1. 1) ¿Tuku temas makglhuwa lichuwinanaw ktamakxtumit? 2) ¿La kinkamakgtayayan nakalakapastakaw uma temas?

AKXNI kgalhtawakgapat revista Makatsinina nema natalikgalhtawakga ktamakxtumit, ¿minit kilhtamaku lakpuwanita: «¡Uma akxilhnitawa!»? Komo wix makgasa tatamakxtumiya xtatayananin Jehová, max akxilhnita pi makgapitsi temas makglhuwa kalichuwinankan. Akgtum liʼakxilhtit, makglhuwa lichuwinanaw xlakata xTamapakgsin Dios, talakgmaxtut, nalichuwinankan Dios o tayat la tapaxkit chu takanajla. Akxni makglhuwa kgalhtawakgayaw uma, kinkamakgtayayan xlakata tliwakga natawila kintakanajlakan chu «ni [...] kaj xman nakgaxmataw xtachuwin Dios, wampi tlakg xlakaskinka nalitsakgsayaw kkilatamatkan» (Sant. 1:22, Hua Xasasti Talaccaxlan, TXS, 1999).

2. 1) ¿Tuku kilhchani tachuwin xtastakyaw kBiblia? 2) ¿Tuku xlakata xtastakyaw Dios ni xtachuna xla latamanin?

² Tachuwin hebreo «xtastakyaw» maklhuwa kilhchani limapakgsin, tastakyaw chu tuku Dios kawani xkachikin. Xlimapakgsin latamanin makglhuwa talakaskin nalakgpalikan, pero xlimapakgsin Jehová chu tuku kinkawaniyan putum kilhtamaku xlikana, uma wamputun pi tlan kalipawanaw. Maski makgapitsi mastakan xlakata wi tuku lanit o akgtum taʼakglhuwit, umakgolh putum kilhtamaku tlan makgtayanankgo. Salmista wa: «Milimapakgsin kanikxniwa laktankswa, kintamakwani akxni kkakgaxmata» (Sal. 119:144).

3, 4. 1) ¿Tuku makatsininankgo xtastakyaw Jehová? 2) ¿La xʼama litamakgtayakgo israelitas komo xkgaxmatkgolh umakgolh tastakyaw?

³ Min kilhtamaku xtastakyaw Jehová kinkawaniyan pi wi tuku nala komo ni kgaxmatnanaw. Xlakata israelitas, xpalakachuwinanin Dios makglhuwa xkawanikgo tuku tlan xkaʼakgspulalh. Akgtum liʼakxilhtit, akxni ni lhuwa kilhtamaku xtsankga xlakata xtanukgolh Tiyat  nema xKawanikanit pi Nakamaxkikan, Moisés kawanilh: «Kuenta katlawatit xlakata max minakujkan natamakgatliputun, chu xlikana natamakgatli chu nakakninani atanu dioses chu nakatakilhputani, chu Jehová nakasitsiniyan» (Deut. 11:16, 17). Anta kBiblia akxilhaw lhuwa tastakyaw nema kamaxkilh xkachikin chu kinkamakgtayakgoyan.

⁴ Makglhuwa, Jehová kawanilh israelitas pi xpekuanikgolh, nakgaxmatnikgo xtachuwin chu santo natlawakgo xtukuwani (Deut. 4:29-31; 5:28, 29). Chu komo kuenta xtlawakgolh, xla xʼama kasikulunatlawa (Lev. 26:3-6; Deut. 28:1-4).

5. ¿Tuku xlakata Jehová makgtayalh mapakgsina Ezequías?

