1. ¿Tuku xlakata akxni likatsiyaw la Jesús tlakg talakatsuwiniyaw Jehová?

AKXNI wi tiku lu xlakaskinka akxilhaw, nachuna likatsiputunaw la likatsi. Tiku tlakg tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit wa Jesús. ¿Tuku xlakata? Xla wa: «Wanti nkiʼukxilhnitta, ukxilhnitta xaTlat» (Juan 14:9). Jesús chuna wa xlakata likatsi la Jehová. Akxni katsiyaw la likatsi Jesús, na katsiniyaw la likatsi Jehová. Wa xlakata akxni likatsiyaw la Jesús, tlakg talakatsuwiniyaw Jehová, tiku tlakg xlakaskinka xlikalanka kakilhtamaku. ¡Lu lanka talakgalhaman!

2, 3. 1) ¿Tuku xlakata Biblia lhuwa lichuwinan xlatamat Jesús? 2) ¿Tuku lakaskin Jehová natlawayaw? 3) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo chu nema stala?

² Biblia lhuwa lichuwinan xlatamat Jesús. ¿Tuku xlakata? Xlakata Jehová lakaskin liwana kalakgapaswi Jesús chu chuna nalikatsiyaw la xla (kalikgalhtawakga 1 Pedro 2:21). Biblia wan kilistalanitkan xliʼakxilhtit Jesús. ¿Tuku wamputun uma? Pi natlawayaw putum tuku tlawalh Jesús. Xlikana pi Jesús ni xkgalhi talakgalhin. Pero Jehová  ni kinkaskiniyan pi putum nachuna natlawayaw la tlawalh Jesús. Jehová lakaskin nalikatsiyaw la Jesús chuna la tlakg tlan matlaniyaw.

³ Kaʼakxilhwi makgapitsi xtayat Jesús nema nachuna kilitlawatkan. Kʼuma artículo naʼakxilhaw la Jesús taktuju chu xalakgalhamana. Kʼartículo nema stala naʼakxilhaw la ni pekuan chu liwana laksaka tuku tlawa. Namastayaw xtakgalhtin akgtutu takgalhskinin xla umakgolh akgatunu tayat: ¿Tuku wamputun? ¿La limasiyalh Jesús? Chu ¿la tlan nachuna nalimasiyayaw?

4. ¿Tuku kilhchanima nataktujuyaw?

⁴ Tiku tlankajwa kamakgkatsikan lakpuwankgo pi tiku taktujukgo ni lakgtliwakgan chu ni katsikgo tuku natlawakgo. ¿Xlikana tuku wankgo? Ni. Xlakata nataktujuya talakaskin litliwakga chu ni napekuana. ¿Tuku kilhchanima nataktujuya? Nataktujuya kilhchanima ni tlankajwa nawana. Xlakata nataktujuyaw talakaskin pi pulana nakinkaʼakxilhkanan chuna la xlilat. Akgtum liʼakxilhtit, maktum diccionario xalak Biblia wan pi taktujukan wamputun nakatsiyaw pi nitu litaxtuyaw kxlakatin Dios. Nachuna, komo taktujuyaw ni nalakpuwanaw pi tlakg katsiniyaw nixawa amakgapitsin (Rom. 12:3; Filip. 2:3). Xlikana pi akinin makglakgalhinanin chu min kilhtamaku tuwa makgkatsiyaw natataktujuyaw. Pero tlan natlawayaw. Talakaskin nalilakpuwanaw xlilanka Jehová chu kxliʼakxilhtit Jesús.

5, 6. 1) ¿Tiku arcángel Miguel? 2) ¿La limasiyalh Miguel pi xtaktuju?

⁵ Xkgawasa Dios putum kilhtamaku taktujunit. Akxni chatum ángel xwanit nema xkgalhi lhuwa litliwakga kʼakgapun, taktujulh. Na taktujulh akxni xlama kKatiyatni la chatum chixku tiku ni xkgalhi talakgalhin. ¿La limasiyalh pi xtaktuju? Kalichuwinaw makgapitsi liʼakxilhtit.

⁶ Jesús limasiyalh pi xtaktuju xlakata la xlikatsi. Akxni nina xmin kKatiyatni, Jesús chatum arcángel xlitaxtu, wamputun xpuxkukan ángeles. Chu Biblia limapakuwi Miguel. Libro xalak Biblia nema wanikan Judas, lichuwinan pi makgtum Miguel chu Satanás xlamaʼakglhuwimakgolh (kalikgalhtawakga Judas 9). ¿Tuku xlakata xtaʼakglhuwimakgolh? Jehová xmaknunit, o xaʼakgtapunit Moisés niku nipara chatum lataman tlan xtekgsli (Deut. 34:5, 6). Pero Satanás xlimputun xmakni xlakata max xtlawaputun pi israelitas xkakninanikgolh. Maktum libro wan pi max Jesús wanilh Satanás pi ni xlakgchan xlilh xmakni Moisés. Maski Jesús ni pekualh akxni machokgolh Satanás, taktujulh chu makgxtakgli pi Jehová xtalakkaxlalh. ¿Tuku xlakata?Xlakata xkatsi pi kaj Jehová xkgalhi limapakgsin nalakkaxtlawa.

