1. ¿Tuku limasiya pi Jesús xtapalh xliʼakxilha Tatsokgni?

 ¿MINIT kilhtamaku lilakpuwanitaw la xmakgkatsiw komo xtikgaxmatniw Jesús akxni xmasiya? Xla xlismaninit pi putum tuku xmasiya anta xkilhtiya kxaSanto Tatsokgni. Uma litasiya kxapulana tachuwin nema wa akxni aku xtamununit, chu nachuna xaʼawatiya tachuwin nema wa akxni xʼamaja niy (Deut. 8:3; Sal. 31:5; Luc. 4:4; 23:46). b Chu akgtutu kata aitat nema lichuwinalh Dios, Jesús ankgalhin likgalhtawakgalh Tatsokgni, anta xkilhtiya tuku xmasiya chu xwan tuku xkilhchanima (Mat. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luc. 4:16-20).

2. ¿Tuku makgtayalh Jesús liwana nalakgapasa Tatsokgni chuna la kstaktilhama? (Kaʼakxilhti xmakni revista).

² Akxni Jesús nina xmatsuki xtaskujut, xla xlismaninit nalikgalhtawakga xTachuwin Dios chu xkakgaxmatni amakgapitsin akxni xlikgalhtawakgakgo chu xlichuwinankgo. Max xkakgaxmatni xnatlatni, María chu José, akxni xkgalhchuwinankgo chu xkikilhtiyakgo Tatsokgni (Deut. 6:6, 7). c Liwana katsiyaw pi Jesús xkataʼan xfamilia akgatunu sábado ksinagoga chu kuenta xtlawa akxni xlikgalhtawakgakan Tatsokgni (Luc. 4:16). Chu alh kilhtamaku, xʼakstu tsukulh likgalhtawakga. Tuku tlan kitaxtulh wa pi ni kajwatiya katsilh tuku xlichuwinan Tatsokgni, wata na tsukulh paxki tuku xlichuwinan chu lilatamalh. Pulaktum tuku limasiya uma wa tuku titaxtulh akxni xkgalhi 12 kata. Makgalhtawakgenanin  tiku xlakgapaskgo xLimapakgsin Moisés, «kaks xlilakawankgo xlakata lu tlan xʼakgatekgsa chu chuna la xkgalhtinan» (Luc. 2:46, 47, 52).

3. ¿Tuku nalichuwinanaw kʼuma artículo?

³ Akinin na tlan liwana nalakgapasaw xTachuwin Dios chu napaxkiyaw komo ankgalhin nalikgalhtawakgayaw. ¿Pero tuku tlan natlawayaw xlakata nalitamakgtayayaw akxni likgalhtawakgayaw Biblia? Xlakata tlan nakatsiyaw, kaʼakxilhwi tuku kawanilh Jesús tiku liwana xlakgapaskgo Limapakgsin, chuna la lakgtsokgkinanin, fariseos chu saduceos. Maski umakgolh xpulalinanin takanajla xlismanikgo nalikgalhtawakgakgo Tatsokgni, nila xlitamakgtayakgo. Jesús lichuwinalh pulaktutu tuku xlitlawatkan xwanit xlakata tlan xlitamakgtayakgolh. Xtachuwin Jesús nakinkamakgtayayan 1) liwana naʼakgatekgsaw tuku likgalhtawakgamaw, 2) natekgsaw tuku lhuwa xtapalh chu 3) namastayaw talakaskin pi xTachuwin Dios nakinkalakgpaliyan.

4. ¿Tuku kinkamasiyaniyan Lucas 10:25-29 xlakata la kilikgalhtawakgatkan Biblia?

