1, 2. ¿Tuku xlakata ni nalimawakayaw Jehová xtaʼakglhuwitkan latamanin? Kawanti akgtum liʼakxilhtit.

KALAKPUWANTI pi wix lhuwa kata lata tamakgaxtokgnita chu lu lipaxuwaya. Akgtum kilhtamaku akxni taspita kminchik, tekgsa pi putum tuku tanuma makgpuspitkgokanit. Mimuebles kalaktukxmikgokanit, mimpulatos kalakgpakglhkgokanit, chu mipiso lakgpakglhkgokanit chu nialhla kaxtlawakan. Chiki nema lu paxkiya lu lixkajnit kawan. Wix ni xwanti: «¿Tuku xlakata chuna tlawalh kimpuskat?». Wata xkgalhskinkanti: «¿Tiku tlawalh uma?». ¿Tuku xlakata? Xlakata katsiya pi mimpuskat nila xtlawalh uma tuku lu nitlan.

² La uku, akxilhaw pi latamanin limatsamakgonit katiyatni niku lamakgolh tuku nitlan, tiku makgninankgo chu talakgxtumit nema ni xlitatlawat. Xlakata likgalhtawakgayaw Biblia, katsiyaw pi Jehová ni tlawa kaʼanalh taʼakglhuwit, xla tlawalh katiyatni xlakata xakastlan paraíso xwa (Gén. 2:8, 15). Jehová wa Dios xapaxkina (1 Juan 4:8). Kintakgalhtawakgakan xalak Biblia kinkamakgtayanitan nakatsiyaw pi tiku tlawa kaʼanalh tuku nitlan wa Satanás, «ntlanka puxku xala yunu nkatuxawat» (Juan 14:30; 2 Cor. 4:4).

3. ¿La natsukuyaw lakapastakaw tuku nitlan?

³ Pero, nila limawakayaw Satanás putum kintaʼakglhuwitkan. ¿Tuku xlakata? Xlakata makgapitsi taʼakglhuwit kakgalhiyaw xlakata tuku nitlan tlawayaw (kalikgalhtawakga Deuteronomio 32:4-6). Pero maski katsiyaw uma, kintalakgalhinkan tlan natlawa nialh tlan nalakapastaknanaw chu natlawayaw tuku nitlan nakinkakitaxtuniyan (Prov. 14:12). ¿Tuku wamputun uma? Max ni xlitayaw pi Satanás lin kuenta o akinin xlakata tuku nitlan titaxtuyaw chu wata xtsukuw limawakayaw Jehová, chu asta tlan xsitsiniw (Prov. 19:3).

4, 5. ¿La tlan xsitsiniw Jehová?

⁴ ¿Xlikana pi tlan xsitsiniw Jehová? Uma nitlan xwa (Is. 41:11). Komo chuna nitu xtlajaw. Chatum poeta  makgtum wa: «Mimakxpan ni lu laklhman xlakata natalakgaxiya Dios». Max nikxni natakgaxmata pi nitlan lichuwinanaw Dios, max xsitsiniw Dios kinakujkan xlakata Proverbios 19:3 wan pi «xlitonto chixku matlawi tuku nitlan kxtiji, wa xlakata xnaku sitsini Jehová». Chu uma max ni lu natasiya. Akxni sitsiniyaw Jehová max xtamakgatliniw congregación o ni liwana xmakgtayaw tuku lakkaxwilikanit xlakata nakakninanikan Jehová.

⁵ ¿Tuku max xtlawalh nasitsiniyaw Jehová? ¿Tuku natlawayaw xlakata ni nakinkaliʼakgskgawikanan uma? Lu xlakaskinka nakatsiyaw xtakgalhtin umakgolh takgalhskinin, xlakata anta makgtanu la talalinaw Jehová.

6, 7. ¿Tuku xlakata kxkilhtamaku Moisés israelitas nitlan tsukukgolh lichuwinankgo Jehová?

