1, 2. 1) ¿Tuku kilitlawatkan komo putum kilhtamaku latamaputunaw? 2) ¿Tuku nakinkamakgtayayan nikxni namakgxtakgaw Dios?

AKXNI kstalanina Cristo litaxtukan xtachuna la tsukukan tlawankan kkgantum tiji. Uma tiji linan klatamat nema ni kgalhi xlisputni. Jesús wa: «Nti ntliwakglh natawilay kxtakanajlani asta kxlikgatsputni, wa yuma na akgaputaxtuy» (Mat. 24:13). ¿Tuku kilitlawatkan komo latamaputunaw putum kilhtamaku? Talakaskin ni namakgatsankgananiyaw Dios asta akxni naniyaw o nasputa kakilhtamaku. Pero anan tuku natlawa pi namakgatsankgananiyaw Dios (1 Juan 2:15-17). ¿Tuku nakinkamakgtayayan nikxni namakgxtakgaw Dios?

² Kilistalanitkan xliʼakxilhtit Jesús. Biblia kinkamasiyaniyan la xlikatsi Jesús. Komo likgalhtawakgayaw tuku Biblia kinkawaniyan xlakata Jesús, napaxkiyaw chu nakanajlaniyaw (kalikgalhtawakga 1 Pedro 1:8, 9). Apóstol Pedro wa pi liwana kstalaniw xliʼakxilhtit Jesús (1 Ped. 2:21). Komo chuna natlawayaw, natayaniyaw asta akxni namin lisputni. * (Kalikgalhtawakga nota.) Kʼartículo nema  titaxtulh akxilhwi la nataktujuyaw chu nalakgalhamananaw la Jesús. Kʼuma artículo naʼakxilhaw la tlan ni napekuanaw chu liwana nalaksakaw tuku natlawayaw la Jesús.

3. 1) ¿Tuku kilhchanima ni pekuankan? 2) ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni napekuanaw?

³ Ni pekuankan kilhchanima tliwakga wankan chu tayanikan akxni titaxtukan tuku nitlan. Na kilhchanima natatayayaw tuku tlan, ni lakapala nasitsiyaw chu ni namakgxtakgaw Dios akxni kgalhiyaw taʼakglhuwit. Xlakata ni pekuanaw chu ni makgasitsiputunaw Dios, ni mastayaw talakaskin nakapekuaniyaw amakgapitsin (1 Sam. 11:7; Prov. 29:25). Komo ni pekuanaw chu lipawanaw tuku Jehová wanit, nalilakpuwanaw tuku aku mima chu ni wa taʼakglhuwit nema kgalhiyaw (Sal. 27:14). Chu komo ni pekuanaw chu kapaxkiyaw amakgapitsin, kamakgtayayaw maski kalipekua natawila kilatamatkan (Juan 15:13). ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni napekuanaw? Nalipawanaw Jehová chu nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús (Sal. 28:7).

4. ¿La limasiyalh Jesús pi ni xpekuan akxni kilalh ktemplo? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo.)

⁴ Makgtum, Jesús ni pekualh akxni xwi «ktemplo [...] kxlakgstipan makgalhtawakgananin» xla takanajla (kalikgalhtawakga Lucas 2:41-47). Xla kajku 12 kata xkgalhi, chu makgalhtawakgananin lhuwa xkatsikgo xlakata xlimapakgsin Moisés. Na lhuwa xkatsikgo xlakata xtalismaninkan judíos, nema xtlawa pi tuwa xkgalhakgaxmatka Limapakgsin. Pero Jesús ni xkapekuani makgalhtawakgenanin xla takanajla. Wa xlakata lhuwa tuku kakgalhskilh. Pero ni tlawalh takgalhskinin nema xtlawalh atanu aktsu kgawasa. Max katlawanilh takgalhskinin nema tlawalh pi kuenta xtlawanikgolh chu xlilakpuwankgolh. Max makgalhtawakgananin tlawanikgolh takgalhskinin xlakata xmaʼakglhuwikgolh pero ni matlanikgolh. Tiku kgaxmatnikgolh Jesús, asta makgalhtawakgananin, kaks xlilakawankgo xlakata lhuwa tuku xkatsi chu la xchuwinan. Jesús ni pekualh chu tatayalh tuku xaxlikana.