⁵ Maski israelitas makglhuwa titaxtukgolh tuku nitlan, Dios putum kilhtamaku makgantaxtilh tuku wa. Akgtum liʼakxilhtit, akxni mapakgsina asirio Senaquerib akgchipalh Judá chu wa pi xʼama makgni mapakgsina Ezequías, Jehová kamakgtayalh chu malakgachalh xʼángel. Akgtum katsisni, uma ángel malakgsputulh “lakchixkuwin tiku ni xpekuankgo, chu lakgtliwakgan” xsoldados Senaquerib, wa xlakata tamamaxanilh chu taspitli kxchik (2 Rey. 19:35; 2 Crón. 32:21). ¿Tuku xlakata Dios makgtayalh mapakgsina Ezequías? Xlakata Ezequías «chuntiya lu lipawa Jehová. Nikxni makgxtakgli, wata chuntiya xmakgantaxti limapakgsin» (2 Rey. 18:1, 5, 6).

6. ¿La mapakgsina Josías limasiyalh pi xlipawan Jehová?

⁶ Atanu mapakgsina tiku kgaxmatli xtastakyaw Jehová wa Josías. Akxni xkgalhi akgtsayan kata «tlawa[lh] tuku tlan kxlakatin Jehová [...]; chu ni alh kpakgastakat nipara kpakgxwiki» (2 Crón. 34:1, 2). Josías limasiyalh pi xlipawan Jehová akxni kamalakgsputulh ídolos chu wilipa xaxlikana takaknin. Chu xlakata uma, Jehová sikulunatlawalh, chu kachikin na makglhtinalh lhuwa tasikulunalin (kalikgalhtawakga 2 Crónicas 34:31-33).

7. Akxni israelitas ni kuenta xtlawakgo xtastakyaw Jehová, ¿tuku xkaʼakgspula?

⁷ Lu nitlan, pero xkachikin Jehová ni putum kilhtamaku lipawalh xtastakyaw. Chuna la titaxtukgolh lhuwa siglo, makglhuwa makgxtakgkgolh xatlan tiji. Akxni xtakanajla xlajwanan, makglhuwa lalh tuku apóstol Pablo wa, «nkaniwa xaʼun ntu ntamasiyun» xkalin (Efes. 4:13, 14). Chu chuna la xkawaninit Jehová, xkaʼakgspula tuku nitlan xlakata ni xkgaxmatkgo (Lev. 26:23-25; Jer. 5:23-25).

8. ¿Tuku xtachuna israelitas titaxtumaw la uku?

 ⁸ ¿Tuku xtachuna israelitas titaxtuyaw la uku? Xtachuna la xlakan, na makglhtinanaw tastakyaw (2 Ped. 1:12). Akxni likgalhtawakgayaw Biblia, Jehová kinkamalakapastakayan xtastakyaw. Chu tlan nalaksakaw komo nakgalhakgaxmataw Jehová o natlawayaw tuku lakpuwanaw pi tlan (Prov. 14:12). Naʼakxilhaw tuku xlakata tlan lipawanaw xlimapakgsin Jehová chu la kinkamakgtayayan.

9. Akxni israelitas latapulikgolh kdesierto, ¿tuku tlawalh Dios nema limasiya pi xkamakgtaya?

⁹ Akxni israelitas tsukukgolh latapulikgo tipuxum kata «lanka desierto nema lu xmakgapekuanan», Jehová ni lhuwa tuku kawanilh xlakata la xʼama kapulalin, kamakgtaya chu kakuentajtlawa. Pero makglhuwa kamasiyanilh pi tlan xlipawankgo Jehová chu tuku xlimaklakaskin. Xlimaklakaskin akgtum puklhni kakuwani chu puklhni xla lhkuyat katsisni, xlakata xkamalakapastaknilh pi xkgamakgtayama xlakata tlan xtitaxtukgolh akgtum tiyat niku nitu xʼanan (Deut. 1:19; Éx. 40:36-38). Na xkamaxki tuku xmaklakaskinkgo. «Nitu katsankganilh. Xlhakgatkan ni taxtitli, chu xtantun ni kulh.» (Neh. 9:19-21.)

10. ¿La kapulalin Jehová xkachikin la uku?

