1. ¿Tuku tlawa tiku tlan lipawankan?

 LATAMAN tiku tlan lipawankan liskuja xlakata namakgantaxti tuku malaknu chu wan tuku xaxlikana (Sal. 15:4). Amakgapitsin katsikgo pi tlan nalipawankgo. Lakaskinaw pi kinatalankan nachuna kalakpuwankgolh kimpalakatakan. ¿Tuku nakinkamakgtayayan tlan nakinkalipawankgoyan?

2. ¿La limasiyayaw pi tlan kinkalipawankanan?

² Nila skinaw pi kakinkalipawankan; talakaskin naliskujaw. Xtachuna la tumin: tuwa tlajakan chu ni tuwa makgatsankgakan. Xlikana, Jehová lhuwa tuku tlawanit xlakata tlan nalipawanaw. Ankgalhin tlan lipawanaw xlakata «putum tuku xla tlawa tlan lipawankan» (Sal. 33:4). Chu xla kgalhkgalhi pi kastalaniw xliʼakxilhtit (Efes. 5:1). Kʼuma artículo, nalichuwinanaw xliʼakxilhtitkan makgapitsi xlakskujnin Jehová tiku stalanikgolh xliʼakxilhtit xTlatkan xalak akgapun chu limasiyakgolh pi tlan xkalipawankan. Na nalichuwinanaw akgkitsis tayat nema nakinkamakgtayayan pi amakgapitsin tlan nakinkalipawankgoyan.

3, 4. 1) ¿La limasiyalh palakachuwina Daniel pi tlan xlipawankan? 2) ¿Tuku takgalhskinin tlan nalilakpuwanaw?

³ Palakachuwina Daniel kinkawilinin akgtum lu tlan liʼakxilhtit. Akxni chilinka kBabilonia, ni makgas titaxtulh lilakgapaska pi tlan xlipawankan. Chu uma tlakg chuna lilakgapaska akxni Jehová makgtayalh xlakata nawan tuku xkilhchanima xtamanixnat mapakgsina Nabucodonosor. Akgtum kilhtamaku, xlimaxkit xwanit akgtum tamakatsin nema nipara chatum mapakgsina xkgaxmatputulh: pi Jehová ni xlipaxuwa  tuku xtlawama. Xtalakaskin pi Daniel ni xpekualh xlakata Nabucodonosor lu xasitsin xwanit (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Akglhuwa kata alistalh, limasiyapa pi tlan xlipawankan akxni liwana wa tuku xkilhchanima tamakatsin nema tasiyalh kxpatsaps xpumapakgsin Babilonia (Dan. 5:5, 25-29). Chu alistalh Darío chu kskujnin na akxilhkgolh pi Daniel lu tlan tayat xkgalhi. Akxilhkgolh pi «tlan xlipawankan chu nila xlimawakakan pi ni xmakgantaxti tuku xlakgayawakan chu tuku ni xaʼakgstitum» (Dan. 6:3, 4). Asta mapakgsinanin tiku ni xkakninanikgo Jehová akxilhkgolh pi tlan xlipawankan uma kskujni Dios.

⁴ Kalilakpuwaw xliʼakxilhtit Daniel chu kakinkakgalhskinkan: «¿Tuku lakpuwankgo kimpalakata tiku ni xtatayananin Jehová? ¿Lakpuwankgo pi tlan kilipawankan chu kmakgantaxti tuku kilakgayawakan?». Lu xlakaskinka pi nalilakpuwanaw umakgolh takgalhskinin xlakata, akxni limasiyayaw pi tlan kinkalipawankanan, malankiyaw Jehová.

5. ¿Tuku xlakata xlilakgapaskan Hananías pi tlan xlipawankan?