5. ¿La limasiyalh Jesús pi ni xpekuan akxni xlichuwinan Dios?

⁵ Jesús na ni pekualh akxni xlichuwinan Dios chu pulaklhuwa la limasiyalh. Akgtum liʼakxilhtit, ni pekualh chu kawanilh latamanin pi tiku xpulalinkgo takanajla xkaʼakgskgawimakgolh (Mat. 23:13-36). Jesús na ni mastalh talakaskin pi kakilhtamaku xtlawalh pi nialh nakgalhakgaxmata Dios (Juan 16:33). Chuntiya lichuwinalh Dios maski ni xmaxkikan talakaskin (Juan 5:15-18; 7:14). Nachuna, makgtiy kamaxtulh ktemplo tiku kstanankgo xlakata natlajakgo tumin (Mat. 21:12, 13; Juan 2:14-17).

6. ¿La limasiyalh Jesús pi ni xpekuan xaʼawatiya kilhtamaku nema latamalh kKatiyatni?

⁶ Kaʼakxilhwi la Jesús ni pekualh xaʼawatiya kilhtamaku akxni latamalh kKatiyatni. Xla xkatsi tuku xʼama akgspula akxni Judas xmakamastalh. Maski chuna, wanilh: «Wa ntu natlawaya, tlakg lakapala nkatlawa» (Juan 13:21-27). Akxni soldados kichipakgolh, Jesús ni tatsekgli. Maski xlatamat kalipekua xwi, tamakamastalh chu kawanilh soldados pi xkamakgxtakgkgolh kstalaninanin (Juan 18:1-8). Akxni makgalhapalika kxlakatin tlakg xatalhman pumapakgsin xla judíos,  Jesús ni pekualh chu wa pi xla Cristo xwanit, xKgawasa Dios. Xapuxku sacerdote xputsama la namakgni, pero Jesús ni xpekuan (Mar. 14:60-65). Jesús ni makgxtakgli Dios asta akxni makgnika. Wa xlakata akxni xʼamaja niy wa: «Paksa kgantaxtunit» (Juan 19:28-30).

7. 1) Kamanan, ¿la makgkatsiyatit pi xtatayananin Jehová wixin? 2) ¿La tlan nalimasiyaya pi ni pekuana?

⁷ ¿La tlan ni napekuankgo lakgkgawasan chuna la Jesús k’escuela? Lhuwa lakgkgawasan kawanikgo xcompañeros chu makgalhtawakgananin pi xtatayananin Jehová. Komo wix kgawasaku o tsumatku, tlan nalimasiyaya pi ni pekuana akxni nawana pi xtatayana Jehová wix maski nalikgalhkgamanankana. Chuna nalimasiyaya pi ni limaxanana xlakata xtatayana Jehová wix (kalikgalhtawakga Salmo 86:12). Nachuna, max makgapitsi makgalhtawakgananin nalakaskinkgo pi nakanajlaniya evolución. Pero tlan nakanajlaya pi Biblia putum kilhtamaku wan tuku xaxlikana. Komo wi tiku nakgalhskinan tuku xlakata kanajlaya pi Dios tlawalh tuku anan tlan nalikgalhtinana folleto EL origen de la vida (1 Ped. 3:15). Chuna tlan nalimakgkatsiya xlakata ni pekuanti akxni tataya tuku wan Biblia.

8. ¿Tuku xlakata ni napekuanaw akxni nalichuwinanaw Dios?

