamalh chu lhuwa tuku tsukulh kamasiyani (Mat. 9:36; kalikgalhtawakga Marcos 6:34). Lu tanu xwanit xtayat nixawa la fariseos, tiku ni xkamakgtayaputunkgo latamanin (Mat. 12:9-14; 23:4; Juan 7:49). ¿Chuna likatsiyaw la Jesús chu xliputum kinakujkan kamakgtayaputunaw tiku katsiputunkgo xla Jehová?

10, 11. ¿Talakaskin pi ankgalhin nalimasiyayaw talakgalhaman? Kalichuwinanti.

¹⁰ ¿Wamputun uma pi ankgalhin nalimasiyayaw talakgalhaman? Ni. Xlakata na’akgatekgsaw, kalichuwinaw pulaktum niku Jehová akxilhli pi ni xtalakaskin nalimasiya talakgalhaman. Akxni wanilh Saúl pi xkamakgnilh amalequitas chu x’animales, Saúl  ni makgnilh mapakgsina chu animales nema xalakwan. Max lakpuwa pi xlimasiyama talakgalhaman, pero Dios lakgmakgalh la mapakgsina xalak Israel xlakata ni kgalhakgaxmatnalh (1 Sam. 15:3, 9, 15). Jehová xa’akgstitum Juez. Tlan akxilha tuku wi kxnakujkan latamanin, wa xlakata katsi akxni ni nalimasiyakan talakgalhaman (Lam. 2:17; Ezeq. 5:11). Nialh makgas nakamalakgaxokge putum tiku ni kgalhakgaxmatkgo (2 Tes. 1:6-10). Ama kilhtamaku Dios ni katikalakgalhamalh tiku nakamasputukan. Nakamasputu xlakata nakalakgmaxtu chu nakalimasiyani talakgalhaman tiku ni makgxtakgkgo.

¹¹ Xlikana, kintaskujutkan ni wa naputsananaw komo Jehová wi tiku namasputu o nalakgmaxtu, wa talakaskin pi la uku nakamakgtayayaw latamanin. Wa xlakata, ¿la nakalimasiyaniyaw talakgalhaman amakgapitsin? Ka’akxilhwi makgapitsi tuku tlan natlawayaw.

12. ¿La tlan pulaktum nalimasiyayaw talakgalhaman?

¹² Kaputsaw la tlan nakamakgtayayaw amakgapitsin tuku tlawakgo. Pulaktum tuku xlitlawatkan kstalaninanin Cristo wa pi nakalakgalhamankgo xnatalankan chu amakgapitsi latamanin (Juan 13:34, 35; 1 Ped. 3:8). «Masiyakan talakgalhaman» wamputun «nachuna namakgkatsiya xtapatin a chatum». Uma wamputun pi lu nakamakgtayaputuna tiku patinamakgolh. Kaputsaw la tlan natlawayaw. Akgtum li’akxilhtit, tlan nawaniyaw chatum lataman pi wi tuku nalimakgtayayaw kxchik o tlan na’anaw tamawayaw tuku maklakaskin (Mat. 7:12).

13. ¿La limasiyakgo talakgalhaman xlakskujnin Dios akxni wi tuku masputunan?

¹³ Kamakgtayanaw niku wi tuku masputunan. Lhuwa natalan kalimasiyanikan talakgalhaman akxni lay tuku masputunan. Xlakskujnin Jehová kalakgapaskan pi makgtayanankgo akxni lay talakgaputsit (1 Ped. 2:17). Chatum tala puskat xalak Japón, xwi niku tachikilh tiyat chu lalh akgtum tsunami kata 2011. Lichuwinalh pi lu tlan makgkatsilh akxni akxilhli lhuwa tiku xatapaxuwan xmakgtayanamakgolh natalan xala kJapón chu xala amakgapitsi países xkaxtlawamakgolh chiki chu Pukgalhtawakga xla  xtatayananin Jehová. Tsokgli: «Putum tuku kakxilhli kkatsilh pi Jehová kinkapaxkiyan chu xlakskujnin kalilakgaputsayaw amakgapitsin. Lhuwa natalan xlikalanka katiyatni tlawamakgolh oración kimpalakatakan».

14. ¿La tlan nakamakgtayayaw tiku linkgoya kata chu tiku tatatlakgo?