⁵ Kkata 455 akxni nina xmin Jesús, akxni xkaxtlawakanita xpatsaps Jerusalén, gobernador Nehemías kalakgayawalh pi xkuentajtlawakgolh kachikin makgapitsi lakchixkuwin tiku tlan xkalipawankan. Chatum wa Hananías, xkuentajtlawana Lanka chiki. Biblia wan pi Hananías «tlan xlipawankan chu tlakg xpekuani xaxlikana Dios nixawa amakgapitsin» (Neh. 7:2). Tapaxkit nema xkgalhini Jehová chu xlakata ni xmakgalipuwamputun  makgpuwantinilh Hananías lu xlakaskinka naʼakxilha kaxatukawa taskujut nema xlakgayawaka. Watiya umakgolh tayat tlan nakinkamakgtayakgoyan nalitaxtuyaw xlakskujnin Dios tiku tlan kalipawankan.

6. ¿La limasiyalh Tíquico pi xlitaxtu chatum amigo tiku apóstol Pablo tlan xlipawan?

⁶ Kalichuwinaw xliʼakxilhtit Tíquico, tiku akxtum taskujli apóstol Pablo chu tlan xlipawankan. Akxni Pablo tachin xwilikanit kxchik, Tíquico lu makgtayalh chu wa pi xla xlitaxtu «kskujni Malana tiku ni makgxtakga» (Efes. 6:21, 22). Ni kajwatiya lipawa xlakata tlan xkalinilh cartas natalan xalak Éfeso chu Colosas, wata na lipawa pi tlan xkamakgpuwantinilh chu tlan xkamakgoxamixilh natalan. Tíquico kinkamalakapastaknikgoyan natalan xala uku tiku tlan kalipawankan chu ni makgxtakgnankgo, tiku kinkamaxkikgoyan tuku maklakaskinaw xlakata kintakanajlakan (Col. 4:7-9).

7. ¿Tuku tlan liʼakxilhtit kinkawilinikgoyan lakgkgolotsin chu siervos ministeriales xalak kincongregacionkan?

⁷ La uku lu xtapalh akxilhaw taskujut nema tlawakgo lakgkgolotsin chu siervos ministeriales, natalan tiku tlan kalipawankan. Chuna la Daniel, Hananías chu Tíquico, lu xlakaskinka akxilhkgo tuku kalakgayawakanit. Akgtum liʼakxilhtit, akxni anaw ktamakxtumit xaʼitat semana liwana katsiyaw pi kalakgayawakanita natalan tuku natamatitaxti kʼuma tamakxtumit. Chu lakgkgolotsin lu paxtikatsininankgo pi putum natalan liwana lakkaxwilikgo chu matitaxtikgo tuku kalakgchan. Nachuna akxni waniyaw kintamakgalhtawakgenkan pi kaʼalh ktamakxtumit kxlisputni semana, liwana katsiyaw pi wanikanit chatum tala pi kamastalh taʼakgchuwin. Na liwana katsiyaw pi nakgalhiyaw likgalhtawakga nema maklakaskinaw akxni lichuwinanaw Dios. Xlikana pi umakgolh natalan tiku ni makgxtakgnankgo ankgalhin kinkakuentajtlawakgoyan, chu lu paxtikatsiniyaw Jehová. Chu akinin, ¿la tlan nalimasiyayaw pi tlan kinkalipawankanan?

8. ¿La limasiyayaw pi ni malakatsaliyaw akxni kalilakgaputsayaw amakgapitsin? (Proverbios 11:13).

⁸ Kapaxkiyaw kinatalankan chu lilakgaputsayaw tuku kaʼakgspula. Pero ni kilimalakatsalitkan chu ni kilimakgtanutkan kxlatamatkan. Kcongregación xalak pulana siglo xwilakgolh latamanin tiku xʼakgsaninankgo, xmakgtanukgo kxlatamatkan amakgapitsin chu xlichuwinankgo tuku ni xlilat (1 Tim. 5:13). Xlikana pi nichuna likatsiputunaw. Kalilakpuwaw pi wi tiku kinkalitachuwinanan tuku titaxtuma chu xla lakpuwan pi niti katilitachuwinaw. Akgtum liʼakxilhtit, chatum tala kinkalitachuwinanan pi tatatla o titaxtuma atanu tuku tuwa, chu kinkawaniyan pi niti kalitachuwinaw. Katlawaw tuku kinkawanin (kalikgalhtawakga Proverbios 11:13). b ¿Niku na talakaskin pi ni nawanaw tuku ni xlitakatsit?

