1. ¿Tuku lakaskinkgo natlatni tiku kstalaninanin Cristo litaxtukgo?

 NATLATNI, kkatsiyaw pi kamakgtayaputunatit minkamanankan nalakgapaskgo chu napaxkikgo Jehová. Pero xlakata Dios ni tasiya, ¿tuku tlan natlawayatit xlakata minkamanankan naʼakxilhkgo pi Dios xlikana lama chu natalakatsuwinikgo? (Sant. 4:8).

2. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata xkamanankan nalakgapaskgo Jehová chu la likatsi?

² Pulaktum la natlatni tlan nakamakgtayakgo xkamanankan natalakatsuwinikgo Jehová wa pi akxtum nakatalikgalhtawakgakgo Biblia (2 Tim. 3:14-17). Pero Biblia masiya atanu la kamanan tlan tlakg nalakgapaskgo Jehová. Klibro xla Proverbios, chatum tlat tachuwinan xkgawasa chu makgpuwantini chuntiya naʼakxilha la likatsi Jehová, nema litasiya kxtamalakatsukin (Prov. 3:19-21). Kʼuma artículo naʼakxilhaw la natlatni tlan namaklakaskinkgo tamalakatsukin xlakata nakamasiyanikgo xkamanankan xlakata Jehová chu la likatsi.

3. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata nakamakgtayakgo xkamanankan?

³ Biblia wan pi xtayat Dios «litasiyanit lata akxni xla malakatsukinit kakilhtamaku, akxni akxilhkan tuku xla tlawanit» (Rom. 1:20). Natlatni, ¿ni xlikana pi lipaxuwayatit akxni limaxtuyatit kilhtamaku akxtum nakatatawilayatit minkamanankan? Kalimaklakaskintit uma kilhtamaku xlakata nakamasiyaniyatit pi “tuku Dios tlawanit” limasiya la likatsi. Kaʼakxilhwi tuku kamasiyani natlatni xliʼakxilhtit Jesús.

4. ¿La maklakaskilh Jesús tamalakatsukin xlakata wi tuku nakamasiyani xtamakgalhtawakgen? (Lucas 12:24, 27-30).

⁴ Kaʼakxilhtit la Jesús limaklakaskilh tamalakatsukin xlakata wi tuku namasiya. Akgtum kilhtamaku kawanilh xtamakgalhtawakgen  pi xʼakxilhkgolh cuervos chu xanat (kalikgalhtawakga Lucas 12:24, 27-30). Jesús tlan xtimaklakaskilh atanu animal o atanu tuwan, pero laksakli cuervo chu xanat xlakata wa tuku xtamakgalhtawakgen liwana xlakgapaskgo. Max xʼakxilhkgonit cuervos nema xkgoskgo kʼakgapun chu xanat nema kstakmakgo kkapukuxtun. Max Jesús xlimakanit xmakan niku xwilakgo cuervos chu xanat akxni xkalitachuwinama uma. ¿Chu tuku tlawalh Jesús akxni xlichuwinankgonita umakgolh liʼakxilhtit? Kamasiyanilh xtamakgalhtawakgen la xlilhuwa lakgalhamanan chu lhuwa tuku maskiwinan xTlatkan xalak akgapun: Jehová nakamaxki tuku maklakaskinkgo kskujnin tiku ni makgxtakgkgo chuna la kakuentajtlawa cuervos chu xanat xalak kapukuxtun.

5. ¿Tuku tlan namaklakaskinkgo natlatni xlakata nakamasiyanikgo xkamanankan xlakata Jehová?

⁵ Natlatni, ¿la tlan nastalaniyatit xliʼakxilhtit Jesús xlakata la xmasiya? Akgtum liʼakxilhtit, tlan nakalitachuwinanatit minkamanankan makgapitsi tamalakatsukin nema wixin lu lakgatiyatit, max tantum animal o akgatum tuwan. Kakawanitit tuku kinkamasiyaniyan umakgolh tamalakatsukin xlakata Jehová. Alistalh kakakgalhskintit minkamanankan tuku animal o tuwan tlakg lakgatikgo. Komo namaklakaskinatit tuku tlakg lakgatikgo xlakata nakalitachuwinanatit Jehová, max tlakg liwana nakakgaxmatnikgoyan.

6. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit xtse Christopher?

