Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

¿Tuku pekuanikgo latamanin?

¿Tuku pekuanikgo latamanin?

¿Tuku pekuanikgo latamanin?

«Ni talakaskin pi nakgalhiya akgtum takanajla xlakata nakatsiya pi wi tuku lu nitlan naʼakgspula uma kakilhtamaku.» (STEPHEN OʼLEARY, MAKGALHTAWAKGENA TIKU MAKGTAPEKGSI KʼESCUELA UNIVERSIDAD XALA PAKGALHU KʼCALIFORNIA) *

¿NACHUNA lakpuwana chuna la lakpuwan uma makgalhtawakgana? Komo chuna nalikgalhtawakgaputuna umakgolh artículos. Pulana kalichuwinaw tuku tlawa pi makgapitsi latamanin napekwanikgo tuku nakaʼakgspula latamanin. Pero, na nakxilhaw pi wi tuku xlakata ni napekwanaw chu nalipawanaw pi nikxni katisputli latamat Katiyatni. Kalichuwinaw tuku tatsokgnit nema tlawa pi nakamakgapekwan latamanin.

Limasputunanputunkan bombas. Maktum revista makatsininalh kkata 2007 xlakata uma «Akxni kamalakgachaka xapulana bombas atómicas kHiroshima chu Nagasaki tlawalh pi la uku tlakg xakalipekua natawilakgo latamanin» (Bulletin of the Atomic Scientists). ¿Tuku xlakata? Chuna la xtakatsi, kkata 2007 xwilakgolhku 27,000 armas nucleares, nema max 2,000 «kaj lakapara napankgoy chu ni lhuwa minutos nalin». Chu maski ni lhuwa armas xpankgli, lu lhuwa xmasputunalh.

Chu, kata 2007 asta la uku ¿nila napankgo? Chuna wan tatsokgni nema makgpitsilh SIPRI * nema makatsininalh kata 2009, pulakkitsis kachikin nema tlakg tliwakga wilakgolh wa China, Estados Unidos, Francia Reino Unido, chu Rusia «lichuwinankgonit pi tlawaputumakgolh tlakg xalakwan armas nucleares» (SIPRI Yearbook 2009. Kaj aktsu xlakata tuku talichuwinan, kxaespañol). * Na tamakatsininama pi ni kajwa umakgolh países nema kgalhikgo armas nucleares. Wantiku kgalhtawakgakgonit putsananin lakpuwankgo pi Israel, India chu Pakistán kgalhikgo 60 o max 80 bombas akgatutu país. Chu na tapuwan pi anan 8,392 armas nucleares xliputum katiyatni nema tamakaxkgonitta xlakata tlan nakamapankgakan.

La talakgpalitilhama tuku lama katiyatni. Revista nema pulana lichiwinaw limasiya pi xlakata «Chuna la talakgpalitilhama kilhtamaku tlawa pi kalipekua natawilayaw chu nachuna kalipekua wili kilatamatkan armas nucleares». Makgapitsi tiku lu xlakaskinka litaxtukgo científicos nachuna lakpuwankgo. Chuna lakpuwan Stephen Hawking, makgalhtawakgena tiku xlakaskinka akxilhkan kUniversidad xalak Cambridge, chu xla sir Martin Rees, puxku xla Trinity College na watiya xla universidad. Lakpuwankgo, pi komo nitlan nalimaklakaskinkan tecnología chu tuku tlawakgo latamanin xalan nalakgpalikgo latamat kkatiyatni asta namasputukgo latamanin.

Xlisputni kakilhtamaku. Lhuwa tuku tatsokgnit xlakata max nasputa kakilhtamaku kata 2012. Kaj talakaskin natsokgaw tachuwin «xlisputni kakilhtamaku» chu «2012» putum niku putsakan kʼInternet lu lhuwa miles tekgskan páginas nema lichuwinan «lisputni». ¿Tuku xlakata lu talichuwinan? Xlakata calendario maya nema lilakgapaskan xaLhman Taputlakga kgalhsputa kata 2012, lakpuwankgo pi wa litasiya pi mimaja lisputni nema namin.

Lhuwa tiku kgalhikgo xtakanajlakan lakpuwankgo pi chuna la wan Biblia, Katiyatni namalakgsputukan. Makgapitsi lakpuwankgo pi tiku tlan latamakgolh naʼankgo kakgapun chu wi pupatin niku nakamalakgachakan amakgapitsi latamanin, o anta nakamapatinikan unu Katiyatni nema nialhtu xlilaka nawan.

Pero ¿tuku wan xtachuwin Dios? Apóstol Juan makatsininalh: «Ni xlipaks ntu ntawan xtachuwin [...] ntikanajlaniyatit, wampi pulh kaliʼukxilhtit wa lapi xla Dios» (1 Juan 4:1). Wa xlakata, ni putum tuku nakinakawanikanan nakanajlayaw, wata pulana kalakputsaniw Biblia, tuku wan xlakata xlisputni kakilhtamaku. Kʼartículo nema aku nalikgalhtawakgayaw naʼaxilhaw makgapitsi versículos xalak Biblia xlakata uma tema. Kkawaniyan pi kalikgalhtawakga, max nakatsiya tuku nina xkatsiya.

[Notas nema wilakgo kpágina]

^ párr. 2 Anta ksitio electrónico xla cadena MSNBC uma tuku lichuwinalh artículo xlakata «Akxni min tuku malakgsputunan», nema timakgpitsika 19 xla octubre kata 2005.

^ párr. 5 Umakgolh letras wamputun kxaʼinglés Instituto Internacional xla Estocolmo nema lakputsanan xlakata ni naʼanan guerra.

^ párr. 5 Tamakatsin nema firmartlawalh Shannon N. Kile, directora tiku akxilha xlakata armas nucleares nema lakkaxwilinit SIPRI xlakata ni namalhuwikan armas; Vitaly Fedchenko, tiku na wa liskuja, putsanan chu Hans M. Kristensen, Director tiku pulalin taskujut xla Federación xla Centíficos Americanos xla armamento nuclear.

[Epígrafe xla página 4]

Xpuklhni bomba: U.S. National Archives photo; lanka un: WHO/League of Red Cross and U.S. National Archives photo