1, 2. 1) ¿Tukuya xliʼakgtiy limapakgsin wa Jesús pi lu xlakaskinka? 2) ¿Tukuya takgalhskinin namaxkiyaw xtakgalhtin?

AKXNI chatum fariseo kgalhskilh Jesús tukuya limapakgsin tlakg xlakaskinka xwanit, kgalhtilh: «Xlipaks minaku nalipaxkiya [Jehová] Dios mimPuchina, chu xlipaks [milatamat], chu xlipaks mintalakapastakna». Uma akxilhwi kʼartículo nema titaxtulh. Pero Jesús na lichuwinalh xliʼakgtiy limapakgsin nema na lu xlakaskinka xwanit, wa: «Napaxkiya wa nti lakatsu[...] tawilakgo, lantlata wix» (Mat. 22:34-39).

² Jesús wa pi napaxkiyaw kintalatamankan. Pero ¿tiku kintalatamankan? ¿La namakgantaxtiyaw tuku wa Jesús? Kʼuma artículo wa naʼakxilhaw.

3, 4. 1) ¿Tukuya liʼakxilhtit likgalhtinalh Jesús xlakata limasiyalh tiku litaxtu talakatsu? 2) ¿Tuku tlawalh samaritano xlakata makgtayalh tiku xtlawanikanit tuku lu nitlan? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo.)

³ Chatum chixku kgalhskilh Jesús: «¿Tiwa yama nti lakatsu klitawi?». Jesús likgalhtilh akgtum liʼakxilhtit chu masiyanilh tuku kilhchanima paxkikan talataman (kalikgalhtawakga Lucas 10:29-37). Wanilh pi chatum judío xmakgkgalhanankanit, xkgaxikanit asta la xanin xmakgxtakgkanit ktiji. Alistalh titaxtulh chatum sacerdote,  alistalh chatum levita. ¿Makgtayakgolh? Xlimakgtayatkan xwanit pero ni makgtayakgolh. Akxni akxilhkgolh ni tlawanikgolh kuenta. Alistalh titaxtulh chatum samaritano chu tsukulh makgtaya. Uma lu kaks malakawaninan xlakata ni xlatalalinkgo judíos chu samaritanos (Juan 4:9).

⁴ Xlakata tlan xmakuchilh samaritano mawakanilh aceite chu vino. Alistalh lilh niku xmakglhtatalh chu xokgolh akgtiy denario, xlakata xkuentajtlawaka, chuna xtaskgawkan xwanit akgtiy kilhtamaku xtaskujut chatum skujni ama kilhtamaku (Mat. 20:2). Kʼuma liʼakxilhtit lakapala tasiya pi wa samaritano limasiyalh pi xlikana xpaxki tiku lakatsu xtawi. Uma kinkamasiyaniyan pi nakapaxkiyaw chu nakalakgalhamanaw putum latamanin maski xala alakatanu o tanu xtachuwinkan.

5. ¿La limasiyakgolh xlakskujnin Dios pi paxkikgo xtalakatsu?

⁵ Umakgolh «awatiya kilhtamaku» lu ni anan latamanin tiku litaxtukgo la talakatsu, wata ni lakgalhamanankgo lixkajnit likatsikgo (2 Tim. 3:1-3, Hua Xasasti Talaccaxlan, TXS, 1999). Uma limasiya akxni huracán Sandy milh kkachikin Nueva York, akxni ksputmaja octubre kata 2012. Makgapitsi latamanin maxtukgolh tuku xʼakgataxtunit kxchikkan tiku xpatinamakgolha, ni xkgalhikgo luz, nipara calefacción chu atanu tuku na xlakaskinka. Pero, na antiya, xtatayananin Jehová lakkaxwilikgolh la xlamakgtayakgolh chu na xmakgtayakgolh amakgapitsi latamanin. Kstalaninanin Cristo chuna tlawayaw xlakata kapaxkiyaw talakatsu. Pero ¿la na tlan nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw?

6. ¿Tuku xlakata limasiyaniyaw tapaxkit tiku lakatsu kinkatawilakgon akxni litachuwinanaw xalakwan xalaksasti?

⁶ Kakamakgtayaw kxtakanajlakan tiku lakatsu kinkatawilakgon. Akxni katachuwinanaw “nakalimakgpuwantiyaw ntatsokgnun” (Rom. 15:4). Xlikana pi akxni katalichuwinanaw Dios limasiyayaw pi kapaxkiyaw (Mat. 24:14). Lu akgtum lanka talakgalhaman kgalhiyaw xlakata kaliniyaw xtamakatsin xla «Dios nti mastay ntakgalhkgalhitin» (Rom. 15:13).