7. 1) ¿La limasiyalh Jesús chuna la xchuwinan pi xtaktuju? 2) ¿La limasiyalh Jesús xlakata tuku tlawalh pi xtaktuju?

 ⁷ Akxni Jesús xlama kKatiyatni, limasiyalh pi xtaktuju xlakata la xchuwinan. Nikxni lakaskilh xlakaskinka naʼakxilhkan. Xlakaskin pi wa xmalankika Jehová (Mar. 10:17, 18; Juan 7:16). Nachuna, nikxni kawanilh kstalaninanin tuku xlimakgkatsikgolh pi nitu xlitaxtukgo chu xkamaktujulh. Tlan xkalikatsini chu xkawani lakwan tayat nema xkgalhikgo. Chu chuna xkalimasiyani pi xkalipawan (Luc. 22:31, 32; Juan 1:47). Jesús na masiyalh pi xtaktuju xlakata tuku tlawalh. Laksakli ni lhuwa tuku nakgalhi kxlatamat (Mat. 8:20). Na tlawalh taskujut nema niti xtlawaputun (Juan 13:3-15). Na xkgalhakgaxmatnan (kalikgalhtawakga Filipenses 2:5-8). Tiku tlankajwa likatsikgo ni kgalhakgaxmatkgo amakgapitsin. Pero Jesús nichuna likatsilh. Tataktujulh chu putum kgalhakgaxmatli Jehová. ¡Asta mastalh talakaskin namakgnikan! Liwana tasiya pi Jesús xlikana tsatata xnaku xkgalhi (Mat. 11:29).

8, 9. ¿La limasiyayaw pi taktujuyaw?

⁸ ¿La tlan nalakpuwanaw chuna la Jesús xlakata xtataktuju? Komo taktujuyaw, nakatsiyaw pi ni kgalhiyaw putum limapakgsin. Ni kinkalakgchanan nakalakputsananiyaw amakgapitsin. Wa xlakata ni kalichuwinanaw o lakpuwanaw pi wi tuku nitlan tlawamakgolh (Luc. 6:37; Sant. 4:12). Ni nalakpuwanaw pi lanka akinin xlakata tlakg lhuwa tuku tlan tlawayaw o lhuwa taskujut lakgayaw nixawa xlakan (Ecl. 7:16). Lakgkgolotsin tiku taktujukgo na ni lakpuwankgo pi tlakg laklanka nixawa natalan. Wata lakpuwankgo pi amakgapitsin tlakg xlakaskinka nixawa xlakan (Luc. 9:48; Filip. 2:3).

⁹ Kalichuwinaw tala tiku wanikan Walter Thorn. Kata 1894, tsukulh skuja la superintendente viajante. Pero akxni xtitaxtunita lhuwa kata liyawaka nakuentajtlawa xtilan kʼgranja xla xtatayananin Jehová kNueva York. Akxni xlakpuwan pi xlitlawat akgtum taskujut tlakg xlakaskinka chu ni kaj xkuentajtlawalh xtilan, xakstu xwanikan: «Wix aktsu pokgxni, ¿tuku lakpuwana pi litaxtuya?» (kalikgalhtawakga Isaías 40:12-15). ¡Lu xtaktuju!

10. 1) ¿La limasiyayaw pi taktujuyaw xlakata la chuwinanaw? 2) ¿La limasiyayaw pi taktujuyaw xlakata tuku tlawayaw?

¹⁰ Komo tataktujuyaw, na limasiyayaw chuna la chuwinanaw (Luc. 6:45). Akxni katachuwinanaw kinatalankan ni kaj lichuwinaw tuku tlawanitaw o tuku tlan tlawayaw (Prov. 27:2). Wata kawaniyaw tuku tlan tlawakgo amakgapitsin chu xlakata lakwan tayat nema kgalhikgo (Prov. 15:23). Na limasiyayaw pi taktujuyaw xlakata tuku  tlawayaw. Ni lakaskinaw pi lu nakinkalakgapaskanan o lu xlakaskinka nalitaxtuyaw kʼuma kakilhtamaku. Ni lhuwa tuku kgalhiputunaw kkilatamatkan xlakata tlakg tlan naskujniyaw Jehová. Asta tlawayaw taskujut nema ni lu xlakaskinka (1 Tim. 6:6, 8). Chu tlakg limasiyayaw pi taktujuyaw akxni kgalhakgaxmatnanaw. Wa xlakata kgalhakgaxmataw xkachikin Jehová chu lakgkgolotsin (Heb. 13:17).

