Ankan kxpulakni

Skinkan tamatsankgenanit, makgtayanan naʼanan takaksni

Skinkan tamatsankgenanit, makgtayanan naʼanan takaksni

Skinkan tamatsankgenanit, makgtayanan naʼanan takaksni

«SKINKAN tamatsankgenanit kgalhi lhuwa litliwakga. Makgtayanan xlakata ni naʼanan latalachipat, tlawa pi kachikinin nalakkaxtlawakgo xtaʼakglhuwitkan, kamaʼakgatekgsni mapakgsinanin pi latamanin patinamakgo chu tlawa pi latamanin tlan nalatalalinkgo», chuna tsokgli Deborah Tannen, tiku tlawanit makgapitsi libros chu sociolingüista xla Universidad xla Georgetown, nema wi kWashington, D.C.

Biblia nawan pi skinkan tamatsankgenanit makgtayanan nalakkaxtlawakan taʼakglhuwit. Parábola nema lichuwinalh Jesús xlakata kgawasa tiku akglakgwa lilh xlatamat, akxni uma kgawasa taspitpa kxchik chu skinilh xtlat pi xtapatilh, xtlat tapatilh chu makgamakglhtinanpa (Lucas 15:17-24). Talakaskin nataktujuyaw chu ni nakinkatlajayan tatlankit xlakata naskinaw tamatsankgenanit chu kakinkatapatikanan. Chuna xla, tiku xlikana taktujukgo ni tuwa makgkatsikgo natlawakgo uma.

Tuku kitaxtu akxni skinkan tamatsankgenanit

Abigail, chatum skgalala puskat xalak Israel, limasiyalh tuku kitaxtu akxni skinkan tamatsankgenanit, maski wa xchixku tiku xtlawanit tuku nitlan. Akxni xlamakgo kdesierto, David tiku alistalh mapakgsina litaxtulh, kamakgtakgalhnikgolh xborregos Nabal xchixku Abigail. Pero akxni xlakskujnin David skinikgolh kaxtalanchu chu chuchut, Nabal lixkajni kalikatsinilh. David, lu sitsilh chu kamamakxtumilh akgtati ciento lakchixkuwin xlakata xkamakgnikgolh Nabal chu xfamilia. Akxni Abigail katsilh tuku xlama alh lakgapaxtokga David. Akxni lakgchalh, lakgtatsokgostalh chu wanilh: «Kimalana, akit kakilakgchalh tuku nitlan; chu, katlawa litlan, kamaxki talakaskin kachuwinalh miskujni, chu kakgaxpatti xtachuwin miskujni». Alistalh, Abigail wanilh David tuku xlama chu kamaxkilh liwat chu tuku likgotnankgolh. Alistalh David wanilh: «Nialhtu kalilakgaputsa, tlan kapit kminchik. Kgaxmatnit tuku kiwaninita chu naktlawa tuku kiskininita» (1 Samuel 25:2-35).

Xlakata Abigail taktujulh chu skilh tamatsankgenanit xlakata tuku nitlan xtlawanit xchixku, lakgmaxtulh xchik. David napaxtikatsinilh xlakata makgtayalh ni tiku xmakgnilh. Maski xla ni wa tiku nitlan xkalikatsininit David chu xlakskujnin, akgatekgsli pi xfamilia nitlan tuku xtlawanit chu talakkaxlalh David.

Atanu liʼakxilhtit tiku naskilh tamatsankgenanit wa apóstol Pablo. Akgtum kilhtamaku tliwakga katachuwinalh tribunal supremo judío, Sanedrín. Ananías sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin, lu sitsilh wa xlakata kalimapakgsilh tiku lakatsu xpaxtuyakgo Pablo pi xkilhlaskgolh. Wa xlakata Pablo wanilh: «Dios namasipaniyan, lakgaputiyuna. ¿Wix tawilaya xlakata nakilakputsananiya chuna la wan Limapakgsin, chu lakatsalaya Limapakgsin akxni limapakgsinana kakimasipanika?». Tiku anta xyakgolh wanikgolh Pablo pi lixkajni tachuwin xwanima sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin wa xlakata Pablo lakapala wa: «Natalan, ni xakkatsi pi wa uma sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin. Xlakata tatsokgnit: “Ni lixkajni nawaniya chatum xmapakgsina minkachikin”» (Hechos 23:1-5).

Maski Pablo xlikana tuku xkawanima jueces xlakata tuku nitlan xtlawamakgo. Kaskinilh tamatsankgenanit, xlakata ni xkatsi pi tiku xtachuwinama wa sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin. a Tuku tlawalh Pablo makgtayanalh pi sanedrín xkgaxmatnigolh. Xlakata xkatsi pi tiku xmakgtapakgsikgo ktribunal ni lu xlatalalinkgo, Pablo kawanilh pi xlakputsananimaka xlakata xkanajlani talakastakwanat. Xlakata chuna wa, tsukukgolh latalatlawakgo chu fariseos kgalhmakgtayakgolh Pablo (Hechos 23:6-10).

¿Tuku kinkamasiyanikgoyan umakgolh akgtiy liʼakxilhtit? Pi akxni skinkan tamatsankgenanit makgtayanan xlakata tlan nakgalhchuwinankan. Nachuna skinkan tamatsankgenanit makgtayanan naʼanan takaksni. Komo, akgatekgsaw pi wi tuku nitlan tlawanitaw chu skinaw pi kakinkatapatikan, uma tlawa pi tlan nakatalalimparayaw amakgapitsin.

«Akit ni ktlawanit tuku nitlan»

Akxni katsiyaw pi wi tiku sitsinit kaj xlakata wi tuku waw o tlawaw, max tlan xlakpuwaw pi uma lataman lakapala sitsi chu ni tayani. Pero, kalakapastakwi tuku kawanilh Jesucristo xtamakgalhtawakgen: «Wa xlakata, komo lipimpat mintamaskiwin kpumakamastan chu anta lakapastaka pi mintala wi tuku lisitsiniyan, kamakgxtakgti mintamaskiwin kxlakatin pumakamastan chu kapit. Pulana katalakkaxla mintala chu alistalh kataspitti chu kamakamasta mintamaskiwin» (Mateo 5:23, 24).

Kalichuwinaw akgtum liʼakxilhtit, kalilakpuwaw chatum tala lakpuwan pi tlawaninitaw tuku nitlan. Chuna la wan Jesús, maski akinin nitu tlawaninitaw, kiliʼanatkan chu natalakkaxlayaw kintalakan. Tachuwin griego nema tamatitaxti unu kilhchanima «akxni lasitsinikan chu latalakkaxlakan» (Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, xla W.E.Vine). Chuna xla, akxni latalakkaxlakgo chatiy latamanin, max xchatiykan linkgo kuenta xlakata makglakgalhinanin chu min kilhtamaku wi tuku nitlan tlawakgo. Wa xlakata talakaskin pi xchatiykan nalatalakkaxla.

Tuku xlakaskinka ni wa nakatsikan tiku lin kuenta o ni lin kuenta, wata talakaskin nalakkaxlakgo. Akxni Pablo katsilh pi natalan xalak Corinto xlalinkgo xlakatin jueces kaj xlakata tumin o atanu taʼakglhuwit chuna kastakyawalh: «¿Tuku xlakata ni tayaniyatit akxni mintalakan katlawaniyan tuku nitlan? Tlakg tlan xwa pi xlakan xkatapakgsinilh tuku milakan xwanit» (1 Corintios 6:7). Maski Pablo kawanilh uma xlakata ni xlinkgolh xtaʼakglhuwitkan xlakatin Jueces, tuku xmasiyaputun wa pi ni xlakaskinka natasiya tiku lin o ni lin kuenta. Wata kakatakgalhiw takaksni kinatalankan. Komo nalilakapastakaw uma tastakyaw, ni tuwa katimakgkatsiw naskiniyaw kakinkatapatin tiku lakpuwan pi tlawaninitaw tuku nitlan.

Xlakaskinka nawanaw tuku xlikana makgkatsiyaw

Amakgapitsi latamanin maliwakakgo akxni skinkgo tamatsankgenanit. Akgtum liʼakxilhtit, anta kJapón akxni skinkan tamatsankgenanit makglhuwa wankan, sumimasen. Uma tachuwin nalimaklakaskinkan akxni paxtikatsininankan chu limasiyakan pi nila lakgxokgonikan achatum tuku tlan tlawanit. Xlakata pulaklhuwa tuku kilhchanima uma tachuwin, lhuwa ni liwana kanajlakgo komo xlikana skimaka tamatsankgenanit. Kmakgapitsi kachikinin, latamanin malakatsalikgo la skinkgo pi kakatapatika.

Maski tanu tanu kintachuwinkan, lu xlakaskinka xaxlikana naskinaw kakinkatapatikan. Kintachuwinkan xlitakgaxmatat pi xlikana skimaw tamatsankgenanit. Jesucristo kamasiyanilh xtamakgalhtawakgen akgtum tastakyaw anta ktaʼakgchuwin xalak ksipi niku xwan: «Komo nawana “tlan” kamakgantaxti; pero komo nawana “ni” na kamakgantaxti; wa xla akgskgawini komo ni namakgantaxtiya tuku nawana» (Mateo 5:37). Komo xlikana nitlan limakgkatsiya tuku tlawanita, kalimasiya. Kalichuwinaw akgtum liʼakxilhtit: Chatum chixku tiku xkgalhkgalhima naxokgo maktum factura anta kʼaeropuerto, skinilh chatum puskat pi xmatsankgenanilh xlakata xlitokglhnit xmaleta. Alistalh, uma chixku skinipa uma puskat pi xmatsankgenanipa xlakata litokglhpa xmaleta. Makglhuwa chuna tlawalh, wa xlakata tiku xtaʼan uma puskat wanilh pi komo xlikana nitlan xlimakgkatsinit tuku xtlawama nialh chuna xtlawalh. Akxni xlikana nitlan limakgkatsiyaw tuku tlawanitaw chu skinitaw tamatsankgenanit nialh katlawaw tuku nitlan.

Atanu tuku kilitlawatkan wa pi, naʼakgatekgsaw pi tlawanitaw tuku nitlan, naskinaw kakinkatapatikan chu naliskujaw xlakata nalakkaxtlawayaw tuku nitlan tlawaw. Chu tiku sitsinit, xliskujat xlakata natapati tiku wi tuku nitlan tlawanilh (Mateo 18:21, 22; Marcos 11:25; Efesios 4:32; Colosenses 3:13). Lakgachunin tuwa kitaxtu, nalakkaxtlawakan taʼakglhuwit xlakata putum akinin kgalhiyaw talakgalhin. Pero akxni skinkan tamatsankgenanit lu makgtayanan.

Akxni ni talakaskin naskinaw tamatsankgenanit

Maski tlan kitaxtu limasiyakan pi nitlan limakgkatsikan tuku tlawakan, tiku skgalala nichuna tlawa akxni ni xlilat. Chuna la akxni liʼakxilhkan komo namakgxtakgaw Dios o ni. Akxni Jesús kilatamachi kKatiyatni, «taktujulh chu kgalhakgaxmatninalh asta klinin, chuna, makgnika kkiwi nema makgapatinan» (Filipenses 2:8). Maski chuna, Jesús ni lakgmakgalh tuku xkanajla kaj xlakata ni xmakgnika. Na ni skinilh pi xtapatilh sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin akxni skinilh uma: «Milikgalhtinat tuku xaxlikana, o nalitaxtu pi wanipat Dios tuku ni xlikana. ¿Wix Cristo xKgawasa Dios o ni?». Xla ni skilh pi xmatsankgenanika, wata kgalhtinalh : «Wix chuna wana. Pero akit kkawaniyan: Kilhtamaku nema aku mima naʼakxilhatit xKgawasa chixku wi kxpakgastakat Dios tiku lu tliwakga chu namin kxkgalhni puklhni kʼakgapun» (Mateo 26:63, 64). Jesús nipara tsinu lakpuwa namakgxtakga xTlat Jehová Dios, kaj xlakata tlan xtalalilh sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin.

Kstalaninanin Cristo kalimasiyanikgo kakni mapakgsinanin pero ni skinkgo tamatsankgenanit xlakata la paxkikgo Dios chu la kapaxkikgo xnatalankan (Mateo 28:19, 20; Romanos 13:5-7).

Kilhtamaku akxni naʼanan takaksni

La uku, putum tlawayaw tuku nitlan xlakata makglakgalhinanin akinin (Romanos 5:12; 1 Juan 1:10). Adán makglakgalhinalh akxni lakatakilh kiMalakatsukinakan. Akxni katlawaka Adán chu Eva ni xkgalhikgo talakgalhin, Dios malaknunit pi nialh makgas latamanin nialh katikgalhikgolh talakgalhin. Namasputu talakgalhin chu tuku nitlan tlawa uma talakgalhin (1 Corintios 15:56, 57).

Kalilakpuwanti tuku kilhchanima uma. Akxni Santiago, xtutala Jesús mastalh tastakyaw xlakata simakgat wa: «Tiku ni wan tuku nitlan, uma chixku ni kgalhi talakgalhin chu tlan machokgo putum xmakni» (Santiago 3:2). Chixku tiku nialh nakgalhi talakgalhin namachokgo ksimakgat, wa xlakata nialh katitalakaskilh naskin tamatsankgenanit xlakata tlan namachokgo putum xmakni. ¡Lu lilakgatit nawan akxni nialh katikgalhiw talakgalhin! Nialhtu natlawa pi ni nalatalalinaw. Asta akxni nachin uma kilhtamaku, chuntiya kaskiw tamatsankgenanit akxni xlilat xlakata uma makgtayanan kaʼanalh takaksni.

[Nota]

a Max Pablo, ni lakgapasli sacerdote tiku kgalhi lhuwa limapakgsin xlakata nialh liwana xlakawanan.

[Dibujo]

¿Tuku katsiniyaw xlakata xliʼakxilhtit Pablo?

[Dibujo]

Akxni putum latamanin nialh nakgalhikgo talakgalhin kimputumkan nakgalhiyaw takaksni