⁴ Liwana akgatekgsputunaw tuku likgalhtawakgayaw kBiblia xlakata tlan nalitamakgtayayaw. Kalilakpuwaw akxni Jesús tachuwinalh «chatum chixku tiku lu xlakgapasa Limapakgsin» (kalikgalhtawakga Lucas 10:25-29). Uma chixku xkatsiputun tuku xlitlawat xwanit xlakata xmakglhtinalh latamat nema nikxni sputa, chu akxni Jesús kgalhtilh, malakpuwanilh tuku wan xTachuwin Dios. Wanilh: «¿Tuku tatsokgnit kLimapakgsin? ¿Tuku akgatekgsa?». Uma chixku liwana kgalhtinalh. Kilhtiyalh tuku wan Tatsokgni chu wa pi xlipaxkit xwanit Dios chu xtalataman (Lev. 19:18; Deut. 6:5). Pero alistalh kgalhskininalh: «¿Tiku atanu latamanin kilipaxkit?». Akxni tlawalh uma takgalhskinin, limasiyalh pi ni liwana xʼakgatekgsa tuku xlikgalhtawakganit. Chu wa xlakata ni xkatsi la liwana xlilatamalh.

5. ¿Tuku xlakata akxni tlawayaw oración chu akxni lakatsuku likgalhtawakgayaw Biblia kinkamakgtayayan tlakg liwana naʼakgatekgsaw?

⁵ Akxni lismaniyaw liwana kgalhtawakgayaw, kinkamakgtayayan tlakg liwana naʼakgatekgsaw xTachuwin Dios. Anan pulaklhuwa la tlan chuna natlawayaw. Pulana, kilitlawatkan oración akxni nina kgalhtawakgayaw. Nila katiʼakgatekgsniw Biblia komo Jehová ni nakinkamakgtayayan, wa xlakata skiniyaw xʼespíritu santo xlakata kuenta natlawayaw tuku likgalhtawakgamaw. Alistalh, lakatsuku katsukuw likgalhtawakgayaw xlakata tlan naʼakgatekgstilhayaw tuku likgalhtawakgamaw. Na nakinkamakgtayayan akxni pixlanka nalikgalhtawakgayaw o nawiliyaw xagrabación chu nastalanitilhayaw chuna la likgalhtawakgamaka. Uma nakinkamakgtayayan nalilakpuwanaw tuku likgalhtawakgamaw chu chuna namakiyaw kkintalakapastaknikan chu kkinakujkan (Jos. 1:8). Akxni nalikgalhtawakgakgoyaw, katlawaniparaw oración Jehová xlakata napaxtikatsiniyaw pi kinkamaxkinitan xTachuwin chu kaskiniw pi kakinkamakgtayan nalilatamayaw tuku likgalhtawakganitaw.

6. ¿La kinkamakgtayayan komo akstu nakinkatlawanikanan takgalhskinin chu wi tuku natsokgwiliyaw akxni likgalhtawakgayaw Biblia? (Na kaʼakxilhti dibujos).

⁶ ¿Tuku atanu nakinkamakgtayayan tlakg liwana naʼakgatekgsaw tuku likgalhtawakgayaw kBiblia? Talakaskin kiʼakstukan nakinkatlawanikanan takgalhskinin xlakata tuku likgalhtawakgamaw. Akgtum liʼakxilhtit, ¿tiku kalichuwinamaka?, ¿tiku chuwinama?, ¿tiku tachuwinama  chu tuku xlakata?, ¿niku chu tuku kilhtamaku lama putum tuku likgalhtawakgamaw? Umakgolh takgalhskinin nakinkamakgtayayan nalilakpuwanaw chu kuenta natlawayaw tuku tlakg xlakaskinka. Nachuna, tlan wi tuku natsokgwiliyaw. Akxni wi tuku tsokgwiliyaw kinkamakgtayayan liwana nalakkaxwiliyaw kkintalakapastaknikan tuku katsiniw. Chu uma kinkamakgtayayan tlakg liwana naʼakgatekgsaw tuku likgalhtawakgaw chu namakiyaw kkintalakapastaknikan. ¿Tuku tlan natsokgwiliyaw? Takgalhskinin nema lilakpuwaw akxni xkgalhtawakgamaw, tuku lakputsananiw, tuku tlakg xlakaskinka katsiniw, la namaklakaskinaw tuku katsiniw o la kinkamamakgkatsinin tuku likgalhtawakgaw. Komo akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia natlawayaw uma, namakgkatsiyaw pi Jehová kinkatachuwinaman.