11. ¿Tuku kilhchanima nalakgalhamananaw?

¹¹ ¿Tuku kilhchanima nalakgalhamananaw? Komo lakgalhamananaw kapaxkiyaw amakgapitsin chu kamakgtayaputunaw. Lakgalhamananaw xlakata paxkinanaw chu uma xtachuna amakgapitsi tayat la tiku xalakgkatsana. Biblia limasiya pi Jehová chu Jesús limasiyakgo «xlitsatata xtalakgalhaman» «lipekua kinkalakgalhamanan» chu lu lakgalhamanan (Luc. 1:78; 2 Cor. 1:3, Hua Xasasti Talaccaxlan, TXS, 1999; Filip. 1:8). Chuna la wan maktum libro, akxni Biblia wan pi nalakgalhamananaw ni wamputun pi kaj watiya nawanaw pi kgoxotanin tiku patinamakgolh. Uma libro wan pi talakgalhaman tlawa nakalilakgaputsayaw amakgapitsin chu nakamakgtayayaw. Wa xlakata komo lakgalhamananaw, nalakputsayaw la tlakg tlan natawilakgo amakgapitsin.

12. 1) ¿La limasiyalh Jesús xlakata tuku xmakgkatsi pi xalakgalhamana xwanit? 2) ¿La limasiyalh Jesús xlakata tuku xtlawa pi xalakgalhamana?

¹² ¿La limasiyalh Jesús pi xlakgalhamanan? Kʼakxilhwi pulaktutu. Pulana, tuku limasiyalh xlakata tuku xmakgkatsi. Akxni akxilhli xʼamiga María chu amakgapitsin pi xtasamakgolh na tsukulh tasa (kalikgalhtawakga Juan 11:32-35). Biblia na wan pi Jesús kalakgalhamalh makgapitsi latamanin nema lakgankgolh (Mar. 6:34). Xlipulaktiy, Jesús limasiyalh pi xlakgalhamanan xlakata tuku tlawalh. Akgtum liʼakxilhtit, xlakata xlakgalhamanan wi tuku tlawalh. Wa xlakata malakastakwanilh xkgawasa puskat tiku xninit xchixku chu nachuna Lázaro (Luc. 7:11-15; Juan 11:38-44). Uma tlawalh pi Lázaro na xʼalh kʼakgapun. Chu akxni lhuwa latamanin lakgankgolh niku xwi Jesús, xlakata xlakgalhamanan «titsukulh masiyunikgo lhuwa nkatuwaj». Uma kalakgpalinilh xlatamatkan tiku kgaxmatnikgolh. Chuna la akxilhaw Jesús ni kaj xmakgkatsi pi xlakgalhamanan. Wata uma tlawalh pi xkamakgtayalh tiku xmaklakaskinkgo (Mat. 15:32-38; 20:29-34; Mar. 1:40-42).

13. ¿La limasiyalh chuna la xchuwinan Jesús pi xalakgalhamana xwanit? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo.)

¹³ Xlipulaktutu tuku Jesús limasiyalh pi xalakgalhamana wa xtachuwin. Xlakata xlakgalhamanan xtlawa pi liwana xkatachuwinalh amakgapitsin, tlakg chuna xkatachuwinan tiku xpatinamakgolh xpalakata amakgapitsin. Mateo lichuwinalh tuku Isaías xwanit: «Maski kgantum nkgatit xatalakchuntan, ni katilaktukxli, chu wa ntsinit [o mecha] ntu lakjin, ni katimamixilh» (Mat. 12:20; Is. 42:3). ¿Tuku kilhchanima umakgolh tachuwin? Pi  Jesús nikxni wi tiku nitlan likatsinilh. Akxni xchuwinan tlan xkamamakgkatsini amakgapitsin. Nachuna kalitachuwinalh tamakatsin xla takgalhkgalhin «tiku nitlan makgkatsikgo kxnakujkan» (Is. 61:1). Kamakgtayalh latamanin tiku xpatinamakgolh (Mat. 11:28-30). Kawanilh kstalaninanin pi Jehová xkalilakgaputsa, asta tiku amakgapitsin tiku ni xlakaskinka xkaʼakxilhkan (Mat. 18:12-14; Luc. 12:6, 7).

14. ¿La nalimasiyayaw xlakata tuku makgkatsiyaw pi xalakgalhamananin akinin?