¹⁴ Kakamakgtayaw tiku linkgoya kata chu tiku tatatlakgo. Akxni akxilhaw tiku patinan xlakata lina kata o xlakata tatatla, lakgalhamanaw. Waniyaw Jehová pi kamilh xTamapakgsin xlakata namapanu tajatat chu xlakata kgolonkan. Pero la uku lu kaliskujwi xlakata nakamakgtayayaw tiku maklakaskinkgo. Chatum tsokgna lichuwinalh tuku akgspulalh xtse, xkgalhi tajatat nema laktlawa talakapastakni. Akgtum kilhtamaku xla x’amputun kbaño pero makgatlajalh. Akxni xkaxakama, chatiy natalan tiku ankgalhin xlakgapaxialhnankgo ankgolh kxchik. Akxni akxilhkgolh tuku xlama, kgalhskinkgolh komo tlan xmakgtayakgolh. Ama puskat kgalhtinalh: «Lu kmaxanan pero kakilamakgtayaw». Wa xlakata makgtayakgolh chu tlawanikgolh té chu tsukukgolh tachuwinankgo. Xkgawasa lu xkapaxtikatsini chu xtakgxtu xtakgnu kxlakatinkan uma chatiy natalan xlakata tuku xlichuwinankgo chuna xtlawakgo. ¿Lu kalakgalhamanaw chu kamakgtayaputunaw tiku linkgoya kata chu tatatlakgo? (Filip. 2:3, 4).

15. ¿Tuku xlakata lichuwinankan Dios wa pulaktum nema kalimakgtayayaw amakgapitsin?

¹⁵ Kakamakgtayaw latamanin nalakgapaskgo Jehová. La uku latamanin kgalhikgo taʼakglhuwit chu lhuwa tuku lilakgaputsakgo. Tuku tlan natlawayaw xpalakatakan wa nakamasiyaniyaw xlakata Dios chu tuku natlawa xTamapakgsin. Nachuna nakamakgtayayaw nakatsikgo pi tlakg tlan kitaxtu nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin Dios (Is. 48:17, 18). Lichuwinankan Dios kinkamaxkiyan talakaskin namaxkiyaw kakni chu nakalakgalhamanaw amakgapitsin. ¿Tuku tlakg natiliskujaw? (1 Tim. 2:3, 4).

16. ¿Tuku tamakgtay nakgalhiyaw komo nalakgalhamananaw?

¹⁶ Chuna la wankgo tiku lakputsananikgo xlakata talakapastakni, limasiyakan talakgalhaman tlawa pi ni lu natatatlayaw chu tlakg tlan nakatalalinaw amakgapitsin. Akxni kamakgtayayaw tiku patinamakgolh, tlakg paxuwayaw, ni akstu katimakgkatsiw chu ni katilakpuwaw tuku nila matlaniyaw. Xlikana, xalakgalhamananin nawanaw lhuwa tuku kinkalimakgtayayan (Efes. 4:31, 32). Komo kapaxkiyaw amakgapitsin chu putsayaw la nakamakgtayayaw, tlan talakapastakni nakgalhiyaw xlakata tlawamaw tuku Jehová lakaskin. Chu uma natlawa pi tlan natlatni nalitaxtuyaw chu tlan nalikatsiniyaw tiku tamakgaxtokgaw chu tlan amigos nawanaw. Nachuna tiku limasiyakgo talakgalhaman makglhtinankgo tamakgtay akxni lakaskinkgo (kalikgalhtawakga Mateo 5:7 chu Lucas 6:38).

17. ¿Tuku xlakata wix kgalhiputuna chu limasiyaputuna talakgalhaman?

¹⁷ Xlikana, ni masiyayaw talakgalhaman kaj xlakata tlan nakinkakitaxtuniyan. Chuna tlawayaw xlakata makglhkatiputunaw chu maxkiputunaw kakni Jehová, tiku Masta tapaxkit chu xalakgalhamana (Prov. 14:31). Wa xlakata, lu kamakglhkatiw xastlan xli’akxilhtit. Chuna tlakg nalakgtalakatsuwiyaw kinatalankan chu tlakg tlan nakatapaxuwayaw tiku lakatsu kinkatawilakgon (Gál. 6:10; 1 Juan 4:16).