⁸ Na ni pekuanaw akxni lichuwinanaw Dios (Hech. 14:3). ¿Tuku xlakata ni pekuanaw akxni lichuwinanaw Dios? Pulana xlakata tuku lichuwinanaw wa tuku masiya Biblia. Chu Biblia wan tuku xaxlikana (Juan 17:17). Xlipulaktiy, xlakata «nkin xtaskujnin Dios» chu xla kinkalimakgtayayan xʼespíritu santo (1 Cor. 3:9; Hech. 4:31). Chu xlipulaktutu, xlakata paxkiyaw Jehová chu latamanin. Uma kinkamakgtayan nalichuwinanaw Dios chuna la matlaniyaw (Mat. 22:37-39). Xlakata ni pekuanaw chuntiyaku lichuwinanaw Dios. Liwana lakapastaknitaw nakamasiyaniyaw tuku xaxlikana tiku kaʼakgskgawikgonit xpulalinanin takanajla (2 Cor. 4:4). Chuntiyaku nalichuwinanaw Dios maski ni kinkakgaxmatniputunkgoyan o asta maski nakinkaputsastalanikanan (1 Tes. 2:1, 2).

9. ¿La tlan nalimasiyayaw pi ni pekuanaw akxni titaxtuyaw tuku nitlan?

⁹ Na tlan nalimasiyayaw pi ni pekuanaw akxni titaxtuyaw tuku nitlan. Komo lipawanaw Jehová xla nakinkamaxkiyan litliwakga chu takanajla nema maklakaskinaw xlakata natayaniyaw. Akgtum liʼakxilhtit, komo niy chatum xalak kifamiliajkan o chatum amigo, kinkakatsaniyan pero ni makgatsankgayaw takgalhkgalhin. Katsiyaw pi Jehová nakinkamaxkiyan litliwakga, xlakata wa «xmastana xlipaks ntakgtsiyajni» o takaksni (2 Cor. 1:3, 4; 1 Tes. 4:13). Komo tatatlayaw, maski lu patinamaw, ni makgamakglhtinanaw likuchun nema lakatsala xlimapakgsin Dios (Hech. 15:28, 29). O komo kgalhiyaw tajatat xla talipuwan, max nitlan namakgkatsiyaw, pero tayaniyaw. Katsiyaw pi Jehová putum kilhtamaku kamakgtaya tiku patinankgo (Sal. 34:18; 1 Juan 3:19, 20). * (Kaʼakxilhti nota.)

10. 1) ¿Tuku kilitlawatkan xlakata liwana nalaksakaw tuku natlawayaw? 2) Komo liwana laksakaw tuku tlawayaw, ¿la nalimasiyayaw xlakata la chuwinanaw chu tuku tlawayaw?

¹⁰ Xlakata liwana nalaksakaw tuku natlawayaw, talakaskin nakatsiyaw tuku tlan chu tuku nitlan, chu nalaksakaw natlawayaw tuku tlan (Prov. 15:21; Heb. 5:14). Komo liwana laksakaw tuku tlawayaw, nalimasiyayaw xlakata la chuwinanaw chu tuku tlawayaw. ¿La natlawayaw? Liwana nalaksakaw tuku wanaw xlakata kintachuwinkan ni nakatlawani tuku nitlan amakgapitsin wata nakamakgtaya. Wa tuku Dios lakaskin natlawayaw (Prov. 11:12, 13). Na limasiyayaw akxni ni lakapala sitsiyaw (Prov. 14:29). Akxni liwana laksakaw tuku natlawayaw, xʼamigo Dios litaxtuyaw. ¿La tlan nakatsiniyaw nalaksakaw natlawayaw tuku tlan? Nalikgalhtawakgayaw Biblia chu natlawayaw tuku kinkawaniyan (Prov. 2:1-5, 10, 11). Na nalitamakgtayayaw komo nalikgalhtawakgayaw xliʼakxilhtit Jesús chu nachuna natlawayaw.

11. ¿La limasiyalh Jesús pi liwana xlaksaka tuku xtlawa akxni xchuwinan?