¹⁰ Xlakskujnin Dios xala uku lakatsu akxilhmaw xasasti xkakilhtamaku Dios. ¿Lipawanaw pi Jehová kinkamaxkiman tuku maklakaskinaw xlakata nalakgtaxtuyaw «ntlanka takatsanajwat»? (Mat. 24:21, 22; Sal. 119:40, 41.) Xlikana, pi ni limaklakaskin akgtum puklhni o puklhni xla lhkuyat xlakata nakinkapulalinan kxasasti kakilhtamaku, pero xkachikin kinkamakgtayayan skgalalh natawilayaw. Akgtum liʼakxilhtit, uma kinkawaniyan pi lu talakaskin nalikgalhtawakgayaw Biblia xlakata tliwakga natawila kintakanajlakan, akxni kakninaniyaw Dios kfamilia, naʼanaw putum tamakxtumit chu nalichuwinanaw. ¿Kgalhakgaxmataw uma tastakyaw? ¿Lakgpalinitaw tuku talakaskin xlakata namakgantaxtiyaw? Uma nakinkamakgtayayan nakgalhiyaw akgtum tliwakga takanajla nema tamaklakaskin xlakata tlan nalatamayaw kxasasti kakilhtamaku.

11. ¿La limasiya Dios pi kinkakuentajtlawayan?

¹¹ Chuna la xtastakyaw kinkamakgtayayan kintakanajlakan, wata kinkamakgtayayan kkilatamatkan chali chali. Akgtum liʼakxilhtit, kinkamakgtayayan ni nakgalhiyaw taʼakglhuwit nema kitaxtu xlakata lhuwa tuku kgalhiputunkan chu uma ni lu nalilakgaputsayaw tumin. Nachuna, xtastakyaw Dios kinkamakgtayakgoyan tlan nalaksakaw la nalhakgananaw chu la natakaxtayayaw, tuku nalilakgastananaw chu la xlilhuwa nakgalhtawakgayaw. Nachuna paxtikatsiniyaw tastakyaw xlakata la tlan natawila kinchikkan, kimputlawkan chu Pukgalhtawakga xla xTatayananin Jehová xlakata nitu nalaniyaw chu tuku natlawayaw akxni wi tuku kaj xalan la. Umakgolh tastakyaw masiya pi Jehová lakaskin pi tlan natawilayaw.

12. 1) ¿Tuku makglhuwa kalitachuwinalh Jesús kstalaninanin? 2) ¿Tuku lu xlakapastaka Pedro xlakata Jesús? 3) ¿Tuku kinkamatlawiyan xatlan xliʼakxilhtit Jesús?

¹² Kxapulana siglo, xkachikin Dios makglhuwa makgamakglhtinalh lhuwa tastakyaw. Jesús maklhuwa kalitachuwinalh kstalaninanin pi lu xlakaskinka ni lanka xkamakgkatsika. Pero, ni kajwatiya kawanilh pi ni lanka xkamakgkatsika, xla kawilinilh xaliʼakxilhtit. Akxni xʼamaja niy, Jesús katatamakxtumilh xʼapóstoles xlakata xtlawakgolh Pascua. Akxni xʼapóstoles xwayamakgo, takilh chu tsukulh katantunchakge, uma taskujut xtlawakgo skujnin  (Juan 13:1-17). Uma tuku tlawalh putum kilhtamaku lakapastakkgolh. Puxamakaw kata alistalh, apóstol Pedro, tiku xtawilanit kʼuma kilhtamaku, kawanilh xnatalan pi ni tlankajwa xwankgolh (1 Ped. 5:5). Xliʼakxilhtit Jesús kinkamakgtayayan xlakata ni lanka nakalikatsiniyaw amakgapitsin (Filip. 2:5-8).

13. ¿Tuku tayat limasiyalh Jesús pi xlakaskinka xkgalhiw?