⁶ ¿Tuku tlan xtlawalh pi xnaku chatum kskujni Jehová xtsukulh nitlan lichuwinan Dios? Kaʼakxilhwi pulakkitsis uma chu liʼakxilhtit xalak Biblia nema masiya makgapitsi kaliʼakgskgawika uma liʼakgsiyat (1 Cor. 10:11, 12).

⁷ Nitlan tachuwin xla amakgapitsin tlan kinkatlawaniyan tuku nitlan (kalikgalhtawakga Deuteronomio 1:26-28). Xkachikin aku xkalakgmaxtukanit kʼEgipto niku skujni xlitaxtukgo. Jehová kamalakgachanilh pulakkaw tuku nitlan uma kachikin nema nitlan xlikatsi chu malakgsputulh faraón chu putum xsoldados anta xaSpinini pupunu (Éx. 12:29-32, 51; 14:29-31; Sal. 136:15). Israelitas xʼamakgolha tanukgo kTiyat nema xKawanikanit pi Nakamaxkikan, kʼuma lu xlakaskinka kilhtamaku, tsukukgolh nitlan lichuwinankgo Jehová. ¿Tuku tlawalh xlajwanalh xtakanajlakan? Xnakujkan nitlan makgkatsikgolh xlakata nitlan tamakatsin nema liminkgolh makgapitsi tiku xʼankgonit makgskgalakgo tiyat (Núm. 14:1-4). ¿Tuku kitaxtunilh? Putum lakchixkuwin tiku xlamakgolh uma kilhtamaku ni kamaxkika talakaskin natanukgo kʼuma «xatlan tiyat» (Deut. 1:34, 35). ¿Chu akinin? ¿Min kilhtamaku mastayaw talakaskin pi nitlan tachuwin xla amakgapitsin namaxlajwani kintakanajlakan chu nitlan lichuwinanaw Jehová xlakata la kinkalikatsiniyan?

8. Kxkilhtamaku Isaías, ¿tuku tlawalh pi judíos xwankgo pi xkuenta Jehová tuku nitlan xtitaxtumakgolh?

⁸ Taʼakglhuwit chu tuku tuwa titaxtuyaw kinkamaxlajwaniyan (kalikgalhtawakga Isaías 8:21, 22). Kxkilhtamaku Isaías, kachikin xla Judá lu nitlan tuku xtitaxtuma. Tiku ni xkaʼakxilhputunkgo xkastiliwilikgonit. Ni lhuwa xʼanan taway. Lhuwa lu xtsinksnimakgolh. Pero tuku tlakg nitlan, xkachikin Dios ni xkgalhikgo taway xlakata xtakanajlakan (Amós 8:11). Pero xlakan ni putsakgolh Jehová xlakata xkamakgtayalh wata “nitlan tuku limawakgolh” xmapakgsinakan chu xDioskan. Chuna, xlakan wankgolh pi xkuenta Jehová xtaʼakglhuwitkan. Komo xtitaxtuw tuku nitlan o xkgalhiw taʼakglhuwit, max nalakpuwanaw la xlakan chu tlan xwaw kkinakujkan: «¿Niku xlama Jehová akxni xakmaklakaskin xtamakgtay?».

9. ¿Tuku xlakata kxkilhtamaku Ezequiel israelitas nitlan tuku lakpuwankgolh?

⁹ Ni putum katsiyaw. Xlakata ni putum xkatsikgo, israelitas kxkilhtamaku Ezequiel xlakpuwankgo pi xtiji Jehová «ni lu tlan talakkaxwilinit» (Ezeq. 18:29). Uma litaxtulh pi xlakan, xputsananiputunkgo Jehová, chu xlakpuwankgo pi tlakg xaʼakgstitum xlimapakgsinkan nixawa xla Jehová chu xlakputsananikgolh maski ni liwana xkatsikgo putum tuku xlanit. Komo min kilhtamaku ni liwana akgatekgsaw pulaktum tuku wan Biblia o tuku xlakata titaxtuyaw tuku nitlan, max nalakpuwanaw kkinakujkan pi xtiji  Jehová ni xaʼakgstitum chu pi «ni lu tlan talakkaxwilinit» (Job 35:2).