7. ¿Tuku kilitlawatkan akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia, chu tuku xlakata? (Mateo 24:15).

⁷ Jesús lichuwinalh pulaktum tuku nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw Biblia: talakaskin nalilakpuwanaw (kalikgalhtawakga Mateo 24:15). ¿Tuku kilhchanima uma? Wamputun pi akxni wi tuku nalikgalhtawakgayaw, naʼakxilhaw tuku watiya kilhchanima chu tuku litalakgpalikgo. Na kilhchanima pi naʼakgatekgsaw tuku nila lakapala akgatekgskan. Chu chuna la wa Jesús, akxni lilakpuwanaw kinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw pi makgapitsi tuku lama makgantaxtima tuku xlichuwinankanit pi xʼama la. Lu xlakaskinka nalilakpuwanaw tuku likgalhtawakgayaw kBiblia xlakata chuna nalitamakgtayayaw.

8. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata nalilakpuwanaw chu naʼakgatekgsaw tuku likgalhtawakgamaw?

⁸ Jehová wa tiku kamakgtaya kskujnin xlakata wi tuku naʼakgatekgskgo. Wa xlakata xlakaskinka natlawaniyaw oración chu naskiniyaw pi kakinkamakgtayan xlakata chuna natlawayaw (Prov. 2:6). Pero ni kajwatiya talakaskin natlawaniyaw oración. Talakaskin lakatsuku nalakputsananiyaw tuku likgalhtawakgamaw chu naʼakxilhaw la tatalakxtumi tuku katsiyawa. Kgalhiyaw lhuwa likgalhtawakga nema nakinkamakgtayayan chuna natlawayaw, chuna la  Liputsan xla xtatayananin Jehová. Komo namaklakaskinaw uma likgalhtawakga, tlan naʼakgatekgsaw tuku kilhchanima tuku likgalhtawakgamaw chu naʼakxilhaw la tlan nalilatamayaw tuku katsinimaw (Heb. 5:14). Komo nalikgalhtawakgayaw Tatsokgni chu nalilakpuwanaw, tlakg liwana naʼakgatekgsaw.

9. ¿Tuku lu xlakaskinka tamasiy ni kuenta xtlawakgonit saduceos?

⁹ Maski saduceos liwana xlakgapaskgo xapulana akgkitsis libro xla Tatsokgni xaHebreo, ni xkgalhakgaxmatkgo tuku tlakg xlakaskinka xmasiyakgo umakgolh libros nema Dios xmatsokgninanit. Akgtum liʼakxilhtit, kalilakpuwanti tuku Jesús kawanilh saduceos akxni xlilakputsananimakgo xlakata talakastakwanat. Xla kakgalhskilh: «¿Ni likgalhtawakganitantit tuku tsokgli Moisés, niku lichuwinan xlakata pukgalhtum aktsu kiwi nema xkgalhi xalhtukun, niku Dios wanilh: “Akit xDios Abrahán chu xDios Isaac chu xDios Jacob”?» (Mar. 12:18, 26). Saduceos makglhuwa xlikgalhtawakgakgonit uma, pero tuku kakgalhskilh Jesús limasiyalh pi ni kuenta xtlawakgonit akgtum lu xlakaskinka tamasiy: talakastakwanat (Mar. 12:27; Luc. 20:38). d

10. ¿Tuku lu kuenta kilitlawatkan akxni likgalhtawakgayaw Biblia?

¹⁰ ¿Tuku kinkamasiyaniyan xtachuwin Jesús? Pi akxni likgalhtawakgayaw Biblia, talakaskin kuenta natlawayaw putum tuku tlan kinkamasiyaniyan akgtum versículo o pulaktum tuku likgalhtawakgamaw. Ni kajwatiya natatamakgxtakgaw tuku lakapala akgatekgsaw, tlakg katsiputunaw chu tekgsputunaw tastakyaw nema xtachuna tuku lhuwa xtapalh nema wi kBiblia.