9. ¿La tlan nalimasiyakgo tiku makgtapakgsikgo kʼakgtum familia pi tlan kalipawankan?

⁹ Kfamilia. Putum tiku makgtapakgsikgo kʼakgtum familia ni xkaliwanitkan amakgapitsin tuku kaj xfamilia xlikatsit. Akgtum liʼakxilhtit, max chatum xachixku lakpuwan pi akgtum talismanin nema kgalhi xpuskat makgalitsinan. ¿Ni xlikana pi ni katikalitachuwinalh amakgapitsin? Xlikana pi nichuna katitlawalh. Xlakata paxki  xpuskat nikxni tlawaputun tuku namamaxani o nitlan namamakgkatsini (Efes. 5:33). Natlatni xlilakapastakatkan pi kamanan lu lakgatikgo nakamaxkikan kakni. Wa xlakata ni katikalitachuwinankgolh amakgapitsin tuku nitlan tlawakgo kaj xlakata nakamaktujukgo (Col. 3:21). Chu laktsu kamanan xlikatsinitkan ni nalichuwinankgo tuku ni xlitakatsit, nema max tiku xalak familia tlan xmamaxanilh (Deut. 5:16). Komo putum naliskujkgo xlakata ni nalichuwinankgo tuku kaj familia xlikatsit, putum familia tlakg makxtum natawila.

10. ¿Tuku tayat kgalhi chatum xaxlikana amigo? (Proverbios 17:17).

¹⁰ Akxni katawilaw kiʼamigoskan. Atsinu ni putum latamanin maklakaskinkgo chatum amigo tiku nawanikgo tuku makgkatsikgo. Lakgachunin uma lu tuwa. Max ni lismaninitaw wi tiku nalitachuwinanaw tuku makgkatsiyaw. Chu komo chuna tlawayaw chu alistalh katsiyaw pi kiʼamigojkan kalitachuwinalh amakgapitsin tuku xlitachuwinanitaw, lu nitlan limakgkatsiyaw. Pero, lu paxtikatsininanaw akxni kgalhiyaw chatum amigo tiku ni lichuwinan tuku litachuwinanitaw. ¡Xla litaxtu «xaxlikana amigo»! (Kalikgalhtawakga Proverbios 17:17).

11. 1) ¿La limasiyakgo lakgkgolotsin chu xlakpuskatinkan pi tlan kalipawankan? 2) ¿Tuku katsiniyaw xlakata chatum kgolotsin tiku litachuwinankan tuku amakgapitsin ni xlikatsitkan chu alistalh akxtum katatawila xfamilia? (Kaʼakxilhti dibujo).

¹¹ Kcongregación. Lakgkgolotsin tiku ni lichuwinankgo tuku amakgapitsi ni xlikatsitkan litaxtukgo la «putatsekgni akxni min un» xpalakata xnatalan (Is. 32:2). Katsiyaw pi tlan kaxatukawa tuku nakalitachuwinanaw chu kalipawanaw pi ni katilichuwinankgolh. Ni xafuerza kawaniyaw pi kakinkawanikgon tuku kaj xlakan xlikatsitkan. Na lu lanka xtapalh kaʼakxilhaw xlakpuskatinkan lakgkgolotsin xlakata ni xafuerza kawanikgo pi kakalitachuwinanka tuku ni xlikatsitkan. Xlikana pi akgtum tasikulunalin pi lakgkgolotsin ni  nakalitachuwinankgo xlakpuskatinkan tuku titaxtumakgo natalan. Xpuskat chatum kgolotsin wa: «Lu kpaxtikatsininan pi kinchixku ni kilitachuwinan xlakata natalan tiku kalakgapaxialhnankgo chu xlakata tiku maklakaskinkgo tamakgtay kxtakanajlakan. Nipara xtuwanikan kiwani. Lanka xtapalh kliʼakxilha pi ni kilitachuwinan tuku akit nila klakkaxtlawa. Chuna chuntiya tlan nakkalikatsini putum natalan. Chu liwana kkatsi pi akxni wi tuku naklitachuwinan kinchixku, niti katilitachuwinalh». Kimputumkan lakaskinaw pi kakinkalipawankan. Kaʼakxilhwi akgkitsis tayat nema tlan nakinkamakgtayayan.