⁶ Uma ni wamputun pi natlatni lhuwa kilhtamaku nalimaxtukgo nalakputsananikgo akgatum tuwan o tantum animal. Jesús ni lichuwinalh pulakatunu chuna la wayankgo cuervos o pulakatunu célula nema kalitlawakanit xanat. Max minkgawasa o mintsumat lu lakgati katsini tuku tlakg tuwa xlakata tamalakatsukin, pero min kilhtamaku kajwatiya talakaskin nawaniya tuku ni tuwa o natlawaniya akgtum takgalhskinin xlakata natsukuya litachuwinana xlakata Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, chatum tala tiku wanikan Christopher lakapastaka: «Kintse xkinkawaniyan ni laktuwa tachuwin xlakata tamalakatsukin nema xʼanan niku xaklamaw, xlakata xkinkamakgtayan lu xtapalh xakliʼakxilhwi. Akxni xakwilaw niku xwilakgo kasipijni, xkinkawaniyan: “¡Lu lakstlan chu lu laklanka! ¿Ni xlikana pi lu kaks malakawaninan Jehová?”. O akxni xakkanaw kpupunu xkinkawaniyan: “¡Kaʼakxilhtit lu laklanka takgayawana! Dios kgalhi lhuwa litliwakga”». Christopher wan: «Maski ni lhuwa tuku xkinkawaniyan, lu lhuwa tuku xkinkamalakpuwaniyan».

7. ¿Tuku tlan natlawayatit xlakata tlan nakamasiyaniyatit minkamanankan nalilakpuwankgo tamalakatsukin?

⁷ Chuna la minkamanankan staktilhamakgo, tlan nakamasiyaniyatit nalilakpuwankgo tamalakatsukin chu nakatsinikgo xlakata la likatsi Jehová. Tlan nalichuwinanatit pulaktum xlakata tamalakatsukin chu nakakgalhskinatit minkamanankan: «¿Tuku kamasiyaniyan uma xlakata Jehová?». Max lu kaks nakamalakawaniyan la nakgalhtinankgo (Mat. 21:16).

8. ¿Tuku tlan xtlawakgolh israelitas akxni xkatatlawamakgo xkamanankan kkatijin?

⁸ Israelitas xkalimapakgsikanit pi xkamasiyanikgolh xkamanankan xlimapakgsin Jehová “akxni xtlawamakgo ktiji” (Deut. 11:19). Kkatijin nema xʼanankgo kkachikin Israel lhuwa xʼanankgo animales chu xanat. Wa xlakata natlatni israelitas tlan xmaklaskinkgolh uma xlakata xkamanankan tlakg xkatsiputunkgolh xlakata xtamalakatsukin Jehová. La uku, natlatni na tlan chuna natlawakgo. Kaʼakxilhwi tuku tlawakgonit makgapitsi natlatni.

9. ¿Tuku masiyaniyan xliʼakxilhtit Punitha chu Katya?

⁹ Chatum tse tiku wanikan Punitha, tiku lama kʼakgtum lanka kachikin xalak India,  wan: «Akxni kkanaw kalakgapaxialhnanaw kifamiliajkan tiku lamakgolh klaktsu kachikinin, klimaklakaskinaw uma kilhtamaku xlakata nakkalitachuwinanaw kinkamanankan tuku kinkamasiyaniyan lu lakstlan xtamalakatsukin Jehová. Klakpuwan pi akxni makgat klamaw, niku ni anan lhuwa putlaw chu latamanin, tlakg ni tuwa kamasiyanikan kamanan xlakata tamalakatsukin». Natlatni, max minkamanankan nikxni katipatsankgakgolh kilhtamaku nema limaxtuyatit xlakata akxtum akxilhatit tamalakatsukin. Katya, chatum tala xalak Moldavia, wan: «Klakapastaka akxni akxtum xakkatan kinatlatni kkapukuxtun. Lu kkapaxtikatsini pi lata akxni aktsujku xakwanit kimasiyanikgolh nakakxilha tamalakatsukin chu naklilakpuwan tuku kimasiyani xlakata Jehová».

10. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni komo nila ankgo katapaxialhnankgo kkakiwin xkamanankan? (Kaʼakxilhti recuadro « Tuku tlan nakamakgtaya natlatni»).

¹⁰ ¿Chu komo wixin nila pinatit kkapukuxtun? Amol, tiku na lama kʼIndia, wan: «Niku klama, natlatni lhuwa hora skujkgo, chu lu tapalaxla kitaxtu ankan paxialhnankan kkakiwin. Pero tlan akxilhkan tamalakatsukin chu lichuwinankan xtayat Jehová kʼakgtum aktsu parque o niku talhman niku tlan nalakapintayaya». Natlatni, komo kuenta natlawayatit tuku wi niku lapatit, tlan nakamasiyaniyatit minkamanankan xlakata tamalakatsukin (Sal. 104:24). Max tlan naʼakxilhatit laktsu tsiktsi, tuwan o atanu laktsu animales. Karina, tiku xalak Alemania, wan: «Kintse lu kalakgati xanat. Wa xlakata, akxni aktsujku xakwanit chu xakkanaw paxialhnanaw, xla xkimasiyani xalakstlan xanat nema xʼanankgo ktiji». Na tlan namaklakaskinatit videos chu likgalhtawakga nema tlawanit xkachikin Jehová nema lichuwinankgo tamalakatsukin. Maski tanu tanu niku lapatit, wixin tlan nakamakgtayayatit minkamanankan naʼakxilhkgo tuku Dios tlawanit. La uku naʼakxilhaw makgapitsi xtayat Jehová nema tlan nakalitachuwinanatit minkamanankan.

11. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata nakamakgtayakgo xkamanankan naʼakxilhkgo xtapaxkit Jehová?

¹¹ Xlakata nakamakgtayayatit minkamanankan naʼakxilhkgo xtapaxkit Jehová, tlan nakalitachuwinanatit la limasiyakgo tapaxkit animales akxni kakuentajtlawakgo kskgatakan (Mat. 23:37). Na tlan nakalitachuwinanatit tipalhuwa tamalakatsukin nema anan chu lu lakgatiyatit. Karina, tiku lichuwinaw kpárrafo akgkaw, wan: «Akxni xakkanaw paxialhnanaw, kintse xkiwani pi xaktayalh chu xakakxilhli pi akgatunu xanat tanu tanu la xtasiyakgo, chu xlakata lu lakglilakgatit xwankgonit limasiya xtapaxkit Jehová. Maski titaxtunit makgapitsi kata, chuntiya kuenta ktlawa la tasiyakgo, tuku color kgalhikgo chu la xlitipalhuwa xanat anan. Putum uma kimalakapastaka pi Jehová lu kinkapaxkiyan».

12. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata tlan nakamakgtayakgo xkamanankan naʼakxilhkgo xliskgalala Jehová? (Salmo 139:14; na kaʼakxilhti dibujos).

¹² Kakamakgtayatit minkamanankan naʼakxilhkgo xliskgalala Jehová, chu pi xla tlakg skgalala nixawa akinin (Rom. 11:33). Akgtum liʼakxilhtit, tlan nakalitachuwinanatit pi chuchut puklhni litaxtu chu latawaka kkatalhman xlakata un ni tuwa nalin alakatanu (Job 38:36, 37). Na tlan nakalitachuwinanatit pi lu kaks malakawaninan la lakkaxtlawakanit kimaknikan (kalikgalhtawakga Salmo 139:14). Kaʼakxilhtit tuku tlawalh chatum tlat tiku wanikan Vladimir. Xla wan: «Akgtum kilhtamaku kinkgawasakan tamakgwasli kbicicleta chu taxakgalh. Kimpuskat chu akit klitachuwinaw pi Jehová katlawanit kicélulaskan xlakata nalakkaxtlawakgo kimaknikan. Na kwaniw pi tuku tlawakgo latamanin nila xʼakstu lakkaxla. Akgtum liʼakxilhtit, akxni akgtum putlaw chocarla, nila xʼakstu lakkaxla. Uma makgtayalh kinkgawasakan naʼakgatekgsa pi Jehová lu skgalala».

13. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata tlan nakamakgtayakgo xkamanankan nalilakpuwankgo xlitliwakga Jehová? (Isaías 40:26).

¹³ Jehová kinkawaniyan pi kalakaw kʼakgapun chu kalilakpuwaw la xlitliwakga tlawa pi staku ni akglakgwa natawilakgo (kalikgalhtawakga Isaías 40:26). Wixin tlan nakamakgpuntiniyatit minkamanankan nalakankgo kʼakgapun chu nalilakpuwankgo tuku naʼakxilhkgo. Chatum tala xalak Taiwán tiku wanikan Tingting lakapastaka tuku titaxtulh akxni  aktsujku xwanit. Xla wan: «Akgtum kilhtamaku, kintse chu akit kkaw paxialhnanaw kkakiwin chu anta klakgtunkuwiw. Xlakata makgat xakwilaw niku xwi lanka kachikin, tlan kakxilhwi la xlistlan xtasiya akgapun chu pi lhuwa staku anan. Uma kilhtamaku, kincompañeros xalak escuela xkimakgpuwantinikgo naktlawa tuku nitlan chu lu xaklilakgaputsa pi xakmakgatsankgananilh Jehová. Kintse kimakgpuwantinilh naklilakpuwan litliwakga nema maklakaskilh xlakata natlawa putum umakgolh staku, chu kimalakapastakalh pi xla na tlan xlimaklakaskilh uma litliwakga xlakata xkimakgtayalh ni nakmakgatsankganani. Akxni xaklilakpuwanita uma tamalakatsukin, tlakg xaklakgapasputun Jehová chu xakskujnaniputun maski tuwa tuku xaktitaxtulh».

14. ¿La tlan namaklakaskinkgo natlatni tamalakatsukin xlakata nakamasiyanikgo xkamanankan pi skujniyaw chatum xapaxuwana Dios?