¹³ Jesús na makglhuwa kalitachuwinalh kstalaninanin pi lu xlakaskinka nakgalhikan akgtum tliwakga takanajla. Xlakata nila xmaxtukgonit akgtum nitlan espíritu chatum kgawasa xlakan kgalhskinkgolh Jesús: «¿Tu xpalakata kin ni lay ktlakgaxtuw yama kspiritu akgskgawini?». Jesús kgalhtinalh: «Wixin ni kgalhiyatit litliwakga kmintakanajlakan lakimpi liwana nalipawanatit Dios. Kit xlikana tu kkawaniyan pi lapi xtsukutit kgalhiyatit mintakanajlakan kana kaj xtachuna aktsu xatalhtsi mostaza, [...] ni pala pulaktum xtawi wantu wixin ni lay xtlawatit» (Mat. 17:14-20, TXS, 1999). Kilhtamaku nema Jesús lichuwinalh Dios, kamasiyanilh kstalaninanin pi takanajla lu xlakaskinka xwanit (kalikgalhtawakga Mateo 21:18-22). ¿Liwana limaklakaskimaw lanka tamakxtumit, chu tamakxtumit kcongregación, nema lakkaxwilikan xlakata kintakanajlakan natatliwakglha? Uma ni kajwatiya kilhtamaku niku tlan paxuwayaw, umakgolh tamakxtumit kinkamaxkikgoyan talakaskin nalimasiyayaw pi lipawanaw xtastakyaw Jehová.

14. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nalimasiyayaw tapaxkit la xla Cristo uku?

¹⁴ Tatsokgni xagriego makglhuwa kinkamalakapastakayan pi talakaskin nalamasiyaniyaw tapaxkit chatunu chatunu. Jesús wa pi xliʼakgtiy xalanka limapakgsin wa: «Napaxkiya wa nti lakatsunin litawilakgo, lantlata wix» (Mat. 22:39). Santiago xtutala Jesús wa pi uma xwanit xaxlikana «limapakgsin» (Sant. 2:8). Apóstol Juan tsokgli: «Natalanin, ni mpala xasasti limapakgsin ntu kkatsokgniyan, wampi watiya ntu xamakgan limapakgsin, wa ntu xkgalhiyatitta asta xalipulanaj [...] kkatsokgniyan amakgtum xtachuna mpala xasasti» (1 Juan 2:7, 8). ¿Tuku xlichuwinama Juan akxni wa «xamakgan limapakgsin»? Xlichuwinama pi napaxkiyaw amakgapitsin. «Xamakgan» xwanit xlakata Jesús makgasata xlichuwinanit «asta xalipulanaj». Pero «xasasti» xwanit xlakata xtalakaskin chuntiya xlamasiyanikgolh tapaxkit akxni xtitaxtukgolh tuku nikxni xtitaxtukgonit. La kstalaninanin Cristo, ¿lu xlakaskinka akxilhaw nakinkamalakapastakkanan pi nakapaxkiyaw amakgapitsi chu ni nalikatsiyaw la kakilhtamaku?

15. ¿Tuku tlakg xlakaskinka taskujut tlawalh Jesús kKatiyatni?

 ¹⁵ Jesús limasiyalh pi xkapaxki latamanin. Chu limasiya xlakata kamakuchilh tiku xtatatlakgo chu kamalakastakwanilh tiku xnikgonit. Pero Jesús ni xminit kamakuchi xtajatat latamanin. La xlichuwinan Dios chu xmakgalhtawakgenan tlakg makgtayalh xlatamat latamanin. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Xlakata tiku Jesús kamakuchilh chu kamalakastakwanilh chuntiya kgolonkgolh chu nikgolh, pero tiku makglhtinankgolh xaxlikana nema xla masiyalh nakgalhikgo latamat nema ni katisputli (Juan 11:25, 26).

16. ¿La tlakg talichuwinama Dios la uku chu tlakg lhuwa tiku limakgalhtawakgemaka Biblia?