12. Kalichuwinanti tuku xlakata tapaxkit tlawa pi tlan nalalipawanaw.

¹² Tapaxkit wa tuku tlawa pi tlan nalalipawanaw. Jesús wa pi pulaktiy tlakg xlakaskinka limapakgsin wa napaxkiyaw Jehová chu nakapaxkiyaw kintalatamankan (Mat. 22:37-39). Xlakata paxkiyaw Jehová, likatsiputunaw chuna la xla, tiku tlakg tlan lipawankan. Akgtum liʼakxilhtit, tapaxkit nema kakgalhiniyaw kinatalankan tlawa pi ni nalichuwinanaw tuku kinkalitachuwinankgonitan. Nikxni kalichuwinaw tuku nitlan xkamamakgkatsinilh o xkamamaxanilh (Juan 15:12).

13. ¿La kinkamakgtayayan tataktujut xlakata tlan nakinkalipawankgoyan amakgapitsin?

¹³ Tataktujut tlan nakinkamakgtayayan nakinkalipawankgoyan amakgapitsin. Kstalanina Cristo tiku taktuju ni katilichuwinalh tamakatsin nema niti katsi kaj xlakata kaks nakamalakawani amakgapitsin (Filip. 2:3). Na ni katilimasiyalh pi xlakaskinka litaxtu chu pi wi tuku katsi nema nila lichuwinan. Nachuna, komo taktujuyaw, ni katilichuwinaw tuku akinin lakpuwanaw nema ni lichuwinan Biblia chu kilikgalhtawakgakan.

14. ¿La kinkamakgtayayan tlan talakapastakni nakinkalipawankgoyan amakgapitsin?

¹⁴ Tlan talakapastakni tlan namakgtaya chatum kstalanina Cristo nakatsi tuku «kilhtamaku ni nachuwinan» chu tuku «kilhtamaku tlan nachuwinan» (Ecl. 3:7). Kmakgapitsi kachikinin anan akgtum refrán nema wan: «Akxni chuwinankan xtachuna la plata chu akxni ni chuwinankan xtachuna la oro». Uma wamputun pi namin kilhtamaku tlakg tlan nawan nitu nawanaw nixawa nachuwinanaw. Wa xlakata, Proverbios 11:12 wan: «Tiku liwana lakapastaknan ni chuwinan». Kalichuwinaw xliʼakxilhtit chatum kgolotsin tiku lhuwata tuku katsini chu ankgalhin skinikan xtamakgtay xlakata namakgtayanan nalakkaxtlawakan tuku tuwa kʼatanu congregaciones. Atanu kgolotsin wan uma xpalakata uma tala: «Ankgalhin kuentajtlawa chu ni lichuwinan tuku titaxtumakgolh atanu congregaciones». Xlakata liwana lakapastaknan, lakgkgolotsin xalak xcongregación maxkikgo kakni uma kgolotsin tiku lhuwata tuku katsini, xlakata katsikgo pi xla ni katilichuwinalh tuku ni xlikatsitkan amakgapitsin.

15. Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit la kinkamakgtayayan tlan nakinkalipawankgoyan amakgapitsin akxni ni akgskgawinanaw.

