Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Tlan namakgapala tapaxkit putum kilhtamaku?

¿Tlan namakgapala tapaxkit putum kilhtamaku?

«Klhkuyat xtachuna tuku lu lakgpasa, lanka lhkuyat xla Jah.» (CANT. DE CANT. 8:6)

1, 2. ¿Tiku tlan nalitamakgtayakgo tuku wan El Cantar de los Cantares chu tuku xlakata? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo.)

TIKU aku tamakgaxtokgkgolh lalakaʼakxilha chu latalitsin. Putum tiku anta wilakgo akxilhkgo pi lu lapaxki. Tala tiku mastalh taʼakgchuwin xla tamakgaxtokgat kaʼakxilha chu kgalhskinkan komo chuntiya nalapaxki chuna la natitaxtutilha kilhtamaku. Akxni xachixku chu xapuskat xlikana lapaxki, xtamakgaxtokgatkan chuntiya tliwakga tawila maski natitaxtukgo tuku tuwa. Pero lu nitlan pi makgapitsi tamakgaxtokgat nitlan kakitaxtuni. Wa xlakata, lhuwa tiku kakgalhskinkan komo tapaxkit tlan namakgapala putum kilhtamaku.

2 Kxamakgan Israel, ni lu xʼanan xaxlikana tapaxkit. Anta kʼEclesiastés 7:26-29, mapakgsina Salomón lichuwinalh pi kxkilhtamaku, ni lhuwa xʼanan tiku tlan xlikatsikgo. Lichuwinalh pi akxni Dios kamalakatsukilh latamanin tlan xlikatsikgo, pero xlakan tsukukgolh tlawakgo tuku nitlan. Ama kilhtamaku lakpuskatin xalak atanu países akxtum xkatawilakgo israelitas. Amakgolh lakpuskatin xkakninanikgo nixaxlikana dios Baal chu lixkajnit xlinkgo xlatamatkan. Wa xlakata, lhuwa israelitas nachuna tsukukgolh tlawakgo. * (Kaʼakxilhti nota.) Pero 20 kata akxni nina xtsokga Eclesiastés, Salomón tsokgli akgtum takilhtlin xlakata chatum kgawasa chu chatum tsumat tiku lu xlapaxki. Uma takilhtlin maktum libro nema min kBiblia chu litapakuwi El Cantar de los Cantares. Lata tiku tamakgaxtokgkgonit chu tiku nina tamakgaxtokgkgo lhuwa tuku tlan nakatsinikgo xlakata tuku wan uma libro. ¿Tuku xlakata? Xlakata nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku xaxlikana tapaxkit chu la nalimasiyayaw.

¿ANAN XAXLIKANA TAPAXKIT?

3. ¿Tuku xlakata katsiyaw pi anan xaxlikana tapaxkit?

3 (Kalikgalhtawakga El Cantar de los Cantares 8:6.) Biblia wan pi tapaxkit «lhkuyat xla Jah». ¿Tuku xlakata? Xlakata wa tlakg xlakaskinka tayat nema Jehová kgalhi. Katsiyaw pi chatum chixku chu chatum puskat tlan nalakgalhinikgo xaxlikana tapaxkit xlakata Dios katlawalh latamanin chuna la tlan xlimasiyakgolh tapaxkit (Gén. 1:26, 27). Akxni xtlawanita xapulana chixku, Jehová maxkilh xpuskat. Akxni Adán xlimakgtumku akxilhli Eva, lu lipaxuwalh asta wa pi lu xpaxki. Xlikana pi xla na lu xpaxki xchixku, xlakata Dios limalakatsukilh Eva kgantum xtapalukut Adán (Gén. 2:21-23).

4, 5. ¿Tuku lichuwinan El Cantar de los Cantares?

4 El Cantar de los Cantares liwana lichuwinan tapaxkit nema tlan nalakgalhinikgo chatum chixku chu chatum puskat. Uma takilhtlin lichuwinan tapaxkit nema xlakgalhini chatum kgawasa tiku xkuentajtlawa borrego chu chatum tsumat xalak aktsu kachikin Sunem, o Sulem. Sulamita kskujma niku xnatalan xchankgonit uvas, lakatsu niku xwilakgo Salomón chu ksoldados. Akxni Salomón akxilhli uma tsumat, kawanilh xlakskujnin pi xlinikgolh. Wanilh pi lu lilakgatit xwanit chu wanilh pi lhuwa tuku xʼama maskiwi. Pero sulamita wanilh pi xla xpaxki xkuentajtlawana borrego chu kajwatiya akxtum xtatawilaputun (Cant. de Cant. 1:4-14). Xkuentajtlawana borrego alh putsa kcampamento. Akxni latatanokglhli, lu lakwan tachuwin maklakaskinkgolh xlakata xlawanilh pi lu xlapaxki (Cant. de Cant. 1:15-17).

5 Alistalh, Salomón taspitli kJerusalén chu lilh sulamita. Pero xkuentajtlawana borrego stalanilh (Cant. de Cant. 4:1-5, 8, 9). Salomón tlawaputulh pi tsumat xpaxkilh, pero nila tlawalh pi sulamita nialh xpaxkilh xkuentajtlawana borrego (Cant. de Cant. 6:4-7; 7:1-10). Wa xlakata makgxtakgli pi xtaspitli kxchik. Alistalh, sulamita wanilh xkuentajtlawana borrego pi lakapala xlakgalh xtachuna la tantum juki (Cant. de Cant. 8:14).

6. ¿Tuku xlakata tuwa nakatsikan tiku chuwinan klibro El Cantar de los Cantares?

6 Uma xtakilhtlin Salomón lu lilakgatit, wa xlakata limapakuwikanit tlakg xatlan takilhtlin nema anan (Cant. de Cant. 1:1). Salomón xlakaskin pi lu stlan xtakgaxmatli poesía ktakilhtlin. Wa xlakata ni wan xtukuwanikan tiku chuwinankgo. Min kilhtamaku, uma tlawa pi tuwa nakatsikan tiku chuwinama ktakilhtlin. Maski chuna, tlan nakatsikan tiku chuwinama xlakata tuku wan. * (Kaʼakxilhti nota.)

KALIMASIYA MINTAPAXKIT

7, 8. ¿La lalimasiyanilh tapaxkit xkuentajtlawana borrego chu sulamita? Kawanti makgapitsi liʼakxilhtit.

7 Sulamita chu xkuentajtlawana borrego limaklakaskinkgolh xalakwan tachuwin xlakata xlimasiyakgolh pi xlapaxki. Makgapitsi tachuwin nema xlalimasiyani tapaxkit max nialh maklakaskinkan la uku xlakata titaxtunita 3,000 kata lata katsokgka (Cant. de Cant. 1:2). Nachuna, anta niku stakkgolh chu xtalismaninkan ni xtachuna la kilakan. Maski chuna, tlan akgatekgsaw la xlapaxkikgo. Akgtum liʼakxilhtit, xkuentajtlawana borrego wa pi xlakgastapu sulamita xtasiya la xlakgastapu palomas. Xwamputun pi lakglilakgatit xwankgonit chu lu tlan xlikatsikgo (Cant. de Cant. 1:15). Chu sulamita wa pi xlakgastapu xkuentajtlawana borrego lu lakglilakgatit xwanit la palomas (kalikgalhtawakga El Cantar de los Cantares 5:12). Sulamita xlakpuwan pi xatsitsakga xlakgastapu xkuentajtlawana borrego lu xtasiya kxasnapapa xlakgastapu, xtachuna la lakgtsitsakga palomas nema paxmakgo kleche.

8 Xkuentajtlawana borrego chu uma tsumat ni kajwatiya xlapaxki xlakata lu stlan xtasiyakgo. Xla lu xlakgati la sulamita xkatachuwinan amakgapitsin (kalikgalhtawakga El Cantar de los Cantares 4:7, 11). Wa xlakata wanilh: «Kintaskin, minkilhpin chuntiya stajmakgama miel. Leche chu miel anan kxtampin misimakgat». Xkuentajtlawana borrego xlakpuwan pi xtachuwin sulamita lu tlan xwanit la leche chu lu sakgsi xtachuna miel. Na wanilh: «Putuminika lu lilakgatit wix kintaskin, chu ni ananiyan tuku nitlan». Uma tachuwin masiya pi xkuentajtlawana borrego xlakgati uma tsumat xlakata xkgalhi lakwan tayat, ni kajwatiya xlakata stlan xtasiya.

Xlakata tuku wankgo chu tlawakgo, xachixku chu xapuskat lalimasiyani pi lapaxki

9. 1) ¿La nalalimasiyani xachixku chu xapuskat pi xlikana lapaxki? 2) ¿Tuku xlakata xlakaskinka pi xachixku chu xapuskat nalamasiyani tapaxkit?

9 La uku kstalaninanin Cristo ni akxilhkgo xtamakgaxtokgatkan la kaj maktum kapsnat niku lakkaxlakgonit. Xlikana lapaxkikgo chu lalimasiyani. Pero ¿la limasiyakgo pi xlikana lapaxkikgo? Tipalhuwa tapaxkit lalimasiyanikgo. Pulaktum wa tapaxkit nema Biblia wan pi kilimasiyanitkan putum latamanin (1 Juan 4:8). Atanu wa tapaxkit nema kakgalhiniyaw kifamiliajkan. Na anan tapaxkit nema lakgalhinikgo tiku tlan latalalinkgo (Juan 11:3). Chu xaʼawatiya, wa tapaxkit nema lakgalhini tiku lalakgati (Prov. 5:15-20). Lu xlakaskinka pi tiku tamakgaxtokgkgonit nalamasiyanikgo umakgolh tapaxkit maski lhuwa tuku xlitlawatkan. ¿Tuku xlakata? Xlakata tamakgaxtokgat tlakg latalalin chu tatliwakglha akxni xachixku chu xapuskat lalimasiyani pi lapaxki xlakata tuku wankgo chu tuku tlawakgo. Uma nakamakgtaya xatapaxuwan natawilakgo. Kmakgapitsi países wa natlatni laksakkgo tiku natatamakgaxtokgkgo xkamanan. Akxni chuna la, xlakata nastaktilha xtapaxkitkan chu natatliwakglha xtamakgaxtokgatkan, lu xlakaskinka pi nalalimasiyani tapaxkit chuna la nalalakgapastilha.

10. ¿Tuku xlakata wanaw pi tatliwakglha tamakgaxtokgat akxni chali chali lalimasiyani tapaxkit?

10 Akxni xachixku chu xapuskat lalimasiyani tapaxkit, na atanu la matliwakglhkgo xtamakgaxtokgatkan. El Cantar de los Cantares wan pi Salomón malaknunilh sulamita lhuwa litakaxtay xaʼoro chu xaplata. Nachuna, wanilh pi lu lilakgatit xwanit xtachuna katla papaʼ chu xtachuna kxkgakganat chichini (Cant. de Cant. 1:9-11; 6:10). Pero uma tsumat xpaxki xkuentajtlawana borrego. ¿Tuku makgtayalh ni naʼakgskgawi xlitatawilat maski ni akxtum xwilakgo? (Kalikgalhtawakga El Cantar de los Cantares 1:2, 3.) Xla lakapastakli la lu tlan xmamakgkatsini xtachuwin xkuentajtlawana borrego. Xlakpuwan pi xtachuwin tlakg tlan xwanit «nixawa vino». Chu akxni ni akxtum xtawi xlitatawilat, xlakapastaka xtachuwin chu tlan xmamakgkatsini xtachuna la xʼakmawakaka aceite (Sal. 23:5; 104:15). ¿Tuku kamasiyani uma tiku tamakgaxtokgkgonit? Pi komo nalakapastakkgo tuku lawani nema lalimasiyani tapaxkit, nakamakgtaya ni nalaʼakgskgawi akxni ni akxtum wilakgo. Komo chali chali lalimasiyani pi lapaxki, nastaka xtapaxkitkan chu natatliwakglha xtamakgaxtokgatkan.

KAKGALHKGALHI TIKU XLILAT NATATAMAKGAXTOKGA

11. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku sulamita kawanilh lakpuskatin xalak kxpalacio Salomón?

11 Uma tsumat nema litachuwinan klibro El Cantar de los Cantares lhuwa tuku kamasiyani tiku lakpuwankgonit natamakgaxtokgkgo. Xla ni xpaxki Salomón. Wa xlakata ni mastalh talakaskin xmatlawika tuku ni xlakaskin chu kawanilh lakpuskatin tiku xwilakgo kxpalacio Salomón: «Ni natlawaputunatit nakpaxkinan asta akxni akit chuna naktlawaputun» (Cant. de Cant. 2:7; 3:5). ¿Tuku kinkamasiyaniyan umakgolh tachuwin? Pi ni xlilat katiwa tiku natsukukan talalinkan xlakata natatamakgaxtokgputunkan. Tlakg tlan nawan nakgalhkgalhikan tiku xlilat natatamakgaxtokgkan.

Tlakg tlan nawan nakgalhkgalhikan tiku xlilat natatamakgaxtokgkan

12. ¿Tuku xlakata sulamita lu xpaxki xlitatawilat?

12 ¿Tuku xlakata tsumat lu xpaxki xlitatawilat? Sulamita xliʼakxilha la tantum juki chu lu lilakgatit xwanit. Xmakan lu lakgtliwakga xwanit xtachuna oro. Xchaxpan xwanit xtachuna talayaw tuku litatlawanit mármol. Pero xla ni kajwatiya tliwakga chu lilakgatit xwanit. Sulamita xkatsi pi xpaxki Jehová chu xkgalhi lakwan tayat. Wa xlakata xliʼakxilha la tiku ni anan xtachuna, la akgatum manzano kxlakgstipan amakgapitsin kiwi xalak kakiwin (Cant. de Cant. 2:3, 9; 5:14, 15).

13. ¿Tuku xlakata xkuentajtlawana borrego lu xpaxki sulamita?

13 Sulamita na lu lilakgatit xwanit. Asta mapakgsina Salomón lakgatilh, maski aya xkgalhi tutumpuxam reinas, tatipuxam concubinas, chu lhuwa laktsuman. Kgawasa ni xlakgati sulamita kaj xlakata lu lilakgatit xwanit. Xla na xpaxki Jehová chu lakwan tayat xkgalhi. Akgtum liʼakxilhtit, ni tlankajwa xwanit, xʼakxilhkan la kaj «akgatum azafrán». Pero xkuentajtlawana borrego, xliʼakxilha la tiku ni anan xtachuna, «la akgatum lirio nema staka niku anan lhuwa lhtukun» (Cant. de Cant. 2:1, 2; 6:8).

14. ¿Tuku kamasiyani sulamita chu xkuentajtlawana borrego, tiku tamakgaxtokgputunkgo?

14 Jehová lakaskin pi kskujnanin katatamakgaxtokgkgolh kajwatiya tiku «kanajlaniy nkimPuchinakan» (1 Cor. 7:39). Uma wamputun pi kajwatiya natsukukan talalinkan chu natatamakgaxtokgkan tiku xtatayana Jehová nema tamununita. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka uma? Xlakata xachixku chu xapuskat natitaxtukgo taʼakglhuwit. Komo xchatiykan lu tlan talalinkgo Jehová, xatapaxuwan natawila xtamakgaxtokgatkan. Komo wix tamakgaxtokgputuna, katlawa la sulamita chu xkuentajtlawana borrego. Kaputsa tiku kgalhi lakwan tayat chu xlikana paxki Jehová.

Ni xlilat natsukuyaw talalinaw chu natatamakgaxtokgputunaw tiku ni xtatayana Jehová (Kaʼakxilhti párrafo 14)

KALITAXTU LA AKGTUM JARDÍN NEMA TALAKGATALANIT

15. ¿Tuku tlan nakatsinikgo xlakata sulamita tiku nalatatamakgaxtokga?

15 (Kalikgalhtawakga El Cantar de los Cantares 4:12.) Xkuentajtlawana borrego wa pi sulamita xlitaxtu «akgtum jardín nema litalakgatalanit talayaw», niku nila lhuwa tiku xtanukgo. ¿Tuku xlakata? Xlakata sulamita kajwatiya xpaxki xlitatawilat. Xlakata xʼama tatamakgaxtokga xkuentajtlawana borrego, ni akgskgawilh chu ni kuentajtlawanilh Salomón. Xla xlitaxtu la patsaps, chu ni la malakcha nema lakapala malakikan (Cant. de Cant. 8:8-10). Nachuna, kstalaninanin Cristo tiku nalatatamakgaxtokga talakaskin ni nalaʼakgswi. Ni xlilat nalakgatikgo achatum.

16. ¿Tuku lu xlakaskinka kamasiyani tiku nalatatamakgaxtokga, El Cantar de los Cantares?

16 Xkuentajtlawana borrego wanilh sulamita pi xtaʼalh tapaxialhnan, pero xnatalan ni maxkikgolh talakaskin. Malakgachakgolh nakuentajtlawa niku xchankgonit uvas. ¿Chuna tlawakgolh xlakata ni xlipawankgo xtalakan? ¿Xlakpuwankgo pi xla chu xlitatawilat xtlawaputunkgo tuku nitlan? Ni. Wata ni xlakaskinkgo pi xtalatsumatkan xtitaxtulh tuku xmatlawiputulh tuku nitlan (Cant. de Cant. 1:6; 2:10-15). La uku, tiku nalatatamakgaxtokga xlikuentajtlawatkan ni natlawakgo tuku nakamatlawi talakgxtumit xalimaxana. ¿La natlawakgo? Xlilakgmakgatkan tuku natlawa ni nakgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin Jehová. Xlilakkaxwilitkan nikxni xakstukan natawilakgo niku niti nakaʼakxilha chu ni namalakatsalikgo la nalalimasiyanikgo xtapaxkitkan.

17, 18. ¿La makgtayanitan tuku akxilhwi klibro El Cantar de los Cantares?

17 Jehová lakaskin pi xachixku chu xapuskat kalapaxkilh chu xtamakgaxtokgatkan kamakgapalalh putum kilhtamaku. Xlikana pi akxni latatamakgaxtokga lapaxki, pero xlakata chuntiya nalapaxki chuna la natitaxtu kilhtamaku, xlimatliwakglhatkan xtapaxkitkan. Chuna xtapaxkitkan nalitaxtu la akgtum lhkuyat nema nikxni mixa (Mar. 10:6-9).

18 Komo wix tamakgaxtokgputuna, kaputsa tiku xlikana napaxkiya. Chu akxni natekgsa, akxtum kamatliwakglhtit mintapaxkitkan. El Cantar de los Cantares kinkamasiyaninitan pi anan xaxlikana tapaxkit chu tlan makgapala putum kilhtamaku. Uma tapaxkit wa «lhkuyat xla Jah» (Cant. de Cant. 8:6).

^ par. 2 Kaʼakxilhti revista La Atalaya 15 xla enero kata 2007, página 31.

^ par. 6 Kaʼakxilhti recuadro «Puntos sobresalientes del Cantar de los Cantares», nema wi klibro Perspicacia para comprender las Escrituras, volumen 1, página 421.