7. 1) ¿Tuku wamputun Regla de Oro? 2) ¿Tuku tlan nakitaxtu komo namakgantaxtiyaw Regla de Oro?

⁷ Kamakgantaxtiw Regla de Oro. Jesús kinkamasiyanin tuku wamputun uma akxni wa tuku wi kxTaʼakgchuwin nema mastalh kSipi: «Chuna mpi xlipaks nkatuwa wantu xlakaskintit nakatlawanikgoyan nchixkuwin, nachuna wixin natlawanikgoyatit. Sampi anta wi xkilhtsukut lantla xlipaks limapakgsin chu xtatsokgnunkan xpalakachuwinanin Dios» (Mat. 7:12). Akxni chuna kalikatsiniyaw amakgapitsin la wa Jesús, makgantaxtimaw «limapakgsin» (libros xla Génesis asta Deuteronomio) chu xla “palakachuwinanin” (libros nema tsokgkgolh palakachuwinanin xalak Tatsokgni xaHebreo). Umakgolh libros kinkamasiyaniyan pi Dios kasikulunatlawa tiku kapaxkikgo amakgapitsin. Akgtum liʼakxilhtit, Jehová limaklakaskilh palakachuwina Isaías akxni wa: «Kakgalhitit tuku akgstitum chu katlawatit tuku akgstitum. [...] Paxuwa ama chixku tiku chuna tlawa» (Is. 56:1, 2). Liwana litasiya pi komo paxkiyaw tiku lakatsu kintalatamankan chu akgstitum kalikatsiniyaw, Jehová nakinkasikulunatlawayan.

8. 1) ¿Tuku xlakata kilipaxkitkan tiku kintalamakgasitsinkan? 2) ¿Tuku max nakitaxtu komo nalimasiyayayaw pi paxkiyaw tiku kintalamakgasitsinkan?

⁸ Nakapaxkiya tiku ni akxilhputunkgoyan. Jesús masiyalh: «Kgaxpatnitantit ntiwankaj: “Napaxkiya wanti lakatsu litawila chinchu wa mintalatlawana, naxkajniya”. Wampi wa nchu nkit kkawaniyan: Kapaxkitit mintalatlawanakan, kamatsankgananikgotit [o katapatikgotit] wanti nkamaxkawalikgoyan, wantu ntlan nkatlawanikgotit wanti nkaxkajnikgoyan, chu na kapalakatlawakgotit oración wa nti xalikgaman katlawakgoyan, chu nkasokgalikgoyan. Lakimpi xkaman nawanatit minTlatkan nti wi nkakgapun» (Mat. 5:43-45). Apóstol Pablo mastalh akgtum tastakyaw na xtachuna akxni tsokgli: «Lapi wa mintalatlawana, xtsinksli, kamawi; lapi xkgalhputilh, kamakgotni» (Rom. 12:20; Prov. 25:21).  Chuna wan xLimapakgsin Moisés, komo chatum israelita xakxilhi pi xʼanimal xtalamakgasitsin tatapuktanit xtakuka, xlimakgtayat xwanit (Éx. 23:5). Akxni chuna xlamakgtayakgolh uma xtlawalh pi tlan xlatalalimpalakgolh tiku ni tlan xlatalalin. Nachuna la uku. Akxni kalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw tiku kintalamakgasitsinkan, asta wantiku lu lixkajnit likatsi kinkaputsastalaniyan tlan natlawayaw pi katalakgpalilh xtapuwankan. Chu asta ni katsiyaw max asta makgapitsi na xlakskujnin Jehová nawankgo.

9. ¿Tuku wa Jesús xlakata naputsayaw tlan natalalinaw kintalakan?

⁹ «Kaputsatit lantla lipaxuw, [...] natalatapakgoyatit xlipaks amakgapitsin.» (Heb. 12:14, TXS, 1999.) Xlikana, uma na kilhchanima kinatalankan, xlakata Jesús wa: «Mpala pi xlita milikaxtlawan [kpumakamastan], na anta xlakapastakti mintala mpi talamakgasitsiya, anta nkamakgaxtakgti milikaxtlawan kxlakatin [pumakamastan], kapit, na pulanaj kamakgapaxuwa mintala lantla sitsinit, akxniku natana, nalikaxtlawanana milikaxtlawan» (Mat. 5:23, 24). Jehová nakinkasikulunatlawayan komo tunkun nalakkaxtlawayaw akxni takgalhiyaw taʼakglhuwit kintalakan chu limasiyayaw pi paxkiyaw.

10. ¿Tuku xlakata ni nakaputsaniyaw tuku nitlan tlawakgo kinatalankan?

¹⁰ Ni lixkajnit kakalichuwinaw amakgapitsin. «Ni tilaputsananiyatit, lakimpi na chuna wixin, ni nakaputsananikanatit. Sampi wa ntaputsan ntu liputsananatit, na wa nakaliputsananikanatit; chu wa lilhkan ntu lilhkananatit, na wa nakalilhkakanatit. Chu ¿tuwan ukxilhniya mintala mpalhma ntu lakpitanuma, na wata ni kuintaj tlawaya wix naukxilha milakgastapu ntu lakpitanuman lhtakala? Su ¿lantla ntlan nawaniya mintala: “Kakgalhkgalhi, ukmaxtuniyan mpalhma kmilakgastapu, cha nchu wix, lakpitanuman lhtakala?”. Akgsanina, xapulh kamaxtu lhtakala ntu lakpitanuman, lakimpi chuna ntlan nalakawanana, chuna chi nchu ntlan namaxtuniya mpalhma mintala ntu lakpitanuma.» (Mat. 7:1-5.) Nitlan nakalichuwinanaw kinatalankan akxni tlawakgo tuku nitlan xlakata akinin min kilhtamaku tlawayaw tuku tlakg nitlan. ¡Uma lu tlan tuku kinkamasiyaniyan!

11, 12. ¿La na tlan nalimasiyaniyaw kintalatamankan pi paxkiyaw?

¹¹ Jesús masiyalh la lu nakamasiyaniyaw kintalatamankan pi kapaxkiyaw, wa akxni  litachuwinanaw xTamapakgsin Dios (Luc. 8:1). Jesús kamapakgsilh kstalaninanin: «Na kamasiyunikgotit xlipaks akgmakgat chixkuwin» (Mat. 28:19, 20). Akxni tlawayaw uma limapakgsin, putsayaw la nakamakgtayayaw pi namakgxtakgkgo xatilanka tiji nema linan klisputni chu kamakgtayayaw natiyakgo xatitsu tiji nema linan klatamat nema ni kgalhi xlisputni (Mat. 7:13, 14). Xlikana pi Jehová lu tlan akxilha kintaskujutkan chu kinkasikulunatlawayan.

¹² Chuna la Jesús, kamakgtayayaw latamanin nakatsikgo pi lakaskinkgo xtamakgtay Jehová (Mat. 5:3). Komo wi tiku nalimasiya pi katsiputun, tlan kamakgtayayaw akxni kalitachuwinanaw «xatlan xtamakatsinin Dios» (Rom. 1:1). Tiku kgaxmatkgo tamakatsin xlakata Tamapakgsin, tlan natalalikgo Dios xlakata xtamakamastan Jesucristo (2 Cor. 5:18, 19). Xlikana, akxni lichuwinanaw Dios uma lu xlakaskinka xlakata nalimasiyaniyaw kintalatamankan pi paxkiyaw.

13. ¿La akxilha uma taskujut xlakata nalichuwinankan xTamapakgsin Dios?

¹³ Akxni liwana likgalhtawakgayaw tuku namasiyaniyaw tiku nakalakgamparayaw chu limakgalhtawakgeyaw Biblia, lu tlan limakgkatsiyaw xlakata kamakgtayayaw namakgantaxtikgo kxlatamatkan xlimapakgsin Jehová. Makgapitsi max natalakaskin pi lhuwa tuku nalakgpalikgo kxlatamatkan (1 Cor. 6:9-11). Lu lipaxuwayaw akxni akxilhaw pi Dios kalimin kxkachikin tiku «[...]makglhtinamputunkgo latamat nema ni kgalhi xlisputni» chu kamakgtaya xlakata nalakgpalikgo tuku natalakaskin xlakata tlan natalalinkgo (Hech. 13:48). Makgapitsi tiku lu xlakgaputsakgo, tsukukgo paxuwakgo. Taʼakglhuwit nema xkgalhikgo lu lakapala sputa chuna la tlakg lipawankgo xTlatkan xalak akgapun. ¡Lu lipaxuwayaw pi lu tlan staktilhama xtakanajlakan! ¿Ni xlikana pi lu tlan nakalitachuwinanaw xTamapakgsin Dios? Chuna kalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw, uma ¡akgtum lanka tasikulunalin!

14. Xlakata tapaxkit nema lichuwinalh Pablo, ¿tuku tlakg makgtayayan?

¹⁴ Apóstol Pablo lichuwinalh tapaxkit. Komo kalikatsiniyaw kintalatamankan chuna la wa, namakgapaxuwayaw Jehová, ni katikgalhiw taʼakglhuwit chu napaxuwayaw (kalikgalhtawakga 1 Corintios 13:4-8, TNM). Kalikgalhtawakgaw tuku tsokgli Pablo chu kaʼakxilhwi la tlan namakgantaxtiyaw tuku lichuwinalh xlakata la nakatalalinaw amakgapitsin.

15. 1) ¿Tuku xlakata tlan nakalikatsiniyaw chu ni tunkun nakasitsiniyaw amakgapitsin? 2) ¿Tuku xlakata ni nakalakgsitsilakaniyaw tuku kgalhikgo amakgapitsin chu ni tlankajwa nawanaw?

¹⁵ «Tapaxkit pati chu tlan likatsi.» Jehová limasiyanit pi ni lakapala sitsi chu tlan kinkalikatsiniyan putum akinin makglakgalhinanin. Akinin tlakg chuna kilikatsinitkan chu ni lakapala nakasitsiniyaw akxni wi tiku kinkatlawaniyan tuku nitlan asta wantiku lu nitlan xtayatkan. «Tapaxkit ni lakgsitsinan.» Komo xlikana kapaxkiyaw kinatalankan, ni nakalakgsitsilakaniyaw tuku kgalhikgo chu tuku lakgayakgolh kcongregación. Nachuna, ni tlanka nakalikatsiniyaw chu ni nalichuwinanaw xlakata tuku kgalhiyaw o tuku lakgayaw. Biblia wan pi Jehová ni akxilhputun tiku kgalhi «lakgastapu nema tlankajwa chu akgtum naku nema tlanka makgkatsikan» (Prov. 21:4).

16, 17. ¿La tlan nalimasiyayaw tapaxkit nema lichuwinan 1 Corintios 13:5, 6?

¹⁶ Tapaxkit natlawa pi putum kilhtamaku xalakatitum nalikatsiyaw, ni nakaʼakgskgawiyaw kintalatamankan, ni namakgkgalhananaw chu ni natlawayaw nema xlimapakgsin Dios wan pi ni xlitlawat. Tapaxkit na tlawa ni kajwatiya nalakpuwanaw tlan nakinkakitaxtuniyan, na nakamakgtayaputunaw amakgapitsin (Filip. 2:4).

¹⁷ Xaxlikana tapaxkit «ni tunkun sitsi. Ni kuentajtlawa tuku tlawanikan». Komo wi tiku nitlan nakinkalikatsiniyan, ni tunkun nalisitsiyaw. Na ni naputlekgeyaw la xlimakglit nakinkatlawaniyan tuku nitlan (1 Tes. 5:15).  Nila namakgapaxuwayaw Dios komo kiklhkatsaniyaw achatum. Komo chuna nalikatsiyaw uma max nalakgpasa la lhkuyat chu nakinkatlawaniyan tuku nitlan chu nakatlawaniyaw tuku nitlan amakgapitsin (Lev. 19:18). Tlakg tlan natapatinanaw chu nialh nalakapastakaw tuku kinkatlawanikan. Nachuna tapaxkit, «ni lipaxuwa wantu ni xaʼakgstitum», ni lipaxuwayaw akxni tlawanikan tuku nitlan tiku kinkasitsiniyan (kalikgalhtawakga Proverbios 24:17, 18).

18. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xlakata tapaxkit 1 Corintios 13:7, 8?

¹⁸ Pablo lichuwinalh pi tapaxkit «putum tapatinan». Wa xlakata, akxni wi tiku kinkawaniyan tuku nitlan, pero alistalh kinkaskiniyan pi katapatiw, tapaxkit tlawa pi natapatiyaw. Tapaxkit na «putum kanajla». Kanajlayaw putum tuku wan Biblia chu paxtikatsiniyaw taway xaʼespiritual nema kinkamaxkiyan xkachikin Dios. Nachuna, «tapaxkit putum kgalhkgalhi». Kgalhkgalhimaw chu kanajlayaw tuku Jehová wanit pi natlawa. Chu xlakata kapaxkiyaw latamanin, kalitachuwinanaw uma takgalhkgalhitin (1 Ped. 3:15). Chu akxni titaxtumaw tuku lu tuwa, tlawaniyaw oración Jehová chu kgalhkgalhiyaw pi putum tlan kakitaxtulh. Atanu tuku litalakgapasa tapaxkit wa pi «putum tayani». Akxni wi tiku kinkatlawaniyan tuku nitlan o kinkaputsastalanikanan, tayaniyaw. Chu awatiya, Pablo wa: «Tapaxkit nikxni sputa». Chuna, kskujnin Dios nalimasiyakgo uma tayat putum kilhtamaku.

19, 20. ¿Tukuya textos xalak Biblia kinkamasiyaniyan pi lu xlakaskinka napaxkiyaw kintalatamankan?

¹⁹ Komo tlawayaw tuku kinkawaniyan Biblia, putum kilhtamaku napaxkiyaw kintalatamankan chuna la akstu kinkapaxkikanan (Mat. 22:39). Jehová chu Jesús lakaskinkgo pi chuna natlawayaw. Lakaskinkgo pi kakapaxkiw putum latamanin, maski alakatanu xkachikinkan o tanu talismanin kgalhikgo. ¿Minit kilhtamaku tuwa makgkatsiyaw nalimasiyaniyaw pi paxkiyaw achatum? Komo chuna, kaskiniw Jehová xʼespíritu santo. Uma namakgapaxuwa chu nakinkamakgtayayan nalimasiyayaw tapaxkit (Rom. 8:26, 27).

²⁰ Limapakgsin pi napaxkiyaw kintalatamankan chuna la akstu kinkapaxkikanan lu xlakaskinka, wa xlakata limapakuwikan «xlimapakgsin Dios wantu tlakg [...] kilimakgantaxtitkan» (Sant. 2:8, TXS, 1999). Klimapakgsin nema maxkika Moisés, Jehová kamaxkilh israelitas lhuwa limapakgsin nema xkamasiyani napaxkikgo xtalatamankan. Alistalh Jehová, tlawalh pi Pablo xtsokgli: «Lapi wi aʼakgtum limapakgsin, paksa watiya ntipatu likgantaxtuy xlipaks, wa yuma: “Napaxkiya nti lakatsu litawila lantlata wix akstupaxkikana.” Wa ntapaxkit, ni lakgalhiy wanti lakatsu litawi; pus wa xpalakata, pi lapi kgalhiya ntapaxkit, limakgantaxtiya xlipaks limapakgsin» (Rom. 13:8-10). Chuna, chuntiya kapaxkiw kintalatamankan.

21, 22. ¿Tuku xlakata napaxkiyaw Dios chu kintalatamankan?

²¹ Akxni lilakpuwanaw tuku xlakata kilipaxkitkan kintalatamankan, tlan nalakapastakaw tuku wa Jesús akxni xlichuwinama xTlat: «Machichiniy kxokgspunkan wa nti ni lakwan chixkuwin, chu wa nti ntlan chixkuwin, chu na makaminikgoy s[e]n wanti xatlan, chu wa nti ni tlan xtayat» (Mat. 5:43-45). ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Pi kilipaxkitkan kintalatamankan, maski tlan o nitlan likatsi. Chu chuna la katsiw, pulaktum la tlan nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw, wa akxni nakaliniyaw tamakatsinin xla Tamapakgsin. Komo tlan tapuwan kgalhi chu nakgaxmata xalakwan xalaksasti, tlan xʼamigo Dios nawan. ¿Wi atanu tasikulunalin tlakg lanka nixawa uma?

²² Lhuwa tuku xlakata xliputum kinakujkan napaxkiyaw Jehová. Chuna la katsiw, pulaklhuwa la tlan nalimasiyaniyaw kintalatamankan pi paxkiyaw. Komo paxkiyaw Dios chu kintalatamankan, nalimasiyayaw pi kgalhakgaxmatmaw pulaktiy tlakg xlakaskinka limapakgsin. Pero tuku tlakg xlakaskinka namakgapaxuwayaw kinTlatkan xalak akgapun, Jehová.