¹⁴ Xtamalakatsukin Jehová limasiya pi xapaxuwana chu na kamakgapaxuwaputun amakgapitsin. Científicos akxilhkgonit pi atsinu ni putum animales kgamanankgo, asta laktsu tsitsi chu skiti (Job 40:20). Max minkamanankan akxilhkgonit la tantum akstu mistun likgamanan xliwat o la latakgamanankgo laktsu chichi, chu max lu lilitsinkgo uma. Akxni naʼakxilha pi minkamanan lipaxuwamakgo tuku tlawa tantum animal, kakamalakapastaka pi skujnaniyaw chatum Dios tiku xapaxuwana (1 Tim. 1:11).

15. ¿Tuku tlan nakamakgtaya natlatni nakatsikgo tuku lakpuwankgo xkamanankan? (Proverbios 20:5; na kaʼakxilhti dibujo).

¹⁵ Min kilhtamaku natlatni akxilhkgo pi xkamanankan ni kalitachuwinamputunkgo tuku tuwa titaxtumakgo. Komo wixin chuna kaʼakgspulaman, ¿tuku nakamakgtayayan nakatsiyatit tuku titaxtumakgo minkamanankan? (Kalikgalhtawakga Proverbios 20:5). Makgapitsi natlatni akxilhkgonit pi tlakg ni tuwa katachuwinankgo xkamanankan akxni akxilhmakgo tamalakatsukin. ¿Tuku xlakata? Xlakata akxni akxilhmakgo tamalakatsukin, nitu kamaʼakgatsankge. Chatum tlat xalak Taiwán tiku wanikan Masahiko lichuwinan apulaktu: «Akxni  klimaxtuyaw kilhtamaku xlakata nakkatapaxialhnanaw kinkamanankan, max kkasipijni o kxkilhtun pupunu, ni lhuwa tuku liʼakgatsankgakgo. Wa xlakata ni tuwa nakkatachuwinanaw chu nakkatsiyaw tuku lakpuwankgo chu tuku makgkatsikgo». Katya, tiku lichuwinaw kpárrafo 9, wan: «Akxni xakkitaspita kʼescuela, kintse xkilin kʼakgtum parque nema lu lilakgatit xwanit. Anta tlakg tlan xakmakgkatsi xaklitachuwinan tuku xaktitaxtuma kʼescuela o tuku xaklilakgaputsama».

16. ¿La tlan nalipaxuwakgo familias xtamalakatsukin Jehová?

¹⁶ Xtamalakatsukin Jehová na kamakgtaya familias napaxuwakgo chu tlan namakgkatsikgo, chu uma tlawa pi makxtum natawilakgo. Biblia lichuwinan pi anan «kilhtamaku akxni litsiyankan» chu kilhtamaku akxni paxuwakan (Ecl. 3:1, 4). Jehová malakatsukinit lakalhuwa niku lu kastlan niku akinin tlan natlawayaw tuku lu lakgatiyaw. Lhuwa familias lakgatikgo ankgo paxialhnankgo kkapukuxtun, kkasipijni, kxkilhtun pupunu o klaklanka kakiwin niku anankgo tipalhuwa animales. Makgapitsi kamanan lu paxuwakgo akxni kgosnankgo chu kgamanankgo kparque, akxni kaʼakxilhkgo animales, paxtawakanankgo o xkiwatnankgo kkgalhtuchokgo o kpupunu. Tipalhuwa la tlan nalipaxuwayaw tuku anan kKatiyatni chu putum tuku Jehová malakatsukinit.

17. ¿Tuku xlakata talakaskin pi natlatni nakamasiyanikgo xkamanankan nalipaxuwakgo xtamalakatsukin Jehová?

¹⁷ Kxasasti kakilhtamaku, natlatni chu kamanan lu nalipaxuwakgo xtamalakatsukin Jehová chuna la nikxni tlawakgonit. Nialh katikapekuaniw animales chu xlakan na nialh kintikapekuanikgon (Is. 11:6-9). Nakgalhiyaw lhuwa kilhtamaku xlakata tlan nalipaxuwayaw putum tuku Jehová tlawanit (Sal. 22:26). Pero natlatni, ni kakgalhkgalhitit asta uma kilhtamaku xlakata nakamasiyaniyatit minkamanankan naʼakxilhkgo tamalakatsukin chu wi tuku nakatsinikgo xpalakata Jehová. Komo la uku namaklakaskinatit tamalakatsukin xlakata nakamasiyaniyatit minkamanankan xlakata Jehová, xlakan na namakgkatsikgo chuna la mapakgsina David, tiku wa: «Ni anan atanu dios chuna la wix, oh Jehová, chu ni anan tamalakatsukin chuna la mintamalakatsukin» (Sal. 86:8).