¹¹ ¿La liwana laksakli Jesús tuku natlawa? Kaʼakxilhwi pulaktutu. Pulana liwana laksakli tuku natlawa akxni xchuwinan. Akxni xlichuwinan Dios, lu lilakgatit xmasiya. Wa xlakata tiku xkgaxmatnikgo kaks xlilakawankgo (Mat. 7:28; Luc. 4:22). Nachuna, xlikgalhtawakga chu makglhuwa xlichuwinan textos. Xla xkatsi tukuya texto xalak Biblia xlichuwinan akxni xtalakaskin (Mat. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luc. 4:16-21). Chu akxni xmakgatekgsninan xkachani kxnakujkan latamanin. Akgtum liʼakxilhtit, akxni xlakastakwananita, Jesús katachuwinalh kstalaninanin akxni xʼamakgolh kʼatanu kachikin. Ama kilhtamaku kawanilh tuku Biblia xlichuwinan xpalakata. Uma lu kamatliwakglhli, chu wa xlakata wankgolh: «Xkgalhiyaw ntapaxuwan [xlakgpasa, TNM] kkinakujkan, xlimakwa xkinkaxakgatliyan ktiji» (Luc. 24:27, 32).

12, 13. ¿Tuku limasiya pi Jesús ni lakapala xsitsi chu ni kskin tuku nila xtatlawa?

¹² Xlipulaktiy, Jesús limasiyalh xlakata la xlakapastaknan pi liwana xlaksaka tuku natlawa. Ni lakapala xsitsi (Prov. 16:32). Wata liwana xmachokgo tuku xmakgkatsi chu xapaxuwana xwanit (Mat. 11:29). Na ni lakapala xkasitsini kstalaninanin akxni xtlawakgo tuku nitlan (Mar. 14:34-38; Luc. 22:24-27). Nachuna ni kaj akglakgwa likatsilh asta akxni nitlan tuku tlawanikgolh (1 Ped. 2:23).

¹³ Jesús na ni kskin tuku nila tlawakan. Akgtum liʼakxilhtit, kalilakpuwaw puskat nema xkgalhi tajatat nema xtlawa pi kstajtamakgalh (kalikgalhtawakga Marcos 5:25-34). Xla titaxtulh xlakgstipan lhuwa latamanin xlakata xchalh niku xwi Jesús chu kxamalh xlhakgat. Limapakgsin xwan pi xla nila  tiku kxamalh (Lev. 15:25-27). Pero Jesús ni kilhnilh. Xla xkatsi tuku xlakata Dios xmastanit uma Limapakgsin. Xkatsi pi tapaxkit chu talakgalhaman tlakg xlakaskinka xwankgonit nixawa natlawakan putum tuku xwan Limapakgsin (Mat. 23:23). Wa xlakata Jesús wanilh uma puskat: «Tsumat, wa mintakanajla, malakgtaxtinitan. Chapaxuwana nkapit, na nialh katikgalhi mintajatat». ¡Lu tlan liʼakxilhtit!

14. 1) ¿Tuku tlakg xlakaskinka xakxilha Jesús? 2) ¿Tuku laksakli natlawa Jesús xlakata kaj wa xlichuwinalh Dios?

¹⁴ Xlipulaktutu, Jesús limasiyalh chuna la xlin xlatamat pi liwana xlaksaka tuku natlawa. Nalichuwinan Dios wa tuku tlakg xlakaskinka xakxilha kxlatamat (Luc. 4:43). Wa xlakata laksakli natlawa tuku xmakgtayalh kaj wa nalichuwinan Dios. ¿Tuku laksakli natlawa? Laksakli ni lhuwa tuku nakgalhi xlakata xkgalhilh kilhtamaku chu litliwakga xlakata xlichuwinalh Dios (Luc. 9:58). Na kamasiyanilh kstalaninanin xlakata chuntiyaku xtalichuwinalh Dios akxni xnilh (Luc. 10:1-12; Juan 14:12). Na kawanilh pi chuntiyaku xʼama kamakgtaya asta akxni xmilh lisputni (Mat. 28:19, 20).