¹⁵ Ni naʼakgskgawinanaw wa atanu tayat nema nakinkamakgtayayan xlakata amakgapitsin tlan nakinkalipawankgoyan. Xlakata latamanin tiku ni akgskgawinankgo ankgalhin wankgo tuku xaxlikana, tlakg kalipawankan (Efes. 4:25; Heb. 13:18). Akgtum liʼakxilhtit, kalilakpuwaw pi chatum tala tlakg tlan mastaputun xtaʼakgchuwin. Wa xlakata wani chatum xʼamigo pi kakgaxmatnilh chu kawanilh tuku tlakg tlan natlawa. ¿Tiku naskini tamakgtay? ¿Tiku nawani tuku kgaxmatputun,  o tiku nawani tuku xlikana? Liwana katsiyaw xatakgalhtin. Biblia wan: «Tlakg tlan wi tiku nawaniya tuku nitlan tlawama, nixawa wi tiku napaxkiya chu ni nalimasiyaniya. Tlakg tlan nawaniyan miʼamigo tuku nitlan tlawapat» (Prov. 27:5, 6). Tuku nawaniyan chatum xaxlikana amigo max xapulana tuwa namakgkatsiya, pero alistalh tlan namakgtayayan.

16. ¿La limasiya Proverbios 10:19 pi lu xlakaskinka namachokgoyaw tuku tlawaputunaw?

¹⁶ Machokgokan tuku tlawaputunkan lu xlakaskinka komo lakaskinaw pi nakinkalipawankgoyan amakgapitsin. Uma tayat nakinkamakgtayayan ni nalichuwinanaw tuku ni xlikatsitkan amakgapitsin (kalikgalhtawakga Proverbios 10:19). Niku nalitasiya komo machokgoyaw tuku tlawaputunaw wa kredes sociales. Komo ni kuenta natlawayaw, max lhuwa latamanin nakalitachuwinanaw tuku ni xlikatsitkan. Chu akxni malakgachanitawa nawan akgtum mensaje nialhla tuku katitlawaw chu nialhla katixapaw tuku nitlan tlawaninan. Machokgokan tuku tlawaputunkan kinkamakgtayayan nitu nawanaw akxni kintalamakgasitsinkan kinkaʼakgskgawiputunkgoyan xlakata nakalitachuwinanaw tuku katuwa nawili xlatamatkan kinatalankan. Uma max chuna nala komo policía nakinkatlawaniyan makgapitsi takgalhskinin kpaís niku ni mastakan talakaskin natlawayaw kintaskujutkan. Uma kilhtamaku chu atanu tlan nakinkamakgtayayan uma tastakyaw: «[Kiʼakstu] nakinkgalhchipakan xlakata kgalhtsekg naktaya» (Sal. 39:1). Kalimasiyaw pi kifamiliajkan, kiʼamigoskan, kinatalankan chu amakgapitsin tlan nakinkalipawankgoyan. Chu xlakata tlan chuna nala talakaskin namachokgoyaw tuku tlawaputunaw.

17. ¿Tuku tlan natlawayaw kimputumkan xlakata tlan nalalipawanaw kcongregación?

¹⁷ Lu paxtikatsiniyaw Jehová pi kinkamaxkinitan talakaskin namakgtapakgsiyaw kʼakgtum familia niku natalan lapaxkikgo chu lalipawankgo. Xlakata tlan nalalipawanaw lu xlakaskinka pi kimputumkan naliskujaw, chu uma ankgalhin chuna xlitatlawat. Komo chatunu chatunu naliskuja xlakata nalimasiya tapaxkit, tataktujut, tlan talakapastakni, ni naʼakgskgawinan chu namachokgo tuku tlawaputun namakgtayanan xlakata kcongregación tlan nalalipawankan. Kastalaniw xliʼakxilhtit kiDioskan, Jehová, chu chuntiya kalimasiyaw pi tlan kinkalipawankanan.