¹⁴ Komo xalakgalhamananin wamputunaw la Jesús, kalimasiyaw xlakata tuku makgkatsiyaw. Max tuwa makgkatsiyaw nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw amakgapitsin, pero Biblia kinkawaniyan pi kilitlawatkan. Uma tapaxkit wa xasasti tayat nema kilikgalhitkan kstalaninanin Cristo (kalikgalhtawakga Colosenses 3:9, 10, 12). ¿La limasiyayaw uma tapaxkit? Biblia kinkawaniyan pi nakawaniyaw amakgapitsin tuku makgkatsiyaw xpalakatakan (2 Cor. 6:11-13). Na liwana nakgaxmatniyaw akxni wi tiku nakinkawaniyan la makgkatsi chu tuku taʼakglhuwit kgalhi (Sant. 1:19). Alistalh natlawayaw uma takgalhskinin: «Komo akit chuna xaktitaxtulh, ¿la xakmakgkatsilh? ¿Tuku xaklakaskilh?» (1 Ped. 3:8).

15. ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata nakamakgtayayaw tiku patinamakgolh o nilh tiku lu xpaxkikgo?

¹⁵ Na limasiyayaw pi xalakgalhamananin akinin xlakata tuku tlawayaw. Akxni lakgalhamananaw kamakgtayayaw amakgapitsin, tlakg kamakgtayayaw tiku patinamakgolh o nilh tiku lu xpaxkikgo. ¿La tlan nakamakgtayayaw? Romanos 12:15 wan: «Nkakatatasakgotit wanti ntasakgoy». Makglhuwa, latamanin lakaskinkgo tlan nakamamakgkatsiniyaw, chu ni kaj nakawaniyaw la nalakkaxtlawakgo xtaʼakglhuwitkan. Lakaskinkgo wi tiku nakalilakgaputsa chu nakakgaxmatni. Chatum tala puskat wan pi akxni xtsumat nilh natalan kilakgolh kxchik chu tasakgolh. Lu paxtikatsini pi tlan mamakgkatsinikgolh. Atanu la na limasiyayaw pi  lakgalhamananaw, wa akxni wi tuku tlawayaw xlakata nakamakgtayayaw amakgapitsin. Max chatum tala tiku ninit xchixku talakaskin nakaxtlawakan xchik. O max chatum tiku lina kata talakaskin nalinkan ktamakxtumit, nalichuwinan Dios o kpumakuchin. Tlakg lhuwa namakgtayananaw maski kaj ni lhuwa tuku natlawayaw (1 Juan 3:17, 18). Pero tlakg limasiyayaw pi lakgalhamananaw akxni tlakg limaxtuyaw kilhtamaku nalichuwinanaw Dios. Wa tuku tlakg tlan tlawayaw xlakata nakamakgtayayaw latamanin tiku tlan xnakujkan.

16. ¿Tuku tlan nakawaniyaw tiku lipuwankgo chu tiku kgalhikgo tajatat xla talipuwan?

¹⁶ Na limasiyayaw kkintachuwinkan pi lakgalhamananaw. Biblia wan pi tlan kakamamakgkatsiniw tiku lipuwamakgolh chu tiku kgalhikgo tajatat xla talipuwan (1 Tes. 5:14). ¿Tuku tlan nakawaniyaw? Tlan nakawaniyaw pi lu xlakaskinka kaʼakxilhaw. Na tlan nakawaniyaw tuku tlan tayat kgalhikgo chu nakawaniyaw akxni wi tuku tlan tlawakgo. Nakawaniyaw pi wilakgolh kcongregación xlakata Jehová lu xlakaskinka kaʼakxilha (Juan 6:44). Na tlan kawaniyaw pi Jehová kalilakgaputsa xlakskujnin tiku patinamakgolh chu taxlajwanikgonit (Sal. 34:18). Akxni kintachuwinkan limasiya pi lakgalhamananaw lu nakamakgtaya tiku lipuwamakgolh (Prov. 16:24).

17, 18. 1) ¿La lakaskin Jehová nakalikatsinikgo lakgkgolotsin xnatalan? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼartículo nema stala?

¹⁷ Jehová lakaskin pi lakgkgolotsin nakalakgalhamankgo natalan (Hech. 20:28, 29). Lakgkgolotsin kalakgayawakanit nakamasiyanikgo, nakamatliwakglhkgo chu nakamakgpuwantinikgo (Is. 32:1, 2; 1 Ped. 5:2-4). Ni kawilinikgo lhuwa limapakgsin. Na ni tlawakgo pi nitlan nalimakgkatsikgo chu tlakg natlawaputunkgo nixawa tuku matlanikgo. Wata lakgkgolotsin lakaskinkgo pi xnatalan napaxuwakgo. Kalipawankgo pi paxkikgo Jehová chu tlawakgo tuku matlanikgo xlakata naskujnanikgo (Mat. 22:37).

¹⁸ Akxni lilakpuwanaw pi Jesús taktujulh chu xalakgalhamana xwanit nakinkamakgtayayan nachuna natlawayaw. Kʼartículo nema stala naʼakxilhaw la ni napekuanaw chu liwana nalaksakaw tuku natlawayaw chuna la Jesús.