¹⁶ Tuku makilhtsukilh Jesús kxapulana siglo xlakata nalichuwinankan Dios tlakg tatlawama la uku. Cristo kalimapakgsilh kstalaninanin: «Kapitit, na kamasiyunikgotit xlipaks akgmakgat chixkuwin» (Mat. 28:19). Chuna tlawakgolh xlakan chu nachuna tlawamaw. Liwaka akgtujun millones xtatayananin Jehová lichuwinamakgo xTamapakgsin Dios kliwaka 230 países, chu lhuwa millones tiku limakgalhtawakgemakgo Biblia. Uma tuku tatlawama masiyaniyan pi lamaw kxaʼawatiya kilhtamaku.

17. ¿Tukuya tastakyaw mastakgolh Pablo chu Pedro?

¹⁷ Liwana tasiya pi tastakyaw kamakgtayakgolh kstalaninanin Cristo tliwakga natawila xtakanajlakan. Pablo, tiku xtamaknukanit pulachin kRoma, malakapastaknilh Timoteo: «Tliwakglh kakgalhitawila xtachuna xaliʼukxilhtit xla yuma aktanks xatlan tamasiyun wa ntu nkinkgaxpatni» (2 Tim. 1:13). ¡Max lu makgtayalh Timoteo tuku wanilh apóstol! Akxni xkawaninita kstalaninanin Cristo pi xtayanikgolh, xlalakgalhamankgolh chu ni xtlawakgolh tuku nitlan, apóstol Pedro wa: «Xaliʼankgalhin nakkalistakyawayan yuma, maski katsiyatitta, chu litakgatankgsnitantitta ntalulokgtat» (2 Ped. 1:5-8, 12).

18. ¿La xʼakxilhkgo tastakyaw kstalaninanin Cristo kxapulana siglo?

¹⁸ Chuna, cartas nema Pablo chu Pedro tsokgkgolh xwankgo «tachuwin wa ntu aliwankgonit xalipulanaj xasantujlanin xpalakachuwinanin Dios» (2 Ped. 3:2). ¿Sitsikgolh natalan kxapulana siglo xlakata makglhtinankgolh umakgolh tastakyaw? Ni, xlakata xkatsikgo pi Dios chuna xkamasiyani pi xkapaxki, chu uma kamakgtayalh «wampi wa nkalistaktit xlipaxkatsinit, chu xlilakgapaskan nkimPuchinakan nkimakgaputaxtinakan Jesucristo» (2 Ped. 3:18).

19, 20. ¿Tuku xlakata tlan lipawanaw xtastakyaw Jehová, chu la kinkamakgtayayan?

¹⁹ La uku pulaklhuwa tuku tlawa pi tlan nalipawanaw xtastakyaw Jehová, nema limin xTachuwin, Biblia (kalikgalhtawakga Josué 23:14). Kxpáginas tekgsaw la Dios kalikatsininit xalakgalhinanin latamanin akglhuwa mil kata. Uma tatsokgtawilanit xlakata nakinkamakgtayayan (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11). Tuku lichuwinankanit nema kgantaxtukgonita tlan tamalakxtumiyaw tastakyaw nema wankanit xlakata nitu nakinkaʼakgspulayan, kinkamalakapastakayan pi Jehová putum kilhtamaku makgantaxti tuku wan. Akgtum liʼakxilhtit, lhuwa millón talakatsuwikgonit xlakata nakakninanikgo Jehová, chuna la xlichuwinankanit pi nala «kxaʼawatiya kilhtamaku» (Is. 2:2, 3). Nachuna Biblia lichuwinanita pi tuku nitlan lama kkakilhtamaku tlakg natalhuwi chu chuna lama. Chu, la tlakg talichuwinama Dios na makgantaxti tuku wa Jesús (Mat. 24:14).

²⁰ Nachuna kiMalakatsukinakan lhuwa tuku tlawanit nema masiya pi tlan lipawanaw. ¿Lipawanaw xtastakyaw? Chatum tala wanikan Rosellen wan: «Akxni tlakg tsukulh klipawan Jehová, tlakg kakxilhli la xkimakgtaya chu xkimatliwakglha». Akinin na kalitamakgtayaw xtastakyaw Jehová.