11. Chuna la wan 2 Timoteo 3:16, 17, ¿la tlan natekgsaw tuku lhuwa xtapalh nema wi kBiblia?

¹¹ ¿La tlan natekgsaw tuku lhuwa xtapalh nema wi kBiblia? Kaʼakxilhwi 2 Timoteo 3:16, 17 (kalikgalhtawakga). Anta wan pi «putum tuku tatsokgnit kxaSanto Tatsokgni» pulaktati la makgtayanan: limasiyanankan, wan tuku nitlan tlawamaka, putum lakatitum lakkaxwili chu masiya la natlawakan tuku xaʼakgstitum. Asta libros xalak Biblia nema ni lu kalichuwinankan tlan nakinkamakgtayayan. Kalakputsananiw tuku likgalhtawakgayaw xlakata nakatsiyaw tuku kinkamasiyaniyan xlakata Jehová, tuku lakpuwanit natlawa chu xtastakyaw. Xlakata tuku likgalhtawakgamaw nakinkamakgtayayan nakatsiyaw tuku nitlan tlawamaw, ¿tuku kiliputsatkan? Naputsayaw kaxatukawa tuku nakinkamakgtayayan nalakgmakganaw nixatlan tayat o tuku nitlan tlawaputunaw chu tuku nakinkamakgtayayan ni namakgxtakgaw Jehová. Kalilakpuwaw la tuku likgalhtawakgamaw tlan lakatitum nalakkaxwili o nalakgpali pulaktum nixatlan tapuwan, max pulaktum tuku kinkawanikan akxni xlichuwinamaw Dios. ¿Chu tuku kilitlawatkan xlakata tuku likgalhtawakgamaw nakinkamasiyaniyan la natlawayaw  tuku xaʼakgstitum? Naputsayaw putum tuku nakinkamakgtayayan nalakpuwanaw chuna la Jehová. Komo natlawayaw umakgolh pulaktati, natekgsaw tuku lhuwa xtapalh akxni likgalhtawakgayaw Biblia nema lu nakinkamakgtayayan.

12. ¿Tuku xlakata Jesús kakgalhskilh fariseos komo ni xlikgalhtawakgakgonit tuku wan Tatsokgni?

¹² Fariseos ni liwana xʼakgatekgskgo akxni xlikgalhtawakgakgo xTachuwin Dios. Jesús liwana limasiyalh uma akxni kakgalhskilh komo ni xlikgalhtawakgakgonit tuku wan Tatsokgni (Mat. 12:1-7). e Ama kilhtamaku, fariseos kalimawakakgolh kstalaninanin Jesús pi ni xkgalhakgaxmatkgo limapakgsin xlakata sábado. Akxni Jesús kakgalhtilh, kikilhtiyalh akgtiy liʼakxilhtit nema xtatsokgtawilanit chu lichuwinalh akgtum versículo xla Oseas. Chuna limasiyalh pi fariseos ni xʼakgatekgskgonit tuku xkilhchanima limapakgsin chu ni xlimasiyakgonit talakgalhaman. Umakgolh lakchixkuwin xlikgalhtawakgakgo xTachuwin Dios, pero ni xlilatamakgo. ¿Tuku xlakata? Xlakata laktlankajwa xwankgonit chu xlikgalhtawakgakgo Tatsokgni kaj xlakata nawankgo tuku nitlan xtlawamakgo amakgapitsin. Uma xtlawa pi ni liwana xʼakgatekgskgolh tuku xlikana xkilhchanima (Mat. 23:23; Juan 5:39, 40).

13. ¿Tuku tayat kilikgalhitkan akxni likgalhtawakgayaw Biblia, chu tuku xlakata?

¹³ Ni kalikatsiw chuna la fariseos. Tuku wa Jesús kinkamasiyaniyan pi kilitaktujutkan akxni likgalhtawakgayaw Biblia chu namastayaw talakaskin pi Jehová nakinkamasiyaniyan, chuna la wan Santiago 1:21: «Kalimasiyatit pi kgalhiyatit tsatata naku akxni namakgamakglhtinanatit xtachuwin Dios chu kamastatit talakaskin pi tliwakga kachipaxnalh kminakujkan». Komo kgalhiyaw tsatata naku, namastayaw talakaskin pi xTachuwin Dios liwana nachipaxnan kkinakujkan. Ni kilitlankajwanatkan akxni likgalhtawakgayaw  Biblia chu ni nalilakpuwantawilayaw tuku nitlan tlawamakgo amakgapitsin. Komo chuna natlawayaw, namastayaw talakaskin pi tuku katsinimaw xlakata xtapaxkit chu xtalakgalhaman Jehová, nalakgchan kinakujkan.

14. ¿La tlan nakatsiyaw komo mastamaw talakaskin pi Biblia nalakgpali kintayatkan? (Na kaʼakxilhti dibujos).

¹⁴ Chuna la kalikatsiniyaw amakgapitsin limasiya komo mastamaw talakaskin pi Biblia nalakgpali kintayatkan. Xlakata fariseos ni xmastakgo talakaskin pi xTachuwin Dios xlakgchalh xnakujkan, xkalimawakakgo talakgalhin tiku ni xlinkgo kuenta (Mat. 12:7). Wa xlakata kuenta katlawaw la kaʼakxilhaw chu la kalikatsiniyaw amakgapitsin. Akgtum liʼakxilhtit, ¿lismaninitaw nalichuwinanaw xatlan xtayatkan amakgapitsin, o kajwatiya lichuwinanaw tuku nitlan tlawakgo? ¿Ankgalhin tapatinamputunaw o kajwatiya lichuwinanaw tuku nitlan tlawakgo amakgapitsin chu kasitsiniyaw? Xatakgalhtin umakgolh takgalhskinin nalimasiya komo mastamaw talakaskin pi Biblia nalakgpali tuku lakpuwanaw, tuku makgkatsiyaw chu tuku tlawayaw (1 Tim. 4:12, 15; Heb. 4:12).

15. ¿La xliʼakxilha Jesús xaSanto Tatsokgni?

¹⁵ Jesús xpaxki xaSanto Tatsokgni. Salmo 40:8 xlichuwinanit la xlilhuwa xtapalh xʼama akxilha: «Klipaxuwa ktlawa mintalakaskin, oh kiDios, chu milimapakgsin wi kkinaku». Xlakata lu xtapalh xliʼakxilha, tlawalh pi lu napaxuwa chu chuntiya naskujnani Jehová. Nachuna nakinkakitaxtuniyan komo lu naliskujaw nalikgalhtawakgayaw xTachuwin Dios chu napaxkiyaw (Sal. 1:1-3).

16. ¿Tuku lakpuwanita natlawaya xlakata tlakg tlan nalitamakgtayaya tuku likgalhtawakgaya kBiblia? (Kaʼakxilhti recuadro « Tuku wa Jesús kinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku likgalhtawakgayaw»).

¹⁶ Xtachuwin chu xliʼakxilhtit Jesús kinkamakgpuwantiniyan liwana nalikgalhtawakgayaw Biblia chu nalakputsananiyaw. Xlakata tlakg liwana naʼakgatekgsaw tuku likgalhtawakgamaw, katlawaniw oración Jehová, lakatsuku kalikgalhtawakgaw, akstu kakinkatlawanikan takgalhskinin chu katsokgwiliw tuku katsiniw. Xlakata naʼakgatekgsaw tuku likgalhtawakgamaw, xlakaskinka nalakputsananiyaw tuku likgalhtawakgamaw chu naʼakxilhaw tuku wan kilikgalhtawakgakan xpalakata uma. Xlakata tlakg liwana nalakgapasaw Tatsokgni, kaputsaw tuku lhuwa xtapalh limin, asta tuku lichuwinan Biblia nema ni lu kalakgapaskan. Chu xlakata namastayaw talakaskin pi xTachuwin Dios nalakgpali kintayatkan, talakaskin nataktujuyaw. Komo natlawayaw putum uma, tlan nalitamakgtayayaw tuku likgalhtawakgayaw kBiblia chu tlakg natalakatsuwiniyaw Jehová (Sal. 119:17, 18; Sant. 4:8).