15. ¿La tlan liwana nalaksakaw tuku natlawayaw akxni chuwinanaw?

¹⁵ Chuna la akxilhwi, atanu la tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús wa liwana nalaksakaw tuku natlawayaw akxni chuwinanaw. Akxni katachuwinanaw kinatalankan, limaklakaskinaw tachuwin nema kamatliwakglha chu ni tuku nakamaxlajwani (Efes. 4:29). Akxni lichuwinanaw Dios, tuku wanaw xliwanat la «limakgamikanit matsat» uma wamputun pi nakamaxkiyaw kakni latamanin akxni nakatachuwinanaw (Col. 4:6, TNM). Xlakata liwana nalaksakaw tuku nawanaw, liskujaw xlakata nakatsiyaw tuku maklakaskinkgo latamanin chu tuku katsiputunkgo. Komo liwana chuwinanaw max latamanin nakinkakgaxmatnikgoyan chu tamakatsin nema linaw nachan kxnakujkan. Nachuna limaklakaskinaw Biblia akxni tlan chuna tlawayaw xlakata  nawanaw tuku kanajlayaw. Chuna tlawayaw xlakata xtamakatsin Biblia tlakg kgalhi litliwakga nixawa tuku akinin tlan xlichuwinaw (Heb. 4:12).

16, 17. 1) ¿Tuku tlan nakinkamakgtayayan xlakata ni lakapala nasitsiyaw? 2) ¿La limasiyayaw pi ni skinaw tuku nila tlawakan? 3) ¿Tuku nakinkamakgtayayan kaj wa nalichuwinanaw Dios?

¹⁶ Na limasiyayaw pi liwana laksakaw tuku natlawayaw xlakata la lakpuwanaw. ¿La limasiyayaw? Akxni machokgoyaw tuku makgkatsiyaw. ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni lakapala nasitsiyaw? (Sant. 1:19.) Akxni wi tiku nakinkawaniyan o nakinkatlawaniyan tuku nakinkamakgasitsiyan, pulana kaʼakgatekgswi tuku xlakata chuna tlawalh. Chuna tlakg ni tuwa natapatiyaw (Prov. 19:11). Na kilimasiyatkan pi ni skinaw tuku nila tatlawa. ¿La chuna natlawayaw? Ni nalakpuwanaw pi kinatalankan ni nakgalhikgo talakgalhin. Kalakapastakwi pi xlakan max na kgalhikgo taʼakglhuwit nema ni liwana akgatekgsaw. Atanu tuku limasiyayaw pi ni skinaw tuku nila tatlawa wa akxni kgaxmataw tuku wankgo amakgapitsin. Ni naskinaw pi putum kilhtamaku natatlawa chuna la akinin lakaskinaw (Filip. 4:5).

¹⁷ Na limasiyayaw pi tlan tuku laksakaw chuna la latamayaw. Lanka talakgalhaman akxilhaw nalichuwinanaw Dios. ¿Tuku nakinkamakgtayayan kaj wa nalichuwinanaw Dios? Pulana nawiliyaw naskujniyaw Jehová chu ni lhuwa tuku nakgalhiputunaw. Uma nakinkamakgtayayan namaklakaskinaw kinkilhtamakujkan chu kilitliwakgakan xlakata nalichuwinanaw Dios xlakata nina min lisputni (Mat. 6:33; 24:14).

18. ¿Tuku kilitlawatkan komo putum kilhtamaku latamaputunaw?

¹⁸ Xlikana pi lu lakgatiw xlakata akxilhwi la Jesús tataktuju, xalakgalhamana, ni pekuan chu liwana laksaka tuku natlawa. Na nakinkamakgtayayan komo chuntiya nakatsiniyaw amakgapitsi xtayat. Wa xlakata chuntiya katlawaw la Jesús. Chuna tlakg talakatsuwiniyaw Jehová chu tlan nalatamayaw putum kilhtamaku.