Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Uma tuku makglhtinanita xaʼespiritual

Uma tuku makglhtinanita xaʼespiritual

«Wa uma tuku kalakgchan xlakskujni Jehová.» (IS. 54:17, Reina-Valera, 1960)

1. ¿Tuku tlawanit Jehová ni namasputukan xlakata kapaxki latamanin?

JEHOVÁ, «Dios ntu xtachuna xastakna, chu na xaliʼankgalhin wi», kinkawaniyan tuku natlawayaw xlakata nakgalhiyaw latamat nema ni kgalhi xlisputni. Uma tastakyaw nikxni katitalakgpalilh xlakata «xtachuwin nkimpuchinakan, xaliʼankgalhin wi» (1 Ped. 1:23-25). ¡Lu paxtikatsiniyaw Dios xlakata kinkalimasiyanin xtapaxkit xlakata tatsokgtawilanit kxTachuwin, Biblia!

2. ¿Tuku tlawanit Jehová chuntiya natawila kBiblia xlakata xkachikin namaklakaskin?

2 Dios lakaskin pi xkachikin nalimaklakaskin xtukuwani, wa xlakata tsokgwilinit xTachuwin. Xapulana akxni wankan uma tukuwani kBiblia wa akxni «lichuwinankan xlakata akgapun chu katiyatni» (Gén. 2:4). Xtukuwani Dios lhuwa xtatsokgwilinit kchiwix xla Pulakkaw Limapakgsin. Akgtum liʼakxilhtit xapulana limapakgsin wan: «Akit Jehová miDios» (Éx. 20:1-17). Jehová Mapakgsina xlikalanka Katiyatni tlawanit pi xtukuwani chuntiya natawila kBiblia maski Satanás masputuputunit (Sal. 73:28).

3. ¿Tuku tlawanit Jehová ni namasputukan xlakata nakinkamaxkiyan taxkgakget?

3 Jehová na tlawanit pi kBiblia natawila tuku xaxlikana. Chu lu lipaxuwayaw pi lamaw ktiji nema Dios limaxkgakge tamasiyat nema xaxlikana (kalikgalhtawakga Salmo 43:3, 4). Maski latamanin xtachuna la kapukswa lamakgolh xlakata ni xaxlikana tamasiyat, akinin kgalhiyaw taxkgakget xaʼespiritual (1 Juan 1:6, 7).

KGALHIYAW TUKU LU XLAKASKINKA

4, 5. ¿Tuku lanka talakgalhaman kgalhiyaw lata kata 1931?

4 Kstalaninanin Cristo makglhtinanitaw tuku lu xlakaskinka. La wan Gran Diccionario de Uso del Español Actual, putum tuku makglhtinanaw wa nema «tlawakgo o litalakgapasa akgtum kachikin nema chuntiya kgalhikgo maski titaxtu akglhuwa kata chu kamatitaxtinikan tiku aku stakmakgolh». Tuku makglhtinanitaw xlakata takanajla na kilhchani tasikulunalin pi katsiyaw tuku xaxlikana xlakata xTachuwin Dios chu liwana akgatekgsaw la likatsi Jehová chu xtalakaskin. Uma akgtum lu lanka talakgalhaman.

Lanka talakgalhaman xlakata makglhtinaw tukuwani xtatayananin Jehová klanka kkintamakxtumitkan kata 1931

5 Uma lanka talakgalhaman xaʼespiritual kinkamaxkikan klanka tamakxtumit nema tatlawalh Columbus, (Ohio) Estados Unidos kkata 1931. Letras JW xminkgo kprograma nema kamaxkika. Chatum tala wa: «Natalan katuwa tuku xwankgo xlakata uma letras». Pero domingo 26 xla julio wi tuku lakkaxwilikgolh nema litakatsilh tuku xwamputunkgo uma letras: nialh xʼamaka kawanikan Xlikgalhtawakgananin Biblia, kawilinika tukuwani nema takilhtinit kBiblia Xtatayananin Jehová (Jehovahʼs Witnesses xaʼinglés). Lu paxuwakgolh uma kilhtamaku (kalikgalhtawakga Isaías 43:12). Chatum tala wan: «Putum kilhtamaku naklakapastaka la takgaxmatli chu tamakgapakgxnat kʼuma tamakxtumit». Ni anan atanu takanajla lakaskin uma tukuwani, pero akinin liwaka tatipuxum kata kgalhiyaw tlanka tasikulunalin nakinkalilakgapaskanan uma tukuwani. ¡Lu lanka talakgalhaman nakinkalilakgapaskanan xtatayananin Jehová!

6. ¿Tuku tamakatsin makglhtinanitaw xlakata takanajla?

6 Tuku na makglhtinanitaw xlakata kintakanajlakan wa xatakgatsin takatsin chu tuku lu xlakaskinka lanit makgasa nema wi kBiblia. Akgtum liʼakxilhtit, kalakpuwaw Abrahán, Isaac, chu Jacob. Uma lakchixkuwin lhuwa xlichuwinankgo xlakata la tlan xmakgapaxuwakgolh Jehová. Wa xlakata ni kaks lilakawanaw akxni José ni tlawaputulh talakgxtumit nema ni xlitatlawat chu ni tlawaputulh «naklakgalhinan kxlakatin Dios» (Gén. 39:7-9). Kxapulana siglo kstalaninanin Cristo xlismanikgonit namasiyakgo limapakgsin o xkalitachuwinankgo amakgapitsin, la limapakgsin nema apóstol Pablo mastalh xlakata la natatlawa xTaway kiMalanakan (1 Cor. 11:2, 23). La uku xlakata nakakninaniyaw Dios talakaskin «espíritu chu xaxlikana» chu tatsokgwilinit xTachuwin Dios (kalikgalhtawakga Juan 4:23, 24). Maski putum latamanin tlan litamakgtayakgo tuku wan Biblia akinin tlakg xlakaskinka akxilhaw.

7. ¿Tukuya lu tlan tamalaknun wi xlakata tuku kinkamaxkinitan Dios?

7 Tuku makglhtinanaw xlakata takanajla, na kilhchani tuku lama la uku nema limasiya pi Jehová kinkatawilan (Sal. 118:7). Akxni likgalhtawakgayaw kilikgalhtawakgakan, tlan makgkatsiyaw, chu maski nakinkaputsastalanikanan. Tuku makglhtinanitaw xlakata kintakanajlakan chuntiya stakma, chu uma tamalaknun lu kinkamatliwakglhan: «Paks tuku nalitalachipaputunkana, nitu katilitlawanikgon, chu maski katuwa tuku nawankan akxni naputsananikana, nalimasiyaya pi nixlikana. Wa uma tuku nakamaxkikan xlakskujnin Jehová, chu tuku xaʼakgstitum akit kkamaxki» (Is. 54:17). Ni anan tuku nalimaklakaskin Satanás nema xliputum kilhtamaku nakinkatlawaniyan tuku nitlan.

8. ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo chu atanu?

8 Satanás litsakgsanit namasputu xTachuwin Dios, xtukuwani Jehová chu tuku xaxlikana. Pero xla nila makgatlaja Jehová, lakxtlawanit putum tuku Satanás lakkaxwilinit. Uma artículo chu atanu naʼakxilhaw 1) la Jehová ni mastanit talakaskin namasputukan xTachuwin, 2) tuku tlawanit xlakata nalakgapasaw xtukuwani, chu 3) xlakata ni namasputukan tuku xaxlikana.

JEHOVÁ NI MASTANIT TALAKASKIN NAMASPUTUKAN XTACHUWIN

9-11. ¿Tukuya liʼakxilhtit limasiyakgo pi Biblia lakgtaxtunit maski lu masputuputunkanit?

9 Jehová ni mastanit talakaskin namasputukan xTachuwin maski lhuwa chuna tlawaputunkgonit. Anta kʼEnciclopedia Cattolica wan: «Concilio xla Toulouse 1229 kawanika latamanin pi nialh namaklakaskinkgo [Biblias xtachuwinkan] xlakata xkaputsastalanimakgo albigenses chu valdenses [...]. Concilio xla Tarragona (España), nema tatlawalh kkata 1234 chu pulalilh Jaime I, nachuna limapakgsinalh. [...] Tiku xpulalinkgo takanajla kRoma makgtanulh kkata 1559. Akxni Pablo IV, kxʼÍndice de libros prohibidos, nialh mastalh talakaskin xtlawaka o xkgalhika Biblia xtachuwinkan komo ni xmastalh talakaskin Santo Oficio».

10 Maski katuwa tuku tlawanikanit Biblia chuntiya kgalhiyaw. Max kata 1382, John Wyclef chu tiku xkataskuja tlawakgolh xapulana Biblia xaʼinglés. Atanu traductor xla Biblia wa William Tyndale, tiku makgnika kata 1536. Wakan pi akxni xchiwakakanit kkgantum kiwi pixlanka wa: «Malana, kamalakkini xlakgastapu mapakgsina xalak Inglaterra». Alistalh pixchiwakaka chu lhkuyuka.

11 Maski lhuwa tiku ni akxilhputunkgonit Biblia, nila masputukgonit. Kkata 1535, taxtulh traducción xla Biblia nema tlawalh Miles Coverdale. Coverdale limaklakaskilh Biblia xla Tyndale nema xwanikan Nuevo Testamento chu Antiguo Testamento chu tlakg limaklakaskilh Génesis asta Crónicas. Nachuna, tlawalh atanu libros xla Biblia chu limaklakaskilh Biblia nema xtatsokgnit latín chu Biblia nema Martín Lutero xtlawanit kxaʼalemán. La uku, lhuwa lu xlakaskinka akxilhkgo Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras xlakata liwana taʼakgatekgsa, chu ni lakgpalilh tuku xtatsokgnit pulana chu ni tuwa limaklakaskinkan akxni lichuwinankan Dios. Lu lipaxuwayaw akxni katsiyaw pi Satanás chu latamanin nila namasputukgo xTachuwin Dios.

JEHOVÁ NI MASTANIT TALAKASKIN NAMASPUTUKAN XTUKUWANI

Lakchixkuwin la Tyndale nikgolh xlakata ni xmasputuka xTachuwin Dios

12. ¿La makgtayananit Traducción del Nuevo Mundo xlakata nawiliparakan xtukuwani Dios?

12 Jehová kuenta tlawanit pi xtukuwani natawila kBiblia chu Traducción del Nuevo Mundo lu makgtayananit. Tiku makgtayanankgolh natamatitaxti Biblia xaʼespañol tsokgkgolh: «Tuku tlakg talilakgapasa uma Biblia wa pi wilipara xtukuwani Dios niku xliʼanat ktexto xaʼespañol. Uma chuna tatlawanit chu limaklakaskinkan 6,973 kTatsokgni xaHebreo chu 237 kTatsokgni xaGriego tukuwani “Jehová” chuna la tlakg lakgapaskan xaʼespañol». Traducción del Nuevo Mundo la uku wi xatakgatsin o kaj makgapitsi libros 116 tachuwin, chu liwaka 178,545,862 nema taʼimprimirlinit.

13. ¿Tuku xlakata tlan nawanaw pi latamanin lakgapaskgo xtukuwani Dios lata tlawaka putum tuku anan?

13 Latamanin lakgapaskgo xtukuwani Dios lata malakatsukika putum tuku anan. Adán chu Eva liwana xlakgapaskgo, Biblia masiya pi xlimaklakaskinkgo. Chu akxni Cam, xkgawasa Noé, ni masiyanilh kakni akxni xtitaxtunit Munkaklat, Noé wa: «Katamalankilh Jehová, xDios Sem chu Canaán [xkamanan Cam] skujni kalitaxtulh» (Gén. 4:1; 9:26). Dios wa: «Akit Jehová. Wa uma kintukuwani; chu niti ktimaxkilh kililanka». Na wampa: «Akit Jehová chu ni anan atanu. Kajwatiya akit Dios chu ni anan atanu» (Is. 42:8; 45:5). Xla ni mastanit talakaskin namasputukan xtukuwani xlakata putum latamanin xlikalanka kakilhtamaku nalakgapaskgo. ¿Ni xlikana pi tlan limakgkatsiyaw xlakata xtatayananin akinin chu linaw xtukuwani? (Sal. 20:5.)

14. ¿Niku alakatum na tekgsaw xtukuwani Dios?

14 Xtukuwani Dios ni kajwatiya wi kBiblia. Kalichuwinaw Estela xla Mesá, o Chiwix Moabita nema tekgska kDhiban (Dibón) nema wi 21 kilómetros niku taxtu chichini kmar Muerto. Kʼuma chiwix mapakuwi mapakgsina Omrí xalak Israel chu tuku lichuwinan mapakgsina moabita Mesá xlakata tatlawakgolh guerra Israel (1 Rey. 16:28; 2 Rey. 1:1; 3:4, 5). Pero tuku tlakg xlakaskinka xlakata uma monumento wa pi limin tetragrámaton, akgtati letras xahebreo nema limin xtukuwani Jehová. Tetragrámaton na lhuwa min kCartas nema tlawa kLakís, chu makgapitsi kxatapakglhni xalu nema tekgska kʼIsrael.

15. ¿Tuku Septuaginta, chu tuku xlakata tlawaka?

15 Tiku tlawakgolh Biblia makgtayanankgolh putum kilhtamaku xlakapastaka xtukuwani Dios. Akxni judíos xkachilinkanit kBabilonia kkata 607 asta kata 537 akxni nina xmin Jesús (a.n.J.), lhuwa ni taspitparakgolh kJudá chu kʼIsarel. Ksiglo III a.n.J., kʼAlejandría xalak Egipto xlamakgolh lhuwa judíos tiku xlakaskinkgo pi tatsokgni xahebreo xmatitaxtika xagriego xlakata griego wa tachuwin nema tlakg xlakgapaskan. Uma traducción tlawakgoka ksiglo II a.n.J. chu litalakgapasa Septuaginta. Makgapitsi copias kgalhilkgo xtukuwani Jehová xahebreo.

16. Kawanti la limaklakaskinka xtukuwani Dios kmaktum libro nema tatlawalh kata 1640.

16 Xtukuwani Dios tatakgsa Bay Psalm Book (Libro xla Salmos xla Bahía), wa xapulana libro nema tatlawalh xaʼinglés xlakata nakgalhikgo kachikinin América xalak Norte. Xapulana nema imprimirlika kata 1640, chu xkgalhi salmos nema xahebreo xwi chu matitaxtika xaʼinglés nema xtachuwinan makgasa. Maklakaskin xtukuwani Dios anta kSalmo 1:1, 2 niku wan «xapaxuwa chixku» ni kuenta tlawakgo xtastakyaw tiku lixkajni likatsikgo, wata lakaskinkgo xlimapakgsin Jehová. Tlakg tekgsaw xlakata xtukuwani Dios, kfolleto El nombre divino que durará para siempre.

JEHOVÁ NI MASTA TALAKASKIN NASPUTUKAN XAXLIKANA

17, 18. 1) ¿La xwanti tuku wamputun tachuwin xaxlikana? 2) ¿Tuku kilhchani «wan ntalulokgtat xla xatlan tamakatsinin»?

17 Xatapaxuwan skujnaniyaw Jehová «Dios tiku wan tuku xaxlikana» (Sal 31:5). Wa Diccionario de uso del español de América y España wan pi wa tachuwin xaxlikana kilhchani «tuku wi o tuku xaxlikana anan chu ni tatalakxtumi tuku kaj talakapastaka». Anta kBiblia xahebreo nema tamatitaxti «xaxlikana» wamputun tuku tlan lipawankan chu ni akgtsankga chu kgantaxtunita. Chu tachuwin xagriego kilhchanima tuku lanit o tuku xaʼakgstitum.

18 Jehová tlawanit ni namasputukan tuku xaxlikana chu tlawanit pi tlakg nakgalhikan takatsin (2 Juan 1, 2). Takatsin nema xaxlikana tlakg taliwakama xlakata «xtijikan tiku xaʼakgstitum tsinu tsuku tlakg kaxkgakga asta akxni kakuwani wan» (Prov. 4:18). Xlikana, lakpuwanaw la Jesús akxni wanilh Dios kʼakgtum oración: «Mintachuwin, talulokgtat» o xaxlikana (Juan 17:17). Xtachuwin Jehová nema tatsokgnit kgalhi «wan ntalulokgtat xla xatlan tamakatsinin», limin putum tamasiyat xla kstalaninanin Cristo (Gál. 2:14). Na limin xtukuwani Dios, pi wa lakgchan namapakgsinan, lichuwinan xtamakamastan Jesús, akxni lakastakwanalh chu xLimapakgsin Dios. Chu kaʼakxilhwi la Dios ni mastanit talakaskin namasputukan tuku xaxlikana maski Satanás chuna tlawaputun.

JEHOVÁ NI MASTANIT TALAKASKIN NAMASPUTUKAN TUKU XAXLIKANA

19, 20. ¿Tiku xwanit Nemrod, chu tuku nila kgantaxtulh xkilhtamaku?

19 Akxni nina lhuwa kilhtamaku xtitaxtunit munkaklat, uma tuku xwankgo: «Chuna la Nemrod, tliwakga chixku tiku xlakatayani Jehová» (Gén. 10:9). Nemrod xlakataya Jehová chu tsukulh kakninani Satanás nachuna la tiku ni xʼakxilhputankgo Jesús tiku xla kawanilh: «Wa akgskgawini mintlatkan, chu tlawaputunatit tuku lakaskin mintlatkan. Akxni lakatsukulh [...] ni tamakgxtakgli ktalulokgtat» (Juan 8:44).

20 Nemrod xmapakgsinan kBabel chu amakgapitsi kachikinin niku xwilakgo kgalhtuchokgo nema wanikan Tigris chu Éufrates (Gén. 10:10). Max wa matlawinalh kachikinin Babel chu xtorre nema tsukuka tlawakan kkata 2269 akxni nina xmin Jesús. Chu tlawalh xlakata nalakataya xtalakaskin Jehová, pi latamanin xtalakgatumikgolh xlikalanka Katiyatni, tiku xtlawamakgolh torre wankgolh: «¡Katantit! Katlawaw akgtum torre nema nachan asta akgapun, chu kalakgapaska kintukuwanikan, xlakata ni nakinkamalakgatumikanan xlikalanka kkatiyatni». Pero nialh tlawaka uma xlakata «anta xkalakgpalininit Jehová xtachuwinkan latamanin» chu tiku xtlawaputunkgo uma torre «kamalakgatumika xlikalanka katiyatni» (Gén. 11:1-4, 8, 9). Komo Satanás xlakkaxwilinit namatsukikan akgtum takanajla xlakata putum xkakninanikgolh, nitlan kitaxtulh tuku xlakkaxwilinit. Chuna la titaxtunit kilhtamaku, la kakninanikan Jehová nila masputukanit chu tlakg tatliwakglhma chuna la titaxtutilhama kilhtamaku.

21, 22. 1) ¿Tuku xlakata nixaxlikana takanajla nikxni la masputunit xaxlikana takanajla? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼatanu artículo?

21 Ni xaxlikana takanajla nikxni tlawaninit nasputa xaxlikana takanajla. ¿Tuku xlakata? Xlakata Xalanka Makgalhtawakgana kuentajtlawanit xlakata natawila xTachuwin, tlawanit pi latamanin nalakgapaskgo xtukuwani chu putum kilhtamaku kinkamasiyaniyan xaxlikana (Is. 30:20, 21). Akxni skujnaniyaw Dios la xla lakaskin, paxuwayaw. Wa xlakata skgalalh natawilayaw kkintakanajlakan chu nalipawanaw Jehová chu la kinkalipulalinan xʼespíritu santo.

22 Kʼartículo nema aku mima, naʼakxilhaw la lakatsukukgolh makgapitsi nixaxlikana takanajla chu la litasiya pi ni xaxlikana akxni tamalakxtumiyaw tuku wan Biblia. Nachuna naʼakxilhaw la Jehová, tiku masta xaxlikana, kinkalisikulunatlawayan tuku xaxlikana, uma lu xlakaskinka akxilhaw la tuku kinkamaxkikanitan.