10. ¿La max wi tiku nachuna natlawa tuku nitlan tlawalh Adán?

¹⁰ Max limawakayaw Dios kintalakgalhinkan chu tuku nitlan tlawayaw. Akxni kamalakatsukika latamanin, Adán limawakalh Dios xlakata xtalakgalhin (Gén. 3:12). Maski Adán xkatsi tuku nitlan xʼama kitaxtu akxni ni kgaxmatli xlimapakgsin Dios, limawakalh Jehová pi xmaxkinit nitlan puskat. Lata uma kilhtamaku, lhuwa stalanikgo uma tuku nitlan tlawalh Adán chu limawakakgo Dios tuku xlakan nitlan tlawakgo. Lu tlan nawan komo akstu nakinkakgalhskinkanan: «¿Xlakata nitlan klimakgkatsi tuku ktlawanit naklakpuwan pi nitlan la wi xlimapakgsin Jehová?».

11. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Jonás?

¹¹ Max lu xlakaskinka kinkamakgkatsikanan. Palakachuwina Jonás sitsilh akxni akxilhli talakgalhaman nema Jehová kamasiyanilh latamanin xalak Nínive (Jon. 4:1-3). ¿Tuku xlakata? Chuna la tasiya, xla lu xlilipuwan natamamaxani xlakata xwanit pi namasputukan uma kachikin chu ni xkgantaxtulh. Tlakg xlakaskinka akxilhli la xlichuwinanka nixawa xkalakgalhamalh ninivitas tiku nitlan xlimakgkatsikgo tuku xtlawamakgolh. ¿Xlakata ni tunkun limin lisputni, nasitsiniyaw Jehová chuna la Jonás chu kaj naʼakxilhaw tuku akinin lakaskinaw? Max lhuwa kata lichuwinamaw pi talakatsuwinita xkilhtamaku Jehová. ¿Nalakpuwanaw pi lu makgapalama Jehová akxni amakgapitsin kinkalilitsinkgoyan xlakata nina min uma kilhtamaku? (2 Ped. 3:3, 4, 9.)

12, 13. Komo kkinakujkan tsukuyaw lakpuwanaw pi nitlan tuku tlawama Jehová o tuku masta talakaskin kalalh, ¿tuku lu kuenta kilitlawatkan?

¹² Komo kkinakujkan tsukuyaw lakpuwanaw pi nitlan tuku tlawama Jehová o tuku xlakata chuna tlawa Jehová, ¿tuku lu kuenta kilitlawatkan? Kalakapastakwi pi nitlan chuna nalakpuwanaw. Wa uma atanu la matitaxtikan Proverbios 19:3: «Wi latamanin tiku ni liwana lakapastaknan chu akstu laktlawa xlatamat, chu alistalh limawaka Dios»  (La Palabra de Dios para Todos, [PDT]). Xlakata uma, kaʼakxilhwi pulakkitsis tuku nakinkamakgtayayan nikxni namastayaw talakaskin pi tuku nila tlawayaw natlawa nalakpuwanaw pi wa xkuenta Jehová.

¹³ Putum kilhtamaku kakuentajtlawaw la talalinaw Jehová. Ni nasitsiniyaw Dios komo tlan talalinaw (kalikgalhtawakga Proverbios 3:5, 6). Talakaskin pi nalipawanaw Jehová chu ni lu skgalala chu lanka nakinkamakgkatsikanan (Prov. 3:7; Ecl. 7:16). Komo chuna natlawayaw ni nasitsiniyaw Jehová.

14, 15. ¿Tuku natlawayaw xlakata tuku nitlan lichuwinankgo amakgapitsin ni nakinkatlawaniyan tuku nitlan?

¹⁴ Ni kamastaw talakaskin pi nitlan tachuwin nakinkamalakpuwaniyan tuku nitlan. Israelitas tiku xlamakgo xkilhtamaku Moisés lhuwa tuku xlakata tlan xkanajlakgolh pi Jehová xʼama kalin kTiyat nema xKawanikanit pi Nakamaxkikan (Sal. 78:43-53). Pero akxni kgaxmatkgolh tuku nitlan lichuwinankgolh 10 tiku xkamalakgachakanit naʼakxilhkgo tiyat, xlakan ni lakapastakkgolh “xmakan” (Sal. 78:42). Komo lakapastakaw putum tuku tlawanit Jehová kimpalakatakan, natatliwakglha la talalinaw. Komo chuna natlawayaw, nikxni nakgalhiyaw nitlan talakapastakni nema natlawa pi natamakgatliniyaw Jehová (Sal. 77:11, 12).

¹⁵ Nachuna akxni nitlan kalakpuwaniyaw amakgapitsi kstalaninanin Cristo, natlawa pi nitlan natalalinaw Jehová (1 Juan 4:20). Akxni israelitas tsukukgolh wankgo tuku xlakata xlaksakkanit Aarón chu xlakgayawakanit tuku xlakgaya, Jehová akxilhli pi wa nitlan xlichuwinamaka (Núm. 17:10). Nachuna akxni tsukuyaw nitlan lakpuwanaw chu nitlan lichuwinanaw xlakata tiku Jehová maklakaskin xkachikin unu kKatiyatni, tiku nitlan lakpuwanimaw wa Dios (Heb. 13:7, 17).

16, 17. ¿Tuku kililakapastakatkan akxni kgalhiyaw taʼakglhuwit?

¹⁶ Kalakapastakwi pi Jehová ni wa tiku tlawa kakgalhiw taʼakglhuwit. Maski israelitas kxkilhtamaku Isaías tamakgatlinikgolh, Jehová chuntiya xkamakgtayaputun (Is. 1:16-19). Maski katuwa taʼakglhuwit natitaxtuyaw tlan nalimakgkatsiyaw xlakata katsiyaw pi Jehová na kinkamakgtayaputunan (1 Ped. 5:7). Xla kinkawaniyan pi nakinkamaxkiyan litliwakga nema maklakaskinaw xlakata tlan natayaniyaw (1 Cor. 10:13).

¹⁷ Komo xtachuna Job tiku ni makgxtakgli Dios titaxtuyaw tuku nitlan kililakapastakatkan pi Jehová ni lin kuenta. Jehová ni akxilhputun tiku ni xaʼakgstitum, xla kapaxki tiku tlawakgo tuku xaʼakgstitum (Sal. 33:5). Xtachuna la xʼamigo Job, Elihú nawanaw: «¡Makgat katawilanilh xaxlikana Dios xlakata natlaway tuku nitlan, chu makgat katawilanilh tiku kgalhi Xliputum Litliwakga xlakata natlaway tuku ni xalakatitum!» (Job 34:10). Kalakapastakwi pi xla ni tlawa kakgalhiw taʼakglhuwit, Jehová kinkamaxkiyan «ntlan tatakin, chu ntu aktanks» (Sant. 1:13, 17).

18, 19. ¿Tuku xlakata putum kilhtamaku nalipawanaw Jehová? Kawili akgtum liʼakxilhtit.

¹⁸ Putum kilhtamaku kalipawaw Jehová. Dios ni kgalhi talakgalhin, chu xtapuwan tlakg talhman ni xawa kilakan (Is. 55:8, 9). Wa xlakata komo ni lanka nakinkamakgkatsikanan nakinkamakgtayayan nawanaw pi ni putum katsiyaw (Rom. 9:20). Akinin ni putum kilhtamaku katsiyaw tuku xlakata chuna titaxtumaw. Pero max wix akxilhnita pi xlikana tuku wan uma Proverbios: «Xapulana tiku wan tuku lalh tasiya pi xlikana tuku wan, asta akxni chin atanu chu wan pi ni xlikana» (Prov. 18:17, PDT).

¹⁹ Komo chatum amigo tiku lipawanaw tlawa tuku nila akgatekgsaw o nema nikxni chuna tlawanit, ¿tunkun wanaw pi tlawanit  tuku nitlan? O ¿maxkiyaw talakaskin nalimasiya pi xlikana tuku wan, liwaka komo akglhuwata kata lakgapasa? Komo chuna kalikatsiniyaw kiʼamigokan tiku lakgalhina, ¿ni tlakg nalipawanaw kinTlatkan xala kʼakgapun, tiku xtiji chu xtalakpuwan tlakg talhman ni xawa kilakan?

20, 21. ¿Tuku xlakata nalimawakayaw tuku nitlan tiku lakgchan?

²⁰ Kalimawakaw tiku lakgchan. Max akinin linaw kuenta xlakata makgapitsi taʼakglhuwit. Komo chuna, talakaskin pi nalitayayaw (Gál. 6:7). ¿Tuku xlakata nitlan nalimawakayaw Jehová kintaʼakglhuwitkan? Kaʼakxilhwi akgtum liʼakxilhtit. Akgtum putlaw tlan lakapala tlawan. Kalakpuwanti pi tiku matlawanima malakatsali la xlilakapala xliʼanat akxni titaxtuma niku takgotinit tiji, chu chocarlinan. ¿Nalimawakakan tiku tlawalh putlaw xlakata chocarlinalh? ¡Ni chuna! Nachuna, Jehová kinkamaxkiyan talakaskin pi kiakstukan nalaksakaw tuku tlawaputunaw. Pero na kinkamaxkiyan tastakyaw xlakata nalaksakaw tuku tlan. Xlakata uma, ni xlilat nalimawakayaw kiMalakatsukinakan tuku nitlan tlawayaw.

²¹ Xlikana, ni putum taʼakglhuwit nema titaxtuyaw kaj xlakata kiakstukan nitlan tuku tlawaw o xlakata kintalakgalhinkan. Makgapitsi tuku titaxtuyaw wa xlakata «kilhtamaku chu tuku xalan lay» (Ecl. 9:11). Pero putum kilhtamaku kalakapastakwi pi Satanás tiku nawanikan Akgskgawini wa tlawa tuku nitlan (1 Juan 5:19; Apoc. 12:9). ¡Satanás wa kintalatlawanakan ni wa Jehová! (1 Ped. 5:8.)

22, 23. ¿Tuku kililakapastakatkan komo lilipuwanaw xlakata taʼakglhuwit?

²² Akxni natitaxtuya tuku tuwa, kalakapastakti xliʼakxilhtit Josué chu Caleb. Uma chatiy lakchixkuwin liminkgolh xatlan tamakatsin ni xtachuna la kgalhakaw (Núm. 14:6-9). Xlakan limasiyakgolh pi tliwakga xwi xtakanajlakan. Maski chuna, xlakan na latamakgolh tipuxum kata kdesierto xtachuna la amakgapitsi israelitas. ¿Lilipuwankgolh o lilakgaputsakgolh chu lakpuwankgolh pi uma ni xlilat xwanit? Ni chuna, xlakan lipawankgolh Jehová. Chu wa xlakata xla kasikulunatlawalh, maski nikgolh amakgapitsi lakchixkuwin, uma chatiy lakchixkuwin tanukgolh Tiyat nema xKawanikanit pi Nakamaxkikan (Núm. 14:30). Akinin na namakglhtinanaw xtasikulunalin Jehová komo “ni tlakgwanaw” chu tlawayaw la xlakan (Gál. 6:9; Heb. 6:10).

²³ Komo lilipuwampat xlakata taʼakglhuwit, o xlakata tuku nitlan tlawanita o tlawakgo amakgapitsin, ¿tuku natlawaya? Kalakapastakti xatlan xtayat Jehová chu takgalhkgalhin nema xla maxkiyan. Kakgalhskinkanti: «¿Tuku xaktlawalh komo ni xkimakgtayalh Jehová?». Putum kilhtamaku katalakatsuwini, chu